zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Báo cáo khoa học

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh để nâng cao chất lượng dạy học chương trình sinh học lớp 10 THPT"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Báo xấu

185
lượt xem 43
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 6. Nguyễn Công Kình, Chu Thị Kim Dung, Rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh để nâng cao chất lượng dạy học chương trình sinh học lớp 10 THPT ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh để nâng cao chất lượng dạy học chương trình sinh học lớp 10 THPT"

RÌn luyÖn … sinh häc líp 10 THPT, tr. 36-42 N. C. K×nh, C. T. K. Dung RÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh cho häc sinh ®Ó n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc ch−¬ng tr×nh sinh häc líp 10 THPT NguyÔn C«ng K×nh (a), Chu ThÞ Kim Dung (b) Tãm t¾t. Nghiªn cøu nµy nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng kÜ n¨ng thùc hµnh cÇn h×nh thµnh cho häc sinh th«ng qua c¸c bµi thÝ nghiÖm thùc hµnh (TNTH) trong s¸ch gi¸o khoa sinh häc líp 10. §ång thêi, x¸c ®Þnh qui tr×nh rÌn luyÖn kÜ n¨ng thùc hµnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh d¹y häc. KÕt qu¶ thu ®−îc cã thÓ gióp cho gi¸o viªn phæ th«ng øng dông vµo viÖc d¹y häc c¸c néi dung TNTH. 1. Më ®Çu Kü n¨ng thùc hµnh lµ yÕu tè c¬ b¶n cña ng−êi lao ®éng trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, do ®ã viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh cho häc sinh khi cßn ngåi trªn ghÕ nhµ tr−êng lµ môc tiªu cña nÒn gi¸o dôc. Theo GS. TS. L©m Quang ThiÖp, sù thu nhËn kiÕn thøc qua c¬ quan thÝnh gi¸c chØ ®¹t 11%, trong khi thu nhËn b»ng c¬ quan thÞ gi¸c cã thÓ ®¹t 83%. Qua nghe, l−îng th«ng tin l−u gi÷ ®−îc chØ ®¹t kho¶ng 20%, nh−ng qua quan s¸t kÕt hîp víi nghe, l−îng th«ng tin l−u gi÷ cã thÓ ®¹t tíi 50%, cßn tù lµm vµ tr×nh bµy cã thÓ nhí tíi 90%. Qua ®©y cho thÊy c«ng t¸c TNTH cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc, nã kh«ng nh÷ng lµ nguån cung cÊp tri thøc vµ ph−¬ng tiÖn ®Ó chuyÒn t¶i tri thøc mµ cßn lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng tri thøc vµ n¨ng lùc trÝ tuÖ, phÈm chÊt cña con ng−êi lao ®éng míi. Sinh häc lµ khoa häc thùc nghiÖm, nªn c«ng t¸c TNTH võa lµ ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn võa lµ ®iÒu kiÖn, m«i tr−êng thuËn lîi ®Ó rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng thùc hµnh vµ nghiªn cøu cho häc sinh. Trong d¹y häc, kü n¨ng thùc hµnh thÝ nghiÖm ®−îc hiÓu lµ kh¶ n¨ng häc sinh thùc hiÖn thµnh th¹o vµ khÐo lÐo c¸c thao t¸c hµnh ®éng theo quy tr×nh gåm c¸c buíc ®· ®−îc x¸c ®Þnh ®Ó thu ®−îc kÕt qu¶ lµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ kiÕn thøc khoa häc. Nh− vËy, kh¸i niÖm thùc hµnh kh«ng ph¶i lµ ph¹m trï trõu t−îng mµ lµ b»ng sù lùa chän, vËn dông tri thøc, nh÷ng c¸ch thøc vµ quy tr×nh, nh÷ng thao t¸c hµnh ®éng cô thÓ, hîp lý nh»m ¸p dông lý thuyÕt lÜnh héi ®−îc vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã ý nghÜa thùc tÕ. 2. Néi dung vµ ®Æc ®iÓm cña c¸c thÝ nghiÖm thùc hµnh trong ch−¬ng tr×nh Sinh häc líp 10 Mét vµi ®Æc ®iÓm kh¸i qu¸t vÒ néi dung ch−¬ng tr×nh Sinh häc 10. Ch−¬ng tr×nh Sinh häc 10 gåm cã ba phÇn: phÇn 1 - Giíi thiÖu chung vÒ thÕ giíi sèng, phÇn 2 - Sinh häc tÕ bµo, phÇn 3 - Sinh häc vi sinh vËt. Thùc chÊt néi dung cña ba phÇn trªn lµ nghiªn cøu sù sèng ë cÊp ®é tÕ bµo. Néi dung ch−¬ng tr×nh cña Sinh häc 10 thÓ hiÖn tÝnh c¬ b¶n, hiÖn ®¹i cña khoa häc Sinh häc ngµy nay, nã ®−îc x©y dùng trªn c¸c quan ®iÓm: - TÝnh kh¸i qu¸t ho¸ vÒ hÖ thèng sèng nh− lµ mét hÖ më cã tæ chøc cao theo thø bËc lÖ thuéc. NhËn bµi ngµy 23/11/2007. Söa ch÷a xong 10/01/2008. 36
T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1A-2008 §¹i häc Vinh - CÊu tróc ®i ®«i víi chøc n¨ng thÓ hiÖn ë mäi cÊp ®é tæ chøc. - Quan ®iÓm tiÕn ho¸: cÊu tróc, chøc n¨ng, hiÖn t−îng, c¬ chÕ ®Òu thÓ hiÖn qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ qua lÞch sö ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn. S¸ch gi¸o khoa Sinh häc 10 hiÖn nay cã nhiÒu ®iÓm míi, träng t©m cña sù ®æi míi lµ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc: tõ chç th«ng b¸o nh÷ng kiÕn thøc ®· ®−îc s¾p ®Æt s½n sang viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp ®Ó häc sinh tù lùc chiÕm lÜnh tri thøc. Néi dung lµ c¸c kh¸i niÖm, b¶n chÊt vµ c¬ chÕ cña qu¸ tr×nh sinh häc, mang tÝnh lý thuyÕt, kh¸i qu¸t ho¸ vµ trõu t−îng ho¸ cao. Häc sinh ph¶i cã t− duy suy nghÜ, t×m tßi s¸ng t¹o ®Ó n¾m v÷ng c¸c nguyªn lý lý thuyÕt vµ ¸p dông vµo thùc tiÔn. Néi dung TNTH ®−îc t¨ng lªn nhiÒu h¬n, gi¶m t¶i phÇn lý thuyÕt. VÒ h×nh thøc, S¸ch gi¸o khoa Sinh häc 10 chó träng t¨ng kªnh h×nh: bÊt cø bµi häc nµo còng cã tranh, ¶nh mµu ®Ó minh ho¹, c¸c s¬ ®å, biÓu ®å, c¸c phiÕu häc tËp. KiÕn thøc lý thuyÕt lu«n ®−îc g¾n liÒn víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña ®êi sèng … Khi d¹y häc, nh÷ng phÇn cÊu tróc tæ chøc sèng, qu¸ tr×nh sèng ë cÊp ®é tÕ bµo, ph©n tö vµ trªn c¬ thÓ th−êng dïng nh÷ng tranh ¶nh, b¶n trong, b¨ng h×nh, ®Üa CD, phÇn mÒm ®Ó ph¶n ¸nh. Néi dung c¸c TNTH trong ch−¬ng tr×nh gåm cã: - ThÝ nghiÖm co vµ ph¶n co nguyªn sinh. - Mét sè thÝ nghiÖm vÒ enzim. - Quan s¸t c¸c kú cña nguyªn ph©n trªn tiªu b¶n rÔ hµnh. - Lªn men etilic vµ lactic. - Quan s¸t mét sè vi sinh vËt. - Ngoµi ra cßn cã c¸c thÝ nghiÖm minh ho¹ cho c¸c môc nhá trong bµi. Néi dung c¸c TNTH trong ch−¬ng tr×nh Sinh häc 10 cã mÊy ®iÓm ®Æc tr−ng sau ®©y: - §èi t−îng nghiªn cøu bÐ nhá, ë cÊp ®é tÕ bµo, nªn khi nghiªn cøu ph¶i nhê vµo ph−¬ng tiÖn kÝnh hiÓn vi hoÆc tranh ¶nh ®· ®−îc phãng to. - Néi dung nghiªn cøu chñ yÕu lµ c¸c ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i cÊu tróc tÕ bµo, tÝnh chÊt lý - ho¸ häc, nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc tr−ng cña sù sèng ë cÊp ®é tÕ bµo, nªn TNTH cã vÞ trÝ quan träng. - C¸c bµi TNTH th−êng ®−îc ®Æt ë phÇn cuèi cña mçi ch−¬ng, nh−ng néi dung kh«ng h¼n nh»m môc ®Ých cñng cè kiÕn thøc cña ch−¬ng mµ cã khi nã chØ nh»m lµm s¸ng tá hoÆc hoµn thiÖn kiÕn thøc cña mét bµi hay mét phÇn nµo ®ã. V× vËy, gi¸o viªn cã thÓ bè trÝ linh ho¹t sau c¸c bµi cã néi dung thÝch hîp. 3. C¸c kü n¨ng thùc hµnh cÇn ®−îc rÌn luyÖn khi d¹y häc Sinh häc 10 Trong d¹y häc TNTH Sinh häc cã nhiÒu nhãm vµ lo¹i kü n¨ng thùc hµnh cô thÓ cÇn h×nh thµnh cho häc sinh. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chóng t«i muèn lµm râ kü n¨ng quan s¸t vµ kü n¨ng lµm thÝ nghiÖm lµ nh÷ng kü n¨ng thùc hµnh c¬ b¶n, träng t©m t−¬ng øng víi néi dung vµ ph−¬ng ph¸p TNTH trong ch−¬ng tr×nh Sinh häc 10. a. Kü n¨ng lµm thÝ nghiÖm 37
RÌn luyÖn … sinh häc líp 10 THPT, tr. 36-42 N. C. K×nh, C. T. K. Dung Trong d¹y häc Sinh häc, TNTH lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Æc tr−ng, nh»m lµm râ c¬ chÕ Lý - Ho¸ - Sinh häc, c¸c qu¸ tr×nh, c¸c quy luËt, c¸c mèi quan hÖ cña c¬ thÓ sèng, ®Æc biÖt lµ mèi quan hÖ nguyªn nh©n - kÕt qu¶, qua ®ã ®Ó gióp cho ng−êi häc hiÓu biÕt b¶n chÊt còng nh− mèi quan hÖ tÊt yÕu cña sù vËt, hiÖn t−îng cña ®èi t−îng sèng. Trong TNTH Sinh häc cã 2 lo¹i thÝ nghiÖm: TN ®Þnh tÝnh vµ TN ®Þnh l−îng. §Æc biÖt, c¸c thÝ nghiÖm ®Þnh l−îng cã vai trß to lín trong viÖc h×nh thµnh n¨ng lùc thùc hµnh cho häc sinh. Th«ng qua c«ng t¸c TNTH, cÇn ph¶i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë häc sinh c¸c kü n¨ng sau: * Kü n¨ng chuÈn bÞ TNTH * Kü n¨ng tiÕn hµnh TNTH bao gåm: + Kü n¨ng x¸c ®Þnh môc tiªu TNTH. + Kü n¨ng x¸c ®Þnh néi dung, yÕu tè thÝ nghiÖm vµ yÕu tè ®èi chøng. + X¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p kü thuËt tiÕn hµnh. + Th«ng th¹o c¸c thao t¸c cô thÓ trong c¸c b−íc cña quy tr×nh thÝ nghiÖm. + Kü n¨ng c©n, ®ong, ®o, ®Õm, x¸c ®Þnh th−íc ®o cho c¸c tiªu chÝ cô thÓ. + Kü n¨ng quan s¸t, theo dâi, ghi chÐp, xö lý th«ng tin. + Kü n¨ng gi¶i thÝch c¸c hiÖn t−îng, c¸c mèi quan hÖ. + Kü n¨ng rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt vµ sù øng dông… §èi víi ch−¬ng tr×nh Sinh häc 10, c¸c néi dung thÝ nghiÖm thùc hµnh ®Òu liªn quan ®Õn viÖc sö dông kÝnh hiÓn vi, v× vËy viÖc båi d−ìng rÌn luyÖn kü n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m cña qu¸ tr×nh d¹y häc Sinh häc 10. Nh÷ng kü n¨ng cô thÓ cÇn cã khi sö dông kÝnh hiÓn vi bao gåm: + Kü n¨ng xö lý mÉu, lµm tiªu b¶n hiÓn vi. + Kü n¨ng ®−a tiªu b¶n lªn m©m kÝnh. + Kü n¨ng lÊy ¸nh s¸ng. + Kü n¨ng ®iÒu chØnh c¸c èc vÝt s¬ cÊp. + Kü n¨ng quan s¸t, nhËn biÕt dÊu hiÖu. + Kü n¨ng vÏ h×nh m« t¶ dÊu hiÖu. + Kü n¨ng phèi hîp gi÷a m¾t quan s¸t vµ tay võa vi chØnh võa vÏ. + Kü n¨ng lau chïi, vÖ sinh vµ b¶o qu¶n kÝnh… * Kü n¨ng tæng kÕt, ®¸nh gi¸, øng dông: b. Kü n¨ng quan s¸t Trong qu¸ tr×nh d¹y häc c¸c néi dung Sinh häc nãi chung vµ qua c¸c néi dung TNTH nãi riªng ph¶i t¹o cho hoc sinh thµnh th¹o kü n¨ng quan s¸t. Trong c¸c TNTH sinh häc, ®èi t−îng quan s¸t lµ nh÷ng mÉu vËt thËt: mÉu sèng, mÉu t−¬i, mÉu ng©m, mÉu nhåi, mÉu Ðp, tiªu b¶n,…; lµ c¸c m« h×nh, tranh, ¶nh, biÓu ®å…; lµ c¸c thÝ nghiÖm… Cã thÓ quan s¸t c¸c dÊu hiÖu ë trong tù nhiªn, trong thùc tiÔn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, trong phßng thÝ nghiÖm, trong thùc nghiÖm khoa häc. Do ®ã, ph¶i x¸c lËp ®−îc c¸c n¨ng lùc quan s¸t t−¬ng øng cô thÓ. V× ®èi t−îng nghiªn cøu trong Sinh häc 10 qu¸ nhá bÐ nªn nh÷ng dÊu hiÖu cÇn biÕt kh«ng thÓ quan s¸t trùc tiÕp ®−îc. §Ó nhËn thøc ®−îc c¸c sù kiÖn, hiÖn t−îng cña ®èi t−îng sèng ë cÊp ®é tÕ bµo ph¶i th«ng qua ph−¬ng tiÖn kÝnh hiÓn vi hoÆc tranh ¶nh. 38
T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1A-2008 §¹i häc Vinh Bëi vËy, n¨ng lùc ®Çu tiªn ph¶i h×nh thµnh cho häc sinh lµ biÕt x¸c ®Þnh môc ®Ých nhËn thøc ®Ó ®Þnh h−íng cho viÖc quan s¸t, ph¶i hiÓu c¸c néi dung, tiªu chÝ quan s¸t. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ häc sinh ph¶i biÕt nh×n, qua nh×n ph¶i thÊy cho râ, th«ng qua thÊy ph¶i hiÓu ®ù¬c b¶n chÊt cña dÊu hiÖu ®Ó tõ ®ã cã kh¶ n¨ng øng dông. N¨ng lùc tiÕp theo ph¶i rÌn luyÖn cho häc sinh lµ biÕt lùa chän ph−¬ng ph¸p vµ ph−¬ng tiÖn ®Ó quan s¸t cã hiÖu qu¶. ViÖc quan s¸t c¸c dÊu hiÖu trªn tranh ¶nh kh¸c víi quan s¸t tiªu b¶n d−íi kÝnh hiÓn vi. Tãm l¹i, qua c«ng t¸c TNTH Sinh häc líp 10 ph¶i nh»m ph¸t triÓn ®−îc nhãm kü n¨ng quan s¸t cho häc sinh cô thÓ lµ: - Kü n¨ng x¸c ®Þnh môc ®Ých quan s¸t. - Kü n¨ng x¸c ®Þnh ®èi t−îng quan s¸t. - Kü n¨ng x¸c ®Þnh néi dung vµ tiªu chÝ quan s¸t. - Kü n¨ng x¸c ®Þnh h×nh thøc vµ ph−¬ng tiÖn quan s¸t. - Kü n¨ng x¸c ®Þnh nh÷ng kü thuËt cô thÓ trong quan s¸t. 4. Quy tr×nh rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh C¸c kü n¨ng tuy cã thÓ kh¸c nhau vÒ cÊu tróc thao t¸c, vÒ môc ®Ých d¹y häc, nh−ng viÖc rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng TNTH ®Òu thùc hiÖn theo tr×nh tù c¸c b−íc sau: B−íc 1. X¸c ®Þnh vµ lùa chän kü n¨ng: trong bµi TNTH cã nhiÒu kü n¨ng cô thÓ, cÇn x¸c ®Þnh vµ lùa chän kü n¨ng chÝnh ®Ó −u tiªn trong rÌn luyÖn. B−íc 2. Gi¸o viªn h−íng dÉn c¸c thao t¸c hµnh ®éng cÊu thµnh kü n¨ng theo mét l«gÝc chÆt chÏ. §©y lµ b−íc lµm c¬ së cho viÖc häc sinh tù ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh kü n¨ng. B−íc 3. Häc sinh tù lùc thùc hiÖn c¸c thao t¸c rÌn luyÖn kü n¨ng theo c¸c b−íc ®· ®−îc chØ dÉn, gi¸o viªn ®ãng vai trß lµ ng−êi gióp ®ì. B−íc 4. Häc sinh b¸o c¸o kÕt qu¶ thu ®−îc. Gi¸o viªn vµ tËp thÓ nhãm, tæ häc sinh th¶o luËn, bæ sung hoµn thiÖn c¸ch thùc hiÖn. B−íc 5. Häc sinh rót kinh nghiÖm, tù hoµn thiÖn kü n¨ng vµ øng dông, nÕu thÊt b¹i cã thÓ nªu nguyªn nh©n, c¸ch kh¾c phôc. Sau ®©y lµ bµi d¹y TNTH co vµ ph¶n co nguyªn sinh mµ chóng t«i ®· tiÕn hµnh vËn dông quy tr×nh 5 b−íc ®Ò rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh cho häc sinh. Sau khi nghiªn cøu kü néi dung vµ yªu cÇu cña c¸c môc ë trong s¸ch gi¸o khoa, chóng t«i thùc hiÖn viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh cho häc sinh (HS) qua c¸c b−íc nh− sau: B−íc 1. Trong s¸ch gi¸o khoa (SGK) Sinh häc 10 nªu lªn 4 môc tiªu víi nhiÒu kü n¨ng cô thÓ kh¸c nhau, ®iÒu ®ã hoµn toµn phï hîp, song trong d¹y häc, vÒ nhËn thøc vµ thùc hiÖn kh«ng thÓ coi c¸c môc tiªu nh− nhau. §Ó n¾m v÷ng kiÕn thøc khoa häc vµ h×nh thµnh kü n¨ng thùc hµnh cèt lâi, chóng t«i ®· chän 2 môc tiªu kü n¨ng chÝnh cã tÝnh chÊt bao qu¸t lµ: - Kü n¨ng lµm tiªu b¶n hiÓn vi, HS biÕt ®iÒu khiÓn c¬ chÕ ®ãng më khÝ khæng. - Kü n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi, HS biÕt quan s¸t vµ vÏ h×nh qua tiªu b¶n. B−íc 2. Ngoµi nh÷ng néi dung h−íng dÉn nh− trong SGK vµ sù chuÈn bÞ vÒ mÆt ý thøc vµ t©m lý cho HS, khi h−íng dÉn thùc hiÖn néi dung c¸c phÇn cña bµi nµy cÇn lµm râ mÊy ®iÓm sau: 39
RÌn luyÖn … sinh häc líp 10 THPT, tr. 36-42 N. C. K×nh, C. T. K. Dung - Song song víi 4 môc tiªu kü n¨ng ®· nªu trong SGK th× môc tiªu vÒ kiÕn thøc cña bµi nµy lµ HS ph¶i n¾m ®−îc cÊu tróc cña tÕ bµo khÝ khæng. - §Ó thùc hiÖn ®−îc môc tiªu trªn, bµi thùc hµnh bao gåm hai néi dung chÝnh lµ thÝ nghiÖm co vµ ph¶n co nguyªn sinh. - Mçi mét néi dung thÝ nghiÖm ph¶i thùc hiÖn ®óng c¸c b−íc sau: Thø nhÊt lµ lµm tiªu b¶n mÉu. Môc ®Ých cña tiªu b¶n mÉu lµ ®Ó HS nhËn biÕt ®−îc tÕ bµo biÓu b× b×nh th−êng vµ c¸c tÕ bµo cÊu t¹o nªn khÝ khæng. B−íc nµy bao gåm viÖc t¸ch líp biÒu b× cña l¸, ®Æt lªn phiÕn kÝnh, l¸ kÝnh, ®−a lªn m©m kÝnh, ®iÒu chØnh vËt kÝnh, quan s¸t vµ vÏ.... Thø hai lµ lµm thÝ nghiÖm so s¸nh. Trong b−íc nµy cã hai thÝ nghiÖm. ThÝ nghiÖm thø nhÊt: tõ tiªu b¶n mÉu ë trªn, dïng dung dÞch muèi hay ®−êng lo·ng ë c¸c nång ®é kh¸c nhau ®Ó “nhuém” tÕ bµo, qu¸ tr×nh co nguyªn sinh sÏ diÔn ra. H−íng dÉn cho HS quan s¸t thÊy sù kh¸c biÖt vÒ møc ®é vµ tèc ®é co nguyªn sinh. Häc sinh quan s¸t vµ vÏ. Nh− vËy, HS sÏ so s¸nh ®Ó rót ra tÕ bµo lóc nµy cã g× kh¸c víi tr−íc khi nhá dung dÞch muèi hay ®−êng lo·ng ë c¸c nång ®é kh¸c nhau. ThÝ nghiÖm thø hai: sau khi quan s¸t hiÖn t−îng co nguyªn sinh ë tÕ bµo biÓu b×, tiÕn hµnh röa dung dÞch muèi hay ®−êng lo·ng trong tÕ bµo co nguyªn sinh b»ng n−íc cÊt. Sau khi röa s¹ch hiÖn t−îng ph¶n co nguyªn sinh sÏ x¶y ra. Cho HS quan s¸t vµ vÏ. ThÝ nghiÖm nµy sÏ so s¸nh kÐp vÒ sù kh¸c nhau gi÷a tÕ bµo nhuém dung dÞch muèi hoÆc ®−êng lo·ng ë c¸c nång ®é kh¸c nhau vµ víi tÕ bµo mÉu. - H−íng dÉn c¸c thao t¸c kü thuËt cô thÓ. PhÇn nµy chóng t«i nªu lªn nh÷ng vÊn ®Ò khã, phøc t¹p, nh÷ng kinh nghiÖm ®Ó HS gi¶m thiÓu nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, Trong bµi nµy, chóng t«i h−íng dÉn cho HS c¸c néi dung sau: §èi t−îng chän lµm tiªu b¶n t¸ch líp biÓu b× tèt nhÊt vµ phï hîp nhÊt cho mäi n¬i lµ l¸ c©y Thµi Lµi tÝa. Kü thuËt t¸ch lµm sao ®Ó cã líp tÕ bµo máng nhÊt, cµng máng th× viÖc quan s¸t d−íi kÝnh cµng râ. Cho quan s¸t vµ vÏ tiªu b¶n theo ba giai ®o¹n cña thÝ nghiÖm ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho HS so s¸nh. B−íc 3. §ång thêi víi sù h−íng dÉn ë b−íc 2, b−íc nµy chóng t«i gióp ®ì cho HS b»ng nh÷ng gîi ý lý thuyÕt hoÆc thao t¸c kü thuËt cô thÓ: kü thuËt cÇm l−¬Ü dao vµ t¹o ®iÓm tùa khi t¸ch biÒu b× l¸, lµm ®Ñp mét tiªu b¶n, c¸ch nhá dung dÞch, kü thuËt ®Æt giÊy thÊm, kü thuËt lÊy ¸nh s¸ng, sö dông vËt kÝnh x10 vµ x40 ®Ó quan s¸t nhanh, chÝnh x¸c. B−íc 4. Tr−íc hÕt, chóng t«i thu vë t−êng tr×nh thÝ nghiÖm vµ h×nh vÏ tÕ bµo co vµ ph¶n co nguyªn sinh cña c¸c nhãm. Sau ®ã cho mét nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, HS nªu vÊn ®Ò th¾c m¾c, c¸c nhãm th¶o luËn, tù gi¶i thÝch. Cuèi cïng c¨n cø vµo vë t−êng tr×nh cña nhãm vµ th«ng qua th¶o luËn, gi¸o viªn bæ sung vµ kÕt luËn. B−íc 5. HS tù rót kinh nghiÖm trªn c¸c mÆt: vèn kiÕn thøc qua s¸ch vë vµ tÝch luü trong cuéc sèng ®Ó th¶o luËn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. §Þnh h−íng cho kü n¨ng míi. Rót kinh nghiÖm thùc hiÖn, nªu vµ gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò, t×m ®−îc nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc. 5. Thùc nghiÖm 40
T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1A-2008 §¹i häc Vinh §Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh theo quy tr×nh ®Ò xuÊt víi viÖc n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc ch−¬ng tr×nh Sinh häc líp 10. Sau khi lÊy ý kiÕn cña chuyªn gia, chóng t«i ®· tiÕn hµnh thùc nghiÖm ë tr−êng THPT NguyÔn Xu©n ¤n - NghÖ An. V× thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh vµo n¨m häc ®Çu tiªn thùc hiÖn néi dung ch−¬ng tr×nh SGK ®æi míi, nªn chóng t«i ch−a cã ®iÒu kiÖn triÓn khai réng r·i. Chóng t«i míi tiÕn hµnh thö nghiÖm trªn hai líp 10, chän líp 10 A7 ®Ó lµm thùc nghiÖm vµ líp 10 A4 lµm ®èi chøng. Hai líp nµy ®¶m b¶o sù t−¬ng ®−¬ng trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn, nh− sÜ sè, tû lÖ giíi tÝnh, tr×nh ®é nhËn thøc, ®iÒu kiÖn häc tËp... C¶ hai líp ®Òu do mét gi¸o viªn d¹y giái cÊp tØnh gi¶ng d¹y. Líp ®èi chøng d¹y theo gi¸o ¸n mµ gi¸o viªn ¸p dông l©u nay. Líp thùc nghiÖm d¹y theo gi¸o ¸n chóng t«i x©y dùng, d¹y bµi TNTH theo quy tr×nh 5 b−íc ®Ó rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh nh»m n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc. C¸c bµi TNTH mµ chóng t«i thùc nghiÖm lµ c¸c bµi 12, bµi 20 vµ bµi 24 trong s¸ch gi¸o khoa Sinh häc líp 10 ban c¬ b¶n. Sau mçi bµi thùc nghiÖm, chóng t«i tiÕn hµnh kiÓm tra, ®¸nh gi¸ toµn diÖn vÒ mÆt kiÕn thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é. §Æc biÖt chó träng vÒ kü n¨ng thùc hµnh cña häc sinh. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ thÓ hiÖn trªn hai mÆt: ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l−îng. §Þnh tÝnh: c¨n cø vµo ho¹t ®éng cña häc sinh trong giê thùc hµnh, chóng t«i ®¸nh gi¸ theo c¸c møc ®é: - B¾t ch−íc: HS b¾t ch−íc c¸c thao t¸c cña gi¸o viªn hoÆc b¹n bÌ, thÓ hiÖn sù rËp khu«n, cøng nh¾c, thao t¸c chËm ch¹p. - Thµnh th¹o: HS viÖc n¾m v÷ng kiÕn thøc, thµnh th¹o thùc hiÖn c¸c thao t¸c vµ kü thuËt TNTH, cã thÓ linh ho¹t ®iÒu chØnh ®Ó thùc hiÖn ®−îc kÕt qu¶ chÝnh x¸c. - S¸ng t¹o: thÓ hiÖn sù ®æi míi t− duy, biÕt ®Ò xuÊt vÊn ®Ò, s¸ng t¹o trong viÖc vËn dông c¸c thao t¸c kü thuËt còng nh− vËn dông kiÕn thøc, biÕt gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña c¸c hiÖn t−îng x¶y ra trong thÝ nghiÖm. KÕt qu¶ thùc nghiÖm cho thÊy: ë líp ®èi chøng nhiÒu häc sinh hoµn thµnh néi dung bµi thÝ nghiÖm thùc hµnh ë møc ®é b¾t ch−íc, ho¹t ®éng cña häc sinh ch−a thÓ hiÖn tÝnh chñ ®éng. ë líp thùc nghiÖm, häc sinh ho¹t ®éng chñ ®éng, tÝch cùc, c¸c thao t¸c thµnh th¹o. §Þnh l−îng: ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua chÊt l−îng ba bµi kiÓm tra, bµi kiÓm tra ®−îc chÊm theo thang 10 ®iÓm. Sè liÖu b−íc ®Çu ®−îc thÓ hiÖn theo b¶ng thèng kª sau: §iÓm sè Líp ®èi chøng Líp thÝ nghiÖm LÇn 1 LÇn 2 LÇn 3 LÇn 1 LÇn 2 LÇn 3 3 14 9 1 5 2 1 4 12 13 9 9 5 3 5 15 18 23 19 20 10 6 4 5 7 7 8 8 7 2 2 4 5 7 16 8 0 0 3 2 5 7 9 0 0 0 0 0 2 10 0 0 0 0 0 0 Tõ c¸c sè liÖu ë b¶ng trªn ta cã thÓ xÕp lo¹i nh− sau: *Líp ®èi chøng: 41
RÌn luyÖn … sinh häc líp 10 THPT, tr. 36-42 N. C. K×nh, C. T. K. Dung §iÓm d−íi 5 (lo¹i yÕu kÐm) cã 58 HS, chiÕm tØ lÖ 41,1%. §iÓm sè tõ 5 - 6 (lo¹i trung b×nh) cã 72 HS, chiÕm tØ lÖ 51,1%. §iÓm 7 - 8 (lo¹i kh¸) cã 11 HS, chiÕm 7,8%. *Líp thùc nghiÖm: §iÓm d−íi 5 (lo¹i yÕu kÐm) cã 25 HS, chiÕm tØ lÖ 17,7%. §iÓm 5-6 (lo¹i trung b×nh) cã 72 HS, chiÕm 51,1%. §iÓm 7-8 (lo¹i kh¸) cã 42 HS, chiÕm tØ lÖ 29,7%. §iÓm 9 (giái) cã 2 HS, chiÕm tØ lÖ 1,5%. Qua b¶ng trªn cho thÊy sè HS ë líp ®èi chøng cã ®iÓm sè d−íi møc trung b×nh cao h¬n so víi líp thùc nghiÖm, ng−îc l¹i ë líp thùc nghiÖm cã tØ sè HS ®¹t ®iÓm kh¸ giái cao h¬n h¼n HS ë líp ®èi chøng. Tuy sè HS ®¹t ®iÓm trung b×nh ë hai líp nh− nhau nh−ng trong ®ã ë líp thÝ nghiÖm sè HS ®¹t ®iÓm trung b×nh kh¸ (6) cao h¬n so víi ®èi chøng. KÕt luËn. Kü n¨ng thÝ nghiÖm thùc hµnh lµ tri thøc vÒ ph−¬ng ph¸p nhËn thøc, lµ c«ng cô nhËn thøc, do ®ã trong qu¸ tr×nh d¹y häc Sinh häc cÇn thùc hiÖn tèt c¸c néi dung TNTH ®Ó rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh cho HS. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, cÇn x¸c ®Þnh ®−îc hÖ thèng c¸c kü n¨ng t−¬ng øng vµ øng dông s¸ng t¹o quy tr×nh 5 b−íc h×nh thµnh kü n¨ng thùc hµnh. §ã lµ c¬ së ®Ó n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc. T i liÖu tham kh¶o [1] §inh Quang B¸o, NguyÔn §øc Thµnh, Lý luËn d¹y häc Sinh häc ®¹i c−¬ng, NXB Gi¸o dôc, 2000. [2] NguyÔn Thµnh §¹t (tæng chñ biªn), Ph¹m V¨n LËp (chñ biªn), Sinh häc 10, NXB Gi¸o dôc, 2006. [3] NguyÔn Thµnh §¹t (tæng chñ biªn), Ph¹m V¨n LËp (chñ biªn), Sinh häc 10, S¸ch gi¸o viªn, NXB Gi¸o dôc, 2006. [4] NguyÔn Nh− HiÒn (chñ biªn), Tµi liÖu båi d−ìng gi¸o viªn thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa líp 10 – THPT, 2006. summary practice skill training for students to improve teaching quality in 10th form biology program at upper-secondary schools This study aimed at determining necessary practice skills for students through experiment lessons in 10th form biology coursebook. It also set up the process to train practice skills to improve the effectiveness of teaching activities. The results of this study can help teachers at secondary schools apply teaching contents of practice experiments. (a) Khoa sinh häc, tr−êng ®¹i häc Vinh (b) Tr−êng THPT Quúnh L−u II, NghÖ AN. 42

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng

172 tài liệu

837 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.