Báo cáo nghiên cứu khoa học " SÁCH, TÀNG THƯ VÀ VĂN HÓA Ở TRUNG QUỐC "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Riêng về văn hóa chữ Hán đã có nhiều công trình nghiên cứu quy mô lớn nhỏ khác nhau, ở đó chữ Hán đã đ-ợc khảo sát một cách tổng thể và hệ thống: với t- cách một hệ thống kí hiệu, một hệ thống thông tin, tự thân nó có ý nghĩa văn hóa, đồng thời nó có mối quan hệ qua lại với nền văn hóa Trung Hoa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " SÁCH, TÀNG THƯ VÀ VĂN HÓA Ở TRUNG QUỐC "

nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 62 Phan V¨n C¸c* ¸ch, theo nghÜa réng ngµy nay Riªng vÒ v¨n hãa ch÷ H¸n ®· cã S lµ tæng hßa mäi vËt chë th«ng nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu quy m« lín tin, tri thøc. S¸ch cña Trung nhá kh¸c nhau, ë ®ã ch÷ H¸n ®· ®−îc Quèc, tõ ®iÓn s¸ch gi¸p cèt ®Õn t− liÖu kh¶o s¸t mét c¸ch tæng thÓ vµ hÖ thèng: nghe nh×n ngµy nay ®· tr¶i qua thiªn víi t− c¸ch mét hÖ thèng kÝ hiÖu, mét hÖ biÕn v¹n hãa vÒ h×nh th¸i vµ chÊt liÖu. thèng th«ng tin, tù th©n nã cã ý nghÜa Vµ c¸c sù nghiÖp liªn quan ®Õn s¸ch v¨n hãa, ®ång thêi nã cã mèi quan hÖ ngµy nay nh− sù nghiÖp xuÊt b¶n ph¸t qua l¹i víi nÒn v¨n hãa Trung Hoa. hµnh, sù nghiÖp th«ng tin t− liÖu v.v... 2. C¸c h×nh th¸i kh¸c nhau cña s¸ch ®Òu hÕt søc réng r·i vµ to lín ®å sé. vµ vËt chë: Gi¸p cèt (mai rïa vµ x−¬ng thó), kim th¹ch (®ång vµ ®¸), tróc méc Tõ sù ra ®êi ®Õn sù ph¸t triÓn tiÕn (tre vµ gç), da thó, gÊm lôa, giÊy, ®Üa tõ, hãa cña s¸ch, cã c¶ mét lo¹t qu¸ tr×nh b¨ng tõ, ®Üa quang v.v...; c¸c lo¹i s¸ch vë diÔn tiÕn v¨n hãa theo chiÒu dµi lÞch sö, t− liÖu h×nh thµnh b»ng c¸ch kh¾c, vÏ, tõ s¶n xuÊt s¸ch ®Õn sö dông khai th¸c chÐp tay, in Ên, sao chôp, chÕ t¸c b»ng kÜ s¸ch l¹i n¶y sinh c¶ mét chuçi c¸c ho¹t thuËt hiÖn ®¹i v.v... §ã lµ c¸i vá vËt chÊt ®éng v¨n hãa x· héi xoay quanh nã. cña v¨n hãa s¸ch. Tæng hßa c¸c mèi quan hÖ ngang däc ®an 3. Néi dung cña s¸ch: TÊt c¶ gi¸ trÞ xen Êy chÝnh lµ néi hµm cña kh¸i niÖm cña viÖc s¶n sinh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn "v¨n hãa s¸ch". cña s¸ch ®Òu n»m ë néi dung cña nã. T¸c "V¨n hãa s¸ch" còng nh− mäi v¨n hãa dông cña s¸ch ®èi víi con ng−êi còng kh¸c, ®−îc cÊu thµnh bëi nhiÒu thµnh chñ yÕu lµ ë ®©y. Néi dung cña s¸ch lµ phÇn v¨n hãa kh¸c nhau. XÐt theo tÝnh linh hån cña v¨n hãa s¸ch. chÊt néi dung cña c¸c thµnh phÇn cÊu 4. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l−u th«ng thµnh, "v¨n hãa s¸ch" cã thÓ ®−îc xÐt s¸ch cïng víi thùc thÓ cña qu¸ tr×nh Êy trªn c¸c ph−¬ng diÖn sau: 1. Ch÷ viÕt (kÓ c¶ tranh ¶nh vµ c¸c * GS. Ng÷ v¨n. lo¹i kÝ hiÖu, cïng c¸c lo¹i tÝn hiÖu trong bao gåm tr−íc thuËt, biªn tËp, xuÊt b¶n, s¸ch hiÖn ®¹i...). Kh«ng cã ch÷ viÕt th× ph¸t hµnh, Ên lo¸t, phôc chÕ v.v... còng kh«ng thÓ cã s¸ch. Ch÷ viÕt lµ yÕu 5. Qu¸ tr×nh thu thËp, chØnh lý, l−u tè c¬ b¶n cña s¸ch. Ch÷ viÕt cña Trung gi÷, b¶o qu¶n vµ khai th¸c s¸ch cïng víi Quèc, ch÷ H¸n kÓ tõ khi ra ®êi ®Õn nay thùc thÓ cña qu¸ tr×nh Êy, bao gåm hiÖu ®· cã trªn 4.500 n¨m lÞch sö.
63 S¸ch, t ng th− v v¨n hãa s¸ch… Thêi k× nµy c¬ cÊu vµ quan chøc qu¶n lÝ kh¸m, kh¶o ®Ýnh, sù nghiÖp th«ng tin t− "s¸ch" ®· xuÊt hiÖn, ®ã lµ "Trô h¹ sö". liÖu, sù nghiÖp l−u tr÷ hå s¬ v.v... 2. Thêi k× "gi¶n b¹ch" (tõ thÕ kØ X 6. C¸c lo¹i kiÕn tróc, thiÕt bÞ, c«ng tr−íc C«ng nguyªn ®Õn thÕ kØ I sau C«ng tr×nh vÒ s¸ch, bao gåm c¶ c¸c kÜ thuËt nguyªn). Tõ khi gi¶n s¸ch (thÎ tre) xuÊt hiÖn ®¹i. hiÖn cho ®Õn lóc giÊy ®−îc ph¸t minh vµ 7. C¸c ngµnh häc ra ®êi kÌm theo qu¸ dïng lµm vËt chë ch÷ viÕt, h×nh th¸i vµ tr×nh h×nh thµnh s¸ch, nh− v¨n tù häc, chøc n¨ng cña s¸ch dÇn dÇn ph¸t triÓn ®å th− häc, v¨n hiÕn häc, biªn tËp häc, vµ hoµn thiÖn. Thêi k× nµy ®· cã v¨n tù xuÊt b¶n ph¸t hµnh häc, th− viÖn häc, thèng nhÊt, vËt chë (thÎ tre, thÎ gç, v¶i tr×nh b¸o häc, l−u tr÷ häc, môc lôc häc, lôa) cã h×nh thÓ nhÊt ®Þnh, cã thÓ ghi v¨n b¶n häc, hiÖu kh¸m häc, kim th¹ch chÐp ®−îc t− t−ëng trän vÑn, tri thøc häc, tËp dËt häc, kÜ thuËt Ên lo¸t v.v... hoµn chØnh vµ truyÒn ®−îc th«ng tin. 8. C¸c chÝnh s¸ch, ph¸p lÖnh, c¸c c¬ Ng−êi ta tiÕn hµnh mét c¸ch cã môc ®Ých cÊu tæ chøc qu¶n lÝ vÒ s¸ch, cïng víi viÖc tr−íc thuËt, chÕ t¸c, l−u th«ng, quan chøc cña c¸c c¬ cÊu tæ chøc Êy v.v... chØnh lÝ, b¶o qu¶n vµ sö dông s¸ch. C¬ Ngoµi ra, cßn cã thÓ theo gãc ®é c¸c sù cÊu qu¶n lÝ s¸ch còng ph¸t triÓn thµnh nghiÖp liªn quan ®Õn v¨n hãa s¸ch mµ thôc thªm mét b−íc. chia ra sù nghiÖp xuÊt b¶n ph¸t hµnh, 3. Thêi k× viÕt tay (thÕ kØ II - thÕ kû sù nghiÖp th− viÖn, sù nghiÖp th«ng tin, IX). ViÖc ph¸t minh ra giÊy lµ cuéc biÕn sù nghiÖp l−u tr÷, sù nghiÖp nghe nh×n, ®æi lín ®Çu tiªn trong lÞch sö v¨n hãa sù nghiÖp Ên lo¸t v.v..., tõ ®ã cÊu thµnh s¸ch. Cuéc biÕn ®æi ®ã khiÕn cho h×nh c¶ mét hÖ thèng v¨n hãa s¸ch. th¸i cña s¸ch cã sù thay ®æi c¨n b¶n. XÐt theo nh÷ng biÕn ®æi quan träng N¨m Nguyªn H−ng 2 thêi §«ng TÊn víi nh÷ng ®Æc tr−ng chñ yÕu trªn tõng (n¨m 403 CN), Hoµn HuyÒn thay nhµ giai ®o¹n ph¸t triÓn, v¨n hãa s¸ch cña TÊn, tù lËp lµm vua, h¹ lÖnh "dÜ chØ ®¹i Trung Quèc ®¹i thÓ cã thÓ chia thµnh 5 gi¶n" (dïng giÊy thay thÎ tre) nãi r»ng thêi k× ph¸t triÓn. "cæ v« chØ cè dông gi¶n, phi chñ − kÝnh 1. Thêi k× nguyªn thñy (tõ viÔn cæ ®Õn d·, kim ch− dông gi¶n gi¶, tØ dÜ hoµng thÕ kØ XI tr−íc C«ng nguyªn). Thêi k× chØ ®¹i chi" (X−a kh«ng cã giÊy nªn ph¶i nµy chñ yÕu lµ sù ra ®êi cña ch÷ viÕt vµ dïng thÎ tre, chø kh«ng cèt ®Ó tá lßng manh nha cña s¸ch vë. DÞch kinh - HÖ tõ kÝnh. Nay phµm nh÷ng viÖc x−a dïng h¹ truyÖn chÐp "Th−îng cæ kÕt th»ng nhi thÎ tre, ®Òu nhÊt lo¹t thay b»ng giÊy trÞ, hËu thÕ th¸nh nh©n dÞch chi dÜ th− khÕ" (Thêi th−îng cæ kÕt d©y th¾ng nót vµng). Tõ ®ã phÕ bá viÖc dïng thÎ tre, ®Ó ghi nhí viÖc, th¸nh nh©n ®êi sau thay thêi ®¹i gi¶n b¹ch kÕt thóc, v¨n hãa s¸ch b»ng v¨n tù). Th−îng th− Tù viÕt: "Do chuyÓn sang thêi k× viÕt tay. thÞ th− tÞch sinh yªn" (Do ®ã, th− tÞch ra 4. Thêi k× Ên lo¸t (thÕ kû IX - thÕ kû ®êi). V¨n tù vµ s¸ch sím nhÊt cña Trung XX). Trung Quèc ph¸t minh kÜ thuËt Ên Quèc lµ v¨n gi¸p cèt vµ s¸ch gi¸p cèt. lo¸t, ®· thóc ®Èy nªn cuéc ®¹i c¸ch m¹ng thø hai trªn lÞch sö v¨n hãa s¸ch. ViÖc
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 64 kh¾c in s¸ch khëi ®Çu tù bao giê, giíi ngõng tè chÊt v¨n hãa cña mäi ng−êi h¹n trªn ®Õn nay ch−a x¸c ®Þnh ®−îc. d©n, v¨n hãa s¸ch nghe nh×n sÏ tiÕp tôc Nh−ng giíi h¹n d−íi th× cã thÓ kh¼ng ph¸t triÓn, "s¸ch" thuéc lo¹i h×nh nghe ®Þnh lµ vµo kho¶ng niªn hiÖu Hµm nh×n dïng kÜ thuËt hiÖn ®¹i vµ trang bÞ Th«ng (860 - 873 CN) cña §−êng ý kÜ thuËt t−¬ng lai sÏ ngµy cµng chiÕm T«ng. B»ng chøng hiÓn nhiªn lµ bé Kinh lÜnh l·nh ®Þa cña s¸ch giÊy mét c¸ch Kim C−¬ng kh¾c in n¨m Hµm Th«ng 9 réng r·i. S¸ch giÊy tuy còng sÏ tån t¹i (868 CN). Tõ ®êi §−êng cho ®Õn tËn l©u dµi, nh−ng ®Þa vÞ vµ vai trß cña nã, ngµy nay, s¸ch in ®· ngù trÞ ë Trung h×nh th¸i vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nã, Quèc h¬n mét ngµn n¨m. Thêi k× Ên lo¸t ch¾c ch¾n sÏ cã nh÷ng biÕn ®æi ngµy cµng to lín. nµy l¹i chia ra lµm hai giai ®o¹n ®¸nh dÊu bëi sù kiÖn TÊt Th¨ng ph¸t minh ra Ngµy nay, ng−êi ta ®· xÕp t− liÖu kÜ thuËt in ho¹t tù (ch÷ rêi) vµo thêi s¸ch cïng víi nguån n¨ng l−îng vµ vËt Kh¸nh LÞch (1041 - 1048 CN) nhµ B¾c liÖu lµ ba cét trô lín ®Ó ph¸t triÓn khoa Tèng, giai ®o¹n tr−íc cã thÓ gäi lµ v¨n häc kü thuËt hiÖn ®¹i. Trong toµn bé nÒn hãa s¸ch in v¸n kh¾c vµ giai ®o¹n sau cã v¨n hãa s¸ch, cßn cã t¸c dông n¨ng ®éng thÓ gäi lµ v¨n hãa s¸ch in ch÷ rêi. chñ quan cña con ng−êi. ThÝ dô nh− vai 5. Thêi k× nghe - nh×n (thËp kØ 50 thÕ trß cña c¸c sù nghiÖp v¨n hãa s¸ch vµ kØ XX vÒ sau). Trªn thÕ giíi th× tõ n¨m c¸c c¬ cÊu tæ chøc v¨n hãa s¸ch trong ®êi 1877 Thomas Alva Edison (1847 - 1931) sèng x· héi. C¸c sù nghiÖp vµ tæ chøc ®ã ph¸t minh ra m¸y ghi ©m èng trßn, lÇn kh«ng chØ cã chøc n¨ng xóc tiÕn viÖc s¶n ®Çu tiªn ghi ®−îc ©m thanh ®Õn nay, xuÊt, sö dông vµ ph¸t triÓn s¸ch, mµ cßn v¨n hãa s¸ch nghe nh×n thÕ giíi ®· ra s¶n xuÊt vµ sö dông s¸ch ®Ó c¶i t¹o x· ®êi vµ ph¸t triÓn ®−îc h¬n mét thÕ kØ. héi vµ thiªn nhiªn theo mét thÕ giíi §Æc biÖt lµ vµo n¨m 1954, Th− viÖn quan nhÊt ®Þnh, tuyªn truyÒn giíi thiÖu Trung t©m binh khÝ H¶i qu©n MÜ dïng s¸ch víi ®éc gi¶ ®Ó s¸ch ph¸t huy t¸c m¸y tÝnh IBM 701 thùc hiÖn viÖc tra cøu dông lín h¬n. ý nghÜa cña t¸c dông nµy theo tõ tæ ®¬n nguyªn ®· ®¸nh dÊu cuéc ®èi víi x· héi lµ hÕt søc to lín. Trong ®¹i c¸ch m¹ng thø ba trong v¨n hãa toµn bé v¨n hãa nh©n lo¹i, v¨n hãa s¸ch s¸ch thÕ giíi. Cßn c¸i mèc ®¸nh dÊu më thuéc ph¹m trï v¨n hãa tinh thÇn cã t¸c ®Çu v¨n hãa s¸ch nghe nh×n cña Trung dông ng−îc trë l¹i rÊt lín ®èi víi v¨n Quèc ®· ®−îc c«ng nhËn lµ vµo th¸ng 8 hãa vËt chÊt. n¨m 1978, khi Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc phª chuÈn viÖc nghiªn Loµi ng−êi ®· thai nghÐn ra v¨n hãa cøu "C«ng tr×nh xö lÝ th«ng tin ch÷ H¸n" s¸ch, v¨n hãa s¸ch ®· tÝch lòy, b¶o tån (tøc "c«ng tr×nh 748"). Ngãt ba chôc n¨m vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n minh cña nh©n qua, v¨n hãa s¸ch nghe nh×n Trung lo¹i. V¨n hãa s¸ch lµ cét trô quan träng Quèc ®· ph¸t triÓn nhanh chãng song vµ søc m¹nh to lín ®Ó ph¸t triÓn nÒn nãi chung vÉn ®ang ë trong giai ®o¹n v¨n minh Êy. khëi ®éng. Theo ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ Ngµy nay, chóng ta nghiªn cøu v¨n cña ®Êt n−íc vµ sù n©ng cao kh«ng hãa s¸ch cßn cã ý nghÜa hiÖn thùc s©u
65 S¸ch, t ng th− v v¨n hãa s¸ch… xa. Thêi cæ ®¹i cña Trung Quèc, c¸c sù thuËt sö dông tiÕn hµnh ®ång thêi, tøc nghiÖp v¨n hãa s¸ch vÒ c¬ b¶n lµ nhÊt lµ sù øng dông kÜ thuËt hiÖn ®¹i mµ thÓ. ThÝ dô nh− ®Çu ®êi Tèng thiÕt lËp trung t©m lµ m¸y tÝnh ®iÖn tö. Kh«ng cã BÝ th− gi¸m ®Ó n¾m gi÷ th− tÞch, võa sù ph¸t minh ra giÊy vµ kÜ thuËt in, phô tr¸ch "ch−ëng cæ kim kinh tÞch ®å kh«ng cã sù øng dông kÜ thuËt hiÖn ®¹i, th−, quèc sö thùc lôc, thiªn v¨n lÞch sè th× v¨n hãa s¸ch kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®Õn tÇm cao ngµy nay. chi sù" (tr«ng coi c«ng viÖc kinh tÞch s¸ch vë cæ kim, quèc sö thùc lôc, thiªn Tµng th− lµ mét hiÖn t−îng v¨n hãa v¨n lÞch sè x−a nay), "ch−ëng tu so¹n quan träng. Sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é nhËt lÞch" (n¾m c«ng viÖc so¹n lÞch), tµng th− cã thÓ cho thÊy b−íc ®−êng "ch−ëng TËp hiÒn viÖn, Sö qu¸n, Chiªu ph¸t triÓn cña v¨n hãa. X· héi hiÖn ®¹i ¨n qu¸n, BÝ c¸c ®å tÞch, nãi chung cã thÓ lÊy tr×nh ®é ph¸t triÓn dÜ gi¸p, Êt, bÝnh, ®inh vi bé, c¸c ph©n k× cña th− viÖn lµm mét tiªu chÝ ®¸nh gi¸ lo¹i" (N¾m viÖn TËp hiÒn, Sö qu¸n, tr×nh ®é ph¸t triÓn v¨n hãa cña mét Chiªu v¨n qu¸n vµ s¸ch vë cña BÝ c¸c, thµnh phè, mét vïng hay mét quèc gia. chia theo c¸c bé gi¸p Êt bÝnh ®inh, bé Loµi ng−êi s¸ng chÕ ra ch÷ viÕt nh»m nµo ra bé Êy), l¹i cßn "ch−ëng hiÖu thï kÐo dµi kÝ øc cña m×nh. VËn dông ch÷ ®iÓn tÞch, ph¸n chÝnh ngoa nËu" (N¾m viÕt ®Ó ghi chÐp lµm n¶y sinh c¸c v¨n c«ng viÖc hiÖu ®Ýnh s¸ch vë, ph©n râ b¶n, nhê ®ã mµ b¶o tån v¨n hãa, thóc ®óng sai) v.v... (Tèng sö - ChÝ, quyÓn ®Èy giao l−u. TÝch tô c¸c v¨n b¶n lµ s¶n 164, Chøc quan 4). Trªn thùc tÕ, tõ thêi phÈm cña sù kÕt hîp gi÷a thãi quen sö TÇn H¸n cho ®Õn thêi Thanh, c¬ cÊu v¨n dông nhiÒu lÇn víi quan niÖm b¶o tån hãa s¸ch cña nhµ n−íc vÒ c¬ b¶n «m l©u dµi cña ng−êi ta ®èi víi tµi liÖu v¨n trïm hÕt mäi c«ng viÖc s−u tÇm, cÊt gi÷, b¶n. ViÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn x· héi duyÖt l·m, l−u th«ng, chØnh lý, hiÖu v¨n minh lu«n nhÞp b−íc víi ho¹t ®éng kh¸m, ph©n lo¹i, biªn môc cho ®Õn biªn tÝch tô tµi liÖu v¨n b¶n cña ng−êi ta. tËp, kh¾c in vµ ph¸t hµnh. NhiÒu nhµ tµng th− t− nh©n còng nh− vËy. V¨n tù Trung Quèc khëi nguån tõ ®êi H¹, vµ cho ®Õn nay ph¸t hiÖn ®−îc v¨n Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña v¨n hãa tù ghi chÐp sù viÖc sím nhÊt lµ ®êi ¢n s¸ch Trung Quèc cho thÊy, sù ph¸t triÓn cña v¨n hãa s¸ch g¾n chÆt víi tr×nh ®é Th−¬ng. "T¶ sö ghi lêi, h÷u sö ghi viÖc", ph¸t triÓn cña khoa häc. V¨n hãa s¸ch chÕ ®é sö quan cña v−¬ng triÒu lµ khëi tõ sau khi tho¸t ra khái h×nh th¸i ®Çu cña viÖc v−¬ng thÊt lòng ®o¹n v¨n nguyªn thñy, tr¶i qua ba cuéc biÕn ®æi hãa. Sö kÝ nãi r»ng L·o Tö lµ "Chu thñ lín, mçi cuéc biÕn ®æi Êy ®Òu lµ kÕt qu¶ tµng thÊt chi sö" (chøc quan gi÷ tµng cña sù ph¸t triÓn khoa häc kÜ thuËt. thÊt nhµ Chu, tøc lµ ghi chÐp v¨n b¶n Cuéc biÕn ®æi thø nhÊt lµ sù ph¸t minh tµng th− cña nhµ n−íc). ChÕ ®é tµng th− vËt chë - giÊy; cuéc biÕn ®æi thø hai lµ sù cña Trung Quèc cã thÓ t×m ng−îc lªn ®Õn ph¸t minh kÜ thuËt s¶n xuÊt - kÜ thuËt thêi ®iÓm nµy. in; cuéc biÕn ®æi thø ba lµ cuéc biÕn ®æi lín c¶ vËt chë, kÜ thuËt s¶n xuÊt vµ kÜ
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 66 Diªn Hi 2 (n¨m 159 sau CN) thêi H¸n Trung Quèc tõ sau khi TÇn H¸n x©y Hoµn §Õ, kÐo dµi cho ®Õn n¨m Hång Vò dùng c¸c v−¬ng triÒu phong kiÕn chuyªn 13 (n¨m 1380) nhµ Minh. BÝ th− gi¸m chÕ thèng nhÊt, th× chÕ ®é tµng th− nhµ trªn thùc tÕ lµ c¬ quan qu¶n lÝ thèng n−íc ®· ph¸t triÓn nhanh chãng. H×nh nhÊt viÖc s−u tËp, chØnh lÝ vµ biªn môc thµnh tõ L−ìng H¸n, ph¸t triÓn qua s¸ch vë ®iÓn tÞch cña v−¬ng triÒu. H¸n Tam Quèc, L−ìng TÊn, Nam B¾c TriÒu, Vò §Õ "®Þnh chÝnh s¸ch tµng th−, ®Æt ®Õn Tïy §−êng th× ®¹i h−ng thÞnh, Tèng chøc quan t¶ th−, cho ®Õn ch− tö truyÒn Nguyªn phån vinh, Minh Thanh ph¸t thuyÕt ®Òu sung vµo bÝ phñ". V−¬ng ®¹t, chÕ ®é tµng th− nhµ n−íc cña Trung triÒu c¸c ®êi tu©n theo thÓ thøc, "dÜ vi Quèc ®· dÖt nªn bøc tranh rùc rì nhiÒu vÜnh chÕ" (lÊy lµm chÕ ®é vÜnh viÔn), x©y mµu suèt h¬n hai ngµn n¨m vµ ®· gãp dùng thµnh c«ng t¸c vµ tr×nh tù tµng phÇn ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa häc thuËt th− nhµ n−íc, tæ chøc s−u tÇm réng r·i, phong kiÕn vµ sù thèng trÞ cña c¸c v−¬ng ®Þnh k× tæ chøc hiÖu th−, më réng sè triÒu Trung Quèc. Nh×n trªn ®¹i thÓ, hÖ l−îng tµng th−, ®Æt ng−êi chuyªn m«n thèng tµng th− cña x· héi phong kiÕn biªn môc, cung cÊp cho nhu cÇu biªn Trung Quèc cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y: so¹n, kh¾c in, hiÖu kh¸m, nghiªn cøu 1. LÊy tµng th− cung ®×nh lµm nßng häc thuËt. cèt: Nhµ H¸n lËp ra Thiªn Léc c¸c, nhµ 3. §Ò cao t− t−ëng Nho gia, tuyªn Tïy cã Gia T¾c ®iÖn, nhµ §−êng ®Æt truyÒn t«n chØ cñng cè nÒn thèng trÞ cña Chiªu V¨n ®iÖn, nhµ Tèng x©y Th¸i v−¬ng triÒu. T− t−ëng, quan niÖm vµ Thanh l©u, nhµ Minh cã V¨n Uyªn c¸c, triÕt häc chÝnh trÞ Nho gia lµ trô cét tinh nhµ Thanh cã V¨n Uyªn c¸c, V¨n thÇn mµ giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn Nguyªn c¸c, V¨n T©n c¸c, V¨n Tè c¸c lµ dùa vµo ®Ó duy tr× vµ gi÷ v÷ng nÒn nh÷ng lÇu tµng th− cung ®×nh ®iÓn h×nh. thèng trÞ. Kh©u TuÊn ®êi Minh trong Cßn tµng th− triÒu ®×nh (nhµ n−íc) th× Th¸i tö diÔn nghÜa bæ khi tæng kÕt nÒn cã §«ng qu¸n cña nhµ H¸n, BÝ th− s¶nh thèng trÞ cña v−¬ng triÒu ®· nãi: "Nh©n nhµ §−êng, Sïng v¨n viÖn nhµ Tèng, BÝ qu©n vi trÞ chi ®¹o phi nhÊt ®oan, nhiªn th− c¸c nhµ Nguyªn, Giang Nam V¨n giai nhÊt thÕ nhÊt thêi chi sù. Duy phï T«ng c¸c, V¨n Hèi c¸c, V¨n Lan c¸c cña kinh tÞch ®å th− gi¶, n·i v¹n niªn b¸ch nhµ Thanh v.v... Lo¹i tµng th− nµy cã thÕ chi sù yªn". (§¹o trÞ n−íc cña nhµ kh¸c víi tµng th− néi phñ cung ®×nh chñ vua ®©u ph¶i chØ mét mèi, nh−ng ®Òu lµ yÕu ë chç nã ®éc lËp tho¸t li cung ®×nh, viÖc cña mét ®êi mét thêi. Duy cã kinh s¸ch cho m−în vµ sö dông c«ng khai. tÞch s¸ch vë lµ viÖc cña mu«n n¨m tr¨m L¹i cã tµng th− c¬ cÊu chÝnh phñ nh− c¸c ®êi). V× Lôc kinh cña Nho gia lµ "«ng tæ triÒu ®¹i ®Òu cã c¬ cÊu biªn so¹n s¸ch sö, cña kinh ®iÓn mu«n ®êi" (v¹n thÕ kinh c¬ cÊu gi¸o dôc vµ tµng th− cña c¸c c¬ ®iÓn chi tæ) cho nªn ®Õ v−¬ng c¸c triÒu cÊu thiªn v¨n, y d−îc. ®¹i ®Òu hÕt søc coi träng viÖc tµng tr÷ 2. Cã chÕ ®é s−u tËp, chØnh lÝ vµ biªn c¸c ®å th− ®iÓn tÞch. H¸n Vò §Õ ®Þnh môc: ChÕ ®é BÝ th− gi¸m lËp tõ n¨m chÝnh s¸ch tµng th−, chÝnh lµ v× "lÔ nh¹c
67 S¸ch, t ng th− v v¨n hãa s¸ch… b¨ng ho¹i", "th− khuyÕt gi¶n tho¸t" qu©n tö chi th− bÊt kh¶ th¨ng t¶i" (S¸ch (s¸ch vë mÊt m¸t), Tèng Th¸i T«ng quy cña kÎ sÜ qu©n tö trong thiªn h¹ ngµy ho¹ch l¹i l©u ®µi cña Sïng v¨n viÖn, Cµn nay kh«ng thÓ chÐp xuÓ), cßn ChiÕn quèc Long söa sang Tø khè toµn th−, mäi viÖc s¸ch nãi T« TÇn "ph¸t xuÊt trÇn khiÕp sè ®Òu "chê trÉm ®Þnh ®o¹t", môc ®Ých cèt thËp, ®¾c Th¸i C«ng ¢m phï chi m−u" ®Ó "sö Th¹ch Cõ Thiªn Léc chi tµng v« (më mÊy chôc c¸i hßm cò ra, t×m ®−îc bÊt gia huyÒn hé tông" (khiÕn nh÷ng g× m−u kÕ trong s¸ch ¢m phï cña Th¸i tµng tr÷ trong kho s¸ch nhµ n−íc, ®Òu C«ng), tÊt c¶ ®ã ®Òu cã thÓ nãi lªn r»ng ®−îc mäi nhµ hiÓu biÕt th−ëng thøc). ho¹t ®éng tµng th− t− nh©n kh¸ phæ biÕn. Nh÷ng ®iÒu ®ã ®Òu nãi lªn môc ®Ých vµ ý ®å cña tµng th− nhµ n−íc. L−ìng H¸n vÒ sau, tµng th− t− gia cã 4. Chøc n¨ng x· héi ®a d¹ng hãa: Bëi b−íc ph¸t triÓn dµi. Trong ®ã, sù phån quyÒn thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ tËp trung vinh cña c«ng viÖc tr−íc thuËt t− nh©n v−¬ng quyÒn, ®Æc biÖt lµ v¨n hãa gi¸o vµ sù ph¸t ®¹t cña v¨n hãa gi¸o dôc x· dôc vµ kh¶o h¹ch quan l¹i còng thèng héi ®· ®ßi hái réng kh¾p ph¶i cã tµng nhÊt ë triÒu ®×nh nhµ vua, cho nªn tµng th− cÇn thiÕt cho häc tËp, nghiªn cøu vµ th− nhµ n−íc ®· trë thµnh trËn ®Þa b¶o trao ®æi. ViÖc sö dông giÊy, viÖc më réng vÖ nÒn thèng trÞ t− t−ëng, trung t©m nghÒ in, viÖc h×nh thµnh thÞ tr−êng s¸ch, ho¹t ®éng v¨n hãa häc thuËt, thiÕt chÕ viÖc xóc tiÕn giao th«ng vËn t¶i, khiÕn phô thuéc cña c¬ cÊu gi¸o dôc vµ c¬ së viÖc s−u tÇm tµng tr÷ s¸ch trë thµnh biªn tËp xuÊt b¶n. phæ biÕn. Tµng th− t− gia ®êi H¸n cßn Trong lÞch sö Trung Quèc, cïng víi th−a thít, song ®Õn thêi L−ìng TÊn Nam tµng th− Nhµ n−íc dùa vµo nhau ®Ó tån B¾c triÒu th× ®· "gia h÷u v¨n sö" (nhµ cã t¹i cßn cã c¸c tµng th− t− gia kh¸ ®«ng v¨n sö), ®Õn Tïy §−êng th× tµng th− t− gia cµng ph¸t triÓn m¹nh. Th− Hµn Dò ®¶o. T− nh©n thu nhËp vµ tµng tr÷ s¸ch tÆng LÝ TiÕt cã c©u "NghiÖp hÇu gia ®a vë lµ mét ho¹t ®éng v¨n hãa rÊt phæ th−, S¸p gi¸ tam v¹n trôc" (Nhµ NghiÖp biÕn, song ®¸ng gäi lµ nhµ tµng th− th× hÇu nhiÒu s¸ch, ChËt gi¸ ba v¹n cuèn). cßn ph¶i ®¸nh gi¸ qua môc ®Ých tµng LiÔu C«ng X−íc tµng th− "Kinh sö tö th−, sè l−îng chñng lo¹i s¸ch vµ viÖc sö tËp, giai h÷u tam b¶n, s¾c th¸i hoa lÖ dông s¸ch. ë Trung Quèc, tµng th− t− gi¶, trÊn khè; hùu nhÊt b¶n, thø gi¶, gia khëi nguån tõ thêi Xu©n thu - ChiÕn tr−êng hµnh phi l·m; hùu thø gi¶, hËu quèc, bÊy giê côc diÖn "häc thuËt n»m sinh tö ®Ö vi nghiÖp, giai h÷u trï c¸ch trong tay vua quan" ®· bÞ ph¸ vì, chÊt bé phËn, bÊt t−¬ng tham th¸c" (Kinh sö liÖu thÎ tre thÎ gç th«ng dông vµ ®−¬ng tö tËp ®Òu cã ba b¶n, mét b¶n mµu s¾c nhiªn nh©n tè chñ yÕu nhÊt lµ nhu cÇu ®Ñp ®Ó gi÷ ë kho; mét b¶n kÐm h¬n, ®Ó ®i giao l−u häc thuËt, tr−íc th− lËp thuyÕt xa mang theo ®äc; mét b¶n kh¸c kÐm vµ gi¸o dôc ph¸t triÓn. S¸ch Trang Tö h¬n n÷a th× ®Ó cho con em ch¸u ch¾t viÕt "HuÖ Thi ®a ph−¬ng, k× th− ngò xa" häc, cã ng¨n cã tñ ®Ó riªng kh«ng lÉn lén (HuÖ Thi nhiÒu tµi, s¸ch chÊt n¨m xe), TiÒn Hi B¹ch, Nam bé t©n th−). Ta cã s¸ch MÆc Tö nãi: "Kim thiªn h¹ chi sÜ
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 68 th−. Vïng Giang T« - ChiÕt Giang næi thÓ h×nh dung ®−îc sè l−îng vµ ph−¬ng tiÕng lµ ®Êt v¨n häc th× c¸c nhµ tµng th− ph¸p qu¶n lÝ tµng th− lóc bÊy giê. t− nh©n cµng phong l−u nho nh·, ®êi Tõ thêi Tèng vÒ sau, tµng th− t− gia nµo còng cã ng−êi lõng danh, riªng ®· phæ biÕn kh¾p n¬i trong c¶ n−íc. XÐt Giang T« thêi Minh Thanh cã ®Õn 450 nguyªn nh©n, mét lµ nghÒ in ®· øng nhµ, ChiÕt Giang 350 nhµ, theo c¸c tµi dông phæ biÕn, ng−êi viÕt s¸ch nhiÒu, liÖu cßn ghi chÐp ®−îc. ë ChiÕt Giang ®ã viÖc in s¸ch ®· dÔ dµng, tµng th− còng lµ Thiªn NhÊt c¸c cña hä Ph¹m, §¹m kh«ng khã; hai lµ viÖc h×nh thµnh thÞ Sinh ®−êng cña hä K×, NhÞ L·o c¸c cña tr−êng s¸ch ë c¸c thµnh phè, giao th«ng hä TrÞnh, TiÓu S¬n ®−êng cña hä TriÖu, còng tiÖn lîi h¬n khiÕn cho viÖc mua b¸n B¸t Thiªn QuyÓn l©u cña hä §inh, Bøc s¸ch vë trong c¶ n−íc trë nªn dÔ dµng. Tèng l©u cña hä Lôc v.v...; ë Giang T« ®ã Tµng th− ®· thµnh phong trµo rÇm ré ë lµ Lôc Tróc ®−êng cña hä DiÖp, TruyÒn mét sè vïng. Chu MËt ®êi Tèng nãi "chÝ NguyÖt l©u cña hä LÝ, Thiªn Kho¶nh nh−îc ng« h−¬ng cè gia (L−ìng ChiÕt ®−êng cña hä Hoµng, CÊp Cæ c¸c cña hä Ng« H−ng) nh− Th¹ch L©m DiÖp thÞ, H¹ Mao, Gi¸ng V©n l©u cña hä TiÒn, SÜ LÔ thÞ, giai hiÖu tµng th− chi ®a, chÝ thËp C− cña hä Hoµng, NghÖ V©n Tinh x¸ cña v¹n quyÓn. K× hËu TÒ Trai Nghª thÞ, hä U«ng, ThiÕt Ng©m §ång Chiªu l©u NguyÖt Hµ M¹c thÞ, Tróc Trai ThÈm thÞ. cña hä Cï v.v..., cã thÓ nãi lµ nøc tiÕng Tr×nh thÞ, H¹ thÞ, giai hiÖu tµng th− chi gÇn xa, lõng danh rõng s¸ch. phó, c¸c bÊt h¹ sè v¹n quyÓn" (§Õn nh− ë quª h−¬ng t«i - L−ìng ChiÕt Ng« H−ng C«ng lao lÞch sö cña tµng th− t− gia - th× hä DiÖp, hä H¹ ë Th¹ch L©m ®Òu cã cã thÓ kh¸i qu¸t trong 4 ®iÓm: tiÕng lµ tµng tr÷ nhiÒu s¸ch, cã ®Õn chôc Mét lµ, b¶o tån c¸c ®iÓn tÞch v¨n hãa: v¹n quyÓn. Sau ®ã hä Nghª ë TÒ Trai, hä Nhµ n−íc vµ t− gia bæ sung cho nhau, M¹c ë NguyÖt Hµ, hä ThÈm, hä Tr×nh, lµm phong phó nh÷ng th− tÞch tµng tr÷ hä H¹ ë Tróc Trai ®Òu ®−îc gäi lµ nh÷ng ®−îc, tr¶i qua c¸c ®êi nèi tiÕp nhau, bæ nhµ giµu s¸ch, mçi nhµ kh«ng d−íi mÊy sung nh÷ng phÇn tµn khuyÕt. v¹n quyÓn - Chu MËt, TÒ §«ng d· ng÷). Hai lµ, båi d−ìng phong trµo ®äc Lµn sãng tµng th− cßn ®Ó d− ba ®Õn thêi s¸ch: HoÆc cung cÊp cho con em, hoÆc Minh Thanh, c¸c nhµ tµng th− cã nhiÒu gióp cho viÖc l−u truyÒn duyÖt ®äc, phôc chñng lo¹i: nhµ thu tµng, nhµ th−ëng vô cho nhu cÇu ®äc s¸ch vµ tr−íc thuËt. gi¸m, nhµ kh¶o ®Ýnh, nhµ hiÖu thï, nhµ Ba lµ, thóc ®Èy ph¸t triÓn häc thuËt: bu«n s¸ch cò. ë c¸c thêi k× kh¸c nhau HoÆc sö dông tµng th− ®Ó nghiªn cøu, tõng næi lªn nh÷ng nhµ tµng th− lõng hoÆc nhê thµnh qu¶ chØnh lÝ tµng th−, danh nh− Cµn Gia tø ®¹i gia (Bèn ®¹i tËp Ên mµ ngµn v¹n cuèn s¸ch ®−îc gia thêi Cµn Long Gia Kh¸nh), CËn ®¹i truyÒn b¸ trong ®êi. tø ®¹i gia (Bèn ®¹i gia thêi CËn ®¹i) Bèn lµ thóc ®Èy nghiªn cøu t− liÖu, v.v... V−¬ng ThiÖu T¨ng nhiÒu n¨m tæng kÕt kinh nghiÖm tµng th−. nghiªn cøu th− tÞch S¬n §«ng, theo thèng kª cña «ng, vïng S¬n §«ng thêi §−¬ng nhiªn kh«ng tr¸nh khái tån t¹i Minh Thanh cã ®Õn trªn 430 nhµ tµng nh÷ng h¹n chÕ cña tµng th− t− gia phô
69 S¸ch, t ng th− v v¨n hãa s¸ch… thuéc vµo gia chñ nh− kh− kh− gi÷ t×nh víi c¸c lo¹i h×nh tµng th− kh¸c. Cuèi ®êi tr¹ng tµn khuyÕt, gi÷ kÝn cña riªng, Thanh, th− viÖn ®æi thµnh häc ®−êng, giµnh giËt lòng ®o¹n v.v... tµng th− th− viÖn cµng tÝch lòy ®−îc nhiÒu s¸ch cho gi¸o dôc nhµ tr−êng cËn ë ®©y cÇn ®Ò cËp ®Õn th− viÖn nh− ®¹i, c«ng lao kh«ng thÓ mai mét. mét tæ chøc ®Æc thï cña gi¸o dôc Trung Quèc: nã kiªm nhiÖm nhiÒu chøc n¨ng Ngoµi ba lo¹i h×nh lín lµ tµng th− nh− gi¸o dôc, nghiªn cøu, gi¶ng d¹y vµ nhµ n−íc, tµng th− t− gia vµ tµng th− xuÊt b¶n. Tªn gäi "th− viÖn" khëi ®Çu tõ th− viÖn nãi trªn, trong chÕ ®é tµng th− ®êi §−êng, bÊy giê lµ "n¬i tu th−" (Viªn Trung Quèc cßn mét lo¹i h×nh lín n÷a lµ mai, Tïy Viªn tïy bót), vÒ sau trë thµnh tµng th− t«n gi¸o: PhËt gi¸o cã PhËt "n¬i quÇn c− gi¶ng tËp” (Chu Hµ, Hµnh t¹ng cña c¸c chïa, viÖn; §¹o gi¸o cã §¹o Ch©u Th¹ch Cæ th− viÖn kÝ). Tèng t¹ng cña Kh«ng, qu¸n,; ngoµi ra cßn cã Nguyªn vÒ sau, th− viÖn ph¸t ®¹t, nh− t¨ng th− ë c¸c nhµ thê, c¸c viÖn cña hai triÒu Minh, Thanh, mçi triÒu cã ®Õn Thiªn chóa gi¸o, c¸c ®¹o Islam, mçi t«n h¬n 1000 th− viÖn, víi nhiÒu chñng lo¹i gi¸o ®Òu cã ®Æc s¾c næi bËt. Sím nhÊt lµ c¸c tµng th− PhËt gi¸o vµ §¹o gi¸o. nh− th− viÖn kh¶o khãa, th− viÖn gi¶ng héi vµ vÒ sau cã c¶ th− viÖn cã tÝnh chÊt Tµng th− PhËt gi¸o sau khi truyÒn nghiªn cøu réng c¶ kinh sö vµ lo¹i th− vµo Trung Quèc, th× viÖc phiªn dÞch kinh viÖn chuyªn m«n häc tËp kÜ nghÖ ph−¬ng ®iÓn trë thµnh biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó T©y. Th− viÖn ph¶i d¹y häc trß, chØnh lÝ truyÒn ph¸ t«n chØ vµ gi¸o lÝ, kinh ®iÓn nghiªn cøu häc thuËt, kh¾c in c¸c thµnh dÞch ra H¸n v¨n tÝch lòy dÇn thµnh hÖ qu¶ nghiªn cøu, cho nªn tµng th− trë thèng tµng th− PhËt gi¸o. §êi TÊn b¾t thµnh b¶o ®¶m vËt chÊt vµ v¨n hãa quan ®Çu xuÊt hiÖn tµng th− cña chïa, miÕu. träng cña th− viÖn, tõ ®ã th− viÖn h×nh Thêi Tïy §−êng ®· h−ng thÞnh l¾m nh− thµnh mét phong trµo tµng th− m¹nh tµng th− cña chïa Tõ ¢n, chïa T©y L©m mÏ. thêi §−êng ®· næi tiÕng kh¾p bèn Tµng th− cña th− viÖn ®¹i thÓ cã 3 ph−¬ng. Tµng kinh chïa §«ng L©m ë L− nguån: mét lµ s¸ch ban tÆng, nh− s¸ch S¬n "nhÊt thiÕt kinh ®iÓn, tËn t¹i − néi" triÒu ®×nh ban, s¸ch quan l¹i quyªn (mäi b¶n kinh ®iÓn ®Òu cã trong ®ã - hiÕn; hai lµ s¸ch s−u tÇm, nh− s¸ch B¹ch C− DÞ, H−¬ng S¬n tù t©n tu kinh th−êng dïng, c¸c tr−íc thuËt míi vÒ häc tµng ®−êng kÝ); tµng kinh chïa H−¬ng thuËt do th− viÖn th−êng xuyªn bæ sung; S¬n "hîp thÞ t©n cùu §¹i tiÓu thõa kinh ba lµ s¸ch in tån, gåm tr−íc thuËt cña luËt luËn tËp, phµm ngò thiªn nhÞ b¸ch c¸c häc gi¶ b¶n viÖn; c¸c gi¸o tr×nh, bµi thÊt thËp quyÓn" (®©y lµ tËp kinh luËt gi¶ng v.v... Tµng th− cña th− viÖn dÇn luËn §¹i tiÓu thõa cò vµ míi, gåm 5270 dÇn hoµn thiÖn vµ cã ®Æc s¾c riªng, nh− quyÓn) "kh¶i bÕ h÷u thêi, xuÊt n¹p h÷u thu tµng cã hÖ thèng c¸c th− tÞch lÝ häc, tÞch" (më ®ãng cã giê, vµo ra cã sæ - B¹ch ph−¬ng thøc qu¶n lÝ cã chÕ ®é, ®Æc biÖt C− DÞ, H−¬ng S¬n tù t©n tu kinh tµng lµ cho phÐp m−în ra ngoµi, ®äc c«ng ®−êng kÝ). Sau ®êi Tèng, do ®−îc vua khai, phô ®¹o cho c¸c ®éc gi¶ theo yªu quan tæ chøc in §¹i t¹ng kinh, trë thµnh cÇu, khiÕn th− viÖn cã nÐt ®Æc s¾c h¼n kho b¸u cña nhµ chïa, nèi ®êi g×n gi÷,
nghiªn cøu trung quèc sè 4(62) - 2005 70 tông ®äc hµng ngµy. Do nguyªn nh©n PhËt gi¸o chó ý viÖc biªn môc, truyÒn h−ng phÕ cña t«n gi¸o, c¸c nh©n sÜ t«n thèng viÕt ®Ò yÕu ®· s¶n sinh ra nhiÒu gi¸o thËm chÝ cho kh¾c ®¸, ®Ó g×n gi÷ b¶n môc lôc cã chÊt l−îng cao, vµ v× tµng kinh ®iÓn, khiÕn tµng th− PhËt gi¸o rÊt th− ®ãng kÝn kh¸ chÆt cho nªn s¸ch l−u ®a d¹ng. Kinh ®¸ Phßng S¬n ë B¾c Kinh, truyÒn ®−îc ë ®êi còng t−¬ng ®èi nhiÒu, ®éng tµng kinh Thiªn PhËt ®éng ë §«n cã ®ãng gãp cho viÖc l−u truyÒn v¨n hiÕn Hoµng trë thµnh th¸nh ®Þa tµng th− Trung Quèc. PhËt gi¸o. Nöa sau thÕ kØ XIX ®Õn ®Çu thÕ kØ §¹o gi¸o lµ t«n gi¸o hoµn toµn b¶n XX, tµng th− nhµ n−íc vµ tµng th− th− ®Þa cña Trung Quèc, theo ®µ truyÒn b¸ viÖn thay thÕ bëi c¸c ®å th− qu¸n c«ng mµ h×nh thµnh nªn mét lo¹t kinh ®iÓn céng vµ ®å th− qu¸n nhµ tr−êng kiÓu T«n gi¸o. N¨m Th¸i Thñy 7 (471 CN) ®êi míi. Tµng th− t− gia tuy vÉn tiÕp tôc tån Tèng Minh §Õ, b¶n Tam §éng kinh th− t¹i, nh−ng môc ®Ých, ý nghÜa vµ ¶nh môc lôc cña Lôc Tu TÜnh nãi r»ng: "S¸ch h−ëng lÞch sö ®· thay ®æi. Cßn tµng th− kinh, cïng ®¬n thuèc, tranh bïa cña §¹o t«n gi¸o th× ®ã lµ lo¹i h×nh chÕ ®é tµng gia gåm 1228 quyÓn". Tam ®éng quúnh th− Trung Quèc b¶o l−u ®−îc hoµn chØnh c−¬ng biªn tËp xong vµo thêi §−êng cã nhÊt. tíi 3744 quyÓn. TriÒu ®×nh lóc bÊy giê h¹ lÖnh cho cung qu¸n c¸c n¬i s−u tÇm thu Tµi liÖu tham kh¶o tµng. N¨m Thiªn B¶o 7 (748 CN) xuèng chiÕu "lÖnh cho néi th− hÕt th¶y §¹o 1. LÞch sö v¨n hãa Trung Quèc, §µm Gia kinh, ®Òu lÖnh cho Sïng HuyÒn Qu¸n KiÖn chñ biªn, Tr−¬ng ChÝnh, NguyÔn Th¹ch chÐp l¹i ph©n Tèng cho ch− ®¹o Th¸i Giang, Phan V¨n C¸c dÞch, Nxb Khoa häc x· pháng sø, lÖnh cho Ch− ®¹o trong qu¸n héi, Hµ Néi, 1993. chuyÓn t¶". Cã thÓ thÊy r»ng tµng th− 2. Trung Quèc häc thuËt t− t−ëng sö, L©m cung qu¸n c¸c ®Þa ph−¬ng dÇn dÇn Kh¶i Ng¹n, Nxb Th− l©m, Taipei, 1994. thµnh hÖ thèng. Sau ®êi Tèng, cung 3. Trung Quèc H¸n tù v¨n hãa ®¹i quan, qu¸n c¸c ®Þa ph−¬ng nãi chung ®Òu thu Hµ Cöu Doanh, Hå Sung B¶o, Tr−¬ng M·nh tµng §¹o t¹ng do triÒu ®×nh tËp thµnh, chñ biªn, Nxb B¾c Kinh ®¹i häc, B¾c Kinh, nh− b¶n chÐp §¹i Tèng Thiªn cung b¶o 1995, t¹ng, b¶n in ChÝnh Hßa V¹n thä, §¹o 4. Long Ng©m - Trung Quèc v¨n hãa chi t¹ng. §êi Minh th× thu tµng ChÝnh thèng quang, Vò Xu©n Hµ chñ biªn, C«ng ti xuÊt §¹o t¹ng, mÆc dÇu cã nh÷ng biÕn ®éng b¶n phiªn dÞch ®èi ngo¹i Trung Quèc xuÊt míi, song sè l−îng tµng th− vµ hÖ thèng b¶n, B¾c Kinh, 1996. tµng th− kh«ng thay ®æi mÊy. 5. Trung Quèc nhÊt tuyÖt, Phan V¨n C¸c, Tµng th− PhËt gi¸o vµ tµng th− §¹o Tr−¬ng ChÝnh, NguyÔn B¸ ThÝnh, ¤ng V¨n gi¸o cã ®èi t−îng phôc vô cè ®Þnh, viÖc Tïng dÞch, Nxb V¨n hãa - Th«ng tin, Hµ Néi, qu¶n lÝ tµng th− ®ãng kÝn kh¸ chÆt, 1997, t¸i b¶n 2004. nh−ng v× qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c tµng th− kh«ng gièng nhau, nªn tµng th−