Báo cáo nghiên cứu khoa học: "VẤN ĐỀ TRIẾT HỌC VỀ BẢN TÍNH CỦA CON NGƯỜI VÀ VAI TRÒ CỦA GIÁO DỤC GIA ĐÌNH"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

87
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong lịch sử Triết học, có cuộc tranh luận gay gắt về vấn đề bản tính con người. Một số nhà triết học tin rằng bản tính con người về căn bản là thiện. Một số nhà triết học khác cho rằng con người có bản tính ác. Việc nghiên cứu hiện tượng trẻ hoang dã cho thấy con người không có bản tính thiện, cũng không có bản tính ác. Giáo dục gia đình có vai trò quan trọng hàng đầu trong việc hình thành tính cách của trẻ em. Việc nghiên cứu về nhi đồng của E.P. Slade...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "VẤN ĐỀ TRIẾT HỌC VỀ BẢN TÍNH CỦA CON NGƯỜI VÀ VAI TRÒ CỦA GIÁO DỤC GIA ĐÌNH"

VẤN ĐỀ TRIẾT HỌC VỀ BẢN TÍNH CỦA CON NGƯỜI VÀ VAI TRÒ CỦA GIÁO DỤC GIA ĐÌNH THE PHILOSOPHIC QUESTION ON HUMAN NATURE AND THE ROLE OF FAMILY EDUCATION NGUYỄN TẤN HÙNG Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng TÓM T ẮT Trong lịch sử Triết học, có cuộc tranh luận gay gắt về vấn đề bản tính con người. Một số nhà triết học tin rằng bản tính con người về căn bản là thiện. Một số nhà triết học khác cho rằng con người có bản tính ác. Việc nghiên cứu hiện tượng trẻ hoang dã cho thấy con người không có bản tính thiện, cũng không có bản tính ác. Giáo dục gia đình có vai trò quan trọng hàng đầu trong việc hình thành tính cách của trẻ em. Việc nghiên cứu về nhi đồng của E.P. Slade và L. S.Wissow cho thấy rằng đánh trẻ lúc còn bé tất yếu sẽ dẫn đến những vấn đề hạnh kiểm về sau. Giáo dục trẻ em là một vấn đề phức tạp đòi hỏi ở người lớn rất nhiều lòng kiên nhẫn. ABSTRACT In the History of Philosophy, there has been a serious debate on Human Nature. Some philosophers believe that human nature is basically good. Some others claime that human has an evil nature. A study of Feral Children shows that human has neither good nor evil nature. Family education is of primary importance in the formation of children conduct. A study of Infants and Young Toddlers by E.P. Slade and L. S.Wissow shows that Early Spanking neccessarily leads to later behavior problems. Children Education is a complicated question, which requires a lot of patience from adults. Trong lÞch sö triÕt häc cã hai quan ®iÓm ®èi lËp nhau vÒ b¶n tÝnh con ngêi: thuyÕt tÝnh ¸c vµ thuyÕt tÝnh thiÖn. Nh÷ng ngêi ®a ra thuyÕt tÝnh ¸c dùa trªn lËp luËn cho r»ng: con ngêi sinh ra vèn lµ mét ®éng vËt nªn viÖc t×m c¸ch tháa m·n nh÷ng b¶n n¨ng ®éng vËt lµ c¬ së cña b¶n tÝnh ¸c ë con ngêi. §øng trªn quan ®iÓm nµy cã Tu©n Tö (315-220 tríc CN) ë Trung Hoa cæ ®¹i, Hèp-b¬ (Thomas Hobbes, 1588- 1679), nhµ triÕt häc Anh cËn ®¹i, v.v.. Tu©n Tö lËp luËn r»ng con ngêi ai còng thÝch ¨n c¸i ngon, nh×n c¸i ®Ñp, nghe c¸i hay, thµnh ra ai còng t×m mäi c¸ch ®Ó tháa m·n nh÷ng nhu cÇu sinh lý Êy. Hèp-b¬ cho r»ng, trong tr¹ng th¸i tù nhiªn, “ngêi lµ chã sãi ®èi víi ngêi”, x· héi lµ “mét cuéc chiÕn tranh cña tÊt c¶ chèng l¹i tÊt c¶”. Theo H«p- x¬, ®Ó kh¾c phôc tr¹ng th¸i tù nhiªn, con ngêi ph¶i ®i ®Õn mét tháa thuËn, mét hîp ®ång víi nhau (khÕ íc x· héi) thµnh lËp nªn mét tæ chøc nhµ níc. §èi lËp víi thuyÕt tÝnh ¸c lµ thuyÕt tÝnh thiÖn. Thuéc vÒ khuynh híng nµy cã quan ®iÓm cña mét sè t«n gi¸o vµ mét sè nhµ triÕt häc duy t©m. M¹nh Tö (372-289) ë Trung Hoa cæ ®¹i chøng minh b¶n tÝnh thiÖn cña con ngêi b»ng lËp luËn sau: TÝnh thiÖn cña con ngêi gåm “tø ®øc”: Nh©n, nghÜa, lÔ, trÝ. Bèn ®øc tÝnh nµy b¾t nguån tõ “tø ®oan” (4 ®Çu mèi, mÇm mèng): lßng tr¾c Èn (biÕt th¬ng xãt) lµ ®Çu mèi cña “nh©n”, lßng tu è (biÕt thÑn, ghÐt) lµ ®Çu mèi cña “nghÜa”, lßng tõ nhîng (biÕt kÝnh, nhêng) lµ ®Çu mèi cña “lÔ”, lßng thÞ phi (biÕt ph©n biÖt ph¶i tr¸i) lµ ®Çu mèi cña “trÝ”. Bèn ®øc tÝnh nh©n, nghÜa, lÔ, trÝ thuéc cÊp ®é ý thøc, ph¶i ®îc gi¸o dôc, häc tËp, rÌn luyÖn míi cã ®îc; cßn “tø 1
®oan” thuéc cÊp ®é t©m lý lµ c¸i vèn cã (nh lµ b¶n n¨ng) khi con ngêi sinh ra. Nh vËy, theo M¹nh Tö, con ngêi khi míi sinh ra ®· cã ®Çy ®ñ nh÷ng thiÖn ®oan, nh lßng tr¾c Èn, lßng thÑn ghÐt, lßng tõ nhîng, lßng thÞ phi ®Ó tõ ®ã ph¸t triÓn thµnh nh÷ng thiÖn tÝnh; v× thÕ «ng kh¼ng ®Þnh con ngêi cã b¶n tÝnh thiÖn. Mét chøng cø mµ M¹nh Tö nªu ra ®Ó chøng minh cho lßng tr¾c Èn, mét trong nh÷ng tø ®oan lµ bÊt kú ai khi thÊy mét ®øa bÐ s¾p tÐ giÕng còng th¬ng xãt, muèn cøu gióp. Trong thêi gian dµi ngêi ta kh«ng ph¶n b¸c ®îc quan ®iÓm trªn cña M¹nh Tö. Ai còng cã thÓ tËn m¾t chøng kiÕn lßng tr¾c Èn ®· xuÊt hiÖn rÊt sím ë nh÷ng trÎ em nhá khi chóng cha ®îc gi¸o dôc bao nhiªu. Tuy nhiªn, viÖc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng hiÖn tîng trÎ em hoang d·, sÏ gióp chóng ta t×m ra ®îc lêi gi¶i ®¸p chÝnh x¸c h¬n cho nh÷ng g× ®· ®îc quan s¸t. TrÎ em hoang d· (Feral children) lµ nh÷ng trÎ em khi míi sinh ra ®· kh«ng ®îc nu«i d¹y trong m«i trêng x· héi. M«i trêng x· héi ®îc hiÓu tríc hÕt lµ gia ®×nh vµ sau ®ã lµ quan hÖ giao tiÕp víi nh÷ng ngêi kh¸c. Nh÷ng trêng hîp sau ®©y ®îc coi lµ “trÎ em hoang d·”: - TrÎ em ®îc ®µn sóc vËt nu«i do cha mÑ chóng bá r¬i hoÆc do sóc vËt b¾t ®i tõ lóc cßn rÊt bÐ. - TrÎ em ®îc ngêi nu«i trong mét m«i trêng hoµn toµn c¸ch ly, kh«ng cã quan hÖ giao tiÕp víi ngêi kh¸c. Theo Douglas Keith Candland (Gi¸o s TiÕn sÜ Khoa T©m lý häc vµ Hµnh vi ®éng vËt, §¹i häc Bucknell, TiÓu bang Pennsylvania) th× “trÎ em hoang d· lµ nh÷ng trÎ em ®· sèng phÇn lín nh÷ng n¨m trëng thµnh cña cuéc ®êi trong thÕ giíi hoang d· kh«ng cã bÊt kú sù tiÕp xóc nµo víi ngêi kh¸c”... “Nghiªn cøu trêng hîp trÎ em hoang d· cã mét ý nghÜa rÊt lín vÒ mÆt khoa häc vµ gi¸o dôc. Nã cung cÊp cø liÖu ®Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái: B¶n tÝnh cña con ngêi vµ b¶n tÝnh ®éng vËt gÇn nhau nh thÕ nµo? Nh÷ng khÝa c¹nh nµo trong b¶n tÝnh con ngêi lµ ®îc di truyÒn vµ nh÷ng khÝa c¹nh nµo lµ do gi¸o dôc? ý thøc cã nghÜa lµ g×?” (1) Trang web “FeralChildren.com” cung cÊp nh÷ng th«ng tin t¬ng ®èi ®Çy ®ñ, cã hÖ thèng vÒ nh÷ng trÎ em hoang d· ®· t×m ®îc vµ ®a vÒ víi x· héi loµi ngêi. Trong sè h¬n 100 trÎ em hoang d· ®· ®îc t×m thÊy (tõ vµi tr¨m n¨m l¹i ®©y), cã kho¶ng 35 trêng hîp trÎ em ®îc chã sãi hoÆc chã hoang nu«i, h¬n 10 trêng hîp ®îc khØ, vîn nu«i, mét sè trêng hîp do thó vËt kh¸c nh gÊu, b¸o, linh d¬ng, dª, cõu... nu«i. §Æc biÖt, cã mét sè trêng hîp trÎ em bÞ ngêi nu«i nhèt kÝn, c¸ch ly víi m«i trêng x· héi, do ngêi lín bÞ bÖnh t©m thÇn hoÆc do hoµn c¶nh sinh sèng b¾t buéc (2). ViÖc nghiªn cøu hiÖn tîng trÎ em hoang d· gãp phÇn quan träng lµm s¸ng tá vÊn ®Ò b¶n tÝnh cña con ngêi. Con ngêi khi míi sinh ra chØ cã nh÷ng b¶n n¨ng ®éng vËt nhÊt ®Þnh, cßn vÒ mÆt x· héi, nã nh mét tê giÊy tr¾ng; nã chØ míi cã nh÷ng tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh ®Ó trë thµnh con ngêi, chø cha cã bÊt kú mét nÐt tÝnh c¸ch nµo cña con ngêi. Nã kh«ng ¸c, còng kh«ng thiÖn. §óng nh Hå Chñ tÞch nãi: “ThiÖn ¸c nguyªn lai v« ®Þnh tÝnh. §a do gi¸o dôc ®Ých nguyªn nh©n” (ThiÖn, ¸c ph¶i ®©u lµ tÝnh s½n. PhÇn nhiÒu do gi¸o dôc mµ nªn) (3). Khi ®øa trÎ s¬ sinh ®îc nu«i d¹y trong m«i trêng nµo th× nã ph¸t triÓn vÒ sinh-t©m lý vµ h×nh thµnh tÝnh c¸ch phï hîp víi m«i trêng ®ã. Nh÷ng trÎ em ngay tõ bÐ ®· cã lßng tr¾c Èn, mét trong nh÷ng “tø ®oan” mµ M¹nh Tö nªu ra, còng kh«ng cã nghÜa lµ chóng cã ®îc nh÷ng mÇm mèng Êy mét c¸ch bÈm sinh, mµ lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña mét m«i trêng nu«i d¹y cã ®Çy ®ñ nh©n tÝnh. Cßn nÕu nã ®îc nu«i vµ lín lªn trong m«i trêng thó vËt th× ë nã chØ cã thÓ ph¸t triÓn nh÷ng thó tÝnh mµ th«i. 2
NÕu ®øa trÎ ®îc nu«i trong ®µn sãi th× chóng häc c¸ch sinh ho¹t nh mét con sãi. Nh÷ng trÎ em nµy chØ biÕt ®i b»ng 4 chi, thÌm ¨n thÞt sèng, uèng m¸u t¬i. Gi¸c quan cña chóng, nh thÞ gi¸c, thÝnh gi¸c, khøu gi¸c ph¸t triÓn rÊt thÝnh gièng nh mét con thó s¨n måi. Khi bÞ ®e däa, chóng s½n sµng tÊn c«ng vµ c¾n ngêi. §ã lµ trêng hîp cña hai bÐ g¸i Kamala vµ Amala t×m thÊy ë Ên §é n¨m 1920, “cËu bÐ sãi” Djuma t×m thÊy ë Turmenistan n¨m 1962, vµ nhiÒu trÎ em kh¸c (4). ë ph¬ng T©y cã thµnh ng÷ “®îc sãi nu«i”, ®Ó chØ nh÷ng con ngêi sinh ra vµ lín lªn trong mét m«i trêng thiÕu nh©n tÝnh nªn trë thµnh ®éc ¸c nh sãi. C¸ch ®©y kh«ng l©u trªn truyÒn h×nh ViÖt Nam cã chiÕu mét bé phim níc ngoµi cã tiªu ®Ò “Sèng chung víi sãi”, nhng Ýt ai hiÓu ®óng nghÜa cña tiªu ®Ò bé phim ®ã. NÕu trÎ em ®îc mét ®µn vîn nu«i th× tÝnh c¸ch cña nh÷ng trÎ em nµy ®îc h×nh thµnh hoµn toµn ngîc l¹i víi trêng hîp sãi hay chã hoang nu«i. Thay v× ¨n thÞt sèng, uèng m¸u t¬i, nh÷ng trÎ em nµy chØ biÕt ¨n thøc ¨n chñ yÕu lµ hoa qu¶, rÔ, cñ. Nã ®i ®øng, kªu hó nh mét con vîn. C¸c chi tríc cña nã ph¸t triÓn h¬n c¸c chi sau ®Ó thÝch øng víi leo trÌo. Mét ®øa trÎ còng cã thÓ häc c¸ch ¨n uèng vµ ®i ®øng nh nh÷ng con gµ, nh trong trêng hîp cËu bÐ Isabel Quaresma t×m thÊy n¨m 1980 ë Bå §µo Nha sau thêi gian 9 n¨m bÞ nhèt trong mét chuång gµ tõ khi cËu míi ®îc mét tuæi. Nh©n c¸ch cña con ngêi kh«ng thÓ h×nh thµnh kh«ng chØ ë nh÷ng ®øa trÎ tõ bÐ ®· chung sèng vµ lín lªn trong ®µn thó vËt, mµ ngay c¶ ë nh÷ng ®øa trÎ ®îc ngêi nu«i nhng bÞ c¸ch ly, kh«ng cho giao tiÕp víi con ngêi. §ã lµ trêng hîp cña bÐ g¸i Genie ®îc t×m thÊy th¸ng 11 n¨m 1970 ë California, hai trÎ em sinh ®«i Zahra and Massoumeh Naderi ®îc t×m thÊy n¨m 1977 ë Iran, hai trÎ em sinh ®«i t×m thÊy n¨m 2003 ë Mü, trêng hîp 4 ngêi con (3 trai, mét g¸i) cña mét gia ®×nh n«ng d©n lµm thuª bÞ ngêi chñ trang tr¹i b¾t buéc ph¶i nu«i c¸ch ly víi x· héi míi ®îc ph¸t hiÖn ®Çu n¨m 2004 ë Nam Phi. Qua viÖc nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c trêng hîp trÎ em hoang d·, ngêi ta nhËn thÊy: - TrÎ em bÞ bá r¬i ë tuæi cµng nhá bao nhiªu vµ ë trong ®µn thó vËt cµng l©u bao nhiªu th× khi t×m thÊy vµ ®a vÒ víi x· héi, chóng cµng cã Ýt tÝnh ngêi bÊy nhiªu vµ cµng khã nu«i d¹y bÊy nhiªu. Nh÷ng trÎ em ®îc ®µn sóc vËt nu«i tõ lóc s¬ sinh th× thêng chÕt sau mét thêi gian ng¾n sau khi ®a vÒ nu«i ë m«i trêng x· héi. - Nh÷ng trÎ em bÞ c¸ch ly khái m«i trêng x· héi ngay tõ lóc rÊt bÐ khi chóng cßn cha biÕt ®i vµ biÕt nãi, th× trong thêi gian sèng hoang d·, chóng häc c¸ch sinh ho¹t cña thó vËt, tø chi còng nh thanh qu¶n cña chóng kh«ng ph¸t triÓn nh ë mét con ngêi b×nh thêng vµ sau nµy khi lín lªn th× kh«ng cßn cã thÓ uèn n¾n ®îc n÷a. §ã lµ lý do gi¶i thÝch v× sao nh÷ng trÎ em hoang d· mÆc dï ®· ®îc x· héi ®a vÒ nu«i d¹y trong thêi gian dµi, chóng còng kh«ng thÓ ®i ®øng b×nh thêng, vµ nhÊt lµ chóng mÊt ®i kh¶ n¨ng häc nãi tiÕng ngêi nªn mäi cè g¾ng d¹y ng«n ng÷ cho chóng ®Òu kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶. Ch¼ng h¹n, nh trêng hîp bÐ g¸i Kamala t×m thÊy tõ ®µn sãi lóc 8 tuæi vµ ®îc ®a vÒ nu«i ®Õn n¨m 17 tuæi vÉn kh«ng trë thµnh mét ®øa trÎ b×nh thêng, “cËu bÐ sãi” Djuma, ®îc ®em vÒ nu«i d¹y trong suèt 30 n¨m tõ 7 tuæi ®Õn 37 tuæi mµ chi ph¸t ©m ®îc mét vµi tõ. ViÖc nghiªn cøu hiÖn tîng “trÎ em hoang d·” cho ta thÊy tÇm quan träng cña viÖc nu«i, d¹y trÎ em trong ngµy th¸ng ban s¬ cña cuéc ®êi chóng (thêi gian tõ lóc s¬ sinh ®Õn khi chóng biÕt ®i, biÕt nãi, cã ý thøc). Tuy nhiªn ë ®©y cho ®Õn nay khoa häc vÉn cha thay thÕ ®îc nh÷ng kinh nghiÖm l©u ®êi. Cã nh÷ng khÝa c¹nh trong kinh nghiÖm cña cha «ng chóng ta cho tíi nay vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ, nh “d¹y con tõ thuë cßn th¬”. Bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng kinh nghiÖm ®· qu¸ l¹c hËu so víi thêi ®¹i, nh “Th¬ng cho roi, cho vät; ghÐt cho ngät, cho ngµo”, nhng nhiÒu bËc cha mÑ vÉn ®ang ¸p dông nã h»ng ngµy. §©y thËt lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ chÊp nhËn ®îc, nhng l¹i lµ mét thùc tÕ kh«ng thÓ chèi c·i. 3
L©u nay, chóng ta ®· biÕt r»ng sù h×nh thµnh ý thøc ph¶i th«ng qua ng«n ng÷ vµ g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷, nhng chóng ta cha biÕt r»ng tríc khi cã ý thøc, ®øa trÎ ®· cã c¸i g× vµ c¸i ®iÒu mµ nã cã tríc khi cã ý thøc l¹i cã tÇm quan träng nh thÕ nµo ®èi víi suèt c¶ qu¸ tr×nh cßn l¹i cña cuéc ®êi. Th«ng thêng c¸c bËc cha mÑ Ýt quan t©m ®Õn ¶nh hëng cña ngêi lín ®èi víi sù h×nh thµnh t©m lý cña trÎ em khi chóng cha biÕt nãi (thêng lµ díi 20 th¸ng) vµ còng kh«ng cÇn biÕt trÎ em ®· h×nh thµnh t©m lý vµ ý thøc nh thÕ nµo trong nh÷ng ngµy th¸ng ban s¬ cña cuéc ®êi. ChÝnh sù thiÕu hiÓu biÕt nµy lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ ®¸ng tiÕc vÒ sau. “§iÕc kh«ng biÕt sî sóng” lµ mét c©u tôc ng÷ s¸t hîp víi t×nh h×nh nµy. Mét vÊn ®Ò mµ chóng t«i muèn ®i s©u ph©n tÝch sau ®©y lµ liÖu ®¸nh trÎ, “th¬ng cho roi, cho vät” cã ph¶i lµ mét ph¬ng thøc d¹y trÎ hay kh«ng? C«ng tr×nh nghiªn cøu míi ®îc c«ng bè cña c¸c nhµ khoa häc Mü gióp c¸c bËc phô huynh xem l¹i kinh nghiÖm d¹y trÎ cña m×nh. B¸o “Nhi khoa” (Pediatrics) sè th¸ng 5-2004 c«ng bè kÕt qu¶ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña hai nhµ khoa häc Mü: TiÕn sÜ triÕt häc Eric P. Slade vµ tiÕn sÜ y khoa Lawrence S. Wissow ë §¹i häc John Hopkins “§¸nh trÎ khi cßn qu¸ bÐ th× sau nµy sÏ cã vÊn ®Ò vÒ h¹nh kiÓm: Nghiªn cøu vÒ t¬ng lai cña trÎ em vµ nhi ®ång”. C¸c nhµ khoa häc tiÕn hµnh ®iÒu tra, nghiªn cøu, ph©n tÝch mèi liªn hÖ gi÷a viÖc cha mÑ ®¸nh trÎ tríc hai tuæi víi viÖc ph¸t triÓn h¹nh kiÓm xÊu cña chóng trong nh÷ng n¨m liªn tiÕp sau ®ã ë häc ®êng. C«ng tr×nh nghiªn cøu nµy mét phÇn dùa trªn kÕt qu¶ cña mét c«ng tr×nh nghiªn cøu tríc ®ã ®îc Bé Lao ®éng Mü tµi trî vµ tiÕn hµnh trong kho¶ng 10 n¨m tõ 1979-1989. Trong thêi gian nµy, kho¶ng 75.000 gia ®×nh cã c¸c bµ mÑ trÎ vµ con c¸i díi 21 tuæi ®îc pháng vÊn cø hai n¨m mét lÇn. Trªn c¬ së kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy, Slade vµ c¸c ®ång nghiÖp cña «ng tiÕp tôc theo dâi kho¶ng 2000 trÎ em díi hai tuæi cho ®Õn khi chóng b¾t ®Çu ®i häc vµ thêi gian 4 n¨m sau khi chóng ®i häc. C¸c bËc cha mÑ ®îc pháng vÊn vÒ thãi quen ®¸nh trÎ vµ h¹nh kiÓm cña ®øa trÎ sau khi ®i häc Qua nghiªn cøu, c¸c nhµ khoa häc thÊy r»ng nh÷ng trÎ em da tr¾ng díi 2 tuæi mµ bÞ ®¸nh 1 lÇn/tuÇn th× nguy c¬ phô huynh bÞ mêi ®Õn trêng nhiÒu gÊp 2 lÇn so víi nh÷ng trÎ em kh¸c trong suèt 4 n¨m häc sau ®ã; nÕu 5 lÇn/tuÇn th× gÊp 4,2 lÇn (5). Theo sù ph©n tÝch cña Slade, “viÖc ¸p dông h×nh ph¹t vÒ c¬ thÓ ë trÎ em díi 2 tuæi th× nguy hiÓm h¬n ë trÎ lín, bëi v× trong ®é tuæi nµy trÎ em ®ang tr¶i qua giai ®o¹n qu¸ ®é c¨n b¶n cña sù ph¸t triÓn vÒ t©m lý vµ ý thøc, trong ®ã cã sù b¾t ®Çu thiÕt lËp mèi quan hÖ víi ngêi ch¨m sãc nã vµ sù ph¸t triÓn mét c¶m gi¸c tin cËy ë ngêi lín vÒ sù an toµn vµ b¶o ®¶m”. Do ®ã, ®¸nh trÎ lµ g©y tæn th¬ng cho ®øa trÎ vµ g©y khã kh¨n cho viÖc gi¸o dôc chóng vÒ sau (6). Theo TiÕn sÜ y khoa J. Burton Banks, §¹i häc §«ng Tennessee, thµnh phè Johson, ®¸nh trÎ lµ kh«ng thÝch hîp ë bÊt cø ®é tuæi nµo, ®Æc biÖt lµ trÎ em díi 18 th¸ng. TrÎ cßn bÐ cha hiÓu ®îc viÖc chóng lµm vµ mèi liªn hÖ nh©n qu¶, cho nªn ®¸nh chóng kh«ng cã t¸c dông g×. Cµng ®¸nh nhiÒu bao nhiªu th× hiÖu qu¶ gi¸o dôc cµng kÐm bÊy nhiªu. Cha mÑ cã khuynh híng leo thang sù nghiªm kh¾c cho ®Õn møc xóc ph¹m ®øa trÎ mét c¸ch cã hay kh«ng cã chñ ý. §¸nh trÎ lµ mét lo¹i h×nh ph¹t dÔ vît qu¸ ranh giíi tõ h×nh thøc kû luËt (discipline) sang hµnh vi x©m h¹i trÎ em (child abuse) (7). Qua thùc tÕ nu«i d¹y con c¸i cña m×nh vµ kinh nghiÖm cña nh÷ng gia ®×nh cã trÎ em h háng, chóng t«i rÊt ®ång t×nh víi nh÷ng nhËn xÐt vµ kÕt luËn cña c¸c nhµ khoa häc Mü. Chóng t«i nhËn thÊy, trêng hîp trÎ em vÞ thµnh niªn bÞ h háng, bá häc, nghiÖn x× ke, ®i bôi ®êi, tham gia g©y rèi, ®¸nh nhau, thËm chÝ trém c¾p, giÕt ngêi kh«ng chØ thÊy xuÊt hiÖn ë nh÷ng gia ®×nh d©n nghÌo thµnh thÞ, ph¶i ®i lµm lông suèt ngµy kh«ng thÓ dµnh thêi gian ®Çy ®ñ cho viÖc ch¨m lo, d¹y dç con c¸i, mµ phÇn lín l¹i r¬i vµo nh÷ng gia ®×nh cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®Ó nu«i d¹y trÎ, nhiÒu gia ®×nh c¸n bé, ®¶ng viªn vµ gia ®×nh cha mÑ cã chøc cã quyÒn, nhng trí trªu thay, cha lµm thÇy, th× con l¹i “®èt s¸ch”. Nh÷ng gia ®×nh lo¹i thø hai nµy 4
kh«ng ph¶i lµ kh«ng quan t©m hoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn gi¸o dôc con c¸i, mµ chñ yÕu lµ thiÕu ph¬ng ph¸p gi¸o dôc khoa häc. Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc trÎ em ®óng ®¾n nhÊt lµ: mét mÆt, cha mÑ vµ ngêi lín ph¶i ®em hÕt t×nh c¶m th¬ng yªu dµnh cho trÎ em, kh«ng cã bÊt cø hµnh vi th« b¹o ®èi víi trÎ. C¸ch ®i ®øng, ¨n mÆc, nãi n¨ng cña ngêi lín ph¶i thùc sù chuÈn mùc, ngêi lín c xö víi nhau ph¶i lÞch sù tríc mÆt con c¸i. Ngêi lín ph¶i thùc sù lµ nh÷ng tÊm g¬ng s¸ng ®Ó trÎ em noi theo, b¾t chíc theo. Khi trÎ em cã nh÷ng hµnh vi vµ th¸i ®é kh«ng ®óng, ngêi lín mét mÆt ph¶i nghiªm tóc uèn n¾n, nhng ®ång thêi ph¶i hÕt søc kiªn nhÉn, kh«ng ®îc nãng véi. Ch¼ng nh÷ng ®èi víi trÎ nhá kh«ng ®îc ®¸nh chóng, mµ ngay ®èi víi trÎ lín còng vËy. §èi víi trÎ lín th× ph¶i biÕt dïng ng«n ng÷ ®Ó ph©n tÝch ®iÒu ®óng, ®iÒu sai cho chóng thÊy. Quan hÖ gi÷a ngêi lín vµ trÎ em kh«ng chØ ®ßi hái t×nh th¬ng, sù nghiªm tóc, kh«ng xuª xoa, mµ ®ång thêi cÇn ph¶i cã bÇu kh«ng khÝ thËt sù d©n chñ, cëi më. Khi mét ®øa trÎ ®· cã ý thøc råi th× mäi hµnh vi cña nã, kÓ c¶ hµnh vi sai tr¸i ®Òu cã liªn quan ®Õn nh÷ng suy nghÜ, lËp luËn nhÊt ®Þnh cña nã. Do ®ã, tríc khi r¨n d¹y trÎ, ngêi lín ph¶i b×nh tÜnh ®Ó cho trÎ em nãi lªn ®îc suy nghÜ v× sao nã cã hµnh ®éng sai tr¸i nh vËy, sau ®ã cha mÑ «n tån ph©n tÝch chØ ra sai lÇm trong suy nghÜ vµ lËp luËn cña nã th× nã míi “t©m phôc, khÈu phôc” ®îc. Trong bÇu kh«ng khÝ d©n chñ, ë trÎ em sÏ h×nh thµnh thãi quen thÝch cëi më t©m sù víi ngêi lín vÒ nh÷ng khã kh¨n, yÕu kÐm cña chóng ë trêng, trong cuéc sèng h»ng ngµy. Cßn hµnh vi chöi m¾ng, ®¸nh ®Ëp l©u ngµy lµm cho trÎ em chai s¹n, quen víi ®ßn roi, mÊt kh¶ n¨ng tù träng, thêng cã thãi quen che dÊu khuyÕt ®iÓm vµ nhÊt lµ h×nh thµnh t©m lý ¸c c¶m, ®èi lËp víi cha mÑ, kh«ng nghe theo lêi cha mÑ n÷a nªn cµng khã gi¸o dôc. TÀI LIỆU THAM KHẢO (1) Candland, D. K., Feral children and clever animals: reflections on human nature, Oxford University Press. 1993. (2) Danh sách trẻ em bị cách ly, nhốt kín và hoang dã (A list of isolated, confined and feral children), http://www.feralchildren.com/en/children.php. (3) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội, t.3, tr.383. (4) Kamala 8 tuổi và Amala 18 tháng là bé gái được t ìm thấy năm 1920 ở Godamuri, ấn Độ khi chúng đang được một con sói mẹ chăm sóc. Chúng đi 4 chân, ngủ ban ngày, thức ban đêm. Chúng thích ăn thịt sống và sẵn sàng cắn và tấn công trẻ em khác khi bị kích thích. Chúng có thể đánh hơi thịt sống ở cách xa và có thị giác và thính giác rất nhạy. Khi được đưa về với xã hội, Amala chết một năm sau, còn Kamala sống đến 17 tuổi nhưng nó vẫn khác biệt với những trẻ em khác. Djuma, “cậu bé sói” được tìm thấy năm 1962 ở Turkmenistan trong một đàn sói. Khi được t ìm thấy, cậu đã 7 tuổi, nhưng không biết nói. Được đem về nuôi trong môi trường xã hội đến năm 1991 dù đã 37 tuổi, nhưng Djuma vẫn chỉ biết phát âm được một vài từ, vẫn thích ăn thịt sống và cắn người khi bị chọc tức. (5), (6). Slade, E. P. and Wissow, L. S., Đánh trẻ khi còn quá bé thì sau này sẽ có vấn đề về hạnh kiểm: Nghiên cứu về tương lai của trẻ em và nhi đồng (Spanking in Early Childhood and Later Behavior Problems: A Prospective Study of Infants and Young Toddlers), Pediatrics, May 2004, vol 113, pp 1321-1330. (7) Banks, J. Burton, Vấn đề kỷ luật của trẻ nhỏ: Những thách thức đối với các bậc thầy thuốc và cha mẹ (Childhood Discipline: Challenges for Clinicians and Parents), American Family Physician, 2002, vol 66, pp 1447-1452. 5