Báo cáo nghiên cứu khoa học " Vị thế của Viêt Nam trong hợp tác ASEAN - Nhật Bản - Trung Quốc "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

69
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một số tiến triển lớn về hợp tác ASEAN - Nhật Bản - Trung Quốc trong thời gian gần đây Nh- đã biết, do có nhiều tiềm năng phát triển về kinh tế và vị thế chính trị, ngoại giao… ngày càng cao trên tr-ờng quốc tế và khu vực Châu á- Thái Bình D-ơng , nên từ nhiều năm qua ASEAN đã đ-ợc Nhật Bản, và trong khoảng hơn thập niên gần đây, nhất là từ giữa những năm 1990 đến nay cũng đã đ-ợc cả Trung Quốc đặc biệt quan tâm trong chính sách đối ngoại và hợp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Vị thế của Viêt Nam trong hợp tác ASEAN - Nhật Bản - Trung Quốc "

31 VÞ thÕ cña Viªt Nam… TrÇn Anh Ph−¬ng * (Trung Quèc). Còng tõ c¸c cuéc gÆp gì I. Mét sè tiÕn triÓn lín vÒ hîp nµy, ASEAN ®· lÇn l−ît ký víi c¸c n−íc t¸c ASEAN - NhËt B¶n - Trung ®ã “Tuyªn ng«n hîp t¸c h−íng tíi thÕ kû Quèc trong thêi gian gÇn ®©y XXI”. N¨m 1999, sau khi ASEAN më Nh− ®· biÕt, do cã nhiÒu tiÒm n¨ng réng sè l−îng thµnh viªn lªn 10 n−íc th× ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ vµ vÞ thÕ chÝnh trÞ, c¬ chÕ hîp t¸c gi÷a ASEAN víi NhËt ngo¹i giao… ngµy cµng cao trªn tr−êng B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc còng lÇn quèc tÕ vµ khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh l−ît trë thµnh c¬ chÕ hîp t¸c ®a ph−¬ng D−¬ng , nªn tõ nhiÒu n¨m qua ASEAN 10+3 vµ song ph−¬ng 10+1. Trªn c¬ së ®· ®−îc NhËt B¶n, vµ trong kho¶ng h¬n héi nghÞ nguyªn thñ, c¬ chÕ 10+3 cßn thËp niªn gÇn ®©y, nhÊt lµ tõ gi÷a dÇn dÇn më réng ®Õn héi nghÞ bé tr−ëng nh÷ng n¨m 1990 ®Õn nay còng ®· ®−îc kinh tÕ, bé tr−ëng ngo¹i giao, thèng ®èc c¶ Trung Quèc ®Æc biÖt quan t©m trong ng©n hµng, bé tr−ëng tµi chÝnh. ASEAN chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ hîp t¸c cïng cßn s¸ng lËp hoÆc tham gia s¸ng lËp c¸c ph¸t triÓn vÒ nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã tæ chøc vµ diÔn ®µn hîp t¸c nh− “Héi tr−íc hÕt vµ lu«n lu«n s«i ®éng nhÊt vÉn nghÞ sau ngo¹i tr−ëng ASEAN”, “DiÔn lµ lÜnh vùc kinh tÕ. Trong bèi c¶nh ®ã, kÓ ®µn khu vùc ASEAN”, “Tæ chøc hîp t¸c tõ th¸ng 12-1997 h−ëng øng sù ®Ò xuÊt kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng”, cña ASEAN nh»m thùc hiÖn chiÕn l−îc “Héi nghÞ nguyªn thñ ¸ - ¢u”, “DiÔn ®µn “c©n b»ng n−íc lín” b»ng c¸ch më réng §«ng ¸- Mü Latinh”… Trong vµi n¨m ph¹m vi liªn kÕt, hîp t¸c ra toµn bé khu gÇn ®©y, ®Æc biÖt tõ sau sù kiÖn 11-9 ®Õn vùc §«ng ¸, 3 n−íc §«ng B¾c ¸: NhËt nay do viÖc Mü t¨ng c−êng hîp t¸c an B¶n, Hµn Quèc, vµ Trung Quèc ®Òu ®ång ninh víi ASEAN ®Ó chèng l¹i hiÓm ho¹ ý tiÕn hµnh cïng víi ASEAN c¸c cuéc khñng bè nªn vai trß quèc tÕ cña ASEAN héi nghÞ nguyªn thñ quèc gia th−êng cµng ®−îc coi träng…(1) niªn vµo dÞp cuèi n¨m víi c¶ hai h×nh Trong bèi c¶nh vÞ trÝ, vai trß quèc tÕ thøc : ASEAN + 3 (NhËt B¶n, Hµn Quèc, vµ khu vùc cña ASEAN ngµy cµng gia Trung Quèc) vµ ASEAN + 1 (NhËt B¶n), * TS. Website §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. ASEAN + 1 (Hµn Quèc), ASEAN + 1
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005 32 II.VÞ thÕ cña ViÖt Nam trong t¨ng m¹nh mÏ nh− vËy, t¹i Héi nghÞ quan hÖ hîp t¸c ASEAN - NhËt Th−îng ®Ønh ASEAN VII (Brun©y, n¨m B¶n - Trung Quèc 2001) vµ Héi nghÞ Th−îng ®Ønh ASEAN VIII (Phnom Penh, Campuchia, n¨m ViÖt Nam ®· chÝnh thøc trë thµnh 2002) ®· tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m thµnh viªn cña tæ chøc HiÖp héi c¸c ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh AFTA vµ hîp t¸c n−íc §«ng Nam ¸ (ASEAN) kÓ tõ th¸ng toµn diÖn gi÷a c¸c n−íc ASEAN. Héi 7-1995. Tõ ®ã ®Õn nay, tuy lµ thµnh viªn nghÞ Th−îng ®Ønh ASEAN lÇn thø VIII míi nh−ng ViÖt Nam ®· nç lùc phÊn ®Êu ®· giao cho c¸c bé tr−ëng nghiªn cøu vÒ ®Ó nhanh chãng héi nhËp vµ kh¼ng ®Þnh “ý t−ëng céng ®ång kinh tÕ ASEAN”, ®−îc vÞ trÝ, vai trß cña m×nh trong tæ ®ång thêi më réng hîp t¸c gi÷a ASEAN chøc nµy. Tham gia vµo ARF vµ tõng víi 3 n−íc §«ng B¾c ¸ (NhËt B¶n, Hµn b−íc tiÕn nhanh, héi nhËp vµo AFTA Quèc, Trung Quèc). (n¨m 2006 HiÖp ®Þnh nµy sÏ cã hiÖu lùc hoµn toµn ®èi víi n−íc ta) ViÖt Nam ®· T¹i Héi nghÞ Th−îng ®Ønh lÇn thø IX t¨ng c−êng më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ t¹i Bali, In®«nªxia, 2003, c¸c nhµ l·nh th−¬ng m¹i, ®Çu t−... vµ giao l−u ph¸t ®¹o ASEAN ®· ký Tuyªn bè hoµ hîp triÓn v¨n ho¸, thÓ thao... víi c¸c n−íc Bali II, gåm 3 trô cét lµ: Céng ®ång kinh ASEAN kh¸c. ViÖt Nam ®· ®¨ng cai tæ tÕ, Céng ®ång chÝnh trÞ, an ninh vµ Céng chøc thµnh c«ng Héi nghÞ Th−îng ®Ønh ®ång v¨n ho¸-x· héi. Theo Tuyªn bè nµy, ASEAN (th¸ng 12-1998) vµ Héi nghÞ Bé ®Õn n¨m 2020 sÏ x©y dùng §«ng Nam ¸ tr−ëng Kinh tÕ ASEAN lÇn thø 33 (12- thµnh céng ®ång c¸c quèc gia ph¸t triÓn, 16/9/2001) t¹i Hµ Néi. Kh«ng nh÷ng thÕ, hoµ hîp trªn c¶ 3 lÜnh vùc chÝnh trÞ-an ViÖt Nam cßn lµ quèc gia lu«n cã s¸ng ninh, kinh tÕ vµ v¨n ho¸. Còng t¹i Héi kiÕn hay ®−a ra trong c¸c cuéc häp. VÝ nghÞ Th−îng ®Ønh ASEAN IX (2003), c¸c dô, t¹i Héi nghÞ APEC-11 “ThÕ giíi cña nhµ l·nh ®¹o ASEAN +3 (NhËt B¶n, sù kh¸c biÖt: §èi t¸c v× t−¬ng lai” tæ chøc Hµn Quèc,Trung Quèc) ®Òu cam kÕt t¹i Bangkok, Th¸i Lan (20-21/10/2003), t¨ng c−êng hîp t¸c ASEAN + 3 ®Ò ra ViÖt Nam ®· ®−a ra hai s¸ng kiÕn: thø tiÕn tr×nh tõ nay ®Õn n¨m 2010-2012 sÏ nhÊt, cÇn t¨ng c−êng hîp t¸c ®Çu t− cho t¹o lËp xong khu vùc th−¬ng m¹i tù do c©n b»ng víi hîp t¸c th−¬ng m¹i nh»m gi÷a c¸c n−íc ASEAN víi NhËt B¶n, thóc ®Èy ®Çu t− néi khèi APEC, trong ®ã Hµn Quèc, Trung Quèc vµ cã thÓ cßn më dµnh −u tiªn ®Çu t− vµo ASEAN; thø hai, ®−a ra mét sè biÖn ph¸p cô thÓ triÓn réng thªm c¶ víi ¤xtr©ylia vµ Niu Dil©n, khai kÕ ho¹ch hµnh ®éng hç trî c¸c trë thµnh mét céng ®ång kinh tÕ §«ng ¸ doanh nghiÖp võa, nhá vµ “siªu nhá”, më réng trong t−¬ng lai nh− ý t−ëng ®· trong ®ã cã viÖc ®Ò xuÊt thµnh lËp Quü ®−îc Thñ t−íng NhËt B¶n Koizumi ®Ò x©y dùng n¨ng lùc hç trî c¸c doanh xuÊt n¨m 2002, trong ®ã ASEAN sÏ lµ nghiÖp “siªu nhá”. ChØ 4 n¨m sau khi gia h¹t nh©n liªn kÕt, hîp t¸c cña céng ®ång nhËp APEC, ViÖt Nam ®· ®Ò xuÊt ®¨ng nµy.(2)
33 VÞ thÕ cña Viªt Nam… cai Héi nghÞ cÊp cao APEC-14 vµo n¨m ký kÕt gi÷a hai chÝnh phñ vµ cã hiÖu lùc 2006 vµ ®−îc APEC ñng hé... §Æc biÖt, thùc thi kÓ tõ ngµy ký kÕt 14-11-2003. võa qua trong c¸c ngµy 7-9/10 ViÖt Nam NhËt B¶n còng ®· ®ång ý sÏ sím tiÕn tíi trong t− c¸ch lµ n−íc chñ nhµ ®· tæ chøc tho¶ thuËn nhÊt trÝ ký víi ViÖt Nam mét thµnh c«ng Héi nghÞ DiÔn ®µn cÊp cao HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do trong thêi hîp t¸c ¸ - ¢u lÇn thø 5 (ASEM-5) t¹i gian tíi vµ nhÊt trÝ cam kÕt ñng hé ViÖt Hµ Néi. T¹i Héi nghÞ nµy, víi nhiÒu s¸ng Nam tham gia vµo Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO)...(4) kiÕn ®−a ra vµ nh÷ng nç lùc ho¹t ®éng ®ãng gãp vµo kÕt qu¶ chung, chóng ta ®· Trong quan hÖ víi Trung Quèc, chóng lµm ®Ñp thªm h×nh ¶nh mét n−íc ViÖt ta vÉn tiÕp tôc duy tr× ®−îc truyÒn thèng Nam n¨ng ®éng, æn ®Þnh, giµu tiÒm hîp t¸c h÷u nghÞ gi÷a hai n−íc l¸ng n¨ng , ®¸ng tin cËy vµ ®ang chñ ®éng héi giÒng gÇn gòi. Nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt nhËp quèc tÕ theo tinh thÇn ViÖt Nam gÇn ®©y, mèi quan hÖ ViÖt-Trung theo s½n sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña tÊt ph−¬ng ch©m 16 ch÷ vµng “l¸ng giÒng c¶ c¸c n−íc trong céng ®ång quèc tÕ, h÷u nghÞ, hîp t¸c toµn diÖn, æn ®Þnh l©u phÊn ®Êu v× hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn(3)... dµi, h−íng tíi t−¬ng lai” ®· cã nhiÒu Ngoµi viÖc nç lùc víi c¸c ho¹t ®éng b−íc ph¸t triÓn v−ît bËc, trong ®ã s«i chung trªn ®©y ViÖt Nam còng lu«n lu«n ®éng nhÊt còng vÉn lµ trong lÜnh vùc chó ý t¨ng c−êng h¬n n÷a c¸c mèi quan kinh tÕ. Kim ng¹ch th−¬ng m¹i hai hÖ hîp t¸c toµn diÖn vÒ nhiÒu lÜnh vùc, chiÒu ®· t¨ng tõ 266 triÖu USD n¨m trong ®ã s«i ®éng nhÊt vÉn lµ ë lÜnh vùc 1992 lªn kho¶ng 4,6-4,8 tû USD n¨m kinh tÕ víi c¸c n−íc thµnh viªn cña 2003, vµ kú väng sÏ n©ng lªn tíi 10 tû ASEAN+3. Riªng víi 2 n−íc §«ng B¾c ¸: USD vµo n¨m 2010. Trung Quèc hiÖn cã NhËt B¶n,Trung Quèc, thùc tÕ cho thÊy 267 dù ¸n ®Çu t− vµo ViÖt Nam víi sè ViÖt Nam ®· duy tr× ®−îc mèi quan hÖ vèn h¬n 545 triÖu USD. N¨m 2003, tèt ®Ñp ®èi víi c¶ 2 n−íc nµy. Cho ®Õn Trung Quèc ®· t¨ng thªm 61 dù ¸n ®Çu nay NhËt B¶n vÉn lµ b¹n hµng th−¬ng t− vµo ViÖt Nam víi trÞ gi¸ h¬n 147 triÖu m¹i vµ còng lµ nhµ tµi trî ODA lín nhÊt USD, ®øng thø 5 trong sè c¸c nhµ ®Çu t− ®èi víi ViÖt Nam. Trong lÜnh vùc ®Çu t− n−íc ngoµi ë ViÖt Nam. n−íc ngoµi, tuy NhËt B¶n lµ nhµ ®Çu t− Liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò l·nh thæ, lín thø 3 ë ViÖt Nam song nÕu xÐt vÒ sè HiÖp ®Þnh biªn giíi trªn ®Êt liÒn (1999), vèn cña c¸c dù ¸n ®Çu t− ®· thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh VÞnh B¾c Bé vµ ®−îc th× NhËt B¶n l¹i lµ nhµ ®Çu t− lín HiÖp ®Þnh hîp t¸c nghÒ c¸ (2000) ®· nhÊt ë ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®· thùc ®−îc ký kÕt vµ cã hiÖu lùc thùc hiÖn gi÷a hiÖn cã hiÖu qu¶ lµ 3,95 tû USD. Trong hai n−íc ViÖt - Trung ®· ®i vµo cuéc quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam - NhËt B¶n ®· sèng, t¹o ra nh÷ng thuËn lîi míi trong cã b−íc tiÕn triÓn míi rÊt quan träng, ®ã më réng hîp t¸c h÷u nghÞ gi÷a hai lµ HiÖp ®Þnh vÒ tù do xóc tiÕn vµ b¶o hé n−íc.(5) ®Çu t− gi÷a hai n−íc ViÖt - NhËt ®· ®−îc
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005 34 ViÖt Nam cã ®−îc vÞ thÕ ngµy cµng cña WTO vµo n¨m 2005, tr−íc khi kÕt v÷ng m¹nh trªn tr−êng quèc tÕ vµ ®Æc thóc vßng ®µm ph¸n §«-ha... Trong biÖt lµ ë khu vùc §«ng ¸ nãi chung vµ nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi §«ng Nam ¸ nãi riªng nh− ®· kÓ ra ë míi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam chóng møc ®é kh¸i qu¸t nhÊt trªn ®©y lµ do ta ®· chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch thÕ giíi vµ khu vùc, liªn tôc ®¹t tèc ®é quan kh¸c nhau cïng t¸c ®éng, trong ®ã t¨ng tr−ëng kinh tÕ b×nh qu©n 7% n¨m, cã hai nguyªn nh©n quan träng vµ c¬ n¨m 2004 ®¹t kho¶ng 7,6% vµ n¨m 2005 b¶n nhÊt. Thø nhÊt, ®ã lµ ViÖt Nam ®· sÏ quyÕt t©m phÊn ®Êu ®¹t ë møc cao thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ cao ®−êng lèi ®èi h¬n lµ tõ 8% - 8,5% nh− kú häp thø s¸u cña Quèc héi kho¸ XI ®· ®Ò ra.(6) ngo¹i réng më vµ ®óng ®¾n phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc trong MÆc dï ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕp tôc bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ t¹o dùng ®−îc mét vÞ thÕ v÷ng vµng vµ hiÖn nay. Thø hai, c¸c ®èi t¸c cña ViÖt triÓn väng ph¸t triÓn s¸ng sña nh− vËy Nam trong ®ã cã c¸c n−íc ASEAN+3 ®Òu song nghiªm tóc nh×n nhËn chóng ta cßn ®· nh×n thÊy hiÖn thùc vµ tiÒm n¨ng ph¶i nç lùc phÊn ®Êu nhiÒu h¬n n÷a, cao ph¸t triÓn cña ViÖt Nam ë tÊt c¶ mäi h¬n n÷a ®Ó ®Õn n¨m 2020 míi cã thÓ lÜnh vùc mµ hä cã thÓ hîp t¸c cïng ph¸t thùc hiÖn ®−îc môc tiªu cña NghÞ quyÕt triÓn, trong ®ã tr−íc hÕt lµ c¸c lîi Ých vÒ §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao vÞ thÕ thø IX (2001) ®· ®Ò ra lµ trë thµnh n−íc chÝnh trÞ ë khu vùc vµ trªn thÕ giíi, v× c«ng nghiÖp. Tr−íc m¾t, chóng ta cÇn nh− ®· biÕt ViÖt Nam lµ quèc gia cã vÞ ph¶i nç lùc phÊn ®Êu v−ît qua mét sè trÝ tiÒn ®ån vÒ an ninh chÝnh trÞ ®èi trë ng¹i, th¸ch thøc lín nhÊt sau ®©y ngo¹i ë §«ng Nam ¸ vµ h¬n thÕ n÷a trong tiÕn tr×nh héi nhËp ASEAN + 3 nãi ViÖt Nam ®ang lµ “miÒn ®Êt høa” cã riªng vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ c¸c nguån lùc tµi chung. nguyªn, lao ®éng vµ l¹i ®ang rÊt æn ®Þnh Thø nhÊt, mÆc dï nÒn kinh tÕ ViÖt vÒ chÝnh trÞ - x· héi... Thùc tÕ cho thÊy, Nam ®· duy tr× liªn tôc ®−îc sù t¨ng ®Õn nay ViÖt Nam ®· cã quan hÖ víi hÇu tr−ëng kh¶ quan nh− trªn ®· ®Ò cËp, vµo hÕt c¸c tæ chøc tiÒn tÖ vµ tµi chÝnh quèc lo¹i nhanh thø hai ë ch©u ¸, chØ sau cã tÕ nh− IMF, WB, ADB... ViÖt Nam còng Trung Quèc. Thµnh tÝch lín nh− vËy lµ ®· quan hÖ ngo¹i giao vµ hîp t¸c kinh tÕ rÊt ®¸ng mõng, song cã ®iÒu ch−a thÓ víi h¬n 150 n−íc vµ l·nh thæ trªn thÕ hoµn toµn yªn t©m víi thµnh tÝch nµy v× giíi, ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i nçi lo vÒ nguy c¬ tôt hËu vÉn cßn ®ã. Sè ViÖt Nam - Hoa Kú, HiÖp ®Þnh ®Çu t− liÖu thèng kª tõ b¶ng 1 ®· cho thÊy, nÕu song ph−¬ng víi 40 n−íc vµ HiÖp ®Þnh xÐt theo GDP thùc tÕ n¨m 2001, ViÖt tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn víi 40 n−íc Nam vÉn chØ ë vÞ trÝ xÕp h¹ng lín thø 10 kh¸c. HiÖn nay ViÖt Nam ®ang xóc tiÕn trong khèi 13 n−íc ASEAN + 3 (ta chØ ®µm ph¸n viÖc thùc hiÖn ®−îc mong ®øng tr−íc Brun©y, Campuchia vµ Lµo) muèn trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc
35 VÞ thÕ cña Viªt Nam… vµ ®øng thø 58 trªn thÕ giíi, vÉn thuéc vµo nhãm n−íc nghÌo. B¶ng 1: So s¸nh mét sè chØ tiªu c¬ b¶n vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c thµnh viªn ASEAN + 3 GDP tÝnh theo XÕp XÕp GDP 2001 XÕp søc mua t−¬ng DiÖn tÝch D©n sè 2001 h¹ng h¹ng gi¸ thùc tÕ h¹ng ®−¬ng (PPP), gi¸ Tªn n−íc (km2) (ngh×n ng−êi) TG TG (triÖu USD) TG trÞ n¨m 2000 (triÖu USD) 1.271.900 1 Trung Quèc 9.598.050 4 1 1.159.017 6 5057,472 127.100 2 NhËt B¶n 377.800 60 10 4.245.191 2 3.399.155 47.645 3 H n Quèc 99.260 107 26 422.167 12 834.240 Céng 3 n−íc 10.075.110 1.446.645 5.826.375 9.291.881 §«ng B¾c ¸ ASEAN 1 Brun©y 5.770 162 345 169 4.123 111 5.796 2 C¨mpuchia 181.040 87 12.266 65 3.384 128 12.145 3 In®«nªxia 1.904.570 15 213.638 4 145.306 30 651.202 4 Lo 236.800 80 5.403 104 1.712 139 8.505 5 Malaixia 329.750 64 23.796 42 87.540 42 217.632 6 Mianma 676.580 39 48.315 25 39.172 56 57.600 7 Philippin 300.000 70 77.015 14 71.438 44 305.767 8 Xingapo 620 176 4.103 120 85.648 41 93.424 9 Th¸i Lan 513.120 49 61.238 19 114.760 32 390.522 10 ViÖt Nam 329.241 65 78.686 13 31.513 58 155.688 Céng 10 n−íc 4.477.491 523.805 584.596 1897.881 ASEAN Céng 13 n−íc 14.552.501 1.970.450 6.410.971 1189.148 Nguån: Tæng côc Thèng kª, Sè liÖu kinh tÕ – x· héi c¸c n−íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi, NXB Thèng kª, Hµ Néi, 2002. t−¬ng ®èi toµn diÖn vÒ tr×nh ®é ph¸t ViÖc ®¸nh gi¸ vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn triÓn kinh tÕ cña mçi n−íc ®ã lµ chØ tiªu kinh tÕ cã thÓ c¨n cø vµo chØ tiªu GDP GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi. Ta h·y thö nh− trªn, song cã mét lo¹i chØ tiªu kh¸c so s¸nh chØ tiªu ®ã cña ViÖt Nam víi rÊt quan träng ph¶n ¸nh thùc chÊt møc Trung Quèc vµ Th¸i Lan lµ hai n−íc sèng cña ng−êi d©n vµ còng lµ thÓ hiÖn
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005 36 cïng khu vùc vµ h¬n n÷a cïng trong khèi ASEAN + 3 víi ViÖt Nam. B¶ng 2: So s¸nh GDP b×nh qu©n ®Çu ng−ê ViÖt Nam - Trung Quèc §¬n vÞ: USD N¨m 1998 2001 2002 2003 1120 (7) Trung Quèc 740 890 940 500 (8) ViÖt Nam 350 410 430 HÖ sè chªnh lÖch TQ/VN (lÇn) 2,11 2,17 2,18 2,24 b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña Th¸i Lan lµ Qua biÓu trªn, ta thÊy râ hÖ sè chªnh lÖch ngµy cµng lín, còng cã nghÜa 2.200USD, víi møc t¨ng tr−ëng cña Th¸i lµ møc tôt hËu cña nÒn kinh tÕ n−íc ta Lan n¨m 2002 lµ 4,8%, mçi ng−êi d©n so víi nÒn kinh tÕ Trung Quèc ®· ngµy Th¸i Lan sÏ ®−îc thªm 132USD. Nh− cµng xa h¬n. vËy, dï tèc ®é t¨ng tr−ëng cña ta h¬n NÕu so víi Th¸i Lan, xin phÐp trÝch Th¸i Lan ®Õn kho¶ng gÇn 50% n¨m dÉn ®o¹n v¨n cña nguyªn Thñ t−íng Vâ 2002, b×nh qu©n ng−êi d©n Th¸i Lan vÉn V¨n KiÖt: “T«i muèn minh häa b»ng mét “giµu” thªm h¬n ta gÊp 3 lÇn”.(9) vÝ dô: Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi Còng theo ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cña n−íc ta kho¶ng 450USD, víi møc t−¬ng tù, ta h·y so s¸nh møc GDP b×nh t¨ng tr−ëng GDP n¨m 2002 lµ 7,2% chia qu©n ®Çu ng−êi gi÷a ViÖt Nam vµ Th¸i ®Òu cho mçi ng−êi, mçi ng−êi sÏ ®−îc Lan qua b¶ng d−íi ®©y: thªm 32USD. Trong khi ®ã, thu nhËp B¶ng 3: So s¸nh GDP b×nh qu©n/ng−êigi÷a ViÖt Nam vµ Th¸i Lan §¬n vÞ: USD 2002 2003 2004 2005 * Th¸i Lan 2043 2173 2346 2580 ViÖt Nam 439 471 509 549 HÖ sè so s¸nh TL/VN (lÇn) 4,65 4,61 4,60 4,69 Nguån: - Sè liÖu cña ASEAN Statistic Unit * Dù b¸o Th¸i Lan sÏ t¨ng 10% GDP Th¸i Lan còng ngµy cµng nÆng nÒ h¬n Râ rµng lµ, ta thÊy hÖ sè so s¸nh cã vµ møc tôt hËu cña ViÖt Nam so víi xu thÕ t¨ng lªn, còng cã nghÜa lµ møc tôt Th¸i Lan cßn xa h¬n so víi Trung Quèc. hËu cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam so víi
37 VÞ thÕ cña Viªt Nam… §èi víi c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t ®Æc biÖt kÓ c¶ ë líp trÎ ViÖt Nam hiÖn triÓn kh¸c, cã møc ®é thu nhËp gÊp 10 nay vÉn cßn nh÷ng nhËn thøc lÖch l¹c lÇn hay 15 lÇn cña Th¸i Lan, nÕu hä chØ trong c¸ch sèng, dÉn ®Õn dÔ bÞ tha ho¸, t¨ng 2,5% mçi n¨m th«i, phÇn thu nhËp biÕn chÊt thµnh nh÷ng con ng−êi Ých kû, giµu thªm cña hä ch¾c ch¾n còng gÊp thùc dông vµ do ®ã tÖ n¹n x· héi, téi h¬n 20 lÇn so víi ta. ph¹m, mÊt an ninh trËt tù x· héi còng tõ ®ã ngµy cµng gia t¨ng. Tõ t−¬ng quan so s¸nh vÒ hai lo¹i chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n trªn ®©y cho thÊy râ Liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nguy c¬ tôt hËu rµng nçi lo vÒ nguy c¬ tôt hËu cña ViÖt trªn ®©y còng cÇn ph¶i kÓ ®Õn mét yÕu Nam trªn thÕ giíi, tr−íc hÕt lµ trong khu kÐm cña ViÖt Nam hiÖn nay, ®ã lµ n¨ng vùc vÉn cßn ®ã. Ngoµi ra cßn ch−a kÓ lùc c¹nh tranh cña chóng ta cßn thÊp, ®Õn mét sè trë ng¹i, bÊt cËp kh¸c mµ chËm ®−îc c¶i thiÖn. Theo ®¸nh gi¸ cña chóng ta ch−a thÓ v−ît qua ®−îc ngay DiÔn ®µn Kinh tÕ thÕ giíi (WEF) xÐt vÒ trong thËp niªn nµy. §ã lµ sù tån t¹i mét c¸c chØ sè c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - kü thuËt ViÖt Nam xÕp thø 48/53 n−íc ®−îc xem cña nÒn s¶n xuÊt x· héi cßn nhiÒu l¹c xÐt n¨m 1999, 60/75 n−íc n¨m 2001 vµ hËu, bao gåm c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cßn rÊt 65/80 n¨m 2002. Cô thÓ, cã thÓ kÓ ra nan gi¶i nh− hÖ thèng m¸y mãc, thiÕt bÞ nhiÒu yÕu kÐm nh− søc c¹nh tranh vÒ chñ yÕu lµ ë c¸c thÕ hÖ cò, thËm chÝ rÊt n¨ng lùc qu¶n lý doanh nghiÖp cßn yÕu. cò, hÖ thèng giao th«ng - dÞch vô tµi NhiÒu doanh nghiÖp nhµ n−íc tån t¹i chÝnh, ng©n hµng... cïng víi qu¸ tr×nh ®−îc lµ nhê cã sù b¶o hé, trî cÊp cña ®« thÞ ho¸ tuy ®· kh¸ h¬n nhiÒu so víi Nhµ n−íc. Tû lÖ doanh nghiÖp nhµ n−íc tr−íc song vÉn cßn khÊp khÓnh ch−a lµm ¨n thua lç cßn lín. XÐt vÒ tiªu chÝ ®ång bé, ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸ nh− sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë n−íc ta. VÒ gi¸ c¶, chÊt l−îng, m¹ng l−íi tæ chøc tiªu ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ, x· héi vµ v¨n thô vµ uy tÝn doanh nghiÖp th× søc c¹nh ho¸, bªn c¹nh sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam còng cßn ®i lªn lµ c¬ b¶n, chóng ta vÉn cßn qu¸ thua kÐm h¬n so víi nhiÒu n−íc trong nhiÒu nçi lo vÒ mét x· héi “v¨n minh khu vùc vµ trªn thÕ giíi. T×nh h×nh nµy nöa chõng”. NghÜa lµ, cã nh÷ng ®iÒu nÕu nh− tõ nay ®Õn n¨m 2006 khi hiÖu chóng ta ®· ®¹t ®−îc ë tr×nh ®é trung lùc cña AFTA ®èi víi ViÖt Nam ®−îc b×nh kh¸ hoÆc tiªn tiÕn cña khu vùc vµ thùc thi liÖu hµng ho¸ cña chóng ta kÓ thÕ giíi, vÝ dô nh− theo ®¸nh gi¸ cña c¶ hµng xuÊt khÈu lÉn hµng tiªu dïng UNDP vµ WB vÒ chØ sè gi¸o dôc vµ chØ néi ®Þa cã ®ñ søc c¹nh tranh víi hµng sè ph¸t triÓn con ng−êi ViÖt Nam ®Òu ho¸ cña tÊt c¶ c¸c n−íc ASEAN kh«ng? ®¹t ë møc kh¸ nh−ng ®ã lµ vÒ ®¹i thÓ, ®ã lµ ch−a kÓ tõ nay ®Õn n¨m 2010 nÕu cßn trªn thùc tÕ vÉn cã kh«ng Ýt ng−êi, nh− HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN
nghiªn cøu trung quèc sè 3(61) - 2005 38 - Trung Quèc, vµ cã thÓ cã c¶ HiÖp ®Þnh nhiÒu nÐt kh¸c víi c¸c n−íc ®ã, ®Æc biÖt th−¬ng m¹i tù do ASEAN - NhËt B¶n - lµ vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ - x· héi ®· cã trë thµnh hiÖn thùc, tiÕn tíi ASEAN +3, nhiÒu kh¸c biÖt nhÊt, cho dï nÕu so víi thËm chÝ më réng h¬n n÷a thµnh Trung Quèc th× ViÖt Nam còng cã nhiÒu ASEAN + 4 hay + 5, + 6 ... trë thµnh mét nÐt t−¬ng ®ång h¬n do cïng chung ®Þnh khu vùc th−¬ng m¹i tù do réng lín toµn h−íng XHCN trong sù ph¸t triÓn... §«ng ¸, th× ViÖt Nam sÏ ph¶i lµm thÕ Sù kh¸c biÖt trªn khiÕn chóng ta cã nµo ®Ó hµng ho¸ cña m×nh, nÒn kinh tÕ thÓ sÏ gÆp khã kh¨n, bÊt cËp trong quan cña m×nh ®ñ søc c¹nh tranh víi tÊt c¶ hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn víi NhËt B¶n, c¸c ®èi t¸c kh¸c. Trung Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN kh¸c ®Ó cïng liªn kÕt, hîp t¸c ph¸t triÓn, v× Chóng ta ®ang mong muèn vµo WTO v× vµo ®−îc tæ chøc th−¬ng m¹i tù do lín thÕ ®ßi hái ph¶i cã sù n¨ng ®éng, kh«n nhÊt thÕ giíi ®ã sÏ cã nhiÒu thuËn lîi khÐo vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Æt ra lµ cÇn trong liªn kÕt, hîp t¸c ph¸t triÓn kinh t«n träng chñ quyÒn ®Êt n−íc vµ thÓ chÕ tÕ, ®Æc biÖt lµ vÒ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−, chÝnh trÞ - x· héi cña nhau. Cã thÕ th× nh−ng nÕu chóng ta kh«ng nç lùc phÊn míi “héi nhËp” ®−îc mµ kh«ng bÞ “hoµ ®Êu n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña tan”. hµng ho¸ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam th× Liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt khã ch¾c ch¾n chóng ta sÏ gÆp ph¶i nhiÒu kh¨n, th¸ch thøc lín trªn ®©y, trong khã kh¨n th¸ch thøc, ph¶i tr¶ gi¶ ®¾t quan hÖ víi NhËt B¶n, Trung Quèc vµ cho sù yÕu kÐm, thua thiÖt. c¸c n−íc ASEAN kh¸c chóng ta cÇn ph¶i Thø hai, mét khã kh¨n, th¸ch thøc lín v−ît qua c¶ nh÷ng trë ng¹i, bÊt cËp do ®èi víi ViÖt Nam vµ cã lÏ kh«ng chØ riªng nh÷ng m©u thuÉn, xung ®ét ®· cã tr−íc víi ViÖt Nam mµ kÓ c¶ mét sè c¸c n−íc ®©y vÒ c¸c vÊn ®Ò trong lÞch sö. §ã lµ kh¸c trong khèi ASEAN +3 ®ang vÉn chiÕn tranh x©m l−îc cña chñ nghÜa ph¸t cßn tån t¹i Ýt nhiÒu nh÷ng nÐt kh«ng xÝt NhËt ®èi víi ViÖt Nam vµ mét sè n−íc kh¸c ë ch©u ¸ trong ThÕ chiÕn thø t−¬ng ®ång vÒ ®êi sèng v¨n ho¸, thÓ chÕ chÝnh trÞ - x· héi, vµ nhÊt lµ vÉn ®ang hai tr−íc ®©y. §ã lµ sù liªn minh NhËt - cßn nh÷ng m©u thuÉn, xung ®ét riªng Mü trong cuéc chiÕn tranh x©m l−îc cña dï lµ ®· x¶y ra trong qu¸ khø hay ®ang Mü ë ViÖt Nam thêi kú ChiÕn tranh cßn tiÕp diÔn trong hiÖn t¹i. Riªng ®èi l¹nh. §ã lµ nh÷ng m©u thuÉn, xung ®ét víi ViÖt Nam, chóng ta vÒ c¬ b¶n ®· cã qu©n sù tõ lÞch sö xa x−a vµ c¶ gÇn ®©y quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ tèt ®Ñp vÒ trong quan hÖ Trung Quèc - ViÖt Nam, nhiÒu lÜnh vùc víi c¸c n−íc ASEAN ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò tranh chÊp l·nh thæ, kh¸c, víi NhËt B¶n vµ Trung Quèc. Tuy h¶i ®¶o, vïng biÓn vµ kh«ng phËn gi÷a nhiªn thÓ chÕ chÝnh trÞ - x· héi cña ViÖt hai n−íc Trung - ViÖt vÉn ch−a gi¶i Nam vµ kÓ c¶ ®êi sèng v¨n ho¸ còng cã quyÕt xong… Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña
39 VÞ thÕ cña Viªt Nam… chóng ta ®· ®−îc §¶ng vµ Nhµ n−íc h¬n, thiªn tai, dÞch bÖnh do ®ã cµng gia CHXHCN ViÖt Nam ®Ò ra lµ t«n träng t¨ng m¹nh, chñ nghÜa khñng bè vÉn chñ quyÒn l·nh thæ vµ chÕ ®é chÝnh trÞ - ®ang lµ hiÓm ho¹ lín nhÊt cña loµi x· héi cña nhau, quªn ®i nh÷ng qu¸ khø ng−êi... Nh÷ng vÊn ®Ò nµy xin sÏ ®−îc ®Ò kh«ng hay ®· x¶y ra, t¹m g¸c nh÷ng bÊt cËp ®Õn trong mét bµi viÕt kh¸c. ®ång hiÖn t¹i nÕu ch−a gi¶i quyÕt ®−îc ®Ó cïng h−íng vÒ t−¬ng lai cña sù liªn kÕt, hîp t¸c ph¸t triÓn. V× thÕ ®ßi hái Chó thÝch: chóng ta hÕt søc cÈn thËn, kh«n khÐo, nh−ng vÉn ph¶i m¹nh d¹n, n¨ng ®éng 1. TTXVN, Tµi liÖu tham kh¶o ®Æc biÖt, vµ s¸ng t¹o trong héi nhËp ®Ó ph¸t triÓn. 10-5-2004, tr.9-10 CÇn ph¶i suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh− 2. Thùc ra ng−êi ®Çu tiªn ®Ò xuÊt ý t−ëng vËy kh«ng ph¶i chØ riªng víi tiÕn tr×nh t−¬ng tù nh− vËy tõ cuèi thËp niªn 1980 lµ héi nhËp ASEAN-NhËt B¶n-Trung Quèc Thñ t−íng Malaixia-Mahathir Mohamad, mµ kÓ c¶ víi toµn bé tiÕn tr×nh héi nhËp nh−ng khi ®ã ®· bÞ Mü vµ nhiÒu n−íc kh¸c khu vùc vµ toµn cÇu. ph¶n ®èi.(TG). Trªn ®©y lµ hai khã kh¨n, th¸ch thøc 3. B¸o Nh©n d©n sè ra ngµy 10-10-04 lín nhÊt ®Æt ra mµ chóng ta cÇn ph¶i nç 4. Vò V¨n Hµ - TrÇn Anh Ph−¬ng: Quan lùc phÊn ®Êu v−ît qua trong tiÕn tr×nh hÖ kinh tÕ ViÖt Nam-NhËt B¶n trong bèi héi nhËp cã hiÖu qu¶ vµo ASEAN-NhËt c¶nh quèc tÕ míi nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ B¶n-Trung Quèc. §−¬ng nhiªn cßn cã triÓn väng, Nghiªn cøu Kinh tÕ, sè 10(317)- thÓ kÓ ra mét sè khã kh¨n, th¸ch thøc 10-2004. lín kh¸c nh− nhiÒu ý kiÕn ®· ®−a ra. §ã lµ nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp cña nguån 5. B¸o Nh©n d©n, 7-10-2004. nh©n lùc ViÖt Nam tr−íc yªu cÇu cao cña 6. B¸o Nh©n D©n c¸c ngµy 19,20 vµ 26- héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc, nh÷ng yÕu 10-2004 kÐm cña c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh ViÖt 7. ¦íc n¨m 2003. Sè liÖu cña Worldbank Nam hiÖn nay mÆc dï chóng ta ®· c¶i Statistic(www.worldbank.org) c¸ch, ®æi míi nhiÒu... Vµ ngoµi ra cßn 8.. The Economist. Tuæi trÎ sè 1-04, tr.12 nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc lín tõ bèi vµ Nh©n d©n Chñ nhËt 25-1-04 c¶nh quèc tÕ vµ khu vùc ®−a l¹i, trong 9. TrÇn §×nh Bót: “Nh×n l¹i gÇn 20 n¨m ®ã ph¶i kÓ ®Õn sù thiÕu thiÖn chÝ ®èi víi ®æi míi cña ViÖt Nam: T¨ng tr−ëng kinh tÕ c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam cña Mü, nhanh, nh−ng nçi lo chÊt l−îng vµ tôt hËu nh÷ng ®e do¹ ®èi víi an ninh ph¸t triÓn xa h¬n cßn ®ã”, B¸o c¸o khoa häc t¹i Héi cña toµn cÇu nh− ®· kÓ trªn, trong ®ã th¶o Quèc tÕ vÒ ViÖt Nam häc lÇn thø hai, ®¸ng lo ng¹i nhÊt hiÖn nay lµ t×nh tr¹ng TP.Hå ChÝ Minh, 14-16/7/2004. m«i tr−êng thiªn nhiªn ngµy cµng xÊu