Báo cáo " Phân tích lỗi sai học sinh thường gặp khi sử dụng phó từ “就” đứng sau trạng ngữ chỉ thời gian 时间状语之后副词“就”的偏误分析 "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

110
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phó từ “就” có nhiều chức năng khác nhau. Trong bài viết này chúng tôi chỉ tập trung khảo sát một số lỗi sai khi học sinh sử dụng phó từ “就” đứng sau trạng ngữ chỉ thời gian. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sau thời điểm bắt đầu với cấu trúc “从… /từ …” và sau một khoảng thời gian được mặc định, học sinh thường không sử dụng từ “就”; chức năng kết nối trong văn bản của “就” cũng thường bị bỏ qua; học sinh Việt Nam thường dùng sai “已经/đã” thay cho “就”; sau cấu...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Phân tích lỗi sai học sinh thường gặp khi sử dụng phó từ “就” đứng sau trạng ngữ chỉ thời gian 时间状语之后副词“就”的偏误分析 "

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 Phân tích l i sai h c sinh thư ng g p khi s d ng phó t “就” ng sau tr ng ng ch th i gian 时间状语之后副词时间状语之后副词“就”的偏误分析 Hoàng L Dương1, C m Tú Tài2,* 1 Trư ng i h c Trung Sơn, Trung Qu c 2 Trư ng i h c Ngo i ng , i h c Qu c gia Hà N i Nh n ngày 21 tháng 10 năm 2008 Tóm t t. Phó t “就” có nhi u ch c năng khác nhau. Trong bài vi t này chúng tôi ch t p trung kh o sát m t s l i sai khi h c sinh s d ng phó t “就” ng sau tr ng ng ch th i gian. K t qu nghiên c u cho th y, sau th i i m b t u v i c u trúc “从… /t …” và sau m t kho ng th i gian ư c m c nh, h c sinh thư ng không s d ng t “就”; ch c năng k t n i trong văn b n c a “就” cũng thư ng b b qua; h c sinh Vi t Nam thư ng dùng sai “已经/ ã” thay cho “就”; sau c u trúc “… 的时候/khi…” ho c “… 以后/sau khi…” l i s d ng “就”. Nguyên nhân ch y u là do s chuy n di tiêu c c t ti ng m , và do n m b t không y v tính a nghĩa c a phó t “就” gây ra. T khoá: Tr ng ng bi u th th i gian; phó t “就”; l i sai. （1）∗不过一个星期他想回国了。 1. L i d n* (Chưa ư c m t tu n nó mu n v nư c). Phó t “ 就 ” ti ng Hán có r t nhi u ch c （2）∗ 老虎苦恼地说它得了病，尾巴痒 năng khác nhau, thư ng ư c chuy n nghĩa 得要命，整夜就睡不好觉！就 tương ương sang ti ng Vi t như “ ã”, “thì”, (Con h au kh nói nó b m, uôi r t “li n”, “ngay”, “ch ”, “v n v n”, “chính là”, ng a, c êm ã ch ng ng ư c!) “có nh ng”, “v n c ”, v.v... ây là m t trong （3a ）∗很久以前，一个砍柴的人去山上 nh ng i m khó c a ngư i h c ti ng Hán như m t ngo i ng (ngôn ng th hai). Trong quá 砍柴时就听到了一阵歌声。就 trình d y h c ti ng Hán cho h c sinh Vi t Nam, (Cách ây lâu l m r i, m t ngư i ti u phu chúng tôi ã quan sát ư c m t s l i sai h c khi lên núi n c i ã nghe th y chu i nh ng sinh thư ng m c ph i có liên quan n vi c s câu hát). d ng phó t “就” t sau tr ng ng th i gian. Trong ph m vi kh o sát nh ng l i sai trên Bi u hi n như sau: ây, bài vi t t p trung phân tích làm rõ nguyên nhân phát sinh, ng th i cũng nêu ra m t s ______ g i ý có liên quan t i vi c d y h c ti ng Hán * Tác gi liên h . T: 84-4-38465738. như m t ngo i ng (ngôn ng th hai). Hy E-mail: camtutai@yahoo.com 31
32 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 v ng n i dung nghiên c u này, có th cung c p Trong ví d (6), tr ng ng ch th i gian “感 thêm tài li u tham kh o trong d y h c, phiên 到郁闷的时候/khi c m th y bu n” ng trư c d ch, nghiên c u và giao ti p ti ng Hán(1). “就” th c ch t là bi u th v i u ki n, “就” có ch c năng ch ra k t qu c a i u ki n ó. Do v y cùng mang ch c năng liên k t gi ng như 2. Ch c năng c a phó t “就” sau tr ng ng “ 就 ” trong c u trúc “ 如果 … 就 …” (n u… ch th i gian thì…). Ví d (7) di n t hai tình hu ng khác nhau (“常见主席/thư ng g p ch t ch” và “很 Tham chi u k t qu nghiên c u trư c ây 少有这样的机会/r t ít có d p như v y”) di n ra và k t h p v i k t qu quan sát c a chúng tôi, theo trình t th i gian trư c và sau (“在根据地 phó t “ 就” s d ng sau tr ng ng th i gian 时 /h i căn c ” và “ 进城以后 /sau khi vào bao g m các ch c năng sau: thành ph ”), “就” dùng trong ph n câu miêu t kho ng th i gian phía sau, m nh n ch c năng 2.1. Bi u th th i gian liên h t i s vi c trong kho ng th i gian phía Ví d : trư c. （4）我在 40 年代时就曾拜读刘先生的就著作。 2.3. Bi u th ph m vi (Trong nh ng nă m 40 tôi ã t ng c các Ví d tác ph m c a ông Lưu). （ 8 ）我从小到大就想当老师。 (T khi 就（5）两个多钟头的演出一眨眼就过去了。就 còn bé cho n lúc trư ng thành tôi ch mong (Bu i bi u di n hơn hai ti ng ng h mu n ư c làm giáo viên). ch ng m y ch c ã k t thúc). （9）你去年就回过一趟家，快把家给忘就 Trong hai ví d trên, “ 就 ” không mang 了。(Thi Quan Ki m, 1988). thanh i u, ng nghĩa t p trung vào t ng ch (Năm ngoái anh ch v nhà ư c m t l n, th i gian, bi u th ý ch quan c a ngư i phát s p quên h n cái nhà này r i). ngôn nh n nh th i gian hành ng, s vi c Trong ví d (8), “就” bu c ph i c nh n di n ra trong th i i m r t s m ho c quãng th i m nh, ng nghĩa t p trung vào danh t “老师 gian di n ra r t ng n. /giáo viên”, m nh n ch c năng qui nh ph m vi ngành ngh (ch mu n làm giáo viên, không 2.2. Ch c năng liên k t mu n làm ngh gì khác). Trong ví d (9), “就” Ví d cũng ph i c nh n m nh, nghĩa t p trung vào t “一趟/m t l n” h n ch v m t s lư ng(2). （6）我感到郁闷的时候就会看书。就 (Khi c m th y bu n tôi l i c sách). 2.4. Bi u th ng khí （7）在根据地时，我常见主席，进城以后就很少有这样的机会了。(H i căn c , tôi 就 Ví d thư ng g p ch t ch, sau khi vào thành ph thì r t （ 10 ）请您告诉老张，我明天就不去 ít có d p như v y). 了，请他原谅。（Thi Quan Ki m, 1988） ______ (1) Bài vi t ã ư c giáo sư Chu Ti u Binh, Trư ng i ______ h c Trung Sơn, Trung Qu c óng góp ý ki n. Xin trân (2) “就”trong hai ví d này ư c c nh n m nh di n tr ng c m ơn! Ph n l n ng li u s d ng trong kh o sát ư c chúng tôi trích d n t ngu n ng li u nghiên c u t ng khí kh ng nh, tuy v y không nh hư ng n ti ng Hán hi n i c a Trư ng i h c B c Kinh. ch c năng qui nh v ph m vi v n có c a nó.
33 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 (Anh nói h v i anh Trương, mai tôi không Dương…duy trì ư c doanh thu) là s ch ng i n a, mong anh y thông c m). th c. Vì v y“就”ngoài mang ng khí kh ng nh ra, còn kiêm thêm ch c nă ng liên k t trong （11）一个技术含量高、附加值高、市场 o n vă n. 前景好的产品，往往能成为一个企业新的利 M c dù ch c năng c a phó t “ 就 ” sau 润生长点，甚至成为一个企业扭亏和新生的 tr ng ng th i gian là khá a d ng, nhưng trong 契机。德阳市的国有工业企业这些年就紧紧就 ng li u kh o sát (kho ng hơn 800.000 ch ) 扭住新的利润生长点不放，不停顿地搞技 c a h c sinh mà chúng tôi thu th p ư c, “就” 改，从而保持了盈利状态。 (M t s n ph m ch y u bi u th th i gian và m nh n ch c có hàm lư ng k thu t cao, giá tr ph gia cao, năng liên k t. Căn c theo ki u l i sai, chúng kh năng tiêu th t t s tr thành m t i tư ng tôi nh n th y có d ng l i sai do thi u t , l i sai sinh l i nhu n m i cho doanh nghi p, th m chí do dùng th a t và l i sai do dùng sai t . Phân còn tr thành cơ h i giúp cho doanh nghi p tích c th như sau: thoát kh i thua l và tr i d y. Các doanh nghi p công nghi p qu c doanh thành ph c Dương nh ng nă m g n ây ã n m ch c i 3. Phân tích l i sai tư ng này, không ng ng c i ti n k thu t, t ó luôn duy trì ư c doanh thu). 3.1. L i sai do thi u t Chúng tôi ng ý v i quan i m c a Thi 3.1.1. Thi u t “就” bi u th th i gian Quan Ki m (1988) nh n nh “就” trong d ng ví d (10) bi u th ng khí kh ng nh [1]. Nhìn t góc bi u t ý, ngư i phát ngôn (“就”表肯定语气). Trong ví d (11), “就” giúp khi mu n bi u t ý ch quan v th i gian s vi c, hành ng di n ra s m, nhanh chóng, g n k t ch ng c a câu là “ 国有工业企业” thông thư ng s s d ng t i phó t “ 就 ”. (các doanh nghi p công nghi p qu c doanh) Nhưng nhìn t góc ngôn ng h c, nh ng v i thành ph n v ng phía sau, ngoài ra còn có tác d ng bi u th ng khí kh ng nh. Căn c trư ng h p dư i ây bu c ph i s d ng “就”: theo ví d trong sách ng pháp《现代汉语八百 Sau tr ng ng bi u th th i gian kh i i m như 词》 (800 t ti ng Hán hi n i) c a Lã Thúc c u trúc “ 从/ 自……（起/ 开始）/b t u t …”, Tương (1996) ã nêu, trong câu “老赵就学过法就 bu c ph i ph i s d ng “就”. Trong nh n th c 语，你可以问他” (Ông Tri u h c ti ng Pháp y, c a chúng ta, th i gian kh i i m không ph i anh có th h i ông y) [2], t “就” có ch c năng th i gian tĩnh mà là th i gian ng, n u so sánh gia tăng ng khí kh ng nh, giúp cho ch ng c a th i gian b t u sau c u trúc “从/自” v i th i câu phù h p v i i u ki n mà v ng c p t i. gian ti p ngay sau ó thì rõ ràng là s m hơn. Sau khi tham kh o cách gi i thích này, chúng tôi Do v y, khi ngư i phát ngôn dùng k t c u “就”, nh n nh t “就” trongcâu “德阳市的国有工业 b t lu n h có bi u t ý ch quan là th i gian 企业这些年就紧紧扭住新的利润生长点不放…” s m hay không thì v n bu c ph i dùng “就”. 就 (Các doanh nghi p công nghi p qu c doanh Th so sánh các ví d dư i ây: thành ph c Dương nh ng năm g n ây ã （12a）三峡工程 17 年，17 年的工期打 n m ch c i tư ng này…) cũng có cùng ch c 从第一天开始就使用着倒计时的方法。就 năng như v y. Tuy nhiên quan sát t t ng th a) Công trình Tam Hi p xây d ng trong 17 ng c nh, ví d (11) có c u trúc d ng “quan nă m, th i gian thi công 17 nă m ã s d ng cách i m - ch ng th c” v i “一个技术含量高… 新 tính ngư c ngay t ngày u thi công. 生的契机”(M t s n ph m có hàm lư ng k thu t （12b）∗三峡工程 17 年，17 年的工期打 cao…tr thành cơ h i…) là quan i m ư c ưa ra, 从第一天开始使用着倒计时的方法。 “德阳市的… 保持了盈利状态” (thành ph c
34 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 b) Công trình Tam Hi p xây d ng trong 17 Hai trư ng h p trên h c sinh không s nă m, th i gian thi công 17 nă m s d ng cách d ng t “ 就”, s d n n l i sai do thi u t , tính ngư c ngay t ngày u thi công. tương t như ví d (1) và các ví d dư i ây: C n ph i chú ý r ng, n u xu t hi n th i （15）∗ 他们结婚时，我们都祝 “ 百年好 gian k t thúc ngay sau th i gian kh i i m v i 合”，不过，只过了六个月，他们离婚了。 k t c u “ 从 … 到 … /t … n…”, thì sau ó (Khi h k t hôn, chúng tôi u chúc “trăm ho c không c n s d ng “就”, ho c tuy có dùng nă m h nh phúc”, nhưng ch ư c sáu tháng, h nhưng “就” không bi u th th i gian. N u câu ly d ). (12a) ư c s a thành câu (12c) như dư i ây （16）∗在我的生活当中，有一句话是我 thì l i tr thành câu sai: 从中学时最喜欢说，也是最喜欢听的。（12c）∗三峡工程 17 年，17 年的工期打 (Trong cu c s ng, có m t câu mà tôi thích 从第一天开始到最后一天就使用着倒计时的就 nói nh t t h i còn h c ph thông, cũng là câu 方法。 tôi thích nghe nh t) c) Công trình Tam Hi p xây d ng trong 17 （17）∗在中国，人们从古代时候开始写 năm, th i gian thi công 17 năm ngay t ngày u 汉字。 n ngày cu i cùng thì s d ng cách tính ngư c. ( Trung Qu c, t th i c i m i ngư i Xem l i ví d (8) ã nêu ph n trư c, t bt u vi t ch Hán) “就” trong câu “我从小到大就想当老师/t bé 就 n l n tôi ch mong mu n ư c làm giáo viên”, （18）∗爸爸和妈妈都是越南中部的人， tuy xu t hi n sau “从... 到… /t … n…” nhưng 可是妈妈从小搬家到越南南部生活，所以她 ch c năng c a “就” là qui nh v ph m vi, ch 不会说她故乡的方言。 không ph i bi u th th i gian. (B m u là ngư i mi n Trung Vi t Nam, N u trong tr ng ng th i gian xu t hi n các nhưng t nh m chuy n n s ng mi n Nam t qui nh th i gian như “仅/ch 、只/ch 、才 nên bà không bi t nói ti ng quê nhà). /m i、只有/ch có 、不过/nhưng”, thì sau ó Nh ng l i sai trên ây thư ng x y ra i bu c ph i s d ng thêm “就”. v i h c sinh h c ti ng Hán giai o n sơ c p và u trung c p. Nguyên nhân xu t hi n l i sai （ 13a ）仅一个多月，就把这个纷乱复就 ch y u là do h c sinh chưa xác l p ư c m i 杂、长达６年之久的问题解决了。 liên h gi a phó t “就” v i các t bi u th th i a) Ch hơn m t tháng, ã gi i quy t ư c gian kh i i m như “从… /t …” và các t h n v n ph c t p kéo dài su t 6 năm. nh th i gian như “仅/ch 、只/ch 、才/m i、（ 13b ） ∗ 仅一个多月，把这个纷乱复只有 /ch có 、不过 /nhưng”. Khi ã n m b t 杂、长达６年之久的问题解决了。 ư c các m i liên h k trên, ki u l i sai này s b) Ch hơn m t tháng, gi i quy t ư c v n ư c kh c ph c. Ngoài ra, còn có nguyên nhân ph c t p kéo dài su t 6 nă m. n t s nh hư ng c a ti ng m . Trong （14a ）“ 呼啦圈”才呼啦了一两个月就消就 ti ng Vi t, sau c m t bi u th m c th i gian 失得无影无踪了。 “t (khi)…” thư ng s d ng phó t “ ã”, có nét nghĩa tương ương v i “ 已经 / ã” trong a) Môn l c vòng m i ch n i lên ư c vài ti ng Hán, nhưng trong phương th c di n t tháng thì bi n m t. c a ti ng Hán l i c n dùng t i “就”. Ví d : （ 14b ） ∗“ 呼啦圈 ” 才呼啦了一两个月消（19）T nh tôi ã thích ti ng Hán. 失得无影无踪了。 D ch t : 从小我已经喜欢汉语。已经 b) Môn l c vòng m i ch n i lên ư c m t hai tháng bi n m t.
35 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 D ch nghĩa: 我从小就喜欢汉语。时候/khi tôi còn là h c sinh” và “工作以后/sau 就 khi i làm”), tình hu ng trư c và sau (“喜欢睡 H c sinh h c ti ng Hán giai o n u 懒觉/thích d y mu n” và “毛病就改了/t t ã thư ng áp d ng c i m này t ti ng Vi t vào ư c s a”) u ư c th hi n r t rõ. Ví d (21) ti ng Hán, do v y không phù h p v i cách di n sau khi nói rõ anh chàng Tư ng ã hoàn toàn sa t trong ti ng Hán. ngã, b a chuy n l a ti n ngư i thân, l n u 3.1.2. Thi u t “就” bi u th s g n k t thành công, nhưng l n th hai thì không hi u Theo nghiên c u c a H a Quyên (2003), nghi m n a. Lão Xá ã s d ng “就” sau “这 nghĩa cơ b n c a phó t “就” là bi u th m i 次/l n này” t o nên m ch liên k t. Trong ví liên h trư c sau [3] (副词“就”的基本义是表 d (22), trư c khi nư c vôi “khô l i” có th “前后相承”。). nhìn th y nh ng v t trên tư ng, sau khi nư c Chúng tôi nh n th y, khi “就” bi u th m i vôi ã khô, b c tư ng ã sáng lóa lên, tình liên h trư c sau s xu t hi n cách dùng sau: hu ng trư c và sau t o nên s i l p, “ 就 ” n u th i gian A t n t i m t tình hu ng a, theo ư c dùng tình hu ng sau. N u b i phó t s d ch chuy n c a th i gian, n th i gian B, “ 就 ” trong ví d trên, n i dung câu văn tuy tình hu ng không còn là a n a mà chuy n thành không b nh hư ng quá nhi u, nhưng các phân b (tình hu ng b có th s trái ngư c v i a, cũng câu s thi u i m i liên h k t dính. Do v y, có th có m c cao hơn a), như v y, khi miêu chúng ta có th th y ư c tác d ng k t n i c a t tình hu ng b trong kho ng th i gian B, t “就” trong văn c nh. thư ng s d ng “就” t o m i liên h trư c H c sinh thư ng g p không ít khó khăn và sau. Ví d : trong vi c n m b t và v n d ng úng ch c năng （ 20 ）我是学生的时候，也喜欢睡懒 liên k t c a phó t “就”, do v y ã phát sinh l i 觉。工作以后，这个毛病就改了。（北大版就 sai do thi u t dư i ây: 新一代对外汉语教材 · 基础教程系列之《博（23）∗……介绍一下，先下雨的时候，雅汉语 I》/Hán Ng Bác Nhã. I, tr 135）家里阳台玻璃窗的雨滴和外边风景连在一起 (Khi là h c sinh tôi cũng thích d y mu n. 看的话，是平静的气氛。情况变成下雪的时 Sau khi i làm, t t này ã ư c s a. 候，整个世界∧完全变成了白色的王国。（ 21 ）慢慢的把宅门都串净，他又串了 (… Xin gi i thi u, vào nh ng ngày mưa, 个第二回，这次可就已经不很灵验了。就 n u cùng ng m nhìn nh ng h t nư c mưa ng (D n dà các nhà u n “h i thă m” h t, trên c a s ban công, c ng thêm phong c nh anh ta l i quay vòng l n th hai, nhưng l n này bên ngoài, ta s th y ư c m t khung c nh r t không còn ư c hi u nghi m n a) (Lão Xá yên tĩnh. Cùng khung c nh ó trong ngày tuy t “Tư ng L c à”). rơi, c th gi i ∧ bi n thành m t vương qu c ng p tràn màu tr ng) （22）薄薄透明的灰水似遮掩不住墙壁的瑕疵，然而在干涸凝结后就一片洁白耀眼就（24）∗昆明的天气很好是很好，但是很了。奇怪。早上的时候天气很冷，所以必须多穿 (L p nư c vôi m ng màu tr ng nh t a như 衣服。早上慢慢过去，到下午的时候，天气 không che i nh ng v t bám y trên ∧比较好了。 tư ng, nhưng sau khi khô l i, li n hi n ra m t (Th i ti t Côn Minh d ch u th t y, m ng sáng lòa n chói m t) (Vương Sóc “Tình nhưng r t l . Bu i sáng ti t tr i l nh, vì v y yêu c a tôi mãi r i xa”). ph i m c nhi u áo. Bu i sáng ch m ch m trôi Ví d (20) xu t hi n trong giáo trình hán i, chi u xu ng, th i ti t ∧ khá hơn). ng sơ c p, th i gian trư c và sau (“是学生的
36 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 Hai ví d trên chúng tôi thu th p ư c t c a ngư i nói cho r ng th i gian ng n, gây ra ng li u c a h c sinh có trình trung c p. Có s mâu thu n v m t ý nghĩa, “ 就 ” c n s a th th y ư c l i sai do thi u t “就” trong n i thành “都/ u”. B i vì phó t “都/ u” có th dung di n t. nh ng ch có ∧ c n ph i b bi u th ý “trong m t quãng th i gian liên t c, sung phó t “就” thì o n văn m i có s g n m i th i i m u có m t c trưng nào ó k t ch t ch . tương ng [4]” (在某一连续的时间段中每一个时间点都具有某种相同的特征) (Trương Á Quân, 2002). Tương t , phó t “就” trong các ví 3.2. L i dùng sai t d (25), (26) cũng u ph i i thành “都/ u”. L i dùng sai t có liên quan n “就” ng Trong ví d (27) “一直/v n luôn” di n t sau tr ng ng bi u th th i gian, ch y u có 2 s mong ch ư c i du l ch nư c ngoài, “直到 trư ng h p dư i ây: 四年前/mãi n b n nă m trư c ây”, s ch 3.2.1. Dùng sai t “就” thay cho phó t i ó cu i cùng ã ư c th c hi n. “一直/v n khác. Như ví d (2) và các ví d sau: luôn” ám ch quãng th i gian ph i ch i là （ 25 ） ∗“ 投资 ” 在固定资产，例如房地 khá dài, còn “就” l i bi u th ý ch quan cho 产、机器、汽车等，然后让其他人来出租， r ng quãng th i gian ng n. Như v y ý nghĩa có 时时我们就能得来租金。就 s mâu thu n v i nhau, “ 就 ” c n ư c i ( “ u tư” vào b t ng s n, ví d như thành “才/m i” ho c “终于/cu i cùng”. Trong phòng c, máy móc, xe hơi…, sau ó cho ví d (28), các c m t “ 花了一天 /m t m t ngư i khác thuê, lúc nào mình ã có th ki m ngày tr i”, “ 觉得很累 /c m th y m t m i vô ư c ti n). cùng” di n t ý th i gian lao ng r t dài, do （ 26 ） ∗ 我还记得以前，我们同班的时 v y, “差不多下午五点/kho ng 5 gi chi u” thì nên hi u là th i gian ã mu n, phía sau ph i 候，我每天早上就叫醒她。就 dùng t i t “才/m i” ph i h p, không ph i (Tôi v n còn nh trư c ây, khi chúng tôi là t “就”. còn chung h c, sáng nào tôi ã ánh th c cô y). Trên ây là các l i sai c a h c sinh thu c trình trung, cao c p. Chúng tôi ã th （27）∗（我没有求过爸爸妈妈带着我去 nghi m phương pháp ch ra l i sai và yêu c u 国外旅游，但我心窝儿里一直很希望有这么 h c sinh gi i thích. H c sinh cũng u hi u 难得的机会。）直到四年前，我的这个愿望 ư c ý nghĩa các t và c m t như “整夜/c 就实现了。 êm” 、 “ 时时 /lúc nào” 、 “ 每天早上 /sáng (“Tôi chưa t ng òi b m ưa tôi i du nào” 、 “ 直到四年前 /mãi n cách ây b n l ch nư c ngoài, nhưng trong lòng v n luôn nă m”、“差不多下午五点/kho ng 5 gi chi u”, mong có ư c cơ h i ó”. Mãi n cách ây 4 nhưng l i không nói rõ ư c lý do vì sao không nă m, ư c nguy n này c a tôi ã thành hi n th s d ng t “就”. i u này cho th y, s tri th c). nh n c a h c sinh v phó t “就” mang ch c （28）∗他花了一天在田里，差不多下午 năng bi u th th i gian là r t mơ h . Trong d y 五点他就回家，他觉得很累。就 h c ti ng Hán, phó t “ 就” thư ng xu t hi n khá s m trong các giáo trình. Giáo viên cũng (Ông y m t c ngày tr i ngoài ng, thư ng dùng nh ng m u câu ơn gi n và i n kho ng 5 gi chi u ông y ã v , c m th y m t hình gi i thích ch c nă ng c a phó t này. Ví m i vô cùng). d : “他早上六点就起床了/sáu gi sáng anh y 就 Trong ví d (2), “ 整夜 /c êm” bi u t ã th c d y”, “ 那儿不远，一个小时就能到就 th i gian dài, còn “就” l i bi u th ý ch quan
37 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 /nơi ó không xa, m t ti ng ng h là n”. ương v i t phó t “就” trong ti ng Hán [5]” N i dung và phương pháp nêu trên tuy phù h p (越南语中的 “ ã” 位于动词前时可以表示动 v i c i m d y h c giai o n sơ c p, nhưng 作发生得早，前面常常有时间词，相当于汉 ng th i c n tính n trình c a h c sinh 语的时间副词“就”。). Ví d : t ng bư c ư c nâng cao, vi c s d ng ngôn （33）Năm 15 tu i anh y ã thi i h c. ng s không ch d ng l i c u trúc câu ơn gi n (Hà Lê Kim Anh, 2006) như “ 时间点 / 时间段＋就＋ VP” (th i i m/quãng th i gian + VP), hình th c bi u t D ch nghĩa：他 15 岁那年就考上大学了。就 v th i gian i kèm v i t “就” ngày càng tr Tìm hi u thêm trong m t s sách công c , nên ph c t p hơn. Vi c xu t hi n nh ng l i sai chúng tôi phát hi n t “ ã” ti ng Vi t thư ng như m c (2.2.1) nêu trên cho th y, trong quá ư c chuy n d ch sang t “已经” trong ti ng trình d y h c ph i chú ý hai i m: m t là t ng Hán. Như v y, t “ ã” trong ti ng Vi t khi d ch k t l i cách dùng c a t “就” vào lúc thích h p, sang ti ng Hán tương ng v i hai phó t “已 hai là tăng cư ng khâu so sánh, giúp h c sinh 经” và “就”, nhưng trư ng h p d ch thành “已 phân nh rõ phía sau nh ng t ho c c m t ch 经” thư ng xu t hi n nhi u hơn. Hơn n a, kh th i gian dài hay mu n thì ch có th s d ng năng nh n bi t cách dùng “ 已经 ” cũng ơn phó t “才/m i” ho c “都/ u”, phía sau nh ng gi n hơn t “就”. Do v y, h c sinh Vi t Nam t ho c c m t ch th i gian ng n hay s m thì thư ng nh m l n khi s d ng “已经” thay cho c n ph i s d ng phó t “就”. “就”. L i này thư ng g p giai o n sơ và u 3.2.2. L i sai do dùng phó t khác thay th trung c p, n giai o n cu i trung và cao c p t n phó t “就” s xu t hi n có xu hư ng gi m xu ng. Thư ng g p nh t là l i s d ng phó t “已 Chúng tôi nh n nh, trong quá trình d y 经” thay cho “就”. Ví d : h c, sau khi h c hai phó t “ 已经” và “ 就”, （29）∗ 小时候我已经喜欢看书了。已经 giáo viên nên có s so sánh, nh n m nh, giúp h c sinh phòng tránh nh ng l i sai k trên. (T nh tôi ã thích c sách). （30）∗从小我已经喜欢看电影，尤其是已经 3.3. L i sai do th a t 西游记。 Chúng tôi phát hi n, h c sinh thư ng m c (T nh tôi ã thích xem phim, nh t là l i dùng th a t “就” sau c u trúc “……时/时 phim Tây Du Ký). 候 /lúc/khi…” ho c “… 后 / 之后 / 以后 /sau （ 31 ） ∗ 从小时候我已经对汉语很感兴已经 khi…”. Quan sát l i ví d 3a ã nêu ph n trên 趣。 và các ví d dư i ây: (T nh tôi ã thích ti ng Hán). （ 34a ）∗ 她长得很漂亮，穿衣服的时候（32）∗虽然我从上小学已经可以自己坐已经就衣着讲究。公共汽车去上学了，但是从上幼儿园到工 (Cô y r t xinh, khi ăn m c ã r t c u kỳ). 作，爸爸还是常常送我。（ 35a ）∗ （在小学，我们都学到哥伦布 (Tuy tôi ã có th i xe buýt n trư ng t 是一个非常好的人，没有他，就没有今天的 h i h c c p 1, nhưng t khi i nhà tr n khi 美国。）哥伦布进入新大陆以后，就遇到了就 i làm b v n thư ng xuyên ưa ón tôi). 很多土著，… Nguyên nhân phát sinh các l i sai trên ây (”H i ti u h c, chúng tôi u ư c h c Cô- là do “t “ ã” trong ti ng Vi t khi ng trư c lôm-bô là ngư i r t tuy t v i, không có ông thì ng t có th bi u t ý hành ng x y ra s m, ã không có nư c M ngày nay”. Sau khi Cô- phía trư c thư ng có t ch th i gian, tương
38 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 lôm-bô ti n vào i l c m i, ã g p r t nhi u （35b）哥伦布进入新大陆以前，没遇到 th dân…). 过土著，（哥伦布）进入新大陆以后，就遇就到了很多土著。（ 36a ）∗ （我的家有四口人，爸爸、妈妈、弟弟和我。我们全家都是在越南出生 (Trư c khi ti n vào l c a m i, Cô-lôm-bô 的。爸爸和妈妈都会说很多语言，他们会说 chưa t ng g p th dân, sau khi ti n vào thì ông g p nhi u th dân). 越南语、英语、汉语和闽南语。）我爸爸来到广州之后就学会了说粤语。就（36b）我爸爸来广州以前不会粤语，来广州以后就学会了粤语。就 (“Nhà tôi có b n ngư i, b , m , em trai và tôi. C gia ình tôi u sinh ra Vi t Nam. B (Trư c khi n Qu ng Châu b tôi không và m u bi t nói r t nhi u th ti ng, g m ti ng bi t ti ng Qu ng ông, sau khi n Qu ng Vi t, ti ng Anh, ti ng Hán và ti ng Phúc Ki n”. Châu ông ã h c ư c ti ng Qu ng ông). B tôi sau khi n Qu ng Châu ã h c ư c ti ng N u mu n gi nguyên t “就” trong các ví Qu ng ông). d (3a), (35a) và (36a), c n s a i, b sung Trong b n ví d nêu trên u c n lư c b t thành cách di n t như các câu (3b), (35b) và t “就”. Theo ý ki n c a nhà nghiên c u ng (36b) cho phù h p v i s c thái bi u t và quy pháp ti ng Hán Thi u Kính M n (1990) phân t c ng pháp ti ng Hán. Riêng ví d (34b) thì tích: phó t “就” có tính ch t liên k t a chi u, không th xu t hi n, b i không th nói “不穿衣 có th liên k t các i tư ng ư c em ra so 服的时候/khi chưa m c qu n áo…”. ây chính sánh trong cùng m t câu, ho c liên k t các i là nguyên nhân c a l i sai trong ví d (34a). tư ng so sánh ng m trong câu. C th như Ngoài ra, nguyên nhân c a l i sai th a t trong c u trúc “… 时候 / 以后就 …” (lúc/sau 就 trong ví d (3a) và (35a) còn bi u hi n ch khi… thì…) thư ng ti m n nghĩa i l p, n u danh t tân ng “ 歌声 /câu hát” và “ 土著 /th hi u theo nghĩa y thì s là “不/没…的时 dân” trong k t c u ng tân ng sau “就” t o 候不 / 没 …, … 的时候就 …” (lúc chưa… thì 就 nên c m giác ơn c vì thi u s ph i h p gi i chưa…) và “… 以前不 / 没 … ， … 以后就…” 就 thích. Câu văn ch t n t i khi chúng ta lư c b t (trư c khi… thì chưa…, sau khi… thì…) “就” i. N u mu n gi nguyên t “就” thì ph i [6]/(副词“就” 具有“ 多联”性质，即它在语义 b sung thêm các thông tin khác liên quan n 上除联系句中的被比较项外，还联系在句中 các tân ng “歌声” và“土著”. Ví d : 没有显现而仅仅在意念中潜在的比较项。具（ 3c ）很久以前，民间就在传言那座山体到“…时候／以后就…”中，常常隐含着对上时不时地能听见有人唱歌。一天，一个砍立情况，若补出潜在对立情况，可为：“ 不柴的人去山上砍柴时就听到了一阵歌声。就／没 … 的时候不 / 没 … ， … 的时候就 …” ，以及“…以前不／没…，…以后就…”). Như v y, ( ã lâu l m r i, trong dân gian lưu truy n v i các ví d trên có th b sung nghĩa như sau: r ng trên ng n núi n ôi lúc nghe th y ti ng ngư i hát. M t hôm, có ngư i ti u phu khi lên núi （ 3b ）砍柴的人没去山上时什么歌声也 n c i ã nghe th y ti ng hát). 没听到，去山上砍柴时就听到了一阵歌声。就（ 35c ）事实上，在哥伦布进入新大陆 (Khi ngư i ti u phu chưa i lên núi thì chưa 之前，那儿并非荒无人烟，而是生活着许 nghe th y ti ng hát, khi lên núi n c i thì m i 多土著。哥伦布进入新大陆以后就遇到了就 nghe th y). 很多土著。（ 34b ） *她长得很漂亮，不穿衣服的时 (Th c ra, trư c khi Cô-lôm-bô t chân lên 候不讲究衣着，穿衣服的时候就讲究衣着。就 l c a m i, ó không h n là nơi hoang sơ mà (Cô y r t xinh, khi chưa m c qu n áo thì chưa ã có r t nhi u th dân sinh s ng. Sau khi Cô- ý gì, nhưng khi ăn m c vào thì r t c u kỳ).
39 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 lôm-bô ti n vào l c a m i li n g p r t nhi u nh, h c sinh khi s d ng “就” v a mu n bi u th dân). t quan h ti p n i, v a mu n bi u t th i gian trư c và sau c a hai hành ng, do v y ã Như v y, “就” trong các ví d trên tương t thêm vào sau “VP1” các t “后／之后／以后” như t “就” trong ví d (11), cùng mang ng (sau khi). Nhưng trong m t s trư ng h p sau khí kh ng nh, ng th i còn kiêm thêm ch c khi thêm “后／之后／以后” (sau khi) vào sau năng k t n i trong o n văn. “VP1”, c u trúc câu s thay i thành “VP1 ＋ làm rõ thêm, chúng ta ti p t c quan sát 以后＋就＋ VP2” (sau khi ＋ VP1 ＋就＋ ki u câu sai dư i ây: VP2), có kh năng “就” s không còn tác d ng （37）∗（想到婚礼，小南就问王老师来就 liên k t hai k t c u ng t “VP1” và “VP2” 教他几句吉祥话。小南一学到就急地跑去婚就 n a, mà s gi ng như t “就” trong ví d (7), 礼。）到婚礼的时候，他就见到那两位夫就 nó ch có tác d ng liên k t ý trư c và ý sau 妇，他就高兴的讲出他刚学的话， “ 过生 trong o n văn, và ph i phù h p v i ng c nh 好！ ” （讲完了，看完大家的表情就知道，就 c a o n văn. Như v y, nghĩa c a câu văn có t 他讲错话了。） “就” m i ư c lý gi i chính xác. Ngoài ra, gi a (“Nghĩ n l cư i, Nam ã nh th y giáo “VP1” và “VP2” có m i quan h trư c sau v d y cho vài câu chúc m ng. V a h c xong, m t th i gian, h c sinh v a mu n s d ng “就” Nam li n ch y ngay n ám cư i”. Lúc n bi u t quan h ti p n i, l i v a mu n bi u nơi t ch c ám cư i, c u ã g p ngay cô dâu t “VP1” là b i c nh th i gian c a “VP2”, nên chú r , c u ta li n vui v nói “过生好！/s ng ã dùng thêm k t c u “… 的时候” (lúc/khi…) t t!” (nói xong, nhìn nét m t c a m i ngư i, sau “VP1”. Như v y, l i sai dùng “ 就 ” sau c u ta bi t là ã nói sai) tr ng ng th i gian như ã phân tích trên Trong ví d trên, có ba s vi c di n ra ti p cũng chính là l i sai khi thêm các k t c u “后/ n i nhau: n nơi t ch c ám cư i, g p cô dâu 以后 / 之后 ” (sau khi) ho c “… 的时候 ” chú r và nói l i chúc m ng. H c sinh ã s (lúc/khi…) sau “VP1”. B t k thu c v ki u l i d ng t “就” gi a m i c p s vi c, ng th i sai do th a t d ng nào, thì nguyên nhân ch l i thêm t ch th i gian “的时候/lúc” vào sau y u v n là do tính ch t ph c t p c a cách dùng s vi c th nh t. Trong tình hu ng này, sau tr ng phó t “就”, c bi t là tính “liên k t a chi u” ng th i gian không nên dùng “就”, ch nên gi ti m n trong t “就” gây ra. ây chính là m t l i t “就” gi a s vi c th hai và th ba. trong nh ng i m khó i v i h c sinh, và d phát sinh l i sai khi s d ng. Quan sát cách th c s d ng c a h c sinh, chúng tôi nh n th y d ng câu sai khi s d ng t “就” có th khái quát thành công th c: “VP1＋ 4. Ti u k t 的时候/以后（，）＋就＋VP2” (Lúc/sau khi 就＋ VP1 “,” ＋就＋ VP2)(3). Công th c này r t 就 Xu t phát t th c tr ng d y h c ti ng Hán, gi ng v i công th c “VP1＋就＋VP2” mà h c chúng tôi ã kh o sát c i m các l i sai, tìm hi u v nguyên nhân phát sinh có liên quan n sinh v n thư ng xuyên s d ng. Trong công cách s d ng phó t a ch c năng “就” v trí th c “VP1＋就＋VP2”, t “就” bi u t hai s ng sau tr ng ng bi u th th i gian. K t qu vi c x y ra n i ti p nhau theo trình t trư c - cho th y, s nh hư ng c a ti ng m , kh sau. “VP1” ng trư c “ 就 ” x y ra trư c năng tri nh n và tính a nghĩa c a b n thân t “VP2” ng phía sau “ 就 ”. Chúng tôi nh n “ 就” là nh ng y u t nh hư ng n vi c s ______ d ng phó t “就” c a h c sinh, t ó gây ra các (3) VP: là k t c u ng t , ho c còn có tên g i là o n ng l i sai có liên quan. Chúng tôi cho r ng, trong ng tân.
40 H.L. Dương, C.T. Tài / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 25 (2009) 31-40 quá trình d y h c, n u giáo viên ch gi ng gi i [2] Lu Shuxiang, Eight Hundred Function Words in Modern Chinese, The Commercial Press, Beijing, ch c nă ng ng pháp, cách s d ng c a t “就” 1996. （吕叔湘, 现代汉语八百词[M].北京：商务 m t cách ơn gi n thì v n chưa y , mà nên 印书馆，1996）. tăng cư ng nghiên c u i chi u phó t “就” [3] Xu Juan, Study on Grammaticalization and v i các phương th c di n t trong ti ng Vi t, Semantics of “ 就 ”, Master’s Degree Thesis in c bi t là ch c năng bi u t th i gian và ch c Shanghai Normal University, 2003. （许娟, 副词 năng liên k t, t ó ng d ng k t qu nghiên “就”的语法化历程及其语义研究[D]，上海师范 c u vào trong quá trình d y h c. 大学硕士学位论文，2003）. Trên ây m i ch là nh ng n i dung cp [4] Zhang Yajun, Chinese Adverbs and Their Functions of Limitation and Description, Anhui Education chưa ư c y , chúng tôi mong mu n ti p Press, Hefei, 2002. （张亚军, 副词与限定描状功 t c ư c trao i cùng các chuyên gia, ng 能[M]. 合肥：安徽教育出版社，2002）. nghi p có ư c k t qu nghiên c u hoàn [5] Hà Lê Kim Anh, Acquisition of Chinese “了” by ch nh hơn. Vietnamese students, Doctor’s Degree Thesis in Sun Yat—sen University, 2006. （何黎金英, 越南学生汉语“了”习得研究[D].中山大学博士学位论文， Tài li u tham kh o 2006）. [6] Shao Jingmin, A study on the Semantic Point of Chinese Adverbs, Chinese Grammar Essays, East [1] Shi Guanqian, A Study on“就” as an Adverb of China Normal University Press, Shanghai, 1990. Time, Research and Exploration about Chinese （邵敬敏, 副词在句法结构中的语义指向初探[A]. Grammar, Beiking University Press, Beijing, 1988. 汉语论丛 [C]. 上海：华东师范大学出版社，（施关淦, 试论时间副词“就”[A]. 语法研究和探 1990）. 索 [C].北京：北京大学出版社，1988）. An analysis of grammatical errors concerning 就 as an adverb after time adverbial Huang Luyang1, Cam Tu Tai2 1 Candidate of Sun - Yat sen University, China 2 College of Foreign Languages, Vietnam National University, Hanoi This paper focuses on the features and reasons of grammatical errors concerning “就” as an adverb after time adverbial. It is found that “就” is easily left out by Chinese 2nd language learners when words and phrases about time source or limited time period are used as adverbials. Vietnamese learners are likely to improperly use “ 已经 ” instead of “ 就 ”. The “ 就 ” used to make sentences coherent in the context is hard to be acquired by learners. The main causes of those errors include the complexity of the adverb “就” itself, and the negative transfer of Chinese learners’ native language. Related suggestions are also provided in the paper. Key words: Time adverbial; adverb “jiu”; errors.