Báo cáo " ứng dụng phương pháp đo sâu điện đối xứng cải tiến để khai thác thêm thông tin hữu ích từ số liệu đo sâu điện đã có "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

223
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ nhiều năm nay, phương pháp đo sâu điện dòng không đổi đã được áp dụng ở nước ta, nhất là khi công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ đã giúp cho các phương pháp Địa Vật lý nói chung, phương pháp đo sâu điện dòng không đổi nói riêng ngày càng chứng tỏ có hiệu quả cao trong việc giải quyết nhiều nhiệm vụ Địa chất khác nhau. Vì vậy, việc nghiên cứu nhằm không ngừng nâng cao hiệu quả áp dụng của các phương pháp này đã thu hút nhiều nhà chuyên môn [1]. Như chúng ta đã biết, một trong số các...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " ứng dụng phương pháp đo sâu điện đối xứng cải tiến để khai thác thêm thông tin hữu ích từ số liệu đo sâu điện đã có "

øng dông ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn ®èi xøng c¶i tiÕn ®Ó khai th¸c thªm th«ng tin h÷u Ých tõ sè liÖu ®o s©u ®iÖn ®· cã Vò §øc Minh 1. §Æt vÊn ®Ò Tõ nhiÒu n¨m nay, ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn dßng kh«ng ®æi ®· ®−îc ¸p dông ë n−íc ta, nhÊt lµ khi c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®· gióp cho c¸c ph−¬ng ph¸p §Þa VËt lý nãi chung, ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn dßng kh«ng ®æi nãi riªng ngµy cµng chøng tá cã hiÖu qu¶ cao trong viÖc gi¶i quyÕt nhiÒu nhiÖm vô §Þa chÊt kh¸c nhau. V× vËy, viÖc nghiªn cøu nh»m kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông cña c¸c ph−¬ng ph¸p nµy ®· thu hót nhiÒu nhµ chuyªn m«n [1]. Nh− chóng ta ®· biÕt, mét trong sè c¸c vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra cÇn nghiªn cøu lµ t¨ng c¸c phÐp ®o ®¹c ®Õn møc nµo ®Ó t¨ng sè l−îng th«ng tin, nh−ng kh«ng lµm phøc t¹p qu¸ nhiÒu quy tr×nh thùc ®Þa; hoÆc t×m c¸ch c¶i tiÕn hÖ cùc ®o sao cho t¹i mçi ®iÓm kh¶o s¸t chØ cÇn sö dông mét hÖ cùc ®o c¬ b¶n th«ng dông mµ vÉn t¨ng ®−îc l−îng th«ng tin xuÊt ph¸t. Tõ ®ã ta cã ®−îc ®−êng cong ®o trùc tiÕp, ®ång thêi qua c¸c phÐp biÕn ®æi ®¬n gi¶n thu ®−îc c¸c lo¹i ®−êng cong kh¸c (®−êng cong ®o s©u ®iÖn ®èi xøng, ®−êng cong ®o s©u ®iÖn l−ìng cùc trôc...) vµ c¶ ®−êng cong Petrovski cã ®é s©u kh¶o s¸t vµ ®é ph©n gi¶i lín h¬n, nh− vËy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao ®−îc hiÖu qu¶ cña ph−¬ng ph¸p. §ã chÝnh lµ môc tiªu cña c¸c ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn c¶i tiÕn mµ chóng t«i ®· ®Ò xuÊt vµ giíi thiÖu trong bµi b¸o [2]. Trong bµi b¸o nµy chóng t«i muèn giíi thiÖu kÕt qu¶ míi nhÊt vÒ viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn ®èi xøng c¶i tiÕn (mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn c¶i tiÕn nãi trªn) ®Ó khai th¸c thªm c¸c th«ng tin h÷u Ých trong qu¸ tr×nh xö lý, ph©n tÝch c¸c sè liÖu ®o s©u ®iÖn ®èi xøng ®· cã thu ®−îc b»ng hÖ cùc ®o s©u ®iÖn truyÒn thèng. 2. §Æc ®iÓm ®Þa chÊt - ®Þa vËt lý vïng nghiªn cøu Víi môc ®Ých t×m n−íc ngÇm t¹i x· Gio An, Gio Linh, Qu¶ng TrÞ, ng−êi ta ®· tiÕn hµnh ®o s©u ®iÖn ®èi xøng 13 ®iÓm t¹i th«n An H−ëng theo s¬ ®å bè trÝ thùc ®Þa (h×nh 1). Trong vïng kh¶o s¸t cã mét sè giÕng ®µo A, B, C, D, E víi c¸c líp ®−îc m« t¶ trªn h×nh 1. C¸c giÕng ®µo ®Òu cã n−íc nh−ng møc ®é nhiÒu Ýt kh¸c nhau. NhiÖm vô cña §Þa vËt lý lµ t×m ra ®iÓm cã bÒ dµy tÇng n−íc lín nhÊt. C¸c kÕt qu¶ ®o s©u ®iÖn ®èi xøng tr−íc ®©y còng ®· chØ ra ®−îc c¸c vÞ trÝ cã chøa n−íc vµ ®· ®−îc khoan ®µo cã kÕt qu¶. Trong bµi b¸o nµy chóng t«i chØ ®−a ra kÕt qu¶ ¸p dông cho tuyÕn III gåm 4 ®iÓm GL10, GL11, GL12, GL13 (h×nh 1). KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng c¸c ®−êng cong ®o s©u ®iÖn ®èi xøng ®· cã ®−îc biÓu diÔn trªn b¶ng 1.
H×nh 1: VÞ trÝ c¸c ®iÓm trªn tuyÕn vµ c¸c giÕng ®µo trong vïng kh¶o s¸t B¶ng 1. KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng c¸c ®−êng cong ®o s©u ®iÖn ®èi xøng ®· cã t¹i c¸c ®iÓm GL10, GL11, GL12, GL13 GL10: ρs Sè líp: 5 Sai sè: 2.17 % ρ (Ωm) 140 561 123 1111 433 H (m) 1.2 3.5 12.3 11.9 GL11: ρs Sè líp: 6 Sai sè: 3.50 % ρ (Ωm) 111 405 134 26 600 1100 h (m) 1.7 5.4 8.5 11.9 5.6 GL12: ρs Sè líp: 6 Sai sè: 1.90 % ρ (Ωm) 92 310 191 67 311 1089 h (m) 1.5 6.8 8.2 8.3 7.6 GL13: ρs Sè líp: 6 Sai sè: 1.50 % ρ (Ωm) 95 544 108 99 592 355 H (m) 1.2 2.5 5.0 8.9 15.3 MÆt c¾t ®iÖn trë suÊt biÓu kiÕn thu ®−îc theo kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c ®−êng cong ®o s©u ®iÖn ®èi xøng ®· cã cña tuyÕn III ®−îc biÓu diÔn trªn h×nh 2.
H×nh 2: MÆt c¾t ®iÖn trë suÊt biÓu kiÕn theo kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c ®−êng cong ®o s©u ®iÖn ®èi xøng ®· cã cña cña tuyÕn III 3. KÕt qu¶ ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn ®èi xøng c¶I tiÕn Nh− trong [2] ®· tr×nh bµy, sö dông hÖ cùc ®o ®èi xøng c¶i tiÕn, víi mçi kho¶ng c¸ch cña hai ®iÖn cùc ph¸t A, B ta thùc hiÖn c¸c phÐp ®o øng víi kÝch th−íc r1 (khi ph¸t AB, thu ρ s1 (r1 ) , øng víi kÝch th−íc r2 ρ s 2 (r2 ) . M1N1) cã gi¸ trÞ (khi ph¸t AB, thu M2N2) cã gi¸ trÞ Tõ ®ã ta tÝnh ®−îc: ρ ρ 1 ρsr = K r ( s2 − s1 ) 2 K s2 K s1 ρ sr trong ®ã ký hiÖu lµ ®−êng cong ®o s©u ®iÖn l−ìng cùc (§SLC), thu ®−îc kh«ng ph¶i ρ s (§S§X). b»ng c¸ch ®o trùc tiÕp mµ do biÕn ®æi tõ ®−êng cong ®o s©u ®iÖn ®èi xøng Tõ c¸c gi¸ trÞ cña ®−êng cong §S§X ρ s vµ ®−êng cong §SLC ρ sr ta sÏ tÝnh ®−îc c¸c ρ psr gi¸ trÞ ®o s©u ®iÖn trë Petrovski theo c«ng thøc: ρpsr = ρs /(2ρsr / ρs − 1) §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu ta ®· cã c¸c ®−êng cong §S§X th«ng th−êng th× cã thÓ tÝnh ®−îc c¸c ®−êng cong §SLC t−¬ng øng, tõ ®ã sÏ tÝnh ®−îc ®−êng cong Petrovski - ®©y lµ mét trong nh÷ng −u viÖt cña ph−¬ng ph¸p §S§X c¶i tiÕn. D−íi ®©y chóng t«i tr×nh bµy c¸c kÕt qu¶ ¸p dông mét trong hai h−íng ®Ò xuÊt xö lý, ph©n tÝch míi b»ng ph−¬ng ph¸p §S§X c¶i tiÕn cña chóng t«i ®Ó khai th¸c c¸c tµi liÖu §S§X ®· cã trªn tuyÕn III vïng th«n An H−ëng, x· Gio An, Gio Linh, Qu¶ng TrÞ. Trªn c¸c h×nh 3, 4, 5 vµ 6 biÔu diÔn c¸c ®−êng cong §S§X ®· cã (ρk1, ρk2 vµ ρs), c¸c ®−êng cong ®o s©u ®iÖn l−ìng cùc (ρsr) ®−îc tÝnh chuyÓn tõ c¸c ®−êng cong ®o s©u ®iÖn ®èi
xøng ®· cã vµ c¸c ®−êng cong Pretrovski (ρpsr) t−¬ng øng cña c¸c ®iÓm GL10, GL11, GL12 vµ GL13. H×nh 3: C¸c ®−êng cong §S§X ®· cã (ρk1, ρk2 vµ ρs) , c¸c ®−êng cong §SLC (ρsr) vµ Pretrovski (ρpsr) tÝnh chuyÓn t¹i ®iÓm GL10 H×nh 4: C¸c ®−êng cong §S§X ®· cã (ρk1, ρk2 vµ ρs), c¸c ®−êng cong §SLC (ρsr) vµ Pretrovski (ρpsr) tÝnh chuyÓn t¹i ®iÓm GL11
H×nh 5: C¸c ®−êng cong §S§X ®· cã (ρk1, ρk2 vµ ρs), c¸c ®−êng cong §SLC (ρsr) vµ Pretrovski (ρpsr) tÝnh chuyÓn t¹i ®iÓm GL12 H×nh 6: C¸c ®−êng cong §S§X ®· cã (ρk1, ρk2 vµ ρs), c¸c ®−êng cong §SLC (ρsr) vµ Pretrovski (ρpsr) tÝnh chuyÓn t¹i ®iÓm GL13 Tõ h×nh d¸ng c¸c ®−êng cong Petrovski thu ®−îc, chóng ta cã thÓ lùa chän ®−îc m« h×nh ph©n tÝch ban ®Çu t¹i c¸c ®iÓm ®o. KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng c¸c ®−êng cong §S§X ®· cã (ρs) vµ ®−êng cong §SLC (ρsr) cho 4 ®iÓm trªn ®−îc tr×nh bµy trªn b¶ng 2. C¸c mÆt c¾t ®iÖn trë suÊt biÓu kiÕn theo tµi liÖu §SLC tÝnh chuyÓn vµ Petrovski ®−îc biÓu diÔn t−¬ng øng trªn c¸c h×nh 7 vµ 8.
B¶ng 2: KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng c¸c ®−êng cong §SLC (ρsr) t¹i c¸c ®iÓm GL10, GL11, GL12, GL13 GL10: ρsr Sè líp: 5 Sai sè: 1.28 % ρ (Ωm) 144 495 116 1239 463 h (m) 1.2 4.2 11.8 10.0 GL11: ρsr Sè líp: 6 Sai sè: 1.30 % ρ (Ωm) 112 408 138 24 9395 246 h (m) 1.7 5.5 8.3 12.0 5.6 GL12: ρsr Sè líp: 6 Sai sè: 1.20 % ρ (Ωm) 93 302 209 60 1810 954 h (m) 1.5 6.9 7.5 9.0 13.2 GL13: ρsr Sè líp: 6 Sai sè: 0.80 % ρ (Ωm) 96 576 109 86 647 376 h (m) 1.2 2.5 9.0 5.3 15.7 H×nh 7: MÆt c¾t ®iÖn trë suÊt biÓu kiÕn theo kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c ®−êng cong §SLC tÝnh chuyÓn trªn tuyÕn III
H×nh 8: MÆt c¾t ®iÖn trë suÊt biÓu kiÕn theo kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c ®−êng cong Petrovski trªn tuyÕn III 4. KÕt luËn 1. T¹i mçi ®iÓm ®o, sù kh¸c biÖt vÒ kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng gi÷a hai ®−êng cong §S§X ®· cã vµ §SLC tÝnh chuyÓn kh«ng lín vµ kh¸ phï hîp víi tµi liÖu giÕng ®µo, tuy nhiªn sai sè cña kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c ®−êng cong §SLC tÝnh chuyÓn nhá h¬n. §iÒu ®ã chøng tá thuËt to¸n tÝnh chuyÓn lµm t¨ng tÝn hiÖu cã Ých, gi¶m nhiÔu nªn æn ®Þnh h¬n, kh¶ n¨ng tin cËy cao h¬n. 2. C¸c mÆt c¾t ®iÖn trë suÊt biÓu kiÕn ®Òu biÓu hiÖn rÊt râ c¸c líp ®Êt ®¸, ®íi dÞ th−êng (chøa n−íc) vµ ®¸ gèc. §Æc biÖt ®íi dÞ th−êng quan t©m nhÊt thÓ hiÖn trªn mÆt c¾t §S§X ®· cã n»m ë ®é s©u øng víi kÝch th−íc thiÕt bÞ kho¶ng 56.2 m, trªn mÆt c¾t §SLC tÝnh chuyÓn kho¶ng 75 m, nh−ng trªn mÆt c¾t Petrovski chØ kho¶ng 23.7 m. Ngoµi ra, t¹i ®iÓm GL10, nh− kÕt luËn ph©n tÝch tr−íc ®©y th× ®íi dÞ th−êng kh«ng cã mÆt (hoÆc rÊt máng), nh−ng l¹i kh¸ dµy trªn mÆt c¾t Petrovski - kÕt qu¶ nµy hoµn toµn phï hîp víi tµi liÖu giÕng ®µo. Nh− vËy, mét lÇn n÷a cã thÓ minh chøng r»ng tham sè Petrovski thùc sù cã ®é ph©n gi¶i cao, ph¶n ¸nh ®èi t−îng râ h¬n vµ sím h¬n do ®ã nã cã ®é s©u nghiªn cøu lín h¬n c¸c tham sè truyÒn thèng. 3. ViÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn ®èi xøng c¶i tiÕn ®Ó khai th¸c thªm c¸c th«ng tin h÷u Ých trong qu¸ tr×nh xö lý, ph©n tÝch c¸c sè liÖu ®o s©u ®iÖn ®èi xøng ®· cã thu ®−îc b»ng hÖ cùc ®o s©u ®iÖn truyÒn thèng lµ hoµn toµn kh¶ thi, ®¸ng tin cËy. Nã gióp cho ng−êi minh gi¶i tµi liÖu kh¸ nhiÒu th«ng tin h÷u Ých, phong phó, cho ta th«ng tin vÒ m« h×nh ph©n tÝch ban ®Çu kh¸ tèt, kh¾c phôc phÇn nµo tÝnh ®a nghiÖm cña bµi to¸n §Þa VËt lý. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Lª ViÕt D− Kh−¬ng, Vò §øc Minh, nnk, Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c ph−¬ng ph¸p ®o ®¹c, xö lý vµ ph©n tÝch trong c¸c ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn tõ, §Ò tµi nghiªn cøu cÊp Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, 1996, M· sè: B93-05-79. 2. Lª ViÕt D− Kh−¬ng, Vò §øc Minh, “C¸c ph−¬ng ph¸p míi trong ®o s©u ®iÖn trë dïng tæ hîp hÖ cùc ®o hîp lý”, T¹p chÝ C¸c Khoa häc vÒ Tr¸i ®Êt, T23, Sè 3(2001), tr. 217-224.