Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Báo in với vấn đề giáo dục tư tưởng lối sống cho thanh niên Đồng bằng sông Cửu Long (khảo sát Báo Bạc Liêu, Cà Mau từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ HỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN -----------------------------------------------------

ĐỖ HOÀNG LAM

BÁO IN VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC

TƢ TƢỞNG LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN

ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

(Khảo sát Báo Bạc Liêu, Cà Mau từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019)

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

Cà Mau - 2020

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ HỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN -----------------------------------------------------

ĐỖ HOÀNG LAM

BÁO IN VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC

TƢ TƢỞNG LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN

ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

(Khảo sát Báo Bạc Liêu, Cà Mau từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019)

Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo Chí học

Mã số: 8320101.01 (UD)

Chủ tịch Hội đồng chấm luận văn

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

thạc sĩ khoa học

PGS.TS Đinh Văn Hƣờng TS. Nguyễn Quang Hòa

Cà Mau-2020

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện dưới

sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Quang Hòa. Các số liệu, những kết quả

trình bày trong luận văn này là hoàn toàn trung thực.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.

Tác giả luận văn

Đỗ Hoàng Lam

LỜI CẢM ƠN

Công trình khoa học này được hoàn thành, tác giả xin chân thành cảm ơn

TS. Nguyễn Quang Hòa - Người đã định hướng, trực tiếp dẫn dắt và hướng dẫn tác

giả trong suốt thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học. Xin chân thành cảm

ơn Trường Khoa học Xã hội và Nhân văn, các thầy, cô Viện Đào tạo Báo chí và

Truyền thông. Xin gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo Báo Bạc Liêu, gia đình, bạn bè và

đồng nghiệp ở các cơ quan báo chí đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt

quá trình học tập và nghiên cứu.

Cà Mau, ngày 23 tháng 9 năm 2020

Đỗ Hoàng Lam

MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 6

1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 6

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .............................................................. 8

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................ 10

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 11

5. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 11

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn .................................................................................. 12

7. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................ 13

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .... 14

1.1. Hệ thống một số khái niệm liên quan đến đề tài ........................................... 14

1.1.1. Báo in .............................................................................................................. 14

1.1.2. Vấn đề .............................................................................................................. 20

1.1.3. Giáo dục .......................................................................................................... 20

1.1.4. Tư tưởng .......................................................................................................... 22

1.1.5. Lối sống ........................................................................................................... 22

1.1.6. Thanh niên ....................................................................................................... 23

1.2. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của

Đảng ta về công tác giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên ......................... 24

1.2.1. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin về công tác giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên ........................................................................................................... 24

1.2.2. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về công tác giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên .................................................................................. 27

1.3. Tầm quan trọng và nội dung giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên

trên báo chí .............................................................................................................. 32

Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................... 35

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG TUYÊN TRUYỀN GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG,

LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN TRÊN BÁO BẠC LIÊU VÀ BÁO CÀ MAU36

2.1. Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau và những yếu tố tác động đến vấn đề giáo dục

tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên .......................................................................... 36

1

2.1.1. Vài nét về tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau ............................................................ 36

2.1.2. Một số nét về hai tờ báo khảo sát ................................................................... 37

2.1.3. Đặc điểm thanh niên ĐBSCL nói chung và thanh niên tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà

Mau nói riêng ............................................................................................................ 39

2.2. Khảo sát và đánh giá vấn đề giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên

trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau ............................................................................ 41

2.2.1. Quan điểm chỉ đạo của Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau về vấn đề giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên .................................................................................. 41

2.2.2. Những kết quả đạt được và nguyên nhân ........................................................ 44

2.2.3. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................................. 58

Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................... 66

CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO HIỆU QUẢ

GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG, LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN ............................. 67

3.1. Một số kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra ................................................. 67

3.1.1. Kinh nghiệm .................................................................................................... 67

3.1.2. Những vấn đề đặt ra ........................................................................................ 68

3.2. Giải pháp nâng cao chất lƣợng tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống

cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau .............................................. 70

3.2.1. Đổi mới quan điểm chỉ đạo tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên .................................................................................................................. 70

3.2.2. Đổi mới nội dung thông tin tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên .................................................................................................................. 72

3.2.3. Đổi mới hình thức chuyển tải tác phẩm tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên .................................................................................................. 77

3.3. Một số kiến nghị với Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau ..................................... 80

3.3.1. Bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn cho đội ngũ thực hiện

tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên ..................................... 80

3.3.2. Xây dựng chuyên trang, chuyên mục thanh niên cố định ............................... 84

3.3.3. Chú trọng các bài viết ở thể loại phóng sự, điều tra, bình luận ..................... 86

2

3.3.4. Xây dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ hợp lý cho phóng viên phụ trách về

tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên .......................................... 88

Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................... 91

KẾT LUẬN .............................................................................................................. 92

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 95

PHỤ LỤC ................................................................................................................. 99

3

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BBT : Ban Biên tập

CNH-HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ĐBSCL : Đồng bằng sông Cửu Long

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

UBND : Ủy ban nhân dân

4

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Biểu đồ 2.1: Đánh giá của bạn đọc về các bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc

Liêu và Báo Cà Mau ................................................................................................. 61

Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ những thông tin bạn đọc xem ở các bài viết về thanh niên trên

báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau ............................................................................ 74

5

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh

niên, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng

sản Hồ Chí Minh là “đội dự bị tin cậy của Đảng”, công tác thanh niên là vấn đề

sống còn của dân tộc. Chính vì vậy mà Đảng, Nhà nước đã đề ra nhiều chủ trương,

chính sách nhằm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng tổ chức thanh niên thành lực lượng

hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

Qua mỗi thời kỳ, dù ở bất cứ hoàn cảnh nào, sức mạnh của thanh niên cũng

luôn được phát huy. Hiện nay, đất nước ta đang trong quá trình tiến hành sự nghiệp

CNH-HĐH, tham gia sâu rộng vào hội nhập quốc tế và quá trình toàn cầu hóa. Trên

thế giới, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, tạo điều kiện cho các

nước phát triển kinh tế. Kinh tế các nước trên thế giới đã dần dần phục hồi sau cuộc

khủng hoảng kinh tế toàn cầu, nhưng vẫn tiềm ẩn những yếu tố bất trắc khó lường.

Hợp tác quốc tế và toàn cầu hóa kinh tế là xu thế tất yếu, tạo ra nhiều cơ hội phát

triển nhưng cũng gây ra những thử thách không nhỏ cho các quốc gia, nhất là các

nước đang phát triển trong đó có Việt Nam.

Tình hình thế giới và trong nước đang có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường,

những nguy cơ chung của đất nước mà Đảng ta chỉ ra là những thách thức lớn đối

với tuổi trẻ. Đó là kinh tế đất nước vẫn còn nhiều khó khăn, chưa đủ điều kiện để

đáp ứng tốt cho các nhu cầu của thanh niên cũng như của nhân dân trong các lĩnh

vực học tập, nghề nghiệp, việc làm, thu nhập, sức khỏe, nhu cầu vui chơi, giải trí.

Sự chuyển dịch về cơ cấu kinh tế, sự phân hóa giàu nghèo ngày càng gia tăng quá

trình phát triển kinh tế thị trường sẽ tạo ra những thách thức đối với thanh niên về

trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ lẫn tay nghề, bản lĩnh và tác động sâu sắc

đến tư tưởng, tình cảm, lối sống của thanh niên. Sự chống phá của các thế hệ bên

ngoài, các âm mưu xóa bỏ những thành quả của chế độ XHCN, xóa bỏ vai trò lãnh

đạo của Đảng ta và chia rẻ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Mục tiêu của thế lực thù

địch là luôn nhằm vào thanh niên, coi đây là đối tượng dễ lung lạc để dùng các thủ

đoạn kinh tế, chính trị và văn hóa tác động làm biến chất, tạo mầm mống chống đối

6

chế độ; ra sức lôi kéo, tha hóa thanh niên, kích động thanh niên tham gia các hoạt

động gây mất ổn định tình hình an ninh chính trị đất nước. Dưới sự tác động của

toàn cầu hóa, những sản phẩm độc hại phi văn hóa bằng nhiều con đường, nhất là

qua internet đã tác động trực tiếp, liên tục với cường độ cao đến lối sống, nếp sống

của thanh niên, tạo sức ép gây nhiều khó khăn, phức tạp cho việc bảo vệ và phát

huy văn hóa dân tộc trong giới trẻ. Sự gia tăng của các tệ nạn xã hội như ma túy,

mại dâm, tội phạm nguy hiểm… chưa được ngăn chặn hiệu quả; môi trường xã hội

chưa lành mạnh đã, đang và sẽ tác động xấu đến thanh niên. Đây thật sự là một

thách thức lớn, đòi hỏi cần phải tăng cường hơn nữa công tác giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên hiện nay. Đối với khu vực ĐBSCL, hiện nay vẫn đang là “vùng

trũng” về học vấn, nên việc giáo dục để nâng cao nhận thức, tư tưởng, lối sống cho

thanh niên là vấn đề cần phải thực hiện thường xuyên, liên tục và lâu dài.

Báo chí là một trong những vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, chính trị.

Thực hiện chức năng của mình, trong thời gian qua, các cơ quan báo chí Việt Nam

đã tham gia tích cực vào việc tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh

niên trên khắp mọi miền đất nước, trong đó có báo chí khu vực ĐBSCL. Thông qua

báo chí, thanh niên có thêm nhiều thông tin đa chiều, xác thực và khá kịp thời về

các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, từ đó tạo

nên sự đồng thuận cần thiết trong các phong trào hành động cách mạng, đóng góp

trí tuệ, sức trẻ xây dựng quê hương, đất nước ngày càng văn minh, giàu đẹp, đặc

biệt là có niềm tin vào Đảng Cộng sản Việt Nam và chế độ XHCN.

Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau là những cơ quan báo chí địa phương nằm trong

khu vực ĐBSCL trực thuộc Đảng bộ và chính quyền tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau.

Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau có nhiệm vụ tuyên truyền các chủ trương, chính sách,

các giải pháp chỉ đạo phát triển chính trị, kinh tế - xã hội của Tỉnh ủy, UBND tỉnh,

các cấp, các ngành trong tỉnh đến với nhân dân; cổ vũ, động viên các phong trào

cách mạng của quần chúng; phản ánh đời sống, tâm tư nguyện vọng của nhân dân

đến các cơ quan quản lý. Trong đó, tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên là một trong những nội dung được Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau quan

tâm thực hiện. Sự phản ánh tích cực và thường xuyên của Báo Bạc Liêu, Báo Cà

7

Mau trong công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên về

những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước không

những củng cố niềm tin của thanh niên đối với Đảng, giúp hệ thống chính trị trong

tỉnh thêm vững mạnh, mà còn là vũ khí đấu tranh có hiệu quả để phản bác các luận

điệu sai trái và thủ đoạn của các thế lực thù địch, thể hiện được tính chiến đấu trên

mặt trận tư tưởng của thanh niên.

Tuy nhiên, trên thực tế thông tin về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau trong thời gian qua chưa thật sự hấp dẫn kể cả nội

dung lẫn hình thức trình bày nên chưa thu hút được độc giả công chúng nói chung

và bạn đọc là thanh niên nói riêng. Vì vậy chưa phát huy được hiệu quả tuyên

truyền cũng như chưa thật sự trở thành vũ khí sắc bén trong quá trình đấu tranh với

giọng điệu xuyên tạc của thế lực thù địch trong lực lượng thanh niên tỉnh Bạc Liêu

và tỉnh Cà Mau. Đây là vấn đề mà Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau luôn trăn trở đi tìm

câu trả lời: làm thế nào để tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

đạt hiệu quả trong tình hình mới?

Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Báo in với vấn đề giáo dục tư tưởng

lối sống cho thanh niên Đồng bằng sông Cửu Long (khảo sát Báo Bạc Liêu, Cà

Mau từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019)” để chỉ ra những ưu điểm, hạn chế của nội

dung này trên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau. Qua đó, đề xuất một số giải pháp có

tính khả thi trong công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên,

góp phần thiết thực vào việc nâng cao chất lượng tuyên truyền trên Báo Bạc Liêu và

Báo Cà Mau.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Thời gian qua, ở trong nước đã có nhiều công trình nghiên cứu, bài báo khoa

học, bài viết trên các báo liên quan đến vấn đề giáo dục tư tưởng, lối sống trên báo

chí. Về nội dung có liên quan, có những tác phẩm của các nhà báo và những bài viết

đề cập đến nội dung về báo chí hiện đại; những Nghị quyết, Chỉ thị của Ban Chấp

hành Trung ương Đảng về công tác thanh niên và giáo dục thế hệ trẻ; những luận

văn, luận án nghiên cứu về báo Đảng, về tính định hướng của báo chí, về nâng cao

chất lượng tuyên truyền, giáo dục của báo chí địa phương trên một số lĩnh vực. Có

8

thể nêu một số tác phẩm, tài liệu, công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến nội

dung đề tài như:

+ Nguyễn Quang Hùng (2016), “Niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam

hiện nay”, Luận án tiến sĩ chuyên ngành Chính trị học, Trường Đại học Khoa học

Xã hội và Nhân văn Hà Nội.

+ Đào Thị Trang (2016), “Giáo dục đạo đức truyền thống cho thanh niên trong

giai đoạn hiện nay”, Luận án tiến sĩ chuyên ngành Triết học, Học viện Báo chí và

Tuyên truyền.

+ Lê Thị Hà (2017), “Đổi mới phương thức lãnh đạo của các Tỉnh ủy vùng

Bắc Trung Bộ đối với công tác thanh niên giai đoạn hiện nay”, Luận án tiến sĩ

chuyên ngành Xây dựng Đảng và chính quyền Nhà nước, Học viện Chính trị Quốc

gia Hồ Chí Minh.

+ Đoàn Doãn Đức (2008) “Báo chí với việc giáo dục lý tưởng chính trị cho

thanh niên ngày nay”, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí, Học viện Báo chí và

Tuyên Truyền.

+ Trần Hương Giang (2004) “Tạp chí Thanh niên với việc giáo dục thế hệ trẻ

nước ta”, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên

Truyền.

+ Nguyễn Minh Nguyên (2016) “VTV6, Đài Truyền hình Việt Nam với vấn

đề giáo dục đạo đức cho thanh thiếu niên”, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí,

Học viện Báo chí và Tuyên Truyền.

+ Luyện Thị Minh Thư (2010), “Vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng cho

thanh niên Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế”, Luận văn thạc sĩ chuyên

ngành Triết học, Trung tâm Đào tạo, Bồi dưỡng giảng viên lí luận chính trị - Đại

học Quốc gia Hà Nội.

Các giáo trình, bài báo nghiên cứu khoa học, tọa đàm có nội dung liên quan

đến đề tài như: Đoàn Nam Đàn (2002), “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh

niên”, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Hồ Chí Minh (1985), “Với sự nghiệp bồi

dưỡng thanh niên”, Nxb Thanh niên, Hà Nội; Trần Quy Nhơn (2004), “Tư tưởng

Hồ Chí Minh về vai trò thanh niên trong cách mạng Việt Nam”, Nxb Thanh niên,

9

Hà Nội; Phạm Đình Nghiệp (2000), “Giáo dục lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ

Việt Nam trong tình hình mới”, Nxb Thanh niên, Hà Nội; Phạm Hồng Tung (2011),

“Thanh niên và lối sống của thanh niên Việt Nam”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà

Nội. Các tham luận tọa đàm về “Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho đoàn

viên, thanh niên”, Thành đoàn Hồ Chí Minh ngày 02/05/2018; tọa đàm khoa học

“Giới trẻ Việt Nam hiện nay: thực trạng, những vấn đề đặt ra về văn hóa, giáo dục

và những giải pháp”, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ

Chí Minh; Phạm Văn Uýnh (2010), “Thực trạng thanh niên tỉnh Cà Mau, những

giải pháp và chính sách cần thiết đối với thanh niên trước yêu cầu phát triển kinh tế

xã hội”, Báo cáo nghiên cứu khoa học… Những giáo trình, bài viết này đã tập trung

làm rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,

lối sống cho thanh niên. Và cũng đã làm rõ nhiệm vụ, chức năng của báo chí địa

phương từ góc nhìn thực tiễn, từ đó rút ra những kinh nghiệm, bài học, giải pháp để

nâng cao hiệu quả tuyên truyền của báo Đảng, trong đó có tuyên truyền giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên.

Các bài viết, tham luận trong các buổi tọa đàm này là nguồn tài liệu tham khảo

quý giá cho tác giả trong quá trình nghiên cứu. Luận văn đã có sự kế thừa các nội

dung liên quan ở những công trình nghiên cứu, bài viết, các tài liệu này. Ở phạm vi

nghiên cứu là Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau đây là lần đầu tiên có công trình khoa học

chọn một vấn đề ở cơ quan báo chí này làm đối tượng nghiên cứu. Vì vậy những nội

dung liên quan đến Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau là hoàn toàn mới, không trùng lặp.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở khung lý thuyết, lý luận, luận văn khảo sát, phân tích, làm rõ thực

trạng tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, làm rõ ưu điểm, hạn

chế và nguyên nhân của chúng, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm đổi mới về

nội dung và hình thức tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên

báo in, trong đó có báo in Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, đề tài hoàn thành cần đạt được những

10

nhiệm vụ nghiên cứu sau:

- Hệ thống cơ sở lý luận có liên quan đến đề tài nghiên cứu. Luận văn dựa trên

cơ sở lý luận, chủ trương, đường lối của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công

tác thanh niên và cơ sở lý luận báo chí.

- Tác giả cũng sử dụng tri thức của những môn lý luận khác để khảo sát, đánh

giá thực trạng về nội dung, hình thức, hiệu quả công tác tuyên truyền giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau làm rõ ưu

điểm, hạn chế và nguyên nhân.

- Đề xuất một số giải pháp khả thi về việc đổi mới, nâng cao chất lượng nội

dung, hình thức, hiệu quả giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in,

trong đó có báo in Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau.

4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng: Báo in với vấn đề giáo dục tư tưởng lối sống cho thanh niên

Đồng bằng sông Cửu Long (khảo sát Báo Bạc Liêu, Cà Mau từ tháng 1/2018 đến

tháng 6/2019).

- Phạm vi nghiên cứu: Khảo sát cách thức quản lí, chỉ đạo của BBT Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau về tuyên truyền và các tin, bài tuyên truyền giáo dục tư tưởng,

lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau từ tháng 1/2018 đến

tháng 6/2019.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

a) Phương pháp luận:

Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, quan điểm của

Đảng về công tác giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

b) Phương pháp nghiên cứu chính như sau:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: bao gồm việc thu thập, phân tích và tổng

hợp tài liệu, thông tin liên quan đến đối tượng nghiên cứu. Phân tích tài liệu nhằm

xác định độ tin cậy, tính khách quan, giới hạn phạm vi của vấn đề mà tài liệu đang

đề cập đến. Trên cơ sở đó, tác giả xác định mức độ phải xử lý tài liệu theo mục tiêu

và nhiệm vụ nghiên cứu. Từ đó, đưa ra những luận điểm, luận cứ khái quát cho luận

văn.

11

- Phương pháp quan sát: bao gồm theo dõi công tác chỉ đạo của BBT Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau về vấn đề tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh

niên và kế hoạch của phóng viên về vấn đề thông tin giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau như thế nào? từ đó đánh giá xem như

vậy có hợp lí hay không, có đáp ứng được yêu cầu chưa? Nếu chưa hợp lý, tác giả

đề xuất, đưa ra những giải pháp có tính khả thi để vấn đề giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên đạt hiệu quả cao hơn trong thời gian tới.

- Phương pháp thống kê: bao gồm việc thu thập, tổng hợp trình bày số liệu

theo nội dung phản ánh các khía cạnh khác nhau của đối tượng nghiên cứu.

- Phương pháp điều tra xã hội học: điều tra bằng bảng hỏi anket (300 bảng ở

tỉnh Bạc Liêu và 300 ở tỉnh Cà Mau) trên cùng một đối tượng là thanh niên nhưng ở

những địa bàn khác nhau nhằm đánh giá một cách khách quan về vấn đề giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau hiện nay.

- Phương pháp phỏng vấn sâu: phỏng vấn các đại diện liên quan đến đề tài

(Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bạc Liêu, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Cà Mau, Bí thư Tỉnh

đoàn Bạc Liêu, Bí thư Tỉnh đoàn Cà Mau, BBT Báo Bạc Liêu, BBT Báo Cà Mau,

phóng viên phụ trách chuyên trang thanh niên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau).

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn

Đề tài đi sâu tìm hiểu và hệ thống những khái niệm, đặc trưng liên quan đến

thanh niên. Đề tài cũng chỉ ra được những ưu điểm, hạn chế cũng như giải pháp đổi

mới và nâng cao hiệu quả tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

trên báo in Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau hiện nay. Quan trọng hơn là đề tài sẽ làm

rõ chức năng, vai trò của báo in trong vấn đề giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh

niên.

- Về mặt lý luận, hy vọng đề tài sẽ góp thêm một tiếng nói khoa học trong lĩnh

vực truyền thông về thanh niên.

- Về mặt thực tiễn, hy vọng đề tài sẽ góp phần nâng cao hiệu quả về vấn đề

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên ở khu vực ĐBSCL nói chung và Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau nói riêng.

12

7. Cấu trúc của luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo, những nội dung chính

của luận văn được chia thành 3 chương bao gồm:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu.

Chương 2: Thực trạng tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau.

Chương 3: Một số giải pháp và kiến nghị nâng cao hiệu quả tuyên truyền giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in.

13

Chƣơng 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Hệ thống một số khái niệm liên quan đến đề tài

1.1.1. Báo in

Báo in là một trong những loại hình của báo chí, là phương tiện truyền thông

không thể thiếu của đời sống xã hội. Báo in một thời đã ở đỉnh cao. Tuy nhiên, với

sự ra đời của phát thanh, truyền hình, đặc biệt là báo mạng điện tử đã làm cho báo

in ngày càng khó khăn. Đến nay, có rất nhiều quan niệm khác nhau về báo in:

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Dững trong cuốn “Cơ sở lý luận báo chí”, định

nghĩa: “Báo in là những ấn phẩm xuất bản định kỳ, bằng ký hiệu chữ viết, hình ảnh

và các ngôn ngữ phi văn tự, thông tin về các sự kiện và vấn đề thời sự, phát hành

rộng rãi và định kỳ nhằm phục vụ công chúng - nhóm đối tượng nào đó với mục

đích nhất định” [15, tr.142].

Theo TS. Hà Huy Phượng trong cuốn “Giáo trình nhập môn báo in” thì cho

rằng: “Báo in là thuật ngữ chỉ một loại hình báo chí định kỳ thông tin thời sự các sự

kiện, các vấn đề trong đời sống xã hội thông qua việc sử dụng ngôn ngữ chữ viết và

kỹ thuật in ấn để chuyển tải thông tin”.

Điều 3 Luật Báo chí năm 2016 định nghĩa: “Báo in là loại hình báo chí sử

dụng chữ viết, tranh, ảnh, thực hiện bằng phương tiện in để phát hành đến bạn đọc,

gồm báo in, tạp chí in”.

* Thế mạnh và hạn chế của báo in

Thế mạnh thứ nhất là báo in có thể thông tin, phân tích, giải thích và giải đáp

những vấn đề phức tạp một cách hệ thống, sâu sắc với độ tin cậy cao. Báo in tác

động vào thị giác do đó có lợi thế thu phục lý trí và tình cảm con người bằng tính

logic và chiều sâu của nghệ thuật lập luận, thông qua các luận điểm, luận cứ, luận

chứng và số liệu chân thực.

Thứ hai, người đọc có thể hoàn toàn chủ động về không gian, thời gian và tư

thế trong việc tiếp nhận thông tin. Mặt khác, có thể đọc đi đọc lại một ấn phẩm để

nhận thức, khai thác các tầng nấc thông tin về những vấn đề phức tạp, tế nhị. Chính

14

lợi thế này đặt yêu cầu và tính chuyên nghiệp cao cho những người làm báo in trong

quá trình cạnh tranh thông tin hiện nay.

Thứ ba, thông tin báo in có độ tin cậy, chính xác và tư liệu cao, dễ bảo quản,

nhất là đối với một nước ở trong khu vực khí hậu nhiệt đới ẩm như nước ta. Do đó,

người ta còn cho rằng nhà báo là nhà chép sử, là người thư ký của thời đại. Mỗi số

báo là một tờ lịch cuộc sống. Hiện nay, với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, việc

lưu trữ các dữ liệu trên máy tính và phương tiện khác rất thuận tiện nhưng tư liệu

báo in vẫn còn sức nặng riêng của nó.

Thứ tư, có thể dễ dàng chuyền tay nhau các ấn phẩm báo in và bản tin thời sự,

do công chúng trực tiếp có khả năng lây lan kết nối với công chúng gián tiếp, hình

thành dư luận xã hội bền vững hơn.

Thứ năm, đề tài và nguồn tin trên báo in có thể là nguồn tin cho các loại hình

báo chí khác khai thác, phát triển, nhất là truyền hình.

Bên cạnh những thế mạnh trên, thì báo in cũng có những điểm hạn chế của nó.

Thứ nhất, tính thời sự của thông tin chậm. Chu kỳ xuất bản hiện nay ngắn nhất

là từ 24 đến 12 giờ, trong khi tốc độ phát triển cuộc sống ngày càng nhanh, nhu cầu

thông tin của công chúng cập nhật đòi hỏi ngày càng cao trong điều kiện có sự hỗ

trợ tối đa của kỹ thuật, công nghệ truyền thông cùng với các công cụ hỗ trợ mềm.

Thứ hai, ký hiệu thông tin của báo in đơn điệu, chỉ có chữ viết và hình ảnh

tĩnh, nếu kỹ năng xử lý thông tin bằng ngôn từ không cao và kỹ thuật viết và trình

bày, in ấn không bắt mắt sẽ hạn chế tính hấp dẫn.

Thứ ba, việc phát hành báo in tốn kém, chậm chạp, cồng kềnh, phụ thuộc vào

phương tiện vận tải, đường sá giao thông và các điều kiện tự nhiên.

Thứ tư, báo in nhìn chung đắt hơn các ấn phẩm truyền thông khác. Mỗi tờ báo,

một tháng phải chi tới hàng chục ngàn đồng. Mức chi này khổng phả nhóm công

chúng nào củng đáp ứng được, đặc biệt là nông dân và dân nghèo thành thị. Do đó,

báo in không chỉ kén chọn công chúng từ bình diện trình độ văn hóa mà còn cả mức

sống và điều kiện sống.

* Vai trò và chức năng giáo dục của báo in nói riêng và báo chí nói chung

- Vai trò

15

Sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện nay đã tạo điều

kiện cho các loại hình báo chí, trong đó có báo in ngày càng phát triển và trở thành

vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng. Báo chí tham gia vào tất cả các lĩnh vực kinh

tế, văn hóa, giáo dục, an ninh quốc phòng, chính trị. Và ngày càng phục vụ đắc lực

cho công cuộc đổi mới đất nước theo định hướng XHCN.

Trong công tác thông tin tuyên truyền đối ngoại với việc tham gia mạng thông

tin điện tử toàn cầu, mở rộng diện phủ sóng truyền hình và sóng phát thanh tới một

số nước trong khu vực và trên thế giới, báo chí đã góp phần quan trọng trong thực

hiện đường lối đối ngoại và chủ trương hội nhập của Đảng, Nhà nước ta.

Trong lý luận cũng như trong hoạt động thực tiễn, Đảng và Nhà nước ta đánh giá

cao vai trò và sức mạnh to lớn của báo chí. Đảng ta đã khẳng định: “Báo chí vừa là tiếng

nói của Đảng, của Nhà nước, của các đoàn thể, vừa là diễn đàn của nhân dân”.

Trong chiến tranh vai trò của báo chí càng thể hiện đậm nét như Lênin đã nói:

“Báo chí là trận địa ban đầu, từ đó Đảng sẽ tiến hành cuộc đấu tranh với vũ khí của

mình bằng vũ khí tương xứng. Báo hàng ngày là công cụ tuyên truyền cổ động quần

chúng không có gì thay thế được”. Hay trong thư Bác Hồ gửi lớp học viết báo

Huỳnh Thúc Kháng tháng 6/1949 như sau: “Nhiệm vụ của tờ báo là tuyên truyền,

cổ động, huấn luyện và tổ chức dân chúng đưa dân chúng đến mục đích chung”.

Trong bài “Cần xem báo Đảng đăng trên Báo Nhân dân ngày 24/6/1954”, Bác viết:

“Tờ báo Đảng là những lớp huấn luyện giản đơn, thiết thực và rộng khắp. Nó dạy

chúng ta cần biết làm về tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo và công tác hằng ngày nó

giúp nâng cao trình độ chính trị và năng suất và công tác của chúng ta”.

Ngày nay, trong sự nghiệp CNH-HĐH, khi quy mô phát triển báo chí ngày

càng lớn, khả năng tác động của báo chí ngày càng rộng, sức thuyết phục lôi cuốn

báo chí ngày càng mạnh, báo chí có vai trò và ý nghĩa xã hội ngày càng lớn hơn.Vai

trò của báo chí bị quy định không chỉ bởi quy mô, phạm vi tính chất hoạt động mà

còn là khuynh hướng nội dung của nó. Khi quá trình toàn cầu hóa thông tin báo chí

đã trở thành hiện thực sinh động, các phương tiện truyền thông đại chúng phá vỡ

những biên giới quốc gia truyền thông, khắc phục được những khoảng không gian

địa lí trên quy mô trái đất. Trong điều kiện đó, nhiệm vụ đặt ra cho báo chí nặng nề

16

và phức tạp hơn. Báo chí một mặt cần tận dụng, xử lý tốt lượng thông tin quốc tế

nhằm thỏa mãn nhu cầu thông tin phong phú của xã hội, mặt khác cần đảm bảo cơ

cấu nội dung và chất lượng thông tin để hình thành dư luận xã hội tích cực, nâng

cao trình độ nhận thức, xây dựng và phát triển đất nước, vạch mặt, chống lại có hiệu

quả những tư tưởng phản động, những âm mưu thù địch phá hoại nhằm bảo vệ vững

chắc chế độ XHCN.

Xã hội càng phát triển thì những nhu cầu thông tin báo chí càng lớn, đòi hỏi sự

tăng cường cả về số lượng và chất lượng của hệ thống các phương tiện thông tin đại

chúng. Cuộc sống của con người càng nâng lên thì nhu cầu tìm hiểu về thông tin,

các vấn đề, sự kiện xung quanh cuộc sống thực tại cũng ngày càng cao. Thông qua

đó, người ta có thể cải thiện tìm hiểu, học hỏi kinh nghiệm sống. Báo chí chính là

“cây gậy” chỉ đường rẽ lối đưa con người tiến kịp với xu thế thời đại. Với vai trò

đó, báo chí cách mạng Việt Nam đã và sẽ không ngừng phát triển cung cấp thông

tin kịp thời đưa nền văn minh nhân loại vào đất nước. Đồng thời, báo chí còn là

“cánh tay đắc lực” của Đảng và Nhà nước thực hiện chức năng giáo dục tư tưởng;

chức năng thông tin - giao tiếp; chức năng khai sáng, giải trí; chức năng quản lý,

giám sát và phản biện xã hội…

Có thể nói, ở mỗi thời điểm lịch sử khác nhau vai trò của báo chí đối với đời

sống xã hội nói chung, đối với sự nghiệp cách mạng nói riêng được thể hiện với những

màu sắc khác nhau. Song tất cả đều nhằm vào mục tiêu chung, đó là đấu tranh cho độc

lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội, cho quyền tự do và hạnh phúc của nhân dân.

- Chức năng giáo dục của báo chí

+ Giáo dục chính trị tư tưởng

Từ quan niệm “Báo chí là công cụ tư tưởng sắc bén của Đảng” đến quan điểm

“Báo chí vừa là tiếng nói của Đảng, của Nhà nước, đồng thời là diễn đàn của nhân

dân” đã thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa báo chí với Đảng và Nhà nước. Mối

quan hệ đó được thể hiện ở chỗ: Báo chí thay mặt Đảng làm công tác giáo dục

chính trị tư tưởng cho nhân dân.

Giáo dục chính trị tư tưởng nhằm biến những tri thức mà mỗi con người thu

nhận được thành chất lượng nội tại, thành quan điểm và lập trường tích cực của bản

17

thân mỗi người. Đó là cơ sở tiền đề, đồng thời là kết quả có tính mục đích của việc

hình thành tính tự giác với định hướng xã hội toàn diện. Chất lượng cần đạt được

trong giáo dục chính trị tư tưởng là sự hình thành ý thức giai cấp của toàn thể nhân

dân lao động hình thành trong họ một thế giới quan, nhân sinh quan khoa học sự ý

thức đầy đủ và đúng đắn về những giá trị lịch sử và văn hóa truyền thống, tạo lậ

trong quần chúng một tình cảm cách mạng tự giác và sâu sắc. Ở đây, ngoài sự ảnh

hưởng của yếu tố thuộc về hoàn cảnh, tình cảm cách mạng chịu sự chi phối mạnh

mẽ của những quan điểm về thế giới hiện thực xung quanh con người, về những

mối quan hệ trong xã hội, về lợi ích của các tập đoàn người, về vai trò và vị trí của

mỗi cá nhân trong xã hội. Khi được hình thành rồi, tình cảm cách mạng trở thành

động lực mạnh mẽ thúc đẩy tiến trình cách mạng.

Mỗi nền báo chí, mỗi cơ quan báo chí đều có khuynh hướng tư tưởng chủ đạo

- khuynh hướng tư tưởng chiếm ưu thế của mình, thể hiện ở chỗ nó phụng sự cho hệ

tư tưởng của giai cấp nào đó. Do đó, báo chí dù tuyên bố công khai hay không, dưới

mọi hình thức, về cơ bản, thực chất và chủ yếu là cổ vũ, truyền bá, đấu tranh bảo vệ

cho một hệ tư tưởng nhất định.

Trong quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, tư tưởng có vai trò đặc biệt

quan trọng, là một trong ba bình diện hữu cơ cấu thành hoạt động cơ bản nhất của

Đảng. Đối với hoạt động báo chí, Đảng Cộng sản Việt Nam cho rằng, chức năng tư

tưởng là chức năng thể hiện tính mục đích, là sợ chỉ đỏ xuyên suốt mọi hoạt động

của báo chí.

Báo chí là lực lượng xung kích đi đầu và góp phần quan trọng vào việc tuyên

truyền, giáo dục lý tưởng xã hội, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công

bằng, văn chủ, văn minh”, làm cho lý tưởng xã hội và mục tiêu xây dựng, phát triển

đất nước trở thành quyết tâm, niềm tin và sức mạnh của cộng đồng các dân tộc Việt

Nam, trở thành bản lĩnh dân tộc, nhất là đối với thế hệ trẻ, trở thành khát vọng vì sự

giàu mạnh của một đất nước độc lập.

Báo chí đi đầu và góp phần tích cực vào việc tuyên truyền, giáo dục hệ tư

tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam và làm cho nó chiếm ưu thế tuyệt đối trong đời

sống tinh thần, tư tưởng của nhân dân. Đó là quá trình truyền bá, giáo dục và cổ vũ

18

những quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được

quán triệt và thực hiện trong thực tiễn, đó cũng là quá trình đấu tranh kiên quyết

chống lại những tư tưởng thù địch âm mưu chống phá sự nghiệp xây dựng và phát

triển đất nước dưới những chiêu bài xuyên tạc các vấn đề về tôn giáo, dân tộc, nhân

quyền, dân chủ và tự do báo chí…; đó cũng là quá trình chống các tư tưởng bảo thủ,

lạc hậu, tư tưởng cá nhân chủ nghĩa, trục lợi trong nội bộ nhân dân, nhất là trong bộ

máy công quyền của Nhà nước.

Báo chí với những đặc trưng thế mạnh của mình trong hệ thống chính trị và

gắn bó chặt chẽ với dư luận xã hội, thường xuyên và kịp thời phát hiện nhân tố mới

tích cực, kích thích năng lực sáng tạo của mỗi con người và của cộng đồng nói

chung. Đó là quá trình phát hiện và biểu dương người tốt việc tốt; phát hiện, đấu

tranh, bảo vệ, trân trọng và nhân rộng những nhân tố mới trong cộng đồng và vì sự

phát triển bền vững của cộng đồng.

Do những đặc trưng vốn có của mình, báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng

trong việc cổ vũ, huy động và tập hợp sức mạnh cộng đồng trong việc tham gia giải

quyết các vấn đề kinh tế - xã hội đang đặt ra.

+ Giáo dục nhận thức

Hoạt động báo chí giúp cho công chúng học hỏi, thu nhận tri thức kinh

nghiệm, thêm tầm nhìn, trau dồi bản lĩnh trong cuộc sống. Như vậy báo chí góp

phần nâng cao trình độ hiểu biết tri thức của công chúng, hình thành lối sống văn

minh, khẳng định những giá trị văn hóa trong đời sống xã hội, củng cố các giá trị

văn hóa truyền thống, tiếp thu văn hóa quốc tế.

Hiện nay, đời sống con người càng được nâng cao thì nhu cầu tiếp nhận thông

tin càng lớn. Sự phát triển của quá trình CNH-HĐH đã tác động mạnh mẽ đến cuộc

sống của nhân dân. Đất nước ta đang trong thời kỳ hội nhập chính vì lí do đó mà đã

có sự giao lưu về mặt văn hóa với các nước trong khu vực và trên thế giới. Bên

cạnh mặt tích cực thì xu hướng bị hòa tan sẽ rất dễ xảy ra, một lần nữa báo chí Việt

Nam đã thay mặt Đảng thực hiện nhiệm vụ giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân

tộc.

19

Ngày nay, dân trí đã trở thành một trong những tiêu chí hàng đầu để đánh giá

trình độ phát triển của một quốc gia. Chỉ có nâng cao dân trí, tăng cường tiềm lực,

khoa học công nghệ chúng ta mới có thể vượt lên thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, xây

dựng đất nước giàu mạnh, văn minh. Hiệu quả cao trong việc giáo dục nâng cao dân

trí của báo chí, nó có thể truyền tải đến người dân không chỉ những tri thức cụ thể,

trực tiếp mà còn thông qua nhiều hình thức tác động để nâng cao nhận thức giúp

con người hoàn thiện về văn hóa, lối sống. Bằng những phương thức, loại hình

thông tin đa dạng, phong phú, hệ thống báo chí đã truyền tải đến công chúng lượng

tri thức to lớn, phong phú về nhiều vấn đề, lĩnh vực hoạt động của con người.

1.1.2. Vấn đề

Theo Từ điển tiếng Việt định nghĩa: “Vấn đề là điều cần được xem xét, nghiên

cứu, giải quyết”.

Ở một khía cạnh khác “Vấn đề là mục tiêu nhưng chưa biết cách thực hiện

hoặc chưa biết cách thực hiện nào là tối ưu”.

Với đề tài: “Báo in với vấn đề giáo dục tư tưởng lối sống cho thanh niên

ĐBSCL (khảo sát Báo Bạc Liêu, Cà Mau từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019)”,

vấn đề ở đây cần xem xét, nghiên cứu chính là báo in đã thông tin tuyên truyền giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên như thế nào, cụ thể Báo Bạc Liêu và Báo Cà

Mau. Muốn biết vấn đề đó như thế nào, ra sao, tác giả làm các cuộc điều tra trong

thanh niên ở những địa bàn khác nhau trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau

nhằm đảm bảo tính khách quan trong nghiên cứu và khảo sát nội dung thông tin,

hình thức thể hiện của Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau có những thành công, hạn chế gì

và nguyên nhân của nó. Đồng thời tiến hành các cuộc phỏng vấn sâu về quan điểm

chỉ đạo thông tin tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên đối với

BBT Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau, cũng như kế hoạch tổ chức thực hiện của phóng

viên về vấn đề này. Trên cơ sở đó sẽ tìm ra và đề xuất, kiến nghị để nâng cao hiệu

quả công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, cũng như đáp

ứng nhu cầu thông tin của công chúng là thanh niên trong tương lai.

1.1.3. Giáo dục

Theo tác giả Bùi Hiền (2002) trong cuốn “Từ điển Giáo dục học” giáo dục

20

được định nghĩa như sau: “Giáo dục là hoạt động hướng tới con người thông qua

một hệ thống các biện pháp tác động nhằm truyền thụ bằng tri thức và khái niệm,

rèn luyện kỹ năng và lối sống bồi dưỡng tư tưởng và đạo đức cần thiết cho đối

tượng giúp hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất, nhân cách phù hợp với

mục đích, mục tiêu chuẩn bị cho đối tượng tham gia hoạt động sản xuất và đời sống

xã hội”.

Theo TS. Phạm Định Nghiệp (2004) trong sách “Giáo dục lý tưởng cách mạng

cho thanh niên hiện nay” định nghĩa: “Giáo dục là hình thái xã hội, là quá trình tác

động có mục đích, có kế hoạch, ảnh hưởng tự giác chủ động đến con người đưa đến

sự hình thành và phát triển tâm lý, ý thức nhân cách”.

Còn theo quan điểm của TS. Trần Sỹ Phán (1999) trong luận án tiến sĩ “Giáo

dục đạo đức đối với sự hình thành và phát triển nhân cách sinh viên Việt Nam trong

giai đoạn hiện nay” định nghĩa: “Giáo dục là một quá trình hai mặt, một mặt đó là

sự tác động từ bên ngoài vào đối tượng giáo dục (sự tác động của giáo dục tri thức,

văn hóa nhân loại thông qua nhà sự phạm đến đời sống của học sinh, sinh viên); mặt

khác (và chủ yếu hơn là) thông qua sự tác động này mà làm cho đối tượng biến đổi

bản thân mình tự hoàn thiện, tự nâng mình lên qua giáo dục”.

Qua các định nghĩa, khái niệm, quan điểm của các nhà khoa học ta thấy được,

giáo dục là một hoạt động của xã hội loài người và nó mang tính tất yếu, bởi thông

qua hoạt động này loài người mới có thể tiếp tục tồn tại, cải hoá thế giới và phát

triển, hoàn thiện mình trong đời sống xã hội. Giáo dục có nội hàm rất rộng, nên

được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Theo nghĩa rộng, giáo dục được hiểu là quá

trình trao đổi và chuyển giao tri thức của con người theo một quy củ đã được định

sẵn. Hiểu theo nghĩa hẹp, giáo dục là một quá trình hình thành nên nhân cách của

con người dưới ảnh hưởng của hoạt động có mục đích của nhà giáo dục.

Về bản chất: Theo Phạm Viết Vượng (1996), Giáo dục học Đại cương cho

rằng: “Giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống hoạt động và giao lưu cho đối tượng

giáo dục, nhằm giúp họ nhận thức đúng tạo lập tình cảm và thái độ đúng, hình thành

những thói quen hành vi văn minh trong cuộc sống, phù hợp với chuẩn mực xã

hội”.

21

Từ nội hàm và bản chất của giáo dục, ta thấy được, để hình thành nên nhân

cách của một con người theo đúng như chuẩn mực xã hội, nhà giáo dục phải có cả

một hệ thống các phương diện để giáo dục, chính vì vậy, giáo dục có rất nhiều

phương diện hợp thành: Giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục đạo đức, giáo dục

pháp luật, giáo dục kinh tế, giáo dục thẩm mỹ, giáo dục thường thức, giáo dục sinh

thái, giáo dục về giới… Như vậy, có thể thấy, giáo dục chính trị tư tưởng là một

phương diện hợp thành không thể thiếu khi đào tạo giáo dục một con người.

1.1.4. Tư tưởng

Theo Từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 1994: Tư tưởng là quan điểm và ý

nghĩa chung của con người đối với hiện thực khách quan, đối với xã hội (nói tổng

quát), do đó, có tư tưởng tiến bộ, tư tưởng lạc hậu.

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Dững trong cuốn “Cơ sở lý luận báo chí” định

nghĩa: “Tư tưởng là hệ thống quan điểm, suy nghĩ chung của con người đối với hiện

tực khách quan, về cuộc sống xã hội nói chung. Tư tưởng gắn liền với một giai cấp,

một chính đảng chính trị, thể hiện một cách tự giác về lợi ích của giai cấp mình, gọi

là hệ tư tưởng giai cấp mà tổ chức đỉnh cao của nó là chính đảng” [15, tr.253].

Từ những quan điểm trên cho thấy, cái chung nhất của tư tưởng là sự phản ánh

khái quát hiện thực khách quan trong ý thức biểu hiện những lợi ích của con người,

của giai cấp và của xã hội. Đó là ý thức phản ánh xã hội dưới dạng khái quát, phản

ánh lợi ích của mỗi con người, mỗi tập đoàn, mỗi giai cấp, mỗi dân tộc, mỗi thời đại

nhất định. Sự phản ánh đó có thể đúng và chưa đúng, thậm chí có thể sai. Vì vậy, có

tư tưởng tiến bộ thúc đẩy sự phát triển của xã hội và ngược lại.

1.1.5. Lối sống

Lối sống là những yếu tố cơ bản trong đời sống xã hội của mỗi con người và

mỗi nền văn hóa. Chúng gắn liền với các cơ sở kinh tế, chính trị, tư tưởng và mọi

mặt của đời sống vật chất, tinh thần của toàn xã hội. Mỗi xã hội trong từng thời kỳ

lịch sử nhất định, đều có lối sống, đạo đức cũng như các thước đo giá tri quy định

trật tự và sự phát triển ổn định cho cả cộng đồng, đồng thời chi phối các mối quan

hê giữa người này với người khác, giữa nhóm xã hội này với nhóm xã hội khác,

giữa mỗi con người với toàn thể đời sống xã hội. Ở một bình diện chung nhất, lối

22

sống là một phạm trù thuộc lĩnh vực văn hóa. Khi nói về phạm trù “lối sống”, có rất

nhiều quan niệm khác nhau do cách tiếp cận khác nhau.

Tâm lý học coi các yếu tố khí chất, tính cách, nhân cách là thuộc tính cơ bản

của lối sống. Vì thế, khi nói “tính cách người Anh”, “tính cách người Việt” thì điều

đó có nghĩa kiểu hành vi, kiểu ứng xử, kiểu suy nghĩ và cách biểu hiện cảm xúc,

tình cảm này là đã mang tính chất đặc trưng cho mỗi nhóm xã hội và cả cộng đồng

người đó rồi.

Nhân học, dân tộc học nhấn mạnh đến yếu tố văn hóa của lối sống. Chính vì

thế theo cách tiếp cận này, mỗi dân tộc cụ thể đều có một lối sống đặc trưng bởi hệ

giá trị, chuẩn mực, phong tục tập quán, truyền thống, thói quen thể hiện qua cách

ăn, mặc, lao động, nghỉ ngơi, sinh hoạt, ứng xử và giao tiếp trong cuộc sống hàng

ngày. Mỗi lối sống chứa đựng bản sắc văn hóa của dân tộc, nhờ vậy có thể nhận

diện và phân biệt được người dân tộc này với người dân tộc khác.

Xã hội học thì lại cho rằng, lối sống là một phạm trù xã hội học dùng để chỉ

kiểu hành vi, kiểu quan hệ xã hội tương ứng với vị thế - vai trò và cấu trúc xã hội

nhất định. Lối sống qui định đặc điểm của tư duy, cách giao tiếp, ứng xử của con

người trong các lĩnh vực lao động sản xuất, văn hóa xã hội, chính trị tư tưởng và đời

sống sinh hoạt hàng ngày. Nhưng bản thân lối sống lại bị qui định bởi cấu trúc xã

hội, phân tầng xã hội và hệ thống xã hội.

Từ những khái niệm khác nhau như trên có thể đưa ra một khái niệm chung

tổng quát như sau: Lối sống là tổng hợp toàn bộ các mô hình, cách thức và phong

cách sống của con người thể hiện trong mọi phương thức cũng như lĩnh vực hoạt

động, từ sản xuất, tiêu dùng, sinh hoạt đến thái độ, hành vi, cách tư duy, lối ứng xử

giữa con người với con người, giữa chủ thể với đối tượng, giữa điều kiện với

phương tiện và mục đích sống. Trong lối sống tổng hoà những nét cơ bản, khắc hoạ

những đặc điểm cuộc sống của các cá nhân, các nhóm người, của giai cấp, dân tộc

trong một xã hội nhất định.

1.1.6. Thanh niên

Khái niệm thanh niên từ góc độ tâm lý học, thanh niên là một độ tuổi, ở giữa

lứa tuổi trẻ con và tuổi trưởng thành. Ở giai đoạn này, sự phát triển về thể chất đạt

23

đến đỉnh cao, tuy nhiên, các yếu tố tâm lý mới được định hình và ổn định một cách

tương đối. Thanh niên có sự khác biệt lớn về nhiều mặt (tuổi, nơi sinh sống, nghề

nghiệp…).

Luật Thanh niên được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

thông qua kỳ họp thứ 8, khóa XI nêu: “Thanh niên quy định trong Luật này là công

dân Việt Nam từ đủ mười tuổi đến ba mươi tuổi”. Đây là thời kỳ sung sức nhất của

mỗi con người về thể chất, có sự phát triển mạnh về trì tuệ, nhạy bén, nặng động,

sáng tạo, có nhiều ước mơ, hoài bão. Thanh niên nước ta là một tầng lớp xã hội

rộng lớn, luôn có những đóng góp quan trọng trong các giai đoạn lịch sử phát triển

của đất nước. Hiện nay, thanh niên Việt Nam chiếm 28,9% dân số cả nước và chiếm

36,4% lực lượng lao động của toàn xã hội, là nguồn nhân lực dồi dào, có tiềm năng

to lớn trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Từ cơ sở trên, có thể hiểu: Thanh niên Việt Nam là những người từ đủ 16

đến 30 tuổi gồm những người có sức khỏe thể chất đạt đến đỉnh cao, năng động,

nhiệt huyết, dám nghĩ, dám làm, thích giao lưu, học hỏi để nâng cao trình độ về mọi

mặt, mong muốn được đóng góp cho xã hội để khẳng định bản thân. Đây là lực

lượng có vai trò quan trọng trong công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội

của quốc gia.

Vậy đề tài “Báo in với vấn đề giáo dục tư tưởng lối sống cho thanh niên

ĐBSCL (khảo sát Báo Bạc Liêu, Cà Mau từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019)”

chính là yêu cầu làm rõ vai trò, nhiệm vụ của báo chí trong công tác tuyên truyền

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên thông qua các cuộc điều tra, khảo sát,

phân tích và đánh giá. Qua đó, chỉ ra những mặt làm được và những hạn chế tồn tại

của báo in ĐBSCL nói chung, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau nói riêng.

1.2. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và

của Đảng ta về công tác giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên

1.2.1. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin về công tác giáo dục tư tưởng,

lối sống cho thanh niên

- Quan điểm của C.Mác và Ăngghen

24

Mác-Lênin đã đề cập nhiều đến vị trí, vai trò của thanh niên và công tác giáo

dục thanh niên đối với vận mệnh lịch sử của mỗi dân tộc, của nhân loại và thời đại.

Trong quá trình nghiên cứu và hoạt động thực tiễn, C.Mác sớm nhận ra vai trò của

thanh niên chính là tương lai của nhân loại. Tương lai của giai cấp công nhân và

tương lai của nhân loại hoàn toàn phụ thuộc vào dục giáo dục thế hệ thanh niên,

C.Mác đã khẳng định: “Bộ phận giác ngộ nhất của giai cấp công nhân, hiểu rất rõ

tương lai của giai cấp công nhân, tức là tương lai của loài người hoàn toàn phụ

thuộc vào việc giáo dục thế hệ công nhân đang lớn lên”.

Chính C.Mác đã gọi thanh niên là nguồn cội sức sống của dân tộc và giai cấp

công nhân là bộ xương của mỗi cơ thể dân tộc. Khi đánh giá vai trò của thanh niên

trong đấu tranh cách mạng, các nhà kinh điển Mác xít cho rằng chỉ có con đường

cách mạng vô sản và việc xây dựng chủ nghĩa xã hội mới thực sự làm cho thanh

niên phát huy được vai trò to lớn của mình một cách tích cực, chủ động và sáng tạo.

Do vậy, việc giáo dục thanh niên được coi là nhiệm vụ hàng đầu để đào tạo con

người mới xã hội chủ nghĩa – con người phát triển toàn diện, có cuộc sống tập thể

và cuộc sống cá nhân hài hòa, phong phú. Các ông cũng chỉ công tác giáo dục, đào

tạo những người chủ tương lai của đất nước, những người trực tiếp xây dựng xã hội

mới là vấn đề có ý nghĩa to lớn, quan hệ mật thiết tới sự tồn tại của bản thân nền

chuyên chính vô sản và thắng lợi của chủ nghĩa xã hội. Dưới nền chuyên chính vô

sản, Đảng của giai cấp công nhân đặc biệt coi trọng việc giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ

vì một trong những nhiệm vụ trọng yếu của Đảng trong thời kỳ chuyên chính vô sản

là phát triển công tác cải tạo các thế hệ cũ và giáo dục các thế hệ mới theo tinh thần

chuyên chính vô sản và chủ nghĩa xã hội.

C.Mác có ý tưởng sâu sắc về thanh niên và giáo dục thanh niên, theo ông

thanh niên là lực lượng “đang phát triển” trong đấu tranh cách mạng, chính ở đây

thanh niên sẽ tích lũy tri thức và kinh nghiệm mở rộng các mối liên hệ xã hội mà

nhờ đó, thế hệ trẻ đạt được sự phong phú của con người, của nhân cách. C.Mác và

Ăngghen kịch liệt phản đối nền giáo dục phong kiến và giáo dục tư sản, nền giáo

dục ấy làm cho thanh niên, học sinh - sinh viên phát triển què quặt và các ông đòi

hỏi phải có sự thay đổi triệt để về giáo dục, làm cho giáo dục mang tính nhân đạo

25

bao gồm: trí lực, thể lực, kỹ thuật. Ăngghen đặt niềm tin vào thế hệ những người trẻ

tuổi của giai cấp vô sản giác ngộ, có học vấn, được giáo dục theo tinh thần của chủ

nghĩa cộng sản. Nó đảm bảo quyền được phát triển đầy đủ những tài năng của mình

và vì thế cần quan tâm giáo dục cẩn thận thế hệ trẻ đang lớn.

- Quan điểm của I.V.Lênin

I.V.Lênin lại đặc biệt đánh giá cao vai trò của thanh niên công nhân, coi đó là

“nguồn sinh lực chiến đấu của cách mạng”. Ông cho rằng ai nắm được thanh niên,

người đó làm chủ thế giới và theo một nghĩa nào đó nhiệm vụ xây dựng xã hội cộng

sản chủ nghĩa, đó chính là của thanh niên. Thấu hiểu những đặc trưng của lớp người

trẻ tuổi, I.V.Lênin đặt niềm tin vào vai trò và sức sáng tạo của thế hệ thanh niên

cách mạng một cách sâu sắc, nhất quán và nhiệm vụ thực sự sáng tạo ra xã hội cộng

sản chủ nghĩa chính là của thanh niên. Cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới là

nhiệm vụ quan trọng nhất của Đoàn Thanh niên cộng sản cho nên phải động viên

thanh niên tích cực tham gia xây dựng kinh tế và văn hóa. Muốn kiến thiết kinh tế,

muốn tăng năng suất lao động để chiến thắng chủ nghĩa tư bản thì cần phải có tri

thức, cần phải nắm được khoa học – kỹ thuật, thanh niên phải chiếm lấy thành trì

khoa học thì mới thật sự trở thành chủ nhân của đất nước.

Để thanh niên phát huy được vai trò của mình, thực hiện được nhiệm vụ cao

cả đó, I.V.Lênin chủ trương cải tổ triệt để công tác tổ chức và giáo dục thanh niên

với những nội dung giáo dục cụ thể, toàn diện. Đó là giáo dục cho thanh niên tinh

thần khắc phục khó khăn: nếu sợ khó khăn thì Đoàn Thanh niên cộng sản sẽ không

phải là Đoàn Thanh niên cộng sản nữa. Đoàn Thanh niên cộng sản “không thể hành

động như những kẻ hèn yếu vốn quen trốn tránh khó khăn và đi tìm những việc dễ

làm”. Phải giáo dục lòng tin tưởng tuyệt đối vào thắng lợi của chủ nghĩa xã hội và

chủ nghĩa cộng sản, giáo dục cho thanh niên tinh thần kiên cường và chí khí bền

vững để có thể vượt qua những thất bại buổi đầu, tiến thẳng tới mục đích lớn lao.

I.V.Lênin cũng chỉ rõ rằng, nhiệm vụ của thanh niên, trong đó thanh niên sinh viên

là phải học tập, học chủ nghĩa cộng sản. Người nhấn mạnh: “Nhà trường mới, nền

giáo dục của chế độ mới phải giúp thanh niên thanh toán triệt để những hậu quả tiêu

cực của nền giáo dục tư sản để lại. Toàn bộ sự nghiệp giáo dục cho thanh niên phải

26

hướng vào việc phát triển đạo đức trong thanh niên để họ trở thành những con

người tốt, những con người có văn hóa phục vụ cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa

cộng sản. Thanh niên cần phải được tươi vui, yêu đời và có tinh thần sảng khoái. Họ

cần những môn thể thao lành mạnh, những ngón tay khéo léo. Có nghĩa là được

luyện tập để các bắp thịt được nhẹ nhàng và nhanh nhẹn đáp ứng lại những đòi hỏi

của lao động tinh xảo và cao”.

1.2.2. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về công tác

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

Đương thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần nhấn mạnh tương lai của đất

nước, của dân tộc nằm ngay trong tay các thế hệ thanh niên. Người khẳng định,

thanh niên là lực lượng cách mạng hùng hậu, bộ phận quan trọng của dân tộc, là lớp

người kế tục sự nghiệp cách mạng của cha anh. Khi đất nước ta còn nằm dưới ách

thống trị của thực dân, phong kiến, ngay từ năm 1925 trong thư Gửi thanh niên Việt

Nam, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, đất nước sẽ không còn nếu thanh niên không được

“hồi sinh”, thức tỉnh. Để hồi sinh bộ phận quan trọng này của dân tộc, Hồ Chí Minh

đã mở trường huấn luyện chính trị, xuất bản sách báo, sáng lập ra Việt Nam Thanh

niên cách mạng đồng chí hội để thức tỉnh một thế hệ thanh niên yêu nước trong

những thập niên đầu thế kỷ XX. Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công, đất nước

độc lập, thống nhất, Bác dạy: “Thanh niên là chủ tương lai của nước nhà”. Bác ví

tuổi thanh niên là mùa xuân của xã hội “Một năm khởi đầu từ mùa xuân, một đời

khởi đầu từ tuổi trẻ, tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội” [36, tr.69]. Trong cuộc kháng

chiến chống Mỹ, cứu nước, Bác luôn đặt niềm tin vào sức mạnh của thanh niên.

Theo Bác, với một thế hệ thanh niên hăng hái kiên cường, chúng ta nhất định thành

công trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, giải phóng miền Nam,

thống nhất Tổ quốc. Người còn chỉ rõ, thanh niên là người kết nối quá khứ với

tương lai: “Thanh niên là người tiếp sức mạnh cho thế hệ thanh niên già, đồng thời

là người dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai” [33, tr.288].

Từ vai trò to lớn của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và

tương lai của dân tộc, Bác căn dặn, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một

việc làm rất quan trọng và rất cần thiết. Là người đứng đầu Đảng và Nhà nước, Bác

27

luôn chú trọng tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Chính phủ đối với

công tác thanh niên. Ngay sau Cách mạng tháng Tám, Người đã chỉ thị thành lập Bộ

Thanh niên, rồi đến Nha Thanh niên trong Chính phủ để chăm lo công tác thanh

niên. Bác luôn nhắc nhở các bộ, các ngành ban hành những chính sách nhằm giải

quyết những vấn đề thuộc lợi ích nguyện vọng chính đáng của thanh niên; tổ chức

Đoàn Thanh niên phải liên hệ với các lực lượng của Chính phủ.

Với thanh niên, Bác dạy: “Nhiệm vụ của thanh niên không phải là hỏi nước

nhà đã cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? Mình phải

làm thế nào cho lợi ích nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy

sinh phấn đấu chừng nào”. Đối với tổ chức Đoàn, Người chỉ rõ: “Muốn củng cố và

phát triển thì Đoàn phải liên hệ rộng rãi và chặt chẽ với các tầng lớp thanh niên.

Phải quan tâm đến đời sống, công tác và học tập của thanh niên, phải tránh thành

kiến, hẹp hòi, cô độc. Phải thật thà đoàn kết với anh chị em thanh niên trong Hội

Liên hiệp thanh niên Việt Nam”. Tất cả những điều Bác dạy là nhiệm vụ trước hết

của thế hệ trẻ Việt Nam, đồng thời cùng là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn

quân. Suy rộng ra là trách nhiệm của toàn xã hội trong việc chăm lo “bồi dưỡng thế

hệ cách mạng cho đời sau”.

Thấm nhuần tư tưởng và đạo đức của Hồ Chí Minh, Đảng ta lãnh đạo công tác

thanh niên, lãnh đạo tổ chức Đoàn trước hết bằng đường lối, chủ trương, chính sách.

Các chủ trương ấy thể hiện cụ thể trong các văn kiện Đại hội, các Nghị quyết của

Ban Chấp hành Trung ương Đảng, của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; thể hiện bằng các

thông tư, chỉ thị và cả trong các bài phát biểu, bài nói chuyện của các đồng chí lãnh

đạo Đảng, Nhà nước.

Đại hội Đảng lần thứ I (Tháng 3/1935) chỉ rõ: Nhiệm vụ chính trị của Đoàn là

phải củng cố và mở rộng tổ chức, đặc biệt ở những vùng quan trọng như nhà máy,

hầm mỏ, đồn điền... Phải dùng các hình thức công khai và bán công khai, bí mật và

lập ra các tổ chức có tính phổ biến như Hội thể thao, Câu lạc bộ, Hội đọc sách,

Hội cứu tế... để tập hợp thanh niên.

Đại hội lần thứ II của Đảng (Tháng 2/1951) nhấn mạnh công tác vận động

thanh niên trong tình hình mới. Nhiệm vụ trọng tâm của Đoàn là đẩy mạnh công tác

28

vận động thanh niên ở vùng tạm chiếm, xây dựng Đoàn Thanh niên cứu quốc thành

tổ chức trung kiên; tăng cường công tác giáo dục thiếu niên, nhi đồng.

Đại hội lần thứ III của Đảng (Tháng 9/1960) nêu rõ: “Thanh niên ta đã nêu cao

tinh thần hy sinh anh dũng trong kháng chiến và lao động hòa bình. Thanh niên lại

là lớp người đang xây dựng chủ nghĩa xã hội và sẽ xây dựng chủ nghĩa cộng sản ở

nước ta. Đảng ta phải hết sức chú trọng giáo dục và rèn luyện thế hệ trẻ thành

những chiến sĩ trung thành với Tổ quốc, với chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng

sản, sẵn sàng mang hết nhiệt tình của tuổi trẻ tham gia xây dựng xã hội mới”.

Đại hội IV của Đảng (Tháng 12/1976) yêu cầu thế hệ trẻ Việt Nam phát huy

vai trò xung kích, sáng tạo, cùng toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ra sức hàn gắn

vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế, vượt qua thiên tai, đập tan mọi âm mưu

của các thế lực thù địch, kiên quyết bảo vệ chủ quyền lãnh thổ; vững vàng kiên định

đi theo con đường XHCN trong bối cảnh biến động phức tạp của tình hình thế giới.

Đại hội V của Đảng (Tháng 3/1976) đánh giá: Thanh niên nước ta đã trưởng

thành nhanh chóng và có những cống hiến xứng đáng với truyền thống vẻ vang của

thế hệ và của cả dân tộc... Đảng ta luôn luôn đánh giá đúng bản chất tốt đẹp, khả

năng cách mạng của thanh niên và vai trò chính trị của Đoàn Thanh niên Cộng sản

Hồ Chí Minh.

Đại hội VI của Đảng (Tháng 12/1986) chỉ rõ: Thanh niên phải được bảo đảm

việc làm khi bước vào đời và được quan tâm giáo dục về nhân cách, bản lĩnh và lý

tưởng theo phương châm “Sống, chiến đấu, lao động, và học tập theo gương Bác

Hồ vĩ đại”.

Ngày 13/3/1991, trong tình hình quốc tế ngày càng phức tạp, Bộ Chính trị

(khóa VI) đã ban hành Nghị quyết số 25/NQ-TW về “Đổi mới và tăng cường sự

lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên”. Trong Nghị quyết khẳng định vai

trò, vị trí quan trọng của thanh niên đối với tương lai dân tộc và vận mệnh Tổ quốc,

khẳng định những quan điểm cơ bản về công tác thanh niên và phương hướng, nội

dung giải pháp chủ yếu của công tác thanh niên.

Đại hội VII của Đảng (Tháng 6/1991) nêu nhiệm vụ: Các cấp ủy Đảng và tổ

chức Đảng cần tăng cường lãnh đạo Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nâng

29

cao chất lượng đoàn viên và cán bộ Đoàn, phát huy vai trò Đoàn làm nòng cốt trong

phong trào thanh niên, xứng đáng là “đội dự bị tin cậy của Đảng”.

Đại hội VIII của Đảng (Tháng 6/1996) đề ra nhiệm vụ: Tăng cường sự lãnh

đạo của Đảng đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ở mọi cấp, mọi

ngành. Coi trọng hơn nữa việc giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ về chính trị, tư tưởng,

văn hóa, nghề nghiệp, đạo đức, lối sống. Quan tâm đào tạo nghề và giải quyết việc

làm, đáp ứng nhu cầu học tập, lao động, sáng tạo, hoạt động văn hóa, nghệ thuật thể

thao và giải trí lành mạnh cho thanh, thiếu nhi. Tạo điều kiện cho Đoàn thực hiện

tốt trách nhiệm đối với Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh. Tạo môi trường xã

hội lành mạnh, ngăn ngừa các tệ nạn xã hội và văn hóa phẩm độc hại. Chăm lo giáo

dục, đào tạo thế hệ trẻ là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, các tổ chức trong hệ

thống chính trị, của gia đình, nhà trường và toàn xã hội.

Đại hội IX của Đảng (Tháng 4/2001) nêu rõ: Đối với thế hệ trẻ, chăm lo giáo

dục, bồi dưỡng, đào tạo và phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng đạo đức, lối

sống, văn hóa, sức khỏe, nghề nghiệp; giải quyết việc làm, phát triển tài năng và sức

sáng tạo, phát huy vai trò xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đại hội lần thứ X của Đảng (Tháng 4/2006) nhấn mạnh: Đối với thế hệ trẻ

thường xuyên giáo dục chính trị, truyền thống, lý tưởng, đạo đức và lối sống; tạo

điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ... khuyến khích thanh

niên tự học, tự nâng cao tay nghề, tự tạo việc làm. Thu hút rộng rãi thanh, thiếu niên

và nhi đồng vào các tổ chức do Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh làm nòng

cốt và phụ trách.

Đặc biệt, trong những ngày tháng 7/2008, Hội nghị Ban Chấp hành Trung

ương Đảng lần thứ 7 (khóa X) đã dành thời gian trong chương trình nghị sự để

quyết định những vấn đề quan trọng trong đề án “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng

đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH”. Đề án khẳng định một

trong những thành tựu của công cuộc đổi mới do Đảng lãnh đạo đã xây dựng được

một thế hệ thanh niên thời kỳ mới có tri thức, có sức khỏe tốt và tư duy phát triển

mới, tiếp nối được truyền thống hào hùng của dân tộc, của Đảng ta, nêu cao ý thức

yêu nước, lòng tự tôn dân tộc, sẵn sàng hy sinh, tình nguyện vì lợi ích cộng đồng,

30

có trách nhiệm với gia đình và xã hội. Một lần nữa Đảng ta khẳng định việc chăm

lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư

tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của

Đảng; đồng thời có sự đòi hỏi tự thân vận động và sự nỗ lực rèn luyện, phấn đấu

không ngừng của thanh niên, của tổ chức Đoàn.

Ngày 11 tháng 9 năm 2009, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 45/NQ-CP về

ban hành chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần

thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của

Đảng đối với Công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH” đã xác định rõ

mục tiêu: Chú trọng xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự

cường dân tộc; kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức

cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, có lối sống văn hóa, vì cộng đồng; có năng

lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng và tác phong

công nghiệp đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH.

Trong dự thảo báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa

XII) tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nêu rõ: Tăng cường giáo

dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá, nâng cao lòng yêu nước, tự hào

dân tộc, nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm

đối với đất nước, với xã hội; xây dựng môi trường, điều kiện học tập, lao động, giải

trí, rèn luyện để phát triển lành mạnh, toàn diện, hài hoà cả về trí tuệ, thể chất và giá

trị thẩm mỹ cho thế hệ trẻ. Tạo động lực cho thanh niên xung kích trong học tập, lao

động sáng tạo, khởi nghiệp, làm chủ các kiến thức khoa học, công nghệ hiện đại,

phát huy vai trò trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Rõ ràng bất kể ở giai đoạn nào, Đảng ta cũng đều quan tâm lãnh đạo thanh

niên, lãnh đạo tổ chức Đoàn Thanh niên. Tư duy của Đảng ta về công tác thanh niên

liên tục không ngừng đổi mới để phù hợp với đối tượng tuổi trẻ qua từng thời kỳ

cách mạng. Theo quan điểm tư tưởng về thế hệ trẻ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng

ta ngày càng nâng tầm nhận thức gắn lý luận với thực tiễn để lãnh đạo, định hướng

công tác thanh niên, tổ chức Đoàn ngày càng toàn diện, thật sự bồi dưỡng thế hệ

cách mạng cho đời sau.

31

Về nội dung giáo dục thanh niên, Hồ Chí Minh chủ trương giáo dục toàn diện:

“Giáo dục phải phục vụ đường lối chính trị của Đảng và Chính phủ, gắn liền với sản

xuất và đời sống của nhân dân. Học phải đi đôi với hành, lý luận phải liên hệ thực

tiễn. Trong việc giáo dục và học tập phải chú trọng đủ các mặt: đạo đức cách mạng,

giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hóa kỹ thuật, lao động và sản xuất”. Người nhắc nhở

phải coi trọng việc giáo dục truyền thống dân tộc và truyền thống cách mạng cho

thế hệ trẻ: “Chúng ta cần ghi chép và thường nhắc nhở lại những sự tích ấy, để giáo

dục nhân dân ta chịu đựng gian khổ, vượt mọi khó khăn, quyết tâm làm tròn nhiệm

vụ xây dựng lại nước nhà. Để giáo dục thanh niên ta rèn luyện một ý chí kiên quyết,

quật cường, một tâm lý quả cảm xung phong, tin tưởng vào tương lai của Tổ quốc,

vào lực lượng của nhân dân, hi sinh lợi ích riêng cho lợi ích chung của dân tộc”.

1.3. Tầm quan trọng và nội dung giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh

niên trên báo chí

Trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, báo chí luôn được xác định là một

trong những vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, chính trị. Trong những năm qua,

báo chí cả nước đã thể hiện rõ vai trò quan trọng trong tuyên truyền đường lối của

Đảng, chính sách của Nhà nước; nỗ lực, tích cực, sáng tạo trong tuyên truyền những

vấn đề lớn, quan trọng của đất nước; định hướng văn hóa, thẩm mỹ cho bạn đọc;

tích cực thông tin, tuyên truyền phản ánh thực tiễn đời sống xã hội, góp phần nâng

cao dân trí, đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng; quảng bá hình ảnh, uy tín

của đất nước, con người Việt Nam. Báo chí tham gia tích cực, tiên phong trong

công tác đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, phản bác quan điểm sai trái, xuyên

tạc của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng, bảo vệ uy tín, vị thế của

Đảng, Nhà nước và sự nghiệp cách mạng của toàn dân. Báo chí phát hiện, giới thiệu

những cách làm hay, những mô hình tốt, những điển hình tiên tiến trong thực hiện

các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; thể

hiện rõ vai trò đi đầu trong công tác tuyên truyền giáo dục lý tưởng cách mạng, giáo

dục truyền thống, đạo đức, lối sống văn hóa cho nhân dân, qua đó nâng cao khả

năng đề kháng của nhân dân, nhất là thế hệ trẻ trước những âm mưu, thủ đoạn đầu

độc tư tưởng, phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng. Cùng với nhận diện, đấu tranh

32

kiên quyết, trực diện chống lại các quan điểm sai trái, âm mưu, thủ đoạn phá nền

tảng tư tưởng của Đảng của các thế lực thù địch, nhiều cơ quan báo chí đã có các

bài viết phân tích, luận giải, làm rõ những giá trị bền vững, tính đúng đắn, khoa học

và cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường đi lên

chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; chủ động xây dựng kế hoạch tuyên truyền định hướng

dư luận, đấu tranh ngăn chặn, phản bác từ sớm, từ xa các luận điệu sai trái, xuyên

tạc, bóp méo sự thật nhằm phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng ta... Thông qua báo

chí, thanh niên có thêm nhiều thông tin đa chiều, xác thực và khá kịp thời về các

chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Từ đó có lập

trường tư tưởng và bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng,

Nhà nước và nhân dân; có lòng yêu nước, sống có ước mơ hoài bão, có lý tưởng cao

đẹp, có tình yêu quê hương đất nước, tin tưởng vào chế độ XHCN; có hiểu biết,

gương mẫu sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, có ý thức bảo vệ, tôn trọng

và tự hào về truyền thống cách mạng của dân tộc, có tinh thần cảnh giác đấu tranh

chống âm mưu, hoạt động chống phá cách mạng nước ta của các thế lực thù địch; tích

cực học tập, lao động và công tác, phấn đấu xây dựng quê hương, đất nước.

Thanh niên là một trong những lực lượng quan trọng của xã hội, một trong

những nhân tố quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc. Từ những ngày đầu cách

mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề cao vị trí, vai trò quan trọng của

thanh niên, xác định thanh niên là thế hệ tương lai của đất nước, đội quân xung kích

của cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là “đội dự bị tin cậy của

Đảng”, công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân

tố quyết định thành bại của cách mạng. Trước lúc đi xa, trong Di chúc, Chủ tịch Hồ

Chí Minh căn dặn: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan

trọng và rất cần thiết”. Đảng ta luôn nhìn nhận và đánh giá đúng vai trò của thanh

niên trong sự nghiệp cách mạng, coi trọng việc giáo dục, bồi dưỡng, tổ chức thanh

niên thành lực lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp của Đảng và dân tộc.

Đảng luôn coi công tác thanh niên là một bộ phận hữu cơ trong hoạt động của mình.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa X của Đảng đã khẳng định: “Thanh niên là

rường cột của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc,

33

một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp CNH-HĐH đất

nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội”. Do đó, thanh niên được đặt

ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con

người. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho

sự ổn định và phát triển vững bền của đất nước.

Trong bối cảnh hiện nay, tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, lối sống

trong xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi; môi trường văn hoá, đạo đức xã hội

xuống cấp rất đáng lo ngại. Mặt trái của các phương tiện truyền thông hiện đại, nhất

là thông tin trên internet, cùng quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng đã tác

động lớn đến tư tưởng, tình cảm lớp trẻ và công tác giáo dục thế hệ trẻ. Bằng chiến

lược “diễn biến hòa bình”, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch gia tăng các

hoạt động chống phá ta về chính trị, tư tưởng và văn hoá, chúng tìm mọi cách gieo

rắc tư tưởng “về sự phá sản của chủ nghĩa Mác-Lênin”, rêu rao luận điệu “phi chính

trị hóa” làm tha hóa về tư tưởng, đạo đức, lối sống của nhân dân ta, trong đó có

thanh niên.

Bên cạnh đó, mặt trái của quá trình hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường đã

làm xuất hiện những tiêu cực mới, tác động không nhỏ đến thanh niên như: ý thức

giác ngộ chính trị, nhận thức về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, sự suy thoái về

tư tưởng, lối sống... Trong bối cảnh đó, đòi hỏi phải không ngừng bảo vệ, củng cố

và tăng cường công tác giáo dục tư tưởng cách mạng, lối sống cho thanh niên. Cùng

với gia đình, nhà trường, tổ chức Đoàn Thanh niên thì báo chí có một vai trò quan

trọng trong việc giáo dục định hướng tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

Không phải ngẫu nhiên mà ngay trong hành trình bôn ba đi tìm đường cứu

nước, nhất là chuẩn bị cho việc thành lập chính đảng để lãnh đạo cách mạng, đồng

chí Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã xuất bản Báo Thanh Niên, ngày 21/6/1925.

Người cho rằng, muốn làm cách mạng, trước hết phải truyền bá tư tưởng cách mạng

- tư tưởng của chủ nghĩa Mác-Lênin; phải vận động, tổ chức, tập hợp lực lượng

cách mạng. Báo chí cách mạng là công cụ cực kỳ quan trọng để làm nhiệm vụ đó;

báo chí cách mạng còn là vũ khí sắc bén thúc đẩy xã hội không ngừng tiến lên.

34

Tiểu kết chƣơng 1

Ở chương 1, tác giả đã làm rõ một số khái niệm về vấn đề nghiên cứu, đó là

báo chí và vai trò, chức năng giáo dục của báo chí; vấn đề, giáo dục, tư tưởng, lối

sống, thanh niên. Ngoài ra cũng ở chương 1, tác giả đã làm rõ quan điểm của Chủ

nghĩa Mác-Lênin, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về công tác giáo dục

tư tưởng, lối sống cho thanh niên; chỉ ra tầm quan trọng và nội dung giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo chí. Đây là cơ sở lí luận để tác giả thực hiện

chương 2.

Giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên là một nhiệm vụ cực kỳ quan

trọng. Đó cũng là yếu tố quyết định đến sự tồn tại và phát triển của Đảng ta, là nhân

tố đảm bảo thắng lợi của sự nghiệp CNH-HĐH, hội nhập khu vực và thế giới, xây

dựng và bảo vệ vững chắc thành trì cách mạng của Đảng, của Tổ quốc. Báo chí, vũ

khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, có nhiệm vụ tuyên truyền, giới thiệu chủ nghĩa

Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính

sách, pháp luật của Nhà nước, chương trình, kế hoạch hành động của Đoàn TNCS

Hồ Chí Minh đến với thanh niên, tạo sự thống nhất, đồng thuận, thực hiện thắng lợi

các mục tiêu mà Đảng đề ra.

Trong từng giai đoạn lịch sử, báo chí cách mạng Việt Nam đã thể hiện được

vai trò của mình trong công tác tuyên truyền lý tưởng cộng sản để thanh niên phát

huy sức mạnh, vai trò của mình trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt

Nam XHCN.

35

CHƢƠNG 2

THỰC TRẠNG TUYÊN TRUYỀN GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG,

LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN TRÊN BÁO BẠC LIÊU

VÀ BÁO CÀ MAU

2.1. Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau và những yếu tố tác động đến vấn đề giáo

dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên

2.1.1. Vài nét về tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau

- Tỉnh Bạc Liêu

Tỉnh Bạc Liêu được tái lập ngày 1/1/1997 trên cơ sở chia tỉnh Minh Hải thành

hai tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau. Nằm trên bán đảo Cà Mau, Bạc Liêu có diện tích tự

nhiên 257.094ha, giáp với các tỉnh Hậu Giang, Sóc Trăng, Cà Mau và Kiên Giang.

Dân số Bạc Liêu dưới 1 triệu dân, bao gồm 3 dân tộc chính: Kinh, Khmer, Hoa.

Về đơn vị hành chính, tỉnh Bạc Liêu có 6 huyện và một thành phố với 64 xã,

phường, thị trấn. Thế mạnh chủ yếu của tỉnh là sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng –

đánh bắt thủy sản và thương mại – du lịch. Đảng bộ và nhân dân Bạc Liêu có truyền

thống đoàn kết, kiên cường trong đấu tranh giải phóng dân tộc và chịu khó, cần cù,

sáng tạo trong xây dựng quê hương đất nước.

- Tỉnh Cà Mau

Cà Mau là tỉnh cực Nam của Việt Nam, thuộc khu vực ĐBSCL. Cà Mau nằm ở 8o34’ đến 9o33’ vĩ độ Bắc và 104o43’ đến 105o25' kinh độ Đông,

phía bắc giáp tỉnh Kiên Giang, phía đông bắc giáp tỉnh Bạc Liêu, phía đông và đông

nam giáp biển Đông và phía tây giáp Vịnh Thái Lan. Cà Mau nằm trên bán đảo, có

vị trí địa lý khá đặc biệt, với ba mặt tiếp giáp biển. Mũi Cà Mau là nơi duy nhất trên

đất liền có thể ngắm được mặt trời mọc lên từ mặt biển Đông vào buổi sáng và lặn

xuống mặt biển Tây vào buổi chiều. Cà Mau nằm ở trung tâm vùng biển các nước

Đông Nam Á nên rất thuận lợi giao lưu, hợp tác kinh tế với các nước trong khu vực.

Về đơn vị hành chính, tỉnh Cà Mau có 8 huyện và 1 thành phố.

Tính đến năm 2019, dân số tỉnh Cà Mau có gần 1,3 triệu người. Dân cư sinh

sống trên địa bàn tỉnh Cà Mau có 14 thành phần dân tộc, trong đó có 3 dân tộc

chính gồm: Kinh, Khmer, Hoa.

36

2.1.2. Một số nét về hai tờ báo khảo sát

2.1.2.1. Tòa soạn Báo Bạc Liêu

Báo Bạc Liêu là “Cơ quan của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Bạc

Liêu; tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Bạc Liêu”. Theo quy

định 338-QĐ/TW năm 2010 của Ban Chấp hành Trung ương thì Báo Bạc Liêu có

chức năng và nhiệm vụ chính là thông tin, tuyên truyền về đường 1ối, chủ trương,

Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chủ động đấu tranh kiên

quyết, sắc bén với những âm mưu và hoạt động phá hoại của các thế lực thù địch; tổ

chức tiếp nhận, xử 1ý, đăng tải thông tin kịp thời, chính xác; thực hiện là diễn đàn

của nhân dân theo quy định của pháp luật; tích cực giám sát, phát hiện, đấu tranh

chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu và các biểu hiện tiêu cực, góp phần định

hướng tư tưởng và dư luận xã hội. Xây dựng cơ quan báo vững mạnh; xây dựng đội

ngũ công chức, viên chức và người lao động có lập trường, quan điểm vững vàng,

giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ và có đạo đức nghề nghiệp.

Cơ quan chủ quản của Báo Bạc Liêu là Tỉnh ủy Bạc Liêu. Tòa soạn Báo Bạc

Liêu hiện tại đóng trên địa bàn thành phố Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu. Về bộ máy tổ

chức, từ giữa cuối năm 2011, cơ quan Báo Bạc Liêu được tổ chức theo Quyết định

338-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa X quy định về chức năng, nhiệm

vụ, tổ chức bộ máy cơ quan báo của Đảng bộ tỉnh, thành phố trực thuộc Trung

ương. Tổng số cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, nhân viên là 35

người. Trong đó, Ban Biên tập có 2 thành viên (gồm Tổng Biên tập và Phó Tổng

Biên tập), còn lại là đội ngũ phóng viên, biên tập viên và kỹ thuật viên. Bộ máy tòa

soạn được chia thành 4 phòng nghiệp vụ: Phòng Chính trị – Văn hóa xã hội, Phòng

Kinh tế – Đời sống pháp luật (các phòng này tổ chức tin, bài đầu vào theo những

lĩnh vực phụ trách); Phòng Thư ký tòa soạn (chịu trách nhiệm biên tập và thiết kế

đầu ra) và Phòng Hành chính – Trị sự.

Báo Bạc Liêu có tiền thân là tờ báo “Chiến”, ra đời 1946. Năm 1997, khi tỉnh

Bạc Liêu được tái lập từ tỉnh Minh Hải, Báo Bạc Liêu cũng được thành lập từ cơ sở

nguồn nhân lực của Báo Minh Hải. Trong thời gian đầu mới tái lập, Báo Bạc Liêu

xuất bản 2 kỳ/tuần, có 8 trang (trắng đen). Về sau, báo tăng thêm số cuối tuần, từ 4

37

trang lên 8 trang. Đến năm 2006, tất cả các số Báo Bạc Liêu đều tăng lên 12 trang

và ổn định 3 kỳ/tuần như hiện nay. Từ ngày 1/1/2015, Báo Bạc Liêu chính thức có

16 trang, có 2 trang màu (trang 1 và trang 16), phát hành vào các ngày thứ Ba, thứ

Năm, thứ Bảy hàng tuần. Các chuyên trang chính của báo bao gồm: Chính trị, Đoàn

thể, Kinh tế, Nông nghiệp – Nông thôn, Giáo dục, Thanh Thiếu niên, Văn hóa –

Nghệ thuật, Pháp luật, An ninh – Quốc phòng, Tòa soạn – bạn đọc, Y tế, Đời sống

xã hội, Thế giới – Thể thao. Số lượng phát hành trung bình khoảng 4.000 tờ/kỳ. Đối

tượng phát hành của Báo Bạc Liêu là học sinh, sinh viên các trường trung học phổ

thông, chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh (chiếm số lượng nhiều nhất); các cơ quan,

ban ngành, đoàn thể cấp tỉnh và huyện, thành phố; các tổ chức chính trị – xã hội và

cơ quan chính quyền cơ sở (xã, phường, thị trấn và khóm, ấp).

Ngoài sản phẩm báo in tiếng Việt, Báo Bạc Liêu còn phát hành Báo Bạc Liêu

bản tiếng Khmer (phát hành mỗi tháng 2 kỳ, số lượng phát hành 1.000 tờ/kỳ) và

trang điện tử Báo Bạc Liêu (baobaclieu.vn). Báo Bạc Liêu chữ Khmer được bao cấp

hoàn toàn và phát hành miễn phí trong cán bộ, công chức, sư sãi, học sinh đồng bào

dân tộc Khmer trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu. Trang điện tử Báo Bạc Liêu ra mắt từ

năm 2011, thực chất chỉ là phiên bản điện tử của tờ báo in.

2.1.2.2. Tòa soạn Báo Cà Mau

Báo Cà Mau ra đời rất sớm so với nhiều tờ báo trong cả nước. Cũng như Báo

Bạc Liêu tiền thân của Báo Cà Mau là tờ báo “Chiến”, số đầu tiên ra ngày 1 tháng 1

năm 1947, tại Tân Hòa, làng Tân Duyệt, quận Cà Mau, tỉnh Bạc Liêu (nay là xã Tân

Duyệt, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau). Năm 1960, do yêu cầu của cuộc kháng chiến

lên cao, đòi hỏi công tác tư tưởng của cách mạng càng bức bách, Ban Tuyên huấn

Tỉnh ủy Cà Mau thành lập Tiểu ban Thông tấn báo chí trên cơ sở nguồn nhân lực,

vật lực của tờ báo Chiến.

Đến năm 1972, Báo Cà Mau – Bạc Liêu ra đời khi 2 tỉnh Bạc Liêu – Cà Mau

sáp nhập. Báo ra được vài số (khoảng vài tháng, vì mỗi tháng ra một số) thì tháng

10 năm 1976, Đại hội Đảng bộ tỉnh quyết định đổi tên Cà Mau – Bạc Liêu thành

tỉnh Minh Hải và Báo Minh Hải ra đời từ đó. Ban đầu, phát hành mỗi tuần/kỳ, đến

năm 1979 ra thêm phụ san mỗi tuần/kỳ và các phụ san vào ngày lễ lớn, các ấn phẩm

38

phục vụ cho chăm sóc sức khỏe... Từ năm 1985 trở đi xuất bản 2 kỳ/tuần, rồi 3

kỳ/tuần, có lúc phát hành lên đến 70.000 tờ/kỳ.

Theo quyết định của Chính phủ, tỉnh Cà Mau được tái lập lần thứ hai vào ngày

1 tháng 1 năm 1997. Ngay lúc đó, tòa soạn Báo Cà Mau chủ động về cơ sở vật chất,

nguồn nhân lực để ra số báo đầu tiên nhân sự kiện tái lập tỉnh Cà Mau lần thứ hai.

Trụ sở Báo Cà Mau đặt tại địa chỉ số 101, đường Phan Ngọc Hiển, phường 5, thành

phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau từ ngày tái lập tỉnh đến nay.

Từ tờ báo phát hành mỗi tuần 1 kỳ 4 trang, nay mỗi tuần 4 kỳ, mỗi kỳ 12

trang, nội dung phong phú với nhiều chuyên mục, chuyên trang, chuyên đề đáp ứng

nhu cầu của nhiều đối tượng bạn đọc. Với số lượng phát hành từ 3.500tờ/kỳ vào

năm 2000, đến nay phát hành lên đến 6.500tờ/kỳ.

Vào ngày 13 tháng 12 năm 2008, Trang Thông tin Điện tử Báo Cà Mau

Online được vận hành. Qua hơn 8 năm hoạt động, vào ngày 1 tháng 1 năm 2017,

nhân kỷ niệm 20 năm ngày tái lập tỉnh Cà Mau, Báo Cà Mau nâng cấp Trang Thông

tin Điện tử lên thành Báo Cà Mau Điện tử.

2.1.3. Đặc điểm thanh niên ĐBSCL nói chung và thanh niên tỉnh Bạc Liêu,

tỉnh Cà Mau nói riêng

Cũng giống với thanh niên trong cả nước, thanh niên ĐBSCL có những đặc

điểm chung của thanh niên, đó là:

+ Thứ nhất là một bộ phận đông đảo trong dân cư. Thanh niên có mặt trong tất

cả các giai cấp, tầng lớp xã hội và giữ vai trò quan trọng trong các lĩnh vực kinh tế -

xã hội của đất nước.

+ Thứ hai là một nhóm nhân khẩu xã hội đặc thù có độ tuổi từ đủ 16 đến 30

tuổi. Có thể nói, khoảng thời gian của thanh niên trong đời mỗi con người là rất

ngắn. Ngắn nhưng vô cùng quan trọng và hệ trọng. Đây là bước khởi đầu của sự

trưởng thành. Tùy thuộc định hướng giá trị và lựa chọn lối sống, lẽ sống đúng hay

sai mà tuổi trẻ có thể làm nên sự nghiệp, đóng góp hữu ích cho xã hội, phát huy

được tài năng và phẩm giá; ngược lại, cũng có thể chệch hướng, lạc đường, thậm

chí hư hỏng, tự đánh mất nhân cách của mình.

+ Thứ ba là giai đoạn đang trưởng thành có khả năng phát triển về trí tuệ và

39

nhân cách mạnh mẽ cùng với sự phát triển nhanh chóng về thể chất. Đây là giai

đoạn đầu của người lớn, là những năm tháng sung sức, đẹp đẽ nhất của đời người và

cũng có những đặc điểm tâm sinh lý đặc trưng của lứa tuổi. Thanh niên và những

người trẻ tuổi đều rất nhạy cảm đối với thái độ hành vi ứng xử của những người

xung quanh họ. Thanh niên đang tự biểu hiện và tự khẳng định mình, đang bộc lộ cá

tính để dần định hình là một cá nhân mang nhân cách. Cái tôi - cá thể có một bản

ngã riêng, độc lập trong quá trình hình thành, có nhu cầu cao về lòng tự trọng và

cần được người lớn tôn trọng. Thanh niên, do đó rất dễ phản ứng trực diện, bột phát

với những sự áp đặt, độc đoán.

+ Thứ tư là tùy theo môi trường hoạt động và đặc điểm nghề nghiệp mà thanh

niên được phân thành nhiều nhóm khác nhau, các đối tượng xã hội khác nhau: thanh

niên nông thôn, thanh niên công nhân, thanh niên học sinh, sinh viên, thanh niên trí

thức, thanh niên tôn giáo, thanh niên dân tộc… Mỗi một nhóm này lại có đặc điểm,

nhu cầu, sở thích riêng, nguyện vọng riêng.

Bên cạnh những đặc điểm chung, thì thanh niên ĐBSCL, trong đó có thanh

niên tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau với những nét riêng như là:

+ Thanh niên ĐBSCL có trình độ học vấn thấp. Theo PGS.TS Nguyễn Văn

Tiệp - Nguyên Trưởng Khoa Nhân học Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn thành

phố Hồ Chí Minh, ĐBSCL vẫn được xem là “vùng trũng” của giáo dục khi tỷ lệ

người tốt nghiệp trung học phổ thông trở lên và có trình độ chuyên môn thấp nhất

cả nước, thua cả Tây Nguyên, Trung du phía Bắc. Cụ thể là vẫn còn 10% dân số mù

chữ và tái mù chữ và 80% lao động chưa qua đào tạo.

+ Thanh niên ĐBSCL chủ yếu làm nông nghiệp theo kiểu “cha truyền con

nối” hoặc đổ xô ra các tỉnh, thành phố lớn nơi có các nhà máy, công ty, khu công

nghiệp làm công nhân. Do trình học vấn thấp, lại đi làm xa không được thường

xuyên tiếp nhận những nguồn thông tin chính thống từ các ban ngành, đoàn thể, cơ

quan truyền thông địa phương nên một bộ phận thanh niên dễ bị những phần tử đã

kích, chống phá Đảng, Nhà nước lôi kéo nếu không có tư tưởng chính trị vững

vàng, tình yêu quê hương đất nước sẽ dẫn đến có những hành vi xấu, tiêu cực.

40

Tính đến năm 2019, tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau có tổng số 450.417 thanh

niên, trong đó tỉnh Bạc Liêu 286.755 thanh niên, tỉnh Cà Mau 163.662 thanh niên.

Nhìn chung, thanh niên tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau luôn phát huy tính năng động,

sáng tạo và giàu nhiệt huyết, có nhiều đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới,

xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Đa số thanh niên quan tâm đến thời cuộc,

tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; có lối sống lành mạnh, ý chí vươn lên làm giàu

chính đáng, có ý thức giữ gìn những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân

tộc, ý thức trách nhiệm công dân sống và làm việc theo pháp luật.

Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, thiếu ý thức

chấp hành pháp luật, có lối sống thực dụng, đua đòi; có biểu hiện tiêu cực trong đạo

đức, một số thanh niên sa vào tệ nạn xã hội. Trình độ học vấn của một bộ phận

thanh niên tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau còn thấp nên thiếu kiến thức và kỹ năng

trong hội nhập quốc tế. Do chưa từng trải, thiếu kinh nghiệm sống, đây là đối tượng

thường bị các thế lực xấu, thù địch tiếp cận, lôi kéo, kích động, thực hiện âm mưu

“Diễn biến hòa bình” nhằm phá hoại sự nghiệp cách mạng của nước ta.

Thanh niên là một bộ phận quan trọng của dân tộc, là lực lượng xung kích và

sáng tạo của cách mạng, là lực lượng dự bị chiến đấu của Đảng, nên cần được chuẩn

bị tốt về mọi mặt. Giáo dục tư tưởng, truyền thống cách mạng, lối sống cho thanh

niên luôn là nhiệm vụ quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam, của Đoàn Thanh

niên Cộng sản Hồ Chí Minh, của gia đình, nhà trường và toàn xã hội. Với chức

năng, nhiệm vụ của mình, báo chí góp phần tuyên truyền, định hướng giáo dục tư

tưởng để thanh niên vững tin vào sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

2.2. Khảo sát và đánh giá vấn đề giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh

niên trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau

2.2.1. Quan điểm chỉ đạo của Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau về vấn đề giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

Là các cơ quan báo chí địa phương, có nhiệm vụ tuyên truyền tất cả các vấn đề

trên mọi lĩnh vực của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội… ở địa phương

đến với công chúng, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau luôn nhất quán về quan điểm chỉ

đạo trong công tác tuyên truyền. Quan điểm đầu tiên và xuyên suốt trong quá trình

41

chỉ đạo công tác tuyên truyền của Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau là phải thể hiện được

vai trò là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, của các tổ chức chính trị - xã hội và là diễn

đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, sự quản lý của nhà nước.

Những thông tin tuyên truyền trên báo phải bảo đảm tính tư tưởng, tính chân thật,

tính nhân dân, tính chiến đấu và tính đa dạng của hoạt động báo chí. Ngoài các nội

dung tuyên truyền thường xuyên, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau còn tổ chức tuyên

truyền thành vệt, tuyên truyền theo chủ đề, chủ điểm. Trong công tác tuyên truyền

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau luôn bám

sát các quan điểm chỉ đạo của Đảng mà cụ thể là Nghị quyết số 25 của Ban Chấp

hành Trung ương Đảng (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với

công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH”. Đó là:

“Nâng cao nhận thức chính trị, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh niên,

nhất là học sinh, sinh viên. Tập trung giáo dục, định hướng, cổ vũ thanh niên thực

hiện có hiệu quả cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí

Minh” tạo chuyển biến thực sự trong đạo đức, lối sống và hành động của thanh niên

[38].

Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau luôn xác định tôn chỉ mục đích là cơ quan ngôn

luận, là tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà

Mau. Từ đó, Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau luôn bám sát nhiệm vụ chính trị được giao

và tuân thủ một cách nghiêm túc trong việc thực hiện theo sự lãnh đạo, chỉ đạo của

Tỉnh ủy Bạc Liêu, Tỉnh ủy Cà Mau trong các cuộc họp giao ban báo chí hàng tháng,

hàng quý.

Bà Nguyễn Thị Lâm Anh, Phó Tổng biên tập Báo Bạc Liêu khẳng định: Về

vấn đề tuyên truyền nói chung, Báo Bạc Liêu luôn bám sát những chủ trương, nghị

quyết của Đảng, của Tỉnh ủy Bạc Liêu để tuyên truyền, thông tin kịp thời đến quần

chúng nhân dân, cụ thể hóa chủ trương, nghị quyết bằng các phương pháp nghiệp

vụ báo chí để đưa đến quần chúng nhân dân một cách nhanh nhất. Riêng về tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, Báo Bạc Liêu cũng luôn quan

tâm chỉ đạo kịp thời tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, các chương

trình, đề án của UBND tỉnh Bạc Liêu về chiến lược phát triển thanh niên, các văn

42

bản chỉ đạo của Trung ương Đoàn; tuyên truyền mục đích, ý nghĩa các sự kiện,

ngày lễ lớn của quê hương, đất nước đến đoàn viên, thanh niên, học sinh, sinh viên.

Bên cạnh đó còn tuyên truyền về các hoạt động, phong trào xung kích, tình nguyện

của Đoàn, những tấm gương thanh niên tiêu biểu sống đẹp sống có ích để góp phần

giáo dục, động viên thanh niên trong tỉnh Bạc Liêu [phụ lục 5].

Ông Nguyễn Quốc Doanh, Phó Tổng biên tập Báo Cà Mau xác định quan

điểm: Là báo Đảng địa phương, trong thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền Báo Cà Mau

luôn nhất quán, bám sát theo sự định hướng của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Ban Tuyên

giáo Tỉnh ủy Cà Mau trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có tuyên truyền giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên. Việc chỉ đạo cho phóng viên thực hiện các mảng đề

tài tuyên truyền về thanh niên được BBT Báo Cà Mau quan tâm định hướng trong

các cuộc giao ban hàng tuần. Bên cạnh các nội dung tuyên truyền về chủ nghĩa

Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương đường lối, Nghị quyết của Đảng vào

thực tiễn công tác và đời sống thanh niên… BBT Báo Cà Mau còn chỉ đạo phóng

viên thực hiện các mảng đề tài về đời sống của thanh niên, những tấm gương người

trẻ tiêu biểu. Đây cũng là điểm mạnh của Báo Cà Mau, với những thể loại bài viết

này phóng viên thực hiện khá tốt. Ngoài ra, BBT Báo Cà Mau còn yêu cầu, chỉ đạo

phóng viên phụ trách viết tuyên truyền về thanh niên phải luôn tìm tòi, khai thác

những đề tài mới để tạo sự hấp dẫn cho bạn đọc, trách đi vào lối mòn cũ [phụ lục

6].

Công tác tuyên truyền trên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau, trong đó có tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên mang những đặc điểm chung của

báo chí nhưng cũng có những điểm riêng mang tính đặc thù của báo chí địa phương.

Để đánh giá khách quan chất lượng, hiệu quả của vấn đề tuyên truyền về giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau, tác

giả đã tiến hành điều tra, khảo sát, đánh giá các bài viết có nội dung đề cập đến

thanh niên của Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019 bằng

bảng hỏi. Kết quả thu được từ các phiếu điều tra là những cơ sở thực tế để nghiên

cứu, phân tích thực trạng nội dung và hình thức tuyên truyền của hai cơ quan báo

chí này. Đồng thời cũng là những cơ sở để xem xét, đề ra những giải pháp cụ thể để

43

nâng cao hiệu quả tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo

Bạc Liêu và Báo Cà Mau.

2.2.2. Những kết quả đạt được và nguyên nhân

2.2.2.1. Nội dung tuyên truyền khá đầy đủ, kịp thời

Là một trong những vấn đề được các cơ quan báo chí chú trọng và xác định

phải thực hiện thường xuyên, tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh

niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau trong thời gian qua đạt được nhiều kết

quả khá tích cực. Từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019, có tổng số 209 tin, 532 bài có

nội dung về tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên được đăng trên

báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau. Trong đó, Báo Bạc Liêu có 135 tin và 418 bài,

Báo Cà Mau có 74 tin và 114 bài.

- Về chính trị, tư tưởng

Tuyên truyền giáo dục chính trị, tư tưởng để nâng cao nhận thức cho thanh

niên, từ đó hình thành lớp thế hệ trẻ “tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn”, có khí

phách và quyết tâm hành động thực hiện thành công sự nghiệp CNH-HĐH là một

trong những nội dung được Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau chú trọng tuyên truyền

thường xuyên. Việc tuyên truyền chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,

đường lối chủ trương của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Ban Bí thư Trung ương

Đảng, của Trung ương Đoàn, của Tỉnh ủy Bạc Liêu, Tỉnh ủy Cà Mau đã góp phần

khơi dậy và thúc đẩy trong mỗi thanh niên lòng yêu nước, tự hào dân tộc, lý tưởng

cách mạng kiên định, có niềm tin vững chắc vào chế độ XHCN, tiếp nối truyền

thống cha anh ra sức vun đắp, kiến tạo quê hương, đất nước.

Ở nội dung này, Báo Bạc Liêu có bài viết với tiêu đề “Chi bộ Tỉnh đoàn Bạc

Liêu: Cụ thể hóa việc học tập và làm theo lời Bác” (ngày 19/5/2019) bài viết thông

tin trong thời gian qua Chi bộ Tỉnh đoàn đã có nhiều cách làm sáng tạo với nhiều

giải pháp đồng bộ, hiệu quả trong việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức,

phong cách Hồ Chí Minh. Qua đó đã tạo sự chuyển biết tốt trong nhận thức và hành

động của đội ngũ cán bộ, đảng viên trẻ với tinh thần tu dưỡng, rèn luyện, học tập và

làm theo những điều Bác dạy. Hay “Huyện Phước Long: Hơn 70 cán bộ Đoàn, đoàn

viên, thanh niên được bồi dưỡng nghiệp vụ công tác Đoàn” (ngày 7/7/2018), từ bài

44

viết này đã cung cấp cho thanh niên biết và hiểu thêm các chuyên đề về Chủ nghĩa

Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; Đảng Cộng sản Việt Nam – Người tổ chức,

lãnh đạo và là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam; “Tuổi trẻ Bạc

Liêu và những công trình làm theo lời Bác” (ngày 20/9/2018) thông tin của bài viết

gửi đến bạn đọc là học tập và làm theo lời Bác, mỗi năm, tuổi trẻ Bạc Liêu đã có

hàng trăm công trình, phần việc thiết thực, ý nghĩa hướng về cộng đồng, được xã

hội ghi nhận. Dù không phải là công trình tầm cỡ nhưng những mô hình làm theo

lời Bác ở một số Đoàn cơ sở đã mang lại hiệu quả, thật sự lan tỏa sâu rộng trong

đoàn viên, thanh niên.

Trong công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng cho thanh niên, Báo Bạc Liêu

cũng quan tâm đến các vấn đề nóng, vấn đề thời sự, những vấn đề mang tầm chiến

lược có ảnh hưởng trực tiếp đến đất nước. Tiêu biểu là các bài viết “Hội nghị nói

chuyện chuyên đề hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2018” (ngày 10/11/2018) bài viết

thông tin tuyên truyền cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên về vai trò, tầm quan trọng,

những lợi ích mà cộng đồng ASEAN đã mang lại cho sự phát triển của đất nước và

khu vực. Đồng thời đánh giá diễn biến tình hình và dự báo xu hướng phát triển

trong thời gian tới, cũng như công tác đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù

địch trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu và những vấn đề cơ bản về Luật An ninh mạng;

“Định hướng giá trị mới cho thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh” (ngày

17/11/2018) bài viết thông tin trước những diễn biến phức tạp của tình hình chính

trị, kinh tế - xã hội trong khu vực và quốc tế thì việc định hướng cho thanh niên

nhận thực rõ trách nhiệm của mình và có khuynh hướng sống tích cực, có tinh thần

đoàn kết, chia sẻ, tương thân tương ái vì cộng đồng, sẵn sàng đến vùng đất khó

khăn, gian khổ, xung kích thực hiện nhiệm vụ mà Đảng và Nhân dân giao cho theo

tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là việc làm cần thiết. Vì vậy mà trong

thời gian qua, các cấp bộ Đoàn Bạc Liêu đã tích cực triển khai thực hiện Chỉ thị 05

của Bộ Chính trị, 06 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bạc Liêu về đẩy mạnh học tập và

làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và tổ chức triển khai cuộc vận

động “Thanh niên Bạc Liêu sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”, để giúp

thanh niên nắm rõ, từ đó gương mẫu thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ công dân.

45

Bên cạnh đó, việc tuyên truyền đậm nét những chỉ thị, nghị quyết của Ban

Chấp hành Trung ương Đảng và kết quả thực hiện các chỉ thị, nghị quyết cũng được

Báo Bạc Liêu thực hiện xuyên suốt, nhằm cung cấp thông tin chính thống và đúng

đắn về đường lối, chủ trương của Đảng, qua đó bồi đắp niềm tin vào sự lãnh đạo

của Đảng, cũng như ý thức làm theo chủ trương, đường lối của Đảng trong thanh

niên. Cụ thể là Báo Bạc Liêu có bài viết về Nghị quyết 25 của Ban Chấp hành

Trung ương Đảng với tiêu đề “Đoàn viên - thanh niên Bạc Liêu: Thực hiện có hiệu

quả Nghị quyết 25 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng” (ngày 15/11/2018). Bài

viết thông tin đến bạn đọc qua 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 25 của

Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với

công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH”, công tác thanh niên nói chung,

công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nói riêng có bước chuyển biến tích

cực, được cấp ủy Đảng, chính quyền ủng hộ, xã hội đánh giá cao.

Cũng nội dung về tuyên truyền giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên,

Báo Cà Mau có nhiều bài viết về thanh niên học tập và làm theo lời Bác dạy như:

“Tuổi trẻ Trần Văn Thời làm theo gương Bác” (ngày 8/1/2018); “Tuyên dương 39

thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác” (ngày 18/5/2018); “Sẻ chia yêu thương theo

gương Bác” (ngày 15/2/2019) viết về Đoàn Trường Trung học phổ thông Trần Văn

Thời từng bước đưa Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng,

đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đến với tất cả học sinh của trường. Cụ thể trong

các tiết dạy và học, giáo viên đã hướng dẫn học sinh những kỹ năng, phẩm chất đạo

đức, nhất là lối sống tốt đẹp từ tấm gương đạo đức của Bác. Bên cạnh đó, thông qua

các buổi sinh hoạt chi đoàn, phát thanh học đường… Đoàn trường xây dựng các nội

dung học tập và làm theo lời Bác, góp phần giáo dục học sinh của trường.

Ngoài ra, Báo Cà Mau còn có các bài viết về các hoạt động mang ý nghĩa giáo

dục tư tưởng, truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ tỉnh Cà Mau. Điển hình là một

vài bài viết có tiêu đề “Giáo dục chính tư tưởng cho sinh viên” (ngày 4/4/2018),

“Giáo dục truyền thống uống nước nhớ nguồn” (ngày 4/8/2018) … những bài viết

dạng này đã thông tin về các hoạt động của tổ chức Đoàn Thanh niên tỉnh Cà Mau

như: hành trình về “địa chỉ đỏ”, thăm và tặng quà cho gia đình chính sách, Mẹ Việt

46

Nam anh hùng, gia đình thương binh liệt sỹ… Thông qua các hoạt động đã giúp

đoàn viên, thanh niên tỉnh Cà Mau hiểu thêm về lịch sử, sự hy sinh cao cả của thế

hệ cha anh đi trước để giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. Từ đó khơi dậy niềm tự

hào dân tộc, niềm tin của tuổi trẻ tỉnh Cà Mau đối với sự lãnh đạo của Đảng, ra sức

học tập, rèn luyện và cống hiến, góp sức vun đắp, xây dựng quê hương, đất nước

ngày thêm giàu đẹp, văn minh.

- Về các phong trào của Đoàn Thanh niên

Các hoạt động, phong trào của Đoàn Thanh niên là mảng đề tài phong phú,

sinh động được Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau khai thác và thông tin thường xuyên,

nhằm cổ vũ, động viên tinh thần xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ đối với cộng

đồng. Qua đó góp phần giáo dục lý tưởng “sống đẹp – sống có ích” cho thế hệ trẻ

tỉnh Bạc Liêu và tỉnh Cà Mau.

Báo Bạc Liêu có bài viết “Tuổi trẻ Hồng Dân: Chung tay xây dựng nông thôn

mới” (ngày 29/3/2018), bài viết thông tin với khẩu hiệu “Tuổi trẻ Hồng Dân tham

gia xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, các cấp bộ Đoàn huyện Hồng Dân

đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực gắn với phong trào “Ngày thứ Bảy tình

nguyện”, “Ngày Chủ nhật xanh”… thu hút hàng ngàn đoàn viên, thanh niên tham

gia; “Đoàn Thanh niên xung kích giữ gìn an ninh trật tự” (ngày 5/5/2018), đọc bài

viết bạn đọc biết được sau 4 năm triển khai thực hiện Chương trình phối hợp giữa

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Bộ Công an với Đoàn Thanh niên các tỉnh, thành phố

Tây Nam bộ trong hướng dẫn, chỉ đạo, tổ chức các hoạt động thanh niên tham gia

giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn giai đoạn 2014 - 2017 đã tạo sự lan tỏa sâu rộng

tới các cấp bộ Đoàn, đoàn viên, thanh niên Bạc Liêu. Nhiều hoạt động có chiều sâu

thể hiện trên cả hai mặt đảm bảo an ninh trật tự và chung sức vì cộng đồng; “Những

dấu ấn trong Tháng Thanh niên - 2018” (ngày 3/4/2018), đọc bài viết bạn đọc biết

được các hoạt động của tuổi trẻ Bạc Liêu trong Tháng Thanh niên. Và “sức nóng”

của Tháng Thanh niên đã lan tỏa đến đoàn viên, thanh niên trong toàn tỉnh. Khắp

nơi rộn ràng “áo xanh” tình nguyện với những công trình, phần việc mang nhiều lợi

ích cho cộng đồng, xã hội; “Tuổi trẻ Bạc Liêu chung tay chống rác thải nhựa” (ngày

18/6/2019) thông tin từ bài viết là hưởng ứng phong trào chống rác thải nhựa, tuổi

47

trẻ Bạc Liêu đã tổ chức nhiều hoạt động, phong trào như: ra quân thu gom, xử lý rác

thải, trồng cây xanh, phát tờ rơi… nhằm tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người

dân về bảo vệ môi trường, từng bước thay thế việc sử dụng túi ny-lon khó phân hủy

bằng các sản phẩm thân thiện với môi trường trong đời sống sinh hoạt.

Ở nội dung tuyên truyền này, Báo Cà Mau có các bài viết “Sức trẻ Phú Tân”

(ngày 7/3/2018) thông tin đến bạn đọc về tinh thần xung kích, tình nguyện của tuổi

trẻ Phú Tân trên các lĩnh vực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương;

“Tuổi trẻ Cái Nước tình nguyện vì cộng đồng” (ngày 11/5/2018) những hoạt động

của đoàn viên, thanh niên Cái Nước trong phong trào tình nguyện vì cộng đồng và

xây dựng nông thôn mới; “Thanh niên Cà Mau tình nguyện vì cộng đồng” (ngày

1/3/2019) đọc bài viết độc giả biết thêm về các hoạt động tình nguyện của tuổi trẻ

tỉnh Cà Mau như: ra quân làm vệ sinh môi trường, hiến máu tình nguyện, sửa chữa

cầu, đường giao thông nông thôn bị hư hỏng, xuống cấp; khám bệnh và cấp phát

thuốc miễn phí cho người nghèo; “Lan tỏa tinh thần thiện nguyện” (ngày

27/1/2018) viết về các hoạt động thiết thực của đoàn viên, thanh niên Đoàn Phân

hiệu Đại học Bình Dương tại Cà Mau giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn trong

Chương trình “Xuân yêu thương”.

Một nội dung cũng được Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau chỉ đạo chú trọng tuyên

truyền kịp thời đó là phong trào thanh niên khởi nghiệp, phát triển kinh tế. Báo Bạc

Liêu có bài “Đầu năm, bạn trẻ bàn chuyện khởi nghiệp” (ngày 24/2/2018); “Thanh

niên linh hoạt trong khởi nghiệp” (ngày 6/3/2018); “Thanh niên nông thôn làm kinh

tế: Cần sự tự tin và chủ động hơn” (ngày 12/4/2018). Báo Cà Mau “Khi người thích

mạo hiểm kinh doanh” (ngày 26/2/2018) viết về thanh niên Nguyễn Hồng Giang

huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau và Cao Hoàng Khá thành phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau

thành công khi khởi nghiệp bằng hình thức kinh doanh sản phẩm phục vụ “phượt”;

“Tuổi trẻ sáng tạo, khởi nghiệp” (ngày 26/3/2018); “Khởi nghiệp từ tình yêu nơi đất

lạ” (ngày 16/4/2018); “Thanh niên 9X làm kinh tế giỏi” (ngày 27/4/2018) viết về

Phạm Quốc Anh, thanh niên điển hình làm kinh tế giỏi với mô hình dèo cua

giống… Những bài viết này thông tin đến độc giả về tinh thần sáng tạo khởi nghiệp

của thanh niên với ý thức tự vươn lên và khát vọng làm giàu chính đáng. Qua đó cổ

48

vũ, động viên tinh thần khởi nghiệp của thanh niên tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau. Và

để đồng hành trong suốt chặng đường khởi nghiệp của thanh niên tổ chức Đoàn

Thanh niên tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau đã có nhiều hoạt động mang tính trợ lực, hỗ

trợ. Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau cũng đã có những bài viết tuyên truyền về nội dung

này như “Chắp cánh cho thanh niên khởi nghiệp” (ngày 23/3/2019); “Tạo cơ hội

cho thanh niên tiếp cận vốn, giải quyết việc làm” (ngày 15/6/2018)...

Trước yêu cầu của sự nghiệp cách mạng hiện nay, Đảng ta chủ trương tiếp tục

xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc; kiên

định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức cách mạng, ý thức

chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng; có năng lực, bản lĩnh trong hội

nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng và tác phong công nghiệp trong lao

động tập thể, trở thành công dân tốt của đất nước. Cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước

mơ, hoài bão lớn, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học công nghệ tiên tiến, vươn

lên ngang tầm thời đại. Hình thành một lớp thanh niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế

tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc; phấn đấu

cho mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”, góp

phần to lớn vào sự nghiệp đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ

quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, sánh vai cùng các nước tiên tiến trên thế giới. Với

vai trò, chức năng, nhiệm vụ của mình, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau đã làm tốt

công tác tuyên truyền, góp phần giáo dục, cổ vũ, nâng cao trách nhiệm, tinh thần

xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ thông qua các bài viết trên báo. Từ đó, phát huy

mọi tiềm năng to lớn của thanh niên, gắn chặt hoạt động của mình vào lợi ích của

đất nước, tạo ra phong trào hành động cách mạng mạnh mẽ, liên tục, toàn diện tham

gia phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội.

- Về gương thanh niên tiêu biểu

Viết về gương thanh niên tiêu biểu, điển hình trên tất cả các lĩnh vực cũng là

nội dung được BBT Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau chỉ đạo tuyên truyền thường xuyên,

bởi Bác Hồ đã từng nói: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn

văn tuyên truyền”. Bằng những tấm gương cụ thể, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau đã

góp phần định hướng, giáo dục lối sống tích cực, sống có ích cho thanh niên tỉnh

49

Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau.

Ở nội dung này trên Báo Bạc Liêu có thể kể đến một số bài viết tiêu biểu như:

“Trương Lưu Diệp Thúy: Người cán bộ Đoàn nhiệt huyết” (ngày 11/8/2018) thông

tin suốt 15 năm tham gia công tác Đoàn, người thủ lĩnh này đã tạo được dấu ấn đậm

nét thông qua các phong trào, hoạt động tình nguyện của tuổi trẻ; “Đặng Văn Quốc:

Thủ lĩnh Đoàn mang sắc phục vàng” (ngày 8/11/2018) bài viết mang đến thông tin

cho bạn đọc về tinh thần sáng tạo, tiên phong, tận tụy trong công việc chuyên môn

lẫn phong trào Đoàn của Thượng úy Đặng Văn Quốc, Bí thư Chi đoàn Phòng Cảnh

sát giao thông đường thủy – Công an tỉnh Bạc Liêu; “Thượng úy Nguyễn Hùng

Hòa: 27 lần hiến máu cứu người” (ngày 8/6/2019) viết về người chiến sỹ trẻ tích

cực với phong trào hiến máu tình nguyện và được Ban Chỉ đạo Quốc gia vận động

hiến máu tình nguyện tôn vinh 100 người hiến máu tiêu biểu toàn quốc năm 2019;

“Anh Nguyễn Cao Sáu: Cán bộ Đoàn tích cực chăm lo cho thiếu nhi” (ngày

22/11/2018) bài viết thông tin đến bạn đọc về người thủ lĩnh Đoàn – Nguyễn Cao

Sáu đã tổ chức được nhiều hoạt động chăm lo cho thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn.

Tiêu biểu là triển khai thực hiện có hiệu quả công trình “5.000 đồng vì đàn em thân

yêu”, từ đó giúp đỡ được nhiều học sinh nghèo hiếu học. Ngoài ra, anh còn tích cực

tham gia các hoạt động thiện nguyện vì cộng đồng.

Cũng nội dung gương thanh niên vì cuộc sống cộng đồng, Báo Cà Mau có

những bài viết tiêu biểu: “Hai Kaka: Tấm lòng với trẻ em nghèo” (ngày 2/6/2018)

viết về anh Trịnh Chí Hải, Bí thư Chi đoàn Phòng Thời sự - Đài Phát thanh –

Truyền hình Cà Mau đã có nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa giúp đỡ trẻ em nghèo

ở vùng sâu vùng xa.

Viết về gương thanh niên, Báo Cà Mau còn tập trung nhiều vào những tấm

gương tiêu biểu trong phong trào phát triển kinh tế. Tiêu biểu là các bài viết: “Làm

giàu trên chính quê hương mình” (ngày 26/2/2018) bài viết thông tin thanh niên

Trần Bình Nguyên xã Hàng Vịnh, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau tiêu biểu trong

phong trào phát triển kinh tế với mô hình nuôi dê. Anh vinh dự được nhận giải

thưởng Lương Đình Của; “Bí thư chi đoàn ấp năng động khởi nghiệp” (ngày

26/9/2018) đọc bài viết bạn đọc biết về chàng thanh niên 9X - Võ Văn Kiệt sinh

50

năm 1999 ấp Tân Đức, xã Tân Đức, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau đã nỗ lực vươn

lên từ việc học nghề sửa xe máy; “Nghị lực cô chủ trẻ” (ngày 18/5/2018) bài viết

thông tin đến bạn đọc cô chủ trẻ - Đỗ Phương Quỳnh chủ sở hữu nhiều Spa nhờ

nguồn vốn tích lũy từ thời sinh viên. Chính sự tích cóp, làm việc chăm chỉ và đam

mê đã đem lại sự thành công cho Đỗ Phương Quỳnh khi còn rất trẻ.

Bên cạnh đó, Báo Cà Mau cũng có nhiều bài viết về gương điển hình trong

phong trào học tập. Bài “Đôi bạn cùng tiến” (ngày 5/5/2018) viết về Võ Nguyên

Phúc và Võ Thị Như Ý Trường cao đẳng Cộng đồng Cà Mau học giỏi và tích cực

trong các phong trào của Đoàn; “Nguyễn Nguyên Tú: Cô sinh viên 5 tốt” (ngày

14/7/2018) đọc bài viết bạn đọc cảm nhận được sự nhiệt huyết, năng động và không

ngừng nỗ lực trong học tập của Nguyên Tú để vinh dự được nhận danh hiệu “Sinh

viên 5 tốt”.

Những tấm gương thanh niên tiêu biểu được Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau giới

thiệu đến bạn đọc đều có những việc làm thiết thực, cụ thể và ý nghĩa. Hiệu quả của

việc tuyên truyền vì thế cũng được nâng lên, không chỉ giới thiệu việc làm tốt, tinh

thần “sống đẹp - sống có ích”, mà còn khuyến khích mọi người, trong đó có thanh

niên chung tay xây dựng một xã hội văn minh, tươi đẹp bằng những việc làm tử tế.

Đây được xem là một đóng góp quan trọng của Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau trong

công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

2.2.2.2. Hình thức tuyên truyền khá phong phú

Hình thức tuyên truyền cho thanh niên trên báo chí chủ yếu ở kết cấu chuyên

trang, chuyên mục và thể loại bài viết. Cùng với nội dung, hình thức cũng là yếu tố

quyết định đến chất lượng, hiệu quả tuyên truyền. Hình thức thể hiện nội dung tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau

là các tin, bài phản ánh, ghi nhanh, phóng sự ảnh, ảnh, gương thanh niên.

* Thể loại tin, bài phản ánh, ghi nhanh

Theo khảo sát, giai đoạn từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019, Báo Bạc Liêu có

tổng số 135 tin, 418 bài và Báo Cà Mau có 74 tin, 114 bài có nội dung tuyên truyền giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên. Trong đó, thể loại tin, bài phản ánh, ghi nhanh,

phỏng vấn chiếm khoảng trên 85% ở cả Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau, cụ thể:

51

- Báo Bạc Liêu

Đối với thể loại này, các tin, bài viết trên Báo Bạc Liêu phản ánh những kết

quả tích cực của tổ chức Đoàn Thanh niên và các hoạt động tình nguyện, xung kích

của đoàn viên, thanh niên tỉnh Bạc Liêu. Tiêu biểu là bài “49 ngày thứ Bảy tình

nguyện giải quyết thủ tục hành chính cho dân” (ngày 29/6/2019), đọc bài viết độc

giả biết thông tin trong 6 tháng đầu năm 2019, tuổi trẻ khối các cơ quan tỉnh Bạc

Liêu đã tổ chức được 49 ngày thứ Bảy tình nguyện giúp nhân dân hoàn thành các

thủ tục hành chính dễ dàng, nhanh chóng… Đặc điểm của thể loại bài viết này xuất

hiện khá dày so với các thể loại còn lại trên Báo Bạc Liêu. Vì vậy khi có vấn đề cần

tuyên truyền, có thông tin thời sự đều đáp ứng kịp thời chuyển đến đoàn viên, thanh

niên. Bài viết dạng này thường đóng vai trò là bài “đinh” của chuyên trang thanh

niên ở Báo Bạc Liêu. Đây cũng là thế mạnh của phóng viên Báo Bạc Liêu. Theo bà

Nguyễn Thị Lâm Anh, Phó Tổng biên tập Báo Bạc Liêu: “Phóng viên của tòa soạn

thực hiện rất tốt nội tuyên truyền về các hoạt động của Đoàn và phong trào thanh

niên. Vì phóng viên theo dõi và bám sát với các hoạt động của tổ chức Đoàn từ tỉnh

đến cơ sở. Ngoài ra thì phóng viên phụ trách mảng tuyên truyền về thanh niên có

mối quan hệ khá tốt với hệ thống Đoàn Thanh niên của tỉnh nên khi có hoạt động tổ

chức Đoàn chủ động thông tin cho phóng viên. Vì vậy phóng viên ít bỏ sót nội dung

thông tin về các hoạt động của Đoàn” [phụ lục 5].

Ở thể loại tin, bài phản ánh, ghi nhanh, phỏng vấn, Báo Bạc Liêu có phần

chiếm ưu thế hơn so với Báo Cà Mau. Tần suất xuất hiện và số lượng bài viết trên

Báo Bạc Liêu nhiều hơn Báo Cà Mau do Báo Bạc Liêu có chuyên trang thanh niên

cố định xuất bản vào thứ Ba, thứ Năm và thứ Bảy hàng tuần. Cụ thể Báo Bạc Liêu

có 470 tin, bài viết về nội dung này, còn Báo Cà Mau có 159 tin, bài.

- Báo Cà Mau

Cũng như Báo Bạc Liêu, ở thể loại tin, bài phản ánh, ghi nhanh, phỏng vấn,

Báo Cà Mau tập trung nội dung tuyên truyền các mặt làm được của tổ chức Đoàn

Thanh niên tỉnh Cà Mau. Có thể kể đến bài viết “Tuổi trẻ xung kích, năng động”

(ngày 27/10/2018) bài viết thông tin đến bạn đọc về công tác Đoàn và phong trào

thanh niên Phân hiệu Trường Đại học Bình Dương tại Cà Mau năm học 2017 - 2018

52

có nhiều tiến bộ, phát huy được tinh thần xung kích, đoàn kết, năng động, sáng tạo

của tuổi trẻ Phân hiệu trường Đại học Bình Dương tại Cà Mau, đóng góp tích cực vào sự

phát triển chung của tỉnh Cà Mau… Các bài viết ở thể loại này đóng vai trò là bài lớn và

thường chiếm 2/3 trang báo của Báo Cà Mau. Tuy nhiên do không có chuyên trang thanh

niên nên tần suất xuất hiện các bài viết dạng này không thường xuyên.

Đây cũng là nội dung mà Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau nhận được sự quan

tâm nhiều của công chúng. Qua khảo sát có 74,7% trong tổng số 300 phiếu điều tra

nhóm đối tượng thanh niên là học sinh, sinh viên (chọn đối tượng này khảo sát vì

Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau có phối hợp tuyên truyền phát hành báo trong trường

học); thanh niên công chức, viên chức và thanh niên địa bàn dân cư theo dõi nội

dung này trên Báo Bạc Liêu. Con số tương ứng đối với Báo Cà Mau là 72,68%

[xem phụ lục 1, biểu đồ 9].

* Phóng sự ảnh

Phóng sự ảnh là một thể loại của báo chí với hình thức kể một câu chuyện, sự

kiện bằng hình ảnh. Thể loại này cũng được Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau sử dụng,

chiếm 5% trong tổng số tin, bài giai đoạn từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019. Ưu

điểm của thể loại phóng sự ảnh đáp ứng nhu cầu của công chúng hiện đại, vì lời dẫn

trong phóng sự ảnh ngắn gọn, cô đọng nhưng bao trùm, thể hiện đầy đủ nội dung

truyền tải nên bạn đọc sẽ không mất quá nhiều thời gian để đọc. Cụ thể thể loại

phóng sự ảnh xuất hiện ở Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau như sau:

- Báo Bạc Liêu

Ở Báo Bạc Liêu, phóng sự ảnh thường được dùng tuyên truyền trong các hoạt

động, sự kiện lớn của Đoàn Thanh niên như: Tháng Thanh niên, Chương trình Tiếp

sức mùa thi, Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè, các hoạt động thiện nguyện của

tuổi trẻ… Chẳng hạn phóng sự ảnh với tiêu đề “Sôi nổi ra quân Tháng Thanh niên”

(ngày 10/3/2018); “Chuyến về nguồn Khu căn cứ Tỉnh ủy: Ý nghĩa và thiết thực”

(ngày 26/3/2019). Một phóng sự ảnh trên Báo Bạc Liêu có từ 5 - 7 ảnh. Tuy nhiên,

thể loại này trên Báo Bạc Liêu thời gian xuất hiện không ổn định và còn ít.

- Báo Cà Mau

53

Tương tự như Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau chỉ sử dụng thể loại phóng sự ảnh

để thông tin một vài hoạt động tiêu biểu của Đoàn Thanh niên, vì vậy mà cũng

không xuất hiện thường xuyên trên Báo Cà Mau. Tuy nhiên, làm phép so sánh giữa

Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau thì thể loại phóng sự ảnh trên Báo Cà Mau hấp dẫn

và sinh động hơn. Thứ nhất, hình ảnh trên Báo Cà Mau được in màu trong khi Báo

Bạc Liêu in trắng đen. Thứ hai, hình ảnh trên Báo Cà Mau bắt được nhiều khoảnh

khắc đẹp của thanh niên trong các phong trào, hoạt động của tuổi trẻ, còn Báo Bạc

Liêu thỉnh thoảng cũng có hình ảnh lột tả được nội dung nhưng hầu hết là mang tính

chung chung dạng minh họa. Mặt khác, phóng sự ảnh trên Báo Cà Mau đa phần đều

có ảnh toàn cảnh, trung cảnh, cận cảnh và có cả khung đứng lẫn khung ngang, còn

Báo Bạc Liêu hầu hết là cảnh rộng, khung ngang, hiếm khi xuất hiện ảnh dạng

khung đứng và cận cảnh. Về chất lượng ảnh thì Báo Cà Mau sắc nét hơn, Báo Bạc

Liêu đôi lúc có ảnh bị nhòe do trong qua trình chụp ảnh bị rung tay hoặc lấy nét

không đúng chủ thể.

Theo ông Nguyễn Quốc Doanh, Phó Tổng biên tập Báo Cà Mau cho biết:

“Báo Cà Mau có đội ngũ phóng viên phụ trách ảnh nên bố cục, hình ảnh của tòa soạn

trong thời gian qua đạt chất lượng. Bên cạch đó, phóng viên của Báo Cà Mau hầu hết

đều được trang bị máy ảnh hiện đại, vì vậy mà hình ảnh đảm bảo” [phụ lục 6].

* Ảnh

Ảnh báo chí là một trong những nội dung quan trọng của tờ báo, bởi đó là một

cửa thông tin vừa có tính thuyết phục, vừa có tính khách quan và bắt mắt, tạo cảm

xúc ngay với người xem. Ở Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau, hầu hết trong các bài

viết đều có ảnh minh họa cho nội dung được đề cập. Theo khảo sát, từ tháng 1/2018

đến tháng 6/2019, ở Báo Bạc Liêu có 413 ảnh và Báo Cà Mau có 161 ảnh, cụ thể:

- Báo Bạc Liêu

Ở Báo Bạc Liêu, việc sử dụng ảnh minh họa cho các tin, bài viết được BBT

quan tâm chỉ đạo phóng viên thực hiện. Từ đó đã góp phần nâng cao hiệu quả, tính

thuyết phục trong các bài viết tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh

niên. Tuy nhiên, ảnh sử dụng minh họa cho các tin, bài ở Báo Bạc Liêu chủ yếu ảnh

54

toàn cảnh và trung cảnh, rất ít ảnh đặc tả. Trong 413 ảnh ở Báo Bạc Liêu, ảnh toàn

cảnh và trung cảnh chiếm hơn 93%, còn lại là đặt tả.

Theo phóng viên Hữu Thọ, Báo Bạc Liêu, có hai nguyên nhân dẫn đến sự

chênh lệch không cân đối tỷ lệ trong việc sử dụng ảnh minh họa: “Thứ nhất, vấn đề

về tư duy, quan điểm của tờ báo, cách lựa chọn sử dụng ảnh của BBT Báo Bạc

Liêu. Thứ hai, kỹ thuật chụp ảnh, khả năng sử dụng thiết bị của phóng viên còn hạn

chế, cũng như không chọn được góc độ, khoảnh khắc đắt giá do Báo Bạc Liêu

không có phóng viên chuyên ảnh mà tất cả đều tự học, tự mài mò. Chính vì thế để

an toàn, có ảnh minh họa cho bài viết phóng viên thường chụp ảnh toàn cảnh và

trung cảnh ở các hoạt, sự kiện của Đoàn Thanh niên. Ngoài ra, máy ảnh mà cơ quan

trang bị cho mỗi phòng nghiệp vụ (một máy) hiện nay đã cũ, trên dưới 10 năm nên

khi chụp chất lượng ảnh kém. Đối với phóng viên tự trang bị máy ảnh tương đối

như Nikon, Canon… thì không khai thác được các ưu điểm của máy, không biết

chỉnh các thông số mà thường chụp ở chế độ auto” [phụ lục 11].

Bên cạnh đó, chú thích ảnh ở Báo Bạc Liêu thiếu chuyên nghiệp, còn mang

tính chung chung, đơn điệu. Ảnh báo chí không phải là ảnh nghệ thuật, ảnh báo chí

diễn đạt sự kiện và chú thích ảnh là một thành tố trong tác phẩm để góp phần trình

bày, thể hiện đầy đủ hơn các khía cạnh của sự kiện, sự việc. Một bức ảnh nếu chú

thích không đầy đủ, nhất là các yếu tố thông tin như thời điểm, không gian mà bản

thân “ngôn ngữ ảnh” khó tự thể hiện, hiệu quả tuyên truyền sẽ không cao. Hình ảnh

trên báo chí truyền thông là thông điệp không có bộ mã, vì thế không phải ai cũng

đọc ra thông tin giống nhau.

- Báo Cà Mau

Ở Báo Cà Mau, việc sử dụng ảnh minh họa đa dạng hơn Báo Bạc Liêu có cả

ảnh toàn cảnh, trung cảnh và ảnh đặt tả. Trong 161 ảnh, ảnh toàn cảnh và trung cảnh

chiếm tỷ lệ 67,7%, ảnh đặt tả chiếm 33,3%. Chính sự đa dạng trong việc sử dụng

ảnh minh họa cho các tin, bài viết tuyên truyền về công tác Đoàn và phong trào

thanh niên không chỉ góp phần bổ sung thông tin cho bài viết, mà còn làm tăng giá

trị thẩm mỹ của trang Báo Cà Mau.

55

Khảo sát thực tế cho thấy ảnh minh họa ở Báo Cà Mau chất lượng hơn Báo

Bạc Liêu. Nhờ ảnh có chất lượng độc giả hiểu sâu hơn và trả lời những điều cần

thiết về thông tin trong nội dung tác phẩm báo chí. Ảnh thực hiện vai trò là minh

chứng cho thông tin mà thông tin trong tít và nội dung bài viết đã nêu ra; ảnh cũng

làm phong phú, làm cho nội dung tăng tính chân thật, tôn thêm tính hấp dẫn và giá

trị cho tác phẩm báo chí.

Tuy nhiên, cũng giống như Báo Bạc Liêu, việc chú thích ảnh ở Báo Cà Mau

cũng chung chung, dài dòng, độ thuyết phục không cao.

Để tránh sự trùng lắp, tạo sự đa dạng trong hình thức tuyên truyền, giúp công

chúng thay đổi “khẩu vị” khi theo dõi nội dung liên quan đến thanh niên, Báo Bạc

Liêu thường xuyên thay đổi lần lượt chuyên mục trong chuyên trang thanh niên.

Ngoài những chuyên mục xuất hiện thường xuyên và liên tục, có những chuyên

mục chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn. Tiêu biểu là chuyên mục “Mỗi ngày một tin

tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp” trên chuyên trang thanh niên Báo Bạc Liêu.

Chuyên mục được xây dựng nhằm tuyên truyền những việc làm, hành động đẹp của

tuổi trẻ Bạc Liêu. Chuyên mục này chỉ tồn tại trong 3 tháng rồi “xóa sổ” để nhường

cho một chuyên mục mới. Đối với Báo Cà Mau do chuyên trang thanh niên còn

đang “tầm gửi” trên các chuyên trang khác nên hạn chế trong vấn đề xây dựng

những chuyên mục mới.

2.2.2.3. Nguyên nhân thành công

Qua phân tích về những kết quả đạt được, tác giả nhận thấy những ưu điểm

trong công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in

Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau bắt nguồn từ những nguyên nhân:

- Sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bạc Liêu,

Cà Mau, hơn hết là sự quan tâm chỉ đạo sâu sát và kịp thời của BBT Báo Bạc Liêu,

Báo Cà Mau. Sự quan tâm đúng mức của người đứng đầu chính là yếu tố quan

trọng quyết định sự thành công trong việc thực hiện nhiệm vụ của đơn vị. Xét trong

cơ quan tuyên truyền, đây chính là điều kiện cần để nâng cao chất lượng tuyên

truyền. Qua theo dõi và phỏng vấn sâu, có thể nhận thấy trong quan điểm chỉ đạo

của BBT Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau luôn quan tâm đến tuyên truyền giáo dục tư

56

tưởng, lối sống cho thanh niên. Việc chuyển tải đầy đủ các chỉ thị, nghị quyết của

Bộ Chính trị, của Trung ương Đoàn, của Tỉnh ủy Bạc Liêu, Tỉnh ủy Cà Mau; đồng

thời phản ánh kịp thời các hoạt động của Đoàn Thanh niên để cổ vũ tinh thần cho

tuổi trẻ tỉnh nhà cũng là một trong những chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan báo

chí địa phương, do đó sự quan tâm chỉ đạo kịp thời và sâu sát của BBT Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau đã giúp cho việc thực hiện các chức năng này đạt hiệu quả cao.

Nội dung của các bài viết về thanh niên trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau được bạn

đọc đánh giá là thiết thực, hữu ích. Qua khảo sát, có 70% trong tổng số 300 người

đánh giá nội dung tuyên truyền về thanh niên trên Báo Bạc Liêu là thiết thực và tỷ

lệ 71,33% là bạn đọc dành cho Báo Cà Mau [xem phụ lục 1, biểu đồ 2].

- Nhân lực cũng là một yếu tố quyết định sự thành công của công tác tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau.

Việc sử dụng nguồn lực phóng viên hiện có cũng như đội ngũ cộng tác viên ở các

Đài Truyền thanh, tổ chức Đoàn Thanh niên các cấp trong tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau

đã giúp cho công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên có

nguồn thông tin phong phú, đa dạng, vừa đáp ứng được tính thời sự kịp thời, vừa

cung cấp thông tin chiều sâu cho bạn đọc. Những phóng viên được phân công phụ

trách viết về thanh niên trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau được đào tạo cơ bản về

nghiệp vụ báo chí, có nền tảng lý luận chính trị, có thời gian công tác trong cơ quan

báo chí dài nên có kinh nghiệm cũng như kỹ năng phát hiện đề tài, xử lý thông tin

và thể hiện tác phẩm báo chí.

Với các cộng tác viên ở Đài Truyền thanh, đa phần đều có thời gian cộng tác

lâu dài với Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau nên cũng có kinh nghiệm trong việc chọn

lọc thông tin phù hợp để chuyển tải trên báo chí. Sự tham gia của các cây bút đến từ

các Huyện đoàn, Thị đoàn, Thành đoàn trong tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau đã cung

cấp thêm nguồn thông tin mới, đa dạng, phong phú, sát với thực tiễn. Ngoài ra, các

bài viết đến từ các cộng tác viên còn giúp bạn đọc có thêm “nhiều món” để lựa

chọn, có thể hấp dẫn hơn hoặc nhiều thông tin hơn, đồng thời tránh được áp lực về

chỉ tiêu tin, bài cho phóng viên, giúp phóng viên có thời gian đầu tư sâu vào những

bài viết nặng ký khác.

57

2.2.3. Hạn chế và nguyên nhân

Đánh giá trên tổng thể, vấn đề tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau có những ưu điểm nhưng đồng

thời cũng có nhiều hạn chế, làm giảm đi sức hấp dẫn của tờ báo, đó là:

- Tuyên truyền chưa toàn diện

Chính trị, tư tưởng là một nội dung khá rộng lớn, báo chí có thể phản ánh ở

nhiều khía cạnh khác nhau nhưng làm sao phải hướng đến hiệu quả là củng cố lòng

trung thành tuyệt đối vào chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vào chủ

nghĩa xã hội, củng cố niềm tin về vai trò lãnh đạo của Đảng. Báo chí phải thể hiện

được chức năng là công cụ tuyên truyền của Đảng, là vũ khí sắc bén trên mặt trận tư

tưởng nhằm chống lại những luận điệu xuyên tạc, bôi nhọ Đảng, Nhà nước. Tuy

nhiên, tác giả nhận thấy trong thời gian khảo sát từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019,

Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau rất ít khi chú ý đến đề tài tuyên truyền chống lại các

luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch cho thanh niên bằng những bài viết đề

cập trực diện vấn đề. Trong khi thực tế hiện nay, nhận thức, hiểu biết của một bộ

phận đáng kể thanh niên về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh còn mờ

nhạt, số thanh niên có hiểu biết sâu sắc để đủ khả năng phổ biến, tuyên truyền về

chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh càng ít.

Mặt khác, cả Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau tập trung quá nhiều vào tuyên

truyền về kết quả làm được với những mặt tích cực của tổ chức Đoàn Thanh niên

tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau mà không đề cập, hoặc đề cập quá ít đến mảng đề tài về

đời sống thanh niên… đã làm cho công chúng không nhìn thấy được bức tranh toàn

diện về thanh niên của tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau. Chiếm 38,5% trong 300 phiếu khảo

sát cho rằng đề tài phản ánh trong các bài viết về thanh niên trên Báo Bạc Liêu chưa

phong phú và tương ứng với Báo Cà Mau là 33,67% [xem phụ lục 1, biểu đồ 4].

- Hình thức tuyên truyền đơn giản, ngôn ngữ thiếu hấp dẫn, nghèo nàn

Thanh niên là đối tượng trẻ, năng động nên ngôn ngữ tuyên truyền cần phải

nhẹ nhàng, mềm mại, trong khi các bài viết trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau trong

thời gian qua nhiều bài viết bám chặt vào văn phong báo cáo, chỉ thị, nghị quyết nên

thiếu đi tính hấp dẫn. Ngôn ngữ trong các bài viết của phóng viên nghèo nàn cũng

58

là một điểm yếu trong công tác tuyên truyền về mảng đề tài giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên. Trong bài viết “Cuộc thi tìm hiểu chủ nghĩa Mác-Lênnin, tư

tưởng Hồ Chí Minh năm 2019: Bồi dưỡng bản lĩnh chính trị cho đoàn viên, thanh

niên” (ngày 30/3/2019) ở Báo Bạc Liêu có đoạn “với mục đích tuyên truyền, giáo

dục chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thực hiện có hiệu quả Chỉ thị

05 của Bộ Chính trị, Chỉ thị 06 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bạc Liêu về đẩy mạnh

học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong cán bộ Đoàn,

đoàn viên, thanh niên, Tỉnh đoàn tổ chức cuộc thi tìm hiểu chủ nghĩa Mác-Lênin, tư

tưởng Hồ Chí Minh năm 2019. Cuộc thi được triển khai sâu rộng đến các cấp bộ

Đoàn trong tỉnh và việc tổ chức đảm bảo tính thiết thực, hiệu quả”; “Tuổi trẻ Bạc

Liêu tri ân người có công” (ngày 30/4/2019) viết “kỷ niệm 44 năm Ngày giải phóng

miền Nam, thống nhất đất nước, đoàn cán bộ Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, UBND,

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh đã đến viếng nghĩa trang liệt sĩ tỉnh tại

huyện Hòa Bình. Tham gia đoàn viếng có đại diện các sở, ban, ngành, đoàn thể,

chức sắc, tôn giáo, Hội Doanh nhân trẻ và đông đảo đoàn viên, thanh niên của tỉnh”.

Báo Cà Mau trong bài viết “Khởi nghiệp cùng thanh niên” (ngày 5/12/2018)

có đoạn “thời gian qua, Huyện đoàn Cái Nước đã triển khai thực hiện nhiều phong

trào để đoàn viên, thanh niên trên địa bàn có cơ hội phát huy lợi thế của địa phương

sáng tạo khởi nghiệp”; “Học Bác từ việc làm nhỏ” (ngày 19/12/2018) sử dụng ngôn

ngữ khô khan, rập khuôn mà ta dễ thấy ở các cơ quan báo Đảng địa phương “những

năm qua, Trường THPT Trần Văn Thời không ngừng thi đua học tập và làm theo

lời Bác bằng những việc làm ý nghĩa, thiết thực. Trong đó, nổi bật là hoạt động xây

dựng quỹ Vì bạn nghèo đã nâng bước cho nhiều học sinh nghèo, khó khăn đến

trường”... Một số minh chứng để thấy rằng khả năng sử dụng ngôn ngữ của phóng

viên ở Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau trong thời gian qua còn khôn khan, thiếu tính

hấp dẫn đối với công chúng.

Ông Ngô Vũ Thăng, Bí thư Tỉnh đoàn Bạc Liêu đánh giá: “Có thể khẳng định,

Báo Bạc Liêu là một kênh thông tin quan trọng trong việc định hướng thông tin,

tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên tỉnh Bạc Liêu. Báo Bạc

Liêu đã kịp thời đưa những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật

59

của Nhà nước đến với thanh niên; đồng thời cũng kịp thời phản ánh những hoạt

động tình nguyện của tuổi trẻ nhằm động viên, khích lệ tinh thần của thanh niên.

Tuy nhiên, phải thẳng thắn nhìn nhận là nhiều bài viết trên Báo Bạc Liêu còn khôn

khan, nặng về văn phong báo cáo nên thiếu sự hấp dẫn đối với độc giả là thanh

niên” [phụ lục 7].

Ông Nguyễn Hoàng Đạo, Bí thư Tỉnh đoàn Cà Mau nhận định: “Nội dung

tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau còn thiếu

chiều sâu, chưa thiết thực, đôi lúc chưa quan tâm việc tuyên truyền, đưa tin chưa kịp

thời các hoạt động của Đoàn Thanh niên. Hình thức chuyển tải tác phẩm báo chí

còn sơ sài, chưa có sức hấp dẫn, lôi cuốn thanh niên. Ngôn ngữ của các tác phẩm

đôi lúc nặng về chính trị” [phụ lục 8].

Kết cấu trang thanh niên trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau thường xuyên chỉ có

hai bài viết, trong đó một bài chính và một bài phụ. Những loại hình ngôn ngữ hiện

đại như graphic (các loại biểu đồ, bản đồ), thông tin bổ trợ, ý kiến phản hồi của bạn

đọc… gần như không xuất hiện trên trang thanh niên. Qua khảo sát 300 phiếu với

nhóm đối tượng thanh niên là học sinh, sinh viên; thanh niên công chức, viên chức

và thanh niên địa bàn dân cư ở hai tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau cho kết quả như sau:

60

Biểu đồ 2.1: Đánh giá của bạn đọc về các bài viết về thanh niên trên báo in Báo

Bạc Liêu và Báo Cà Mau

- Thiếu sự tương tác với công chúng

Tương tác là tác động qua lại với nhau, quan hệ hai chiều giữa các sự vật, hiện

tượng. Việc tương tác với công chúng báo chí ở Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau gần

như không diễn ra, nhất là ở Báo Bạc Liêu dù Báo Bạc Liêu có trang tin điện tử (địa

chỉ baobaclieu.vn). Phần phản hồi của bạn đọc trên trang điện tử baobaclieu.vn rất ít

khi nhận được ý kiến từ phía người xem. Cả Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau chưa

xây dựng được đường dây nóng trong chuyên trang để ghi nhận ý kiến của công

chúng về những vấn đề đang diễn ra trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên,

hay đánh giá về những tin, bài có nội dung tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên. Vì vậy, thông tin từ Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau đến với công chúng

là thông tin một chiều. Vì công chúng không được lên tiếng về những thông tin

nhận được nên cũng không quan tâm nhiều đến những nội dung truyền tải trên hai

cơ quan báo chí này về tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

Qua khảo sát của tác giả, có 137/300 người (chiếm 45,67% tổng số người) được

khảo sát cho biết không thường xuyên theo dõi nội dung này trên Báo Bạc Liêu.

Con số tương ứng đối với Báo Cà Mau là 159/300 người (chiếm tổng số 53%) [xem

phụ lục 1, biểu đồ 1].

61

* Nguyên nhân

Những hạn chế trong vấn đề tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên ở Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau bắt nguồn từ những nguyên nhân sau:

- Công tác chỉ đạo tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

đôi lúc lơ là

Mặc dù BBT Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau trong thời gian qua cũng theo dõi,

quan tâm chỉ đạo về tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên. Tuy

nhiên, có đôi lúc công tác chỉ đạo tuyên truyền về vấn đề này mờ nhạt hơn so với

các lĩnh vực như chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, an ninh quốc phòng. Đặc biệt là

vào thời điểm diễn ra đại hội Đảng các cấp, các kỳ họp Hội đồng nhân dân, các sự

kiện văn hóa lớn… Từ sự buông lỏng trong định hướng tuyên truyền và không

thường xuyên nên nhiều bài viết của phóng viên về mảng công tác Đoàn và phong

trào thanh niên không sát với thời sự, dẫn đến không kịp thời cổ vũ, động viên,

khích lệ tinh thần nhiệt huyết của tuổi trẻ tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau.

Ông Nguyễn Quốc Doanh, Phó Tổng biên tập Báo Cà Mau cho biết: “Các tin,

bài viết về công tác Đoàn và phong trào thanh niên trên Báo Cà Mau chưa thực hiện

thường xuyên, liên tục mà chủ yếu tuyên truyền theo các đợt cao điểm vào ngày lễ,

hoạt động của Đoàn” [phụ lục 6].

- Nguồn nhân lực phụ trách thực hiện tuyên truyền về thanh niên trên Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau chỉ cơ bản đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, chưa được phát huy

hết năng lực và khả năng sáng tạo.

Với số lượng phóng viên hiện có (Báo Bạc Liêu có 2 phóng viên, Báo Cà Mau

không có phóng viên phụ trách riêng viết tuyên truyền về công tác Đoàn và phong

trào thanh niên mà vào từng thời điểm khác nhau Ban Biên tập sẽ phân công cụ

thể), nhiệm vụ tuyên truyền về công tác Đoàn và phong trào thanh niên cơ bản đảm

bảo được các yêu cầu của tòa soạn, tuy nhiên chưa tạo ra được sự đột phá trong việc

nâng cao chất lượng nội dung và hình thức tuyên truyền. Cách thức tổ chức đăng ký

bài viết hàng tuần của Báo Bạc Liêu và quy định phải nộp bài trước khi ra báo một

ngày làm cho phóng viên không chủ động phát huy được tinh thần sáng tạo, tìm tòi

những đề tài mới lạ mà đôi lúc chủ yếu là viết bài để trả nợ theo kiểu lấp đầy trang.

62

Báo Bạc Liêu mỗi tuần xuất bản 3 số vào thứ Ba, thứ Năm, thứ Bảy, mỗi số đều có

chuyên trang thanh niên. Theo bà Nguyễn Thị Lâm Anh, Phó Tổng biên tập phụ

trách nội dung của Báo Bạc Liêu nhận định: “Rất nhiều bài viết xuất hiện trên

chuyên trang thanh niên có nội dung “vô thưởng vô phạt”, sử dụng cũng được,

không sử dụng cũng không sao. Tuy nhiên vì nguồn bài hạn chế, không có sự chủ

động nên bắt buộc phải sử dụng” [phụ lục 5].

Ở Báo Cà Mau thì không có chuyên trang, chuyên mục cố định đối với trang

thanh niên. Cụ thể bài “Khởi nghiệp cùng thanh niên” (ngày 5/12/2018) đăng trang

11, thì đến bài “Nhiệt huyết tuổi trẻ” (ngày 21/12/2018) lại đăng ở trang 5; “Những

thanh niên dám nghĩ, đám làm” (ngày 6/5/2019) đăng trang 10; “Những mô hình

kinh tế hiệu quả của thanh niên” (ngày 26/6/2019” đăng trang 9… điều này làm cho

bạn đọc khó theo dõi.

Ông Nguyễn Quốc Doanh, Phó Tổng biên tập Báo Cà Mau cho biết: “Báo Cà

Mau hiện nay không có chuyên mục riêng cho thanh niên mà chỉ có tuyên truyền

lồng ghép vào các chuyên trang. Trong thời gian qua, bài viết do phóng viên của tòa

soạn thực hiện đảm bảo được yêu cầu về nội dung, đúng trọng tập, phản ảnh kịp

thời đời sống sinh hoạt, hoạt động của Đoàn tỉnh Cà Mau thông qua các phóng sự,

tin, bài những gương điển hình tiêu biểu của thanh niên trên nhiều lĩnh vực. Bên

cạnh đó, hạn chế của phóng viên là chưa có nhiều loạt bài mang tích chuyên sâu về

hoạt động Đoàn, thanh niên chỉ dừng lại các dạng bài phản ảnh các phong trào là

chính” [phụ lục 6].

- Chưa có sự đầu tư một cách hệ thống và lâu dài

BBT Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau dù có quan tâm đến công tác chỉ đạo tuyên

truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, tuy nhiên trong thời gian qua

việc đầu tư cho nhiệm vụ này là không tương xứng, qua đó không nâng cao được

chất lượng nội dung và hình thức tuyên truyền. Đội ngũ phóng viên được phụ trách

thực hiện mảng đề tài này không được thường xuyên bồi dưỡng về kỹ năng, nghiệp

vụ báo chí cũng như không được tạo điều kiện học tập nâng cao trình độ chính trị.

Việc thiếu một nền tảng chính trị là nguyên nhân làm cho phóng viên không dám đi

63

sâu, đi đến tận cùng vấn đề bằng tư duy duy vật biện chứng mà chủ yếu viết bằng

kinh nghiệm, vì vậy việc thiếu những đề tài hay, hấp dẫn là không có gì khó hiểu.

Bên cạnh đó, các chế độ đãi ngộ với phóng viên viết tuyên truyền về mảng

công tác Đoàn và phong trào thanh niên cũng chưa thỏa đáng trong khi để thực hiện

tốt nhiệm vụ này, phóng viên cần phải có sự đầu tư và trách nhiệm cao. Hoạt động

Đoàn và phong trào thanh niên tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau thường được tập trung

hướng về cơ sở, tổ chức ở các xã vùng sâu, vùng xa hoặc địa bàn còn nhiều khó

khăn. Ở tỉnh Bạc Liêu xã xa nhất cách trung tâm thành phố Bạc Liêu là hơn 70km,

còn tỉnh Cà Mau là trên 100km. Để kịp thời tuyên truyền và thông tin chính xác về

các hoạt động của thanh niên đòi hỏi phóng viên phải theo sát, trong khi đó lại

không được hỗ trợ chi phí đi lại, nhuận bút mỗi bài viết còn khá khiêm tốn.

Nhà báo Đinh Kim Chúc, Báo Bạc Liêu phụ trách tuyên truyền về công tác

Đoàn và phong trào thanh niên cho biết: “Ở Báo Bạc Liêu, BBT chưa thật sự quan

tâm đến công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ nhận thức chính trị cho đội ngũ

phóng viên của cơ quan nói chung và phóng viên phụ trách viết tuyên truyền về

thanh niên nói riêng. Có những phóng viên công tác gần 15 năm vẫn chưa được

tham gia các lớp Trung cấp chính trị. Và có một điều cũng phải thẳng thắn nhìn

nhận là nhuận bút cho mỗi bài viết của phóng viên Báo Bạc Liêu chưa thật sự tương

xứng với lao động mà phóng viên bỏ ra, còn mang tính cào bằng. Cụ thể là dù bài

viết ở địa bàn trung tâm thành phố hay ở các huyện, địa bàn nông thôn; bài viết

mang tính báo cáo hay bài viết thực tế ở cơ sở… thì BBT Báo Bạc Liêu cũng trả

nhuận bút như nhau. Chính vì vậy mà không kích thích tinh thần cho phóng viên,

nhà báo. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến hoạt động tuyên truyền

không mang lại hiệu quả cao” [phụ lục 9].

Nhà báo Phạm Băng Thanh, Báo Cà Mau chia sẻ: “Hiện nay, Báo Cà Mau chỉ

có phòng chung là Phòng phóng viên, Phòng báo điện tử, chưa chia tách giống như

những cơ quan báo Đảng khác là có các phòng chuyên môn. Do đó, không có phóng

viên trực tiếp phụ trách viết truyên truyền về Đoàn thanh niên, mà chỉ được phân

công theo các mảng đề tài, nhóm đề tài, như: mảng văn hoá – xã hội, chính trị – xây

dựng Đảng, giáo dục, kinh tế… Thế nên, phóng viên viết bài theo kiểu “thấy gì viết

64

đó”, ai cũng có thể viết, có bài đăng ký thì thực hiện… Về cơ chế, chính sách của

toà soạn chỉ áp dụng chung cho phóng viên và được thực hiện theo định mức tin,

bài, nhiệm vụ được phân công. Tuy nhiên, tôi cho rằng, nếu được phân công phụ

trách viết truyên truyền về Đoàn thanh niên thì phóng viên cần được hỗ trợ chi phí

như các chuyên mục khác (tức là ngoài nhuận bút thì được hưởng phụ cấp phụ trách

chuyên mục, chuyên đề). Chẳng hạn như hiện nay Báo Cà Mau có các chuyên trang

huyện, thành phố, phóng viên phụ trách địa bàn được hưởng 2 lần công lệnh/tháng;

phóng viên phụ trách chuyên trang nông thôn mới cũng được nhận thêm phụ cấp

chuyên mục” [phụ lục 10].

65

Tiểu kết chƣơng 2

Ở chương này, tác giả đã khảo sát đánh giá thực trạng tuyên truyền giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên ở Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau trong giai đoạn từ

tháng 1/2018 đến tháng 6/2019. Qua khảo sát, tác giả đã chỉ ra được những kết quả

đạt được và nguyên nhân. Cụ thể nội dung tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên ở Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau khá đầy đủ, kịp thời bao gồm

các nội dung về chính trị, tư tưởng; phong trào của Đoàn Thanh niên; gương thanh

niên tiêu biểu. Hình thức tuyên truyền khá phong phú gồm thể loại tin, bài phản

ánh, ghi nhanh, phỏng vấn; phóng sự ảnh; ảnh.

Bên cạnh đó, tác giả cũng chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân trong công tác

tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên ở Báo Bạc Liêu và Báo Cà

Mau. Đó là tuyên truyền chưa toàn diện; hình thức tuyên truyền đơn giản, ngôn ngữ

thiếu hấp dẫn, nghèo nàn; thiếu sự tương tác với công chúng.

Đây sẽ là cơ sở để đề xuất kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công

tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên ở Báo Bạc Liêu và Báo

Cà Mau ở chương 3.

66

CHƢƠNG 3

MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC

TƢ TƢỞNG, LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN

3.1. Một số kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra

3.1.1. Kinh nghiệm

Từ những thành công và hạn chế, nguyên nhân của những ưu điểm và hạn chế,

có thể rút ra kinh nghiệm để thực hiện tốt vấn đề tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau là:

- Tiêu chí quan trọng hàng đầu trong việc tuyên truyền về giáo dục tư tưởng,

lối sống cho thanh niên là nói đúng, nói trúng chủ trương, Nghị quyết của Đảng, của

Đoàn Thanh niên, của Tỉnh ủy, UBND Bạc Liêu, Tỉnh ủy, UBND Cà Mau. Chỉ khi

nói đúng, nói trúng thì mới chuyển tải được ý nghĩa, mục đích của chủ trương đến

với thanh niên. Và chỉ khi nói đúng, nói trúng chủ trương thì báo chí mới thực hiện

tốt nhiệm vụ của mình đưa đường lối, chính sách, quan điểm thẩm thấu vào mọi

lĩnh vực của đời sống; hướng dẫn cho thanh niên thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm

của mình đối với Đảng, với đất nước. Một trong những ưu điểm nổi bật của Báo

Bạc Liêu và Báo Cà Mau trong việc tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên chính là bám sát Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, của Trung ương Đoàn,

của Tỉnh ủy Bạc Liêu, Tỉnh ủy Cà Mau, cũng như những chiến lược phát triển thanh

niên của UBND tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau để nói. Nói đúng, nói trúng chủ trương

của Đảng đã giúp các cơ quan báo chí này không đi sai nhiệm vụ tuyên truyền, đảm

bảo đúng định hướng của cấp trên.

- Các bài viết càng bám sát cơ sở thì càng sinh động: Do phải bám sát vào các

chỉ thị, nghị quyết của Đảng, của Tỉnh ủy, hoạt động của Đoàn Thanh niên để nói

nên nội dung tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo

Bạc Liêu và Báo Cà Mau thường rất khô khan, khó có sức hấp dẫn so với các nội

dung về kinh tế, văn hóa, xã hội. Vì vậy, muốn nội dung này trở nên sinh động, gần

gũi và thu hút được công chúng, những bài viết phải bám sát cơ sở để phản ánh thực

tiễn, phản ánh đời sống hiện thực của thanh niên. Có như thế mới “mềm hóa” được

nội dung này, vừa đảm bảo việc thực hiện các chức năng của báo chí.

67

- Chú trọng lực lượng cộng tác viên. Các bài viết của cộng tác viên ở cơ sở,

nhất là cán bộ làm công tác Đoàn thường rất sát với thực tế và đặt ra nhiều vấn đề lý

thú. Cần động viên, hướng dẫn, định hướng đội ngũ này để có những bài viết sinh

động, thiết thực với công tác thanh niên, cũng như kịp thời nắm bắt được nhu cầu

thông tin của thanh niên để có những định hướng tuyên truyền cụ thể cho phù hợp.

Ngoài ra, sự góp sức của lực lượng này sẽ giảm bớt áp lực cho các phóng viên ở cơ

quan báo chí phụ trách nội dung tuyên truyền về thanh niên, giúp cho họ có thời

gian để đào sâu đề tài hay.

- Việc tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên đối với báo

Đảng địa phương cũng có những khó khăn nhất định, bởi các phong trào, hoạt động

của Đoàn theo kiểu “đến hẹn lại lên”, thiếu sáng tạo, từ năm trước sang năm sau vẫn

thế nên phóng viên phụ trách đôi khi bị áp lực vì phải viết như thế nào để không đi

lại lối mòn, “tự ăn thịt chính mình”. Do vậy, BBT Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau cần

phải chú trọng củng cố nguồn lực phụ trách công tác này. Cụ thể là phải chú trọng

nâng cao trình độ chính trị; thường xuyên bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng,

nghiệp vụ báo chí trong xu thế hiện đại, đồng thời phải có chế độ đãi ngộ thích hợp

để kích thích.

3.1.2. Những vấn đề đặt ra

Tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên là một trong những

nội dung phải làm thường xuyên của cơ quan báo chí. Bởi báo chí có vai trò đặc

biệt quan trọng, tuyên truyền, phổ biến, cổ vũ việc thực hiện chủ trương, đường lối

của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Tuy nhiên, nội dung tuyên truyền

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau chưa

thật sự hấp dẫn, lôi cuốn, khó thu hút công chúng. Từ đó, vấn đề đặt ra trong quá

trình thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên ở

Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau làm sao để nâng cao được tính hấp dẫn của vấn đề nêu

ra nhưng vẫn đảm bảo nói đúng, nói trúng chủ trương của Đảng, chuyển tải được

chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương của Tỉnh ủy Bạc Liêu,

Tỉnh ủy Cà Mau đến với thanh niên để cổ vũ thanh niên thực hiện.

68

Một vấn đề khác đặt ra trong công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên là phải toàn diện. Bên cạnh chuyển tải những thông tin tích cực thì

cần nêu những hạn chế, vấn đề bức xúc trong thanh niên thay vì cứ mãi viết theo

kiểu ca tụng kết quả. Báo chí phải có những bài viết, những mẫu chuyện về cuộc

sống sinh động của tuổi trẻ mang tính định hướng, bình luận để giúp thanh niên

hướng đến lối sống tốt đẹp, sống tích cực hơn.

Cùng với nội dung thì hình thức chuyển tải tác phẩm báo chí góp phần quan

trọng quyết định hiệu quả tuyên truyền. Vì vậy, vấn đề đặt ra trong công tác tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên là nội dung nào thì cần hình thức

chuyển tải cho phù hợp. Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau cần kết hợp và phát huy

được thế mạnh của từng thể loại báo chí trong một trang báo để thu hút độc giả.

Những thể loại này cần được thay đổi thường xuyên nhằm thay đổi “khẩu vị” cho

công chúng.

Đối với BBT Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau vấn đề đặt ra cần chú trọng hơn

trong công tác chỉ đạo phóng viên viết tuyên truyền giáo dục tư tưởng lối sống cho

thanh niên. Ngoài thông tin các hoạt động của tổ chức Đoàn kịp thời, cần đi sâu đời

sống thanh niên. Bên cạnh đó, mạnh tay bỏ những bài viết không đạt chất lượng

hoặc thiếu tính sáng tạo của phóng viên theo kiểu cùng một sự kiện mà năm trước,

năm sau nội dung, cách thể hiện vẫn vậy. Hơn hết cần có những cơ chế, chính sách

để khuyến khích phóng viên viết tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên.

Đối với mỗi phóng viên phải có ý thức tự rèn luyện, phấn đấu, trau dồi nghiệp

vụ để đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ tuyên truyền, đây là trách nhiệm của phóng

viên. Việc tự học thêm của phóng viên rất quan trọng, kịp thời bổ sung những kiến

thức mới về truyền thông phục vụ tốt cho nghề nghiệp.

Một vấn đề khác nữa là truyền thông về ảnh ở Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau

còn thấp. Hình ảnh và chú thích trong ảnh báo chí là một sự thống nhất. Hình ảnh là

yếu tố chuyên chở phần thông tin chủ yếu, song, chú thích cũng có ý nghĩa hết sức

quan trọng trong việc chuyển tải thông tin, bổ sung hoàn chỉnh thông tin và xác định

hình ảnh. Giữa hình ảnh và chú thích là một sự kết hợp lôgíc và hài hòa, bổ sung và

69

hoàn thiện cho nhau, để cùng phục vụ cho một mục đích duy nhất là làm bật chủ đề

tư tưởng và nội dung của một thông tin hoàn chỉnh và độc lập. Ảnh báo chí thường

chỉ dừng ở mức độ phản ánh hiện thực và nêu vấn đề, vì vậy, chú thích của ảnh báo

chí phải hết sức cô đọng, chặt chẽ.

3.2. Giải pháp nâng cao chất lƣợng tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối

sống cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau

3.2.1. Đổi mới quan điểm chỉ đạo tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên

Quan điểm chỉ đạo của Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau luôn bám sát quan

điểm chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bạc Liêu, Cà Mau và cụ

thể hóa thành kế hoạch tuyên truyền hàng tuần, hàng tháng, hàng quý… Vì vậy,

việc đổi mới quan điểm chỉ đạo tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống thanh

niên phải bắt đầu từ cấp trên và các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm. Các cơ quan có

chức năng lãnh đạo công tác tuyên truyền cần có sự linh hoạt trong chỉ đạo nhằm

tạo điều kiện cho phóng viên viết về hoạt động của Đoàn và phong trào thanh niên

tiếp cận được những thông tin nhiều chiều mà vẫn đảm bảo đi đúng định hướng,

đáp ứng được các yêu cầu của Đảng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, chức năng

của cơ quan báo chí. Cơ quan chức năng không chỉ thường xuyên thông tin cho báo

chí về đường lối, quan điểm của Đảng trong công tác chăm bồi, phát triển thanh

niên mà còn phải tạo điều kiện cho phóng viên tiếp cận được với những “góc cạnh”

của thực tiễn. Các cơ quan, đơn vị, cụ thể là tổ chức Đoàn các cấp của tỉnh Bạc Liêu

và tỉnh Cà Mau cần nhận thức rằng việc cung cấp thông tin về những mặt hạn chế

trong các hoạt động, những vấn đề “nóng” trong thanh niên… không phải là làm

xấu đi hình ảnh tuổi trẻ địa phương hoặc làm mất niềm tin của các cấp ủy Đảng đối

với Đoàn Thanh niên, mà là đang góp phần thông tin đến dư luận xã hội một cách

chính thống. Một hành lang thông tin rộng mở nhưng có sự quản lý, định hướng thì

sẽ tốt hơn là để các thông tin không chính thống truyền miệng trong xã hội, càng

gây ảnh hưởng tiêu cực đến tổ chức Đoàn.

Bên cạnh việc đổi mới quan điểm chỉ đạo của cấp trên, các đơn vị có trách

nhiệm thì BBT Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau cũng cần phải đổi mới tư duy chỉ đạo

70

thực hiện nội dung tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên

báo. Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư “Về tăng cường sự lãnh

đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn

hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030” nêu rõ: “Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo

đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, quan trọng, đòi

hỏi phải có sự quan tâm, đầu tư thích đáng”. Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau là cơ

quan ngôn luận, tiếng nói của Đảng bộ tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau có nhiệm vụ

chính trị là tuyên truyền, trong đó có tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên, tuy nhiên việc đầu tư đổi mới nội dung, hình thức của nội dung này

chưa thực sự được quan tâm đúng mức như vai trò của nó. Việc bám sát và tuân thủ

một cách tuyệt đối những quan điểm chỉ đạo, định hướng tuyên truyền của Tỉnh ủy,

UBND, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy là điều cần thiết nhưng đồng thời cũng làm cho

các bài viết về công tác Đoàn, phong trào thanh niên trở nên khô cứng, không thu

hút được bạn đọc. Mặt khác, có những đề tài cũ rất khô khan và đã tuyên truyền

nhiều lần do phóng viên không chịu đầu tư tư duy để tìm tòi những vấn đề mới, vấn

đề hay nhưng vẫn được BBT Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau thông qua. Sự dễ dãi

này làm cho nội dung tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên thiếu

sức hấp dẫn và phong phú cần có của tác phẩm báo chí.

Ngoài ra, việc chọn giải pháp an toàn cho cơ quan báo chí bằng việc tránh

những đề tài tiêu cực, đề tài đề cập đến những vấn đề bức xúc, thời sự mà thanh

niên quan tâm cũng làm cho nội dung tuyên truyền về thanh niên trên Báo Bạc Liêu

và Báo Cà Mau trở nên khá “nhạt”, không gây được ấn tượng với công chúng do

thông tin chỉ có một chiều. Vì vậy, đổi mới quan điểm chỉ đạo tuyên truyền về giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên đối với lãnh đạo hai cơ quan báo chí này cần

phải bắt đầu từ việc mở rộng chủ đề viết về công tác Đoàn, phong trào thanh niên,

đột phá vào những đề tài khó khăn, đi sâu vào những vấn đề thanh niên quan tâm

thông qua công tác định hướng tuyên truyền hàng tuần, hàng tháng. Vai trò định

hướng của BBT là rất quan trọng, khuyến khích phóng viên mạnh dạn bắt tay vào

những đề tài khó. Những vấn đề thời sự liên quan đến thanh niên như Luật Thanh

niên sửa đổi, những luận điệu xuyên tạc của kẻ thù… hoàn toàn có thể trở thành đề

tài phản ánh trong các bài viết về thanh niên ở góc nhìn của địa phương. Có sự gợi ý

71

và mở đường của BBT phóng viên sẽ được trang bị dũng khí để xông pha vào

những đề tài gai góc.

Đánh giá đúng tầm quan trọng của nội dung tuyên truyền giáo dục tư tưởng,

lối sống cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau. Lãnh đạo các cơ quan

báo chí và phóng viên phụ trách cần phải thẳng thắn thừa nhận rằng vấn đề này trên

báo, thời gian qua chưa được hấp dẫn, chưa đáp ứng được yêu cầu của công chúng,

do đó phải thường xuyên tiến hành đánh giá độ hài lòng của công chúng về tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên. Đó chính là những căn cứ thực

tiễn, thể hiện chính xác hiệu quả mà nội dung này đã đạt được cũng như những hạn

chế, yếu kém cần phải khắc phục. Trên cơ sở này, lãnh đạo Báo Bạc Liêu, Báo Cà

Mau đưa ra những chỉ đạo kịp thời, theo sát được tình hình và đáp ứng được mong

muốn của công chúng trong quá trình thực hiện nhiệm tuyên truyền.

Thực tiễn cho thấy, khi nào đáp ứng được yêu cầu của công chúng thì báo chí

mới hoàn thành nhiệm vụ, thực hiện đúng chức năng của mình. Và sự quan tâm, chỉ

đạo sát sao, không xa rời thực tế của lãnh đạo cơ quan báo chí thì chất lượng, hiệu

quả tuyên truyền trên báo chí cũng được nâng cao. Với vấn đề tuyên truyền về giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên cũng không nằm ngoài quy luật này. Hơn nữa,

khi mà chất lượng, hiệu quả tuyên truyền trên báo chí được nâng cao được công

chúng quan tâm nhiều hơn thì việc tăng nguồn thu từ phát hành, quảng cáo cũng sẽ

tốt. Đây là vấn đề hầu hết báo Đảng địa phương đang nỗ lực tìm ra giải pháp để cứu

cánh, khi mà lượng phát hành ngày càng giảm, nguồn thu của tòa soạn bị teo tóp,

thắt chặt.

3.2.2. Đổi mới nội dung thông tin tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên, một vấn đề mang tính chất quyết định là phải đổi mới để nâng cao

chất lượng và hình thức tuyên truyền. Trong đó, đổi mới nội dung là phần đầu tiên

phải thực hiện vì nội dung có hay thì mới thu hút được công chúng. Một trong

những hạn chế của vấn đề tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh

niên trên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau chính là vấn đề tuyên truyền chưa toàn diện,

tuyên truyền quá nhiều về kết quả tích cực trong khi lại thể hiện quá ít những mặt

72

tiêu cực, những vấn đề bất cập trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên; tỷ lệ

gương thanh niên tiêu biểu, điển hình chiếm quá ít so với các bài phản ánh tình hình

chung. Phản ánh kết quả đạt được là việc cần làm nhằm khích lệ, kịp thời động viên

tinh thần, trách nhiệm của tuổi trẻ. Tuy nhiên, quá ít thông tin mặt trái không chỉ

làm giảm vai trò giám sát, phản biện của cơ quan báo chí mà còn làm cho công

chúng thờ ơ với tờ báo, giảm sút độ tin cậy của công chúng vào cơ quan báo chí.

Bởi thực tế có không ít mặt trái, hạn chế trong công tác Đoàn và phong trào thanh

niên vẫn còn đang tồn tại.

Nội dung thông tin tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau bao gồm nội dung về chính trị, tư tưởng; các phong

trào của Đoàn Thanh niên; gương thanh niên tiêu biểu. Thông tin về những nội

dung này nhất thiết phải hướng tới biểu dương những thành quả đạt được của tổ

chức Đoàn, các nhân tố tích cực, những mô hình mới, điển hình tiên tiến. Đây vẫn

phải là dòng thông tin chủ đạo trong tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên trên Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau. Tuy nhiên, bên cạnh những thông tin

tích cực, kết quả đạt được cần tăng tỷ lệ một cách cân xứng những thông tin chống

tiêu cực, thông tin về những mặt trái trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên.

Báo chí cần làm rõ vì sao mà công tác Đoàn và phong trào thanh niên địa phương

lại tồn tại những hạn chế, yếu kém? Vì sao thanh niên hiện nay không mặn mà tham

gia vào tổ chức Đoàn? Vì sao nhận thức, tư tưởng thanh niên hiện nay dễ bị tác

động ... Đây là những vấn đề thời sự, không chỉ giúp cho tổ chức Đoàn thấy được

những điểm yếu để khắc phục, mà còn thu hút sự chú ý của công chúng, tạo nên sức

sống cho tác phẩm báo chí.

Theo ý kiến của công chúng qua khảo sát của tác giả, phần đông các ý kiến

cho rằng qua tuyên truyền về giáo dục, tư tưởng lối sống cho thanh niên trên Báo

Bạc Liêu, Báo Cà Mau giúp họ hiểu hơn về quan điểm, đường lối chủ trương của

Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đối với thanh niên; biết nhiều hơn về các

hoạt động của Đoàn Thanh niên; thấy được vai trò, trách nhiệm của đoàn viên,

thanh niên; thấy được vai trò của bản thân trong các phong trào hành động cách

mạng của tuổi trẻ; biết thêm thông tin trong các phong trào xung kích, tình nguyện

của đoàn viên, thanh niên địa phương. Để giúp công chúng tiếp tục có được những

73

hiểu biết như thế, đồng thời nâng cao chất lượng thông tin, phóng viên thực hiện nội

dung này cần phải đi sâu hơn vào thực tiễn công tác Đoàn và phong trào thanh niên

với những công việc cụ thể đã làm được cũng như chưa làm được, phân tích rõ

nguyên nhân cùng bài học rút ra từ thực tiễn và đề xuất những giải pháp khắc phục

một cách hiệu quả. Trước giờ, thông tin các bài viết tuyên truyền về thanh niên trên

Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau dù có đề cập đến thực tiễn công tác Đoàn và phong trào

thanh niên ở cơ sở nhưng phần lớn bám vào báo cáo của các cấp bộ Đoàn từ tỉnh

đến cơ sở, liệt kê những kết quả đạt được, đôi khi có nhắc đến một vài khó khăn

trong quá trình thực hiện nhiệm vụ mà chưa đi sâu phân tích để có cái nhìn tổng thể,

khách quan. Các bài viết, vì vậy chỉ phản ánh được mặt trên, bề nổi của vấn đề,

chưa có sự đào sâu thông tin, chưa chủ động phát hiện được những cái mới, những

mô hình tiêu biểu. Đổi mới nội dung thông tin tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên những phóng viên phụ trách thực hiện vấn đề này phải thật sự

bám sát cơ sở, thường xuyên lắng nghe và phản ánh tâm tư nguyện vọng của thanh

niên bên cạnh những thông tin tuyên truyền về chính trị, tư tưởng, quan điểm, chủ

trương đường lối của Đảng. Từ đó các tin, bài mới mang được tính thiết thực, hòa

được vào hơi thở của thực tiễn đời sống của thanh niên, thu hút được sự quan tâm

rộng rãi của công chúng.

Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ những thông tin bạn đọc xem ở các bài viết về thanh niên trên

báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau

74

Chú thích:

1: Hiểu hơn về quan điểm, đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp

luật của Nhà nước đối với thanh niên

2: Biết nhiều hơn về các hoạt động của Đoàn Thanh niên

3: Thấy được vai trò, trách nhiệm của đoàn viên, thanh niên

4: Thấy được vai trò của bản thân trong các phong trào hành động cách mạng

của tuổi trẻ

5: Biết thêm thông tin trong các phong trào xung kích, tình nguyện của đoàn

viên, thanh niên địa phương

Có một thực trạng trong quá trình tác nghiệp của các phóng viên Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau viết tuyên truyền về thanh niên hiện nay là thường tiếp cận đề tài

từ các cơ quan có trách nhiệm, cụ thể là Đoàn Thanh niên các cấp của tỉnh Bạc

Liêu, Cà Mau, vì họ cho rằng chỉ có ở đây mới có thể cung cấp thông tin về công

tác Đoàn và phong trào thanh niên. Sự tiếp cận đề tài từ tổ chức Đoàn là cần thiết

nhằm có được những thông tin chính thống. Tuy nhiên, như vậy là chưa đủ vì cơ

quan này chỉ cung cấp chủ yếu là thông tin tích cực, thông tin mang màu sắc tươi

sáng, rất hiếm khi họ cung cấp thông tin tiêu cực hay những vấn đề còn khiếm

khuyết. Do đó, ngoài việc khai thác thông tin từ Đoàn Thanh niên, phóng viên cần

chủ động tìm kiếm thông tin từ thực tiễn. Phóng viên có thể trực tiếp gặp thanh niên

ở địa bàn dân cư, thanh niên trong trường học, thanh niên công chức, viên chức để

làm các cuộc phỏng vấn ở các lĩnh vực liên quan đến pháp luật, thể dục thể thao,

văn hóa, các phong trào của Đoàn… Tất cả những khía cạnh này đều có thể trở

thành đề tài cho báo chí phản ánh ở nhiều góc nhìn khác nhau. Tất nhiên, thông tin

này phải chính thống, rõ ràng, có sự kiểm định. Những thông tin đa chiều, đa diện

này sẽ cung cấp cho bạn đọc nguồn thông tin đa dạng, phong phú, đồng thời giúp

cho phóng viên có thể mở rộng đề tài tuyên truyền, tránh lặp đi lặp lại những đề tài

đã quá quen thuộc.

Để đổi mới nội dung thông tin tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau cần chú trọng đến tỷ lệ bài viết về gương

thanh niên điển hình trên các lĩnh vực. Hiện nay, tỷ lệ gương thanh niên trên Báo

75

Bạc Liêu, Báo Cà Mau còn khá ít chiếm 10%. Bác Hồ đã từng nói: “Một tấm gương

sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Sức hấp dẫn của gương

thanh niên vì nó mang yếu tố thiết thực, nói về người thực việc thực. Đối với báo

chí, đây là một mảng đề tài rất quan trọng trong vấn đề tuyên truyền. Chuyên mục

Gương thanh niên cần xuất hiện ổn định và thường xuyên hơn nhằm gây được sự

chú ý của công chúng, giúp đa dạng hóa nội dung tuyên truyền và khắc phục được

tình trạng nghèo nàn về hình thức tuyên truyền.

Một dòng thông tin khác cần được quan tâm tuyên truyền trên Báo Bạc Liêu,

Báo Cà Mau là những thông tin lý luận phản bác lại các luận điệu xuyên tạc của các

thế lực thù địch trên Internet. Đây là dạng thông tin được xếp loại “rất nhạy cảm”

nên lãnh đạo các cơ quan báo chí thường tránh né do thiếu những bài viết đủ “sức

nặng” để chuyển tải được những lý luận sắc bén, vạch trần được sự sai trái, giả tạo,

xuyên tạc của kẻ thù. Tuy khó nhưng không vì thế mà để thiếu mảng đề tài này trên

báo chí bởi đó là mũi nhọn xung kích mà báo chí phải thực hiện trên lĩnh vực chính

trị tư tưởng và định hướng xã hội. Nhất là trong thời buổi công nghệ thông tin bùng

nổ, hầu hết thanh niên đều tham gia sử dụng các trang mạng xã hội nên rất cần

những bài viết thông tin dạng này.

Có nhiều giải pháp để thực hiện việc đổi mới nội dung thông tin tuyên truyền

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, trong đó không thể không kể đến công

tác tổ chức tuyên truyền. Hiện tại, các chuyên trang, chuyên mục thanh niên trên

Báo Bạc Liêu được thực hiện theo quy trình: phóng viên phát hiện đề tài, đăng ký

vào kế hoạch tuần. Sau khi đề tài được BBT duyệt trong giao ban hàng tuần, phóng

viên bắt tay vào đi thực tế, lấy tư liệu… viết bài, trình duyệt nội dung, biên tập và

cuối cùng là gửi xuất bản. Báo Cà Mau hiện nay không có chuyên trang thanh niên

nhưng quy trình cũng tương tự khi phóng viên phát hiện đề tài cũng đăng ký vào kế

hoạch tuần, BBT duyệt, phóng viên triển khai thực hiện. Trong quy trình này, khâu

phát hiện đề tài là quan trọng nhất, có vai trò quyết định đến các công việc còn lại.

Thông thường đây là nhiệm vụ chính của phóng viên, tuy nhiên để giúp cho phóng

viên có thể phát hiện ra những đề tài tốt, vai trò của người quản lý cũng rất quan

76

trọng. Đó có thể là trưởng phòng, trưởng chuyên đề… Người quản lý phải thường

xuyên, định kỳ thông báo cho phóng viên định hướng tuyên truyền của BBT (đối

với Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau sau khi họp giao ban hàng tuần giữa BBT với các

trưởng, phó phòng), làm cơ sở để phóng viên thâm nhập thực tiễn và phát hiện ra

những vấn đề mới, đáp ứng yêu cầu tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên trong mọi thời điểm.

Bên cạnh đó, đổi mới quản lý kế hoạch tuyên truyền, biên tập tin, bài cũng sẽ

góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng tuyên truyền. Kế hoạch tuyên

truyền cần được xây dựng trên một nguyên tắc đảm bảo phát huy tối đa năng lực

sáng tạo của phóng viên, coi trọng chất lượng hiệu quả tuyên truyền. Do vậy, cần

phải có một cơ chế linh hoạt vừa đảm bảo tính ổn định cho kế hoạch tuyên truyền

nhưng cũng phải mang tính mềm dẻo, năng động, thích ứng với tình hình thời sự

vừa theo kịp được yêu cầu thay đổi của công chúng. Để làm được điều này, không

chỉ có phóng viên phụ trách thực hiện tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên, mà người quản lý và bộ phận biên tập phải chấp nhận những thay đổi

đột xuất nhưng vẫn đảm bảo đúng định hướng tuyên truyền, thực hiện được mục

tiêu nâng cao chất lượng tuyên truyền chứ không phải chấp nhận bài “lấp vào chỗ

trống”. Có một thực trạng đã qua là bộ phận biên tập Báo Bạc Liêu “ngại” thay đổi

nội dung sau khi đã biên tập, dù đó là nội dung thời sự.

Các cơ quan báo chí cũng cần kiên quyết hơn với các tin, bài kém chất lượng.

Nhất thiết không cho xuất bản những tin, bài yếu về mặt nội dung và hình thức thể

hiện. Chỉ có làm tốt những vấn đề trên, bài toán nâng cao chất lượng nội dung tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau

mới có thể được giải quyết.

3.2.3. Đổi mới hình thức chuyển tải tác phẩm tuyên truyền về giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên

Cùng với việc đổi mới nội dung tuyên truyền thì đồng thời cũng phải đổi mới

hình thức chuyển tải tác phẩm về tuyên truyền giáo dục, tư tưởng lối sống cho thanh

niên. Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau dù luôn tận dụng những ưu thế của mình để

77

chuyển tải nội dung giáo dục chính trị, tư tưởng, công tác Đoàn và phong trào thanh

niên bằng những thể loại phù hợp nhằm thu hút công chúng. Tuy nhiên, hình thức

thể loại trên hai cơ quan báo chí này vẫn chưa phong phú, hấp dẫn chỉ dừng lại ở thể

loại ghi chép, phản ánh… Các thể loại, đề tài phóng sự (đặc biệt là phóng sự, điều

tra, bình luận), ký chân dung, phỏng vấn rất ít được sử dụng. Nội dung nào thì cần

hình thức chuyển tải phù hợp? Vấn đề gì nếu được thể hiện bằng các thể loại phóng

sự, điều tra, ghi chép, bình luận, tọa đàm thì tốt hơn? Những câu hỏi này cần được

xem xét một cách cẩn trọng trước khi phóng viên bắt tay vào viết bài, vì mỗi thể

loại báo chí có một thế mạnh riêng. Để lôi cuốn công chúng, những thể loại này cần

được thay đổi thường xuyên nhằm thay đổi “khẩu vị” cho công chúng. Kết hợp và

phát huy được thế mạnh của từng thể loại trong một trang báo. Đương nhiên muốn

làm được điều đó, đòi hỏi phóng viên phải có sự đầu tư nghiêm túc, tư duy năng

động, sáng tạo nhằm mang đến cho công chúng những tác phẩm báo chí hay nhất

được chuyển tải trong một thể loại phù hợp nhất.

Một vấn đề quan trọng trong hình thức chuyển tải tác phẩm báo chí chính là

ngôn ngữ báo chí. Tác giả Vũ Quang Hào trong cuốn “Ngôn ngữ báo chí” đã nhấn

mạnh: “Vấn đề sử dụng ngôn ngữ báo chí có tác dụng trực tiếp và quyết định nhất

tới hiệu quả của thông tin báo chí, do vậy ngôn ngữ báo chí trước hết phải là một

thứ ngôn ngữ văn hóa chuẩn mực” [20, tr.12].

Qua khảo sát thực tiễn, có thể nhận định, ngôn ngữ truyền thông trong các bài

viết tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu và

Báo Cà Mau khá nghèo nàn. Đối với chuyên trang thanh niên trên Báo Bạc Liêu

thường chỉ có hai bài viết, bài lớn từ 800 - 900 chữ, bài nhỏ từ 500 - 600 chữ. Còn

Báo Cà Mau có khi một trang thanh niên chỉ có một bài hoặc thêm một cái tin.

Nguyên nhân là do bị hạn chế về diện tích trang báo nên những phóng viên phụ

trách trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau chỉ bố trí từ 1 – 2 bài, điều này cũng phù hợp

với năng lực của nguồn nhân sự thực hiện nội dung này. Tuy nhiên để nâng cao

hiệu quả tuyên truyền, nhất thiết phải sử dụng thuyết truyền thông nhiều cửa (Many

Dimenson). Theo thuyết này, nên có nhiều thể loại tin, bài, ý kiến phỏng vấn cùng

xuất trên chuyên trang, chuyên mục, giúp thỏa mãn nhu cầu nắm bắt thông tin của

78

nhiều đối tượng công chúng khác nhau, đồng thời có thể kéo sự chú ý của công

chúng một cách có ý đồ vào những thông tin quan trọng, thông tin mà phóng viên

muốn công chúng đọc. Để làm được như vậy, phóng viên phụ trách tuyên truyền về

thanh niên cần phải biết chọn “cửa” xuất hiện phù hợp với đề tài, chủ đề, có thể là

hình ảnh, biểu đồ, ý kiến chuyên gia…

Một yêu cầu khi thực hiện việc đổi mới về nội dung lẫn hình thức chuyển tải

là cơ quan báo chí cũng như phóng viên phụ trách các vấn đề tuyên truyền nói

chung, vấn đề tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên nói riêng là

phải đo, đếm được nhu cầu, sở thích của công chúng, làm cơ sở cho việc đổi mới.

Theo TS. Hà Huy Phượng trong đề tài “Cải tiến mô hình tổ chức tổ chức tòa soạn

báo in thưa kỳ ở Việt Nam hiện nay”, Đề tài khoa học cấp cơ sở trọng điểm năm

2011: “Trong khi nhiều tờ báo lớn khác trong và ngoài nước đều thành lập bộ phận

nghiên cừu công chúng và thị trường tìm hiểu nhu cầu công chúng, thì phần lớn các

tòa soạn báo Đảng địa phương chưa tổ chức được bộ phận này, do đó chưa nắm

được hoàn toàn nhu cầu thông tin của công chúng. Các tòa soạn chưa xác định rõ

được các loại đối tượng độc giả, chưa đánh giá đúng mức độ quan tâm của bạn đọc

đối với các trang và mục cụ thể. Do đó chưa làm tốt hoạt động phản hồi, tương tác

với bạn đọc”. Mỗi đối tượng công chúng có những nhu cầu khác nhau về thông tin,

về năng lực nhận thức thông tin, động cơ tiếp nhận thông tin cũng khác nhau. Muốn

đo đếm được nhu cầu của công chúng, không có cách nào khác là thường xuyên

tương tác với công chúng thông qua việc nghiên cứu ý kiến công chúng, mở đường

dây nóng, mở cửa cho công chúng được đối thoại trực tiếp với tòa soạn. Nâng cao

tính tương tác với công chúng không chỉ giúp nhà báo nắm bắt kịp thời những vấn

đề công chúng quan tâm, có những định hướng tốt hơn trong tìm kiếm thông tin, gợi

mở những đề tài thiết thực mà còn làm cho công chúng cảm thấy được tôn trọng và

có tiếng nói trong việc sản xuất, thực hiện tác phẩm báo chí, giúp họ cảm thấy gắn

bó với với tờ báo. Đối với lãnh đạo Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau, kết quả nghiên

cứu công chúng sẽ đưa đến cái nhìn khách quan hơn về hiệu quả tuyên truyền đồng

thời có thể lấy đó làm cơ sở thực tiễn để chỉ đạo đổi mới nội dung, hình thức tuyên

truyền.

79

Nghiên cứu công chúng được tiến hành dưới nhiều hình thức khác nhau: có

thể phát phiếu hỏi điều tra dư luận xã hội; có thể tập hợp ý kiến phản hồi của độc

giả... Với những ý kiến hay có thể chọn lọc để đăng tải trên báo. Cùng với hoạt

động nghiên cứu, các cơ quan báo chí cũng cần phải thiết lập đường dây nóng miễn

phí để thu nhận ý kiến công chúng. Công khai số điện thoại nóng một cách thường

xuyên trên chuyên trang, chuyên mục thanh niên vừa biểu hiện dân chủ trong tuyên

truyền vừa tạo điều kiện cho công chúng thể trao đổi trực tiếp về những vấn đề đang

được dư luận quan tâm. Công chúng có thể nhận xét, đánh giá về hình thức, nội

dung của tin, bài, những điểm mạnh, yếu trong lối viết, cách thể hiện… Tất cả

những thông tin này đều quan trọng đối với người phụ trách về tuyên truyền giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên và nhiều lúc là nguồn nguyên liệu quý giá để

xây dựng nên những tác phẩm báo chí hay.

3.3. Một số kiến nghị với Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau

3.3.1. Bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn cho đội ngũ thực

hiện tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

Nhân sự phụ trách thực hiện nội dung (phóng viên và cộng tác viên) là yếu tố

quan trọng quyết định sự thành công của nhiệm vụ tuyên truyền nói chung và tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên nói riêng của Báo Bạc Liêu, Báo

Cà Mau. Hiện nay, bộ phận được phân công phụ trách viết tuyên truyền về thanh

niên của Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau đều có trình độ đại học trở lên, tuy nhiên

không phải chuyên ngành báo chí. Về lí luận chính trị, hầu hết đội ngũ này vẫn chưa

được tham gia các lớp đào tạo Trung cấp Chính trị.

Ngoài đội ngũ phóng viên của các cơ quan báo chí, lực lượng cộng tác viên ở

các đài truyền thanh, các huyện, thị, thành Đoàn, Tỉnh đoàn cũng đóng góp phần

quan trọng trong việc thực hiện tin, bài cho các số báo ở Báo Bạc Liêu, Báo Cà

Mau. Nếu lực lượng cộng tác viên ở các đài truyền thanh huyện, thị xã, thành phố

có nghiệp vụ báo chí và thường xuyên công tác các thể loại chủ yếu là tin, bài giới

thiệu về những tấm gương thanh niên, những việc làm tiêu biểu, nổi bật của cơ sở

Đoàn thì lực lượng cộng tác viên ở các huyện, thị, thành Đoàn, Tỉnh đoàn chỉ thực

hiện các bài viết với nội dung phản ánh, ghi nhanh những kết quả đạt được …

80

Với đội ngũ này, cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ thực hiện tin, bài

của Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau. Tuy nhiên, bên cạnh nhiều ưu điểm, thực trạng

đội ngũ thực hiện tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo

Bạc Liêu, Báo Cà Mau vẫn còn một số bất cập:

Thứ nhất: Phần lớn phóng viên chưa được đào tạo cơ bản, chuẩn hóa về lý

luận chính trị.

Thứ hai: Phóng viên không được đào tạo báo chí một cách bày bản, chủ yếu

lấy kinh nghiệm công tác ở các mảng đề tài khác để thực hiện nội dung này.

Thứ ba: Đội ngũ cộng tác viên còn yếu về nghiệp vụ, bài viết hời hợt mang

văn phong báo cáo.

Những bất cập này đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết đối với lãnh đạo Báo

Bạc Liêu và Báo Cà Mau, cụ thể:

- Báo Bạc Liêu

Đối với việc nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn cho đội ngũ thực hiện

tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, BBT Báo Bạc Liêu cần

quan tâm và có cơ chế, kế hoạch cụ thể trong việc đào tạo, chuẩn hóa trình độ chính

trị cho từng phóng viên. Căn cứ vào điều kiện, tình hình thức tế của cơ quan mà sắp

xếp cho phóng viên tham gia học tập, bồi dưỡng chính trị cho hợp lý. Có thể luân

phiên cho từng phóng viên phụ trách tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên đi học lớp Trung cấp Chính trị do Trường Chính trị Châu Văn Đặng tỉnh

Bạc Liêu tổ chức.

Bên cạnh việc trang bị bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức cách mạng trong

sáng, Báo Bạc Liêu cần chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ báo chí

cho đội ngũ phóng viên tuyên truyền về tư tưởng, lối sống cho thanh niên. Người

làm báo không thể thành công nếu không thông thạo các kỹ năng nghề nghiệp. Nhà

báo giỏi, muốn hoạt động tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh

niên đạt hiệu quả như mong muốn không những phải biết chọn cái gì để viết, lựa

chọn những sự việc, sự kiện, vấn đề nào làm chủ để cho bài viết của mình mà còn

phải biết cách viết về vấn đề ấy, sự kiện ấy như thế nào. Nghĩa là phải biết dùng

phương pháp nào và hình thức nào để đưa bài viết của mình đi vào lòng công

81

chúng. Nói như Hồ Chí Minh “Phải viết cho đúng trình độ người xem”, “Viết sao

cho giản đơn, dễ hiểu, thiết thực”. Muốn vậy, phóng viên cần có kiến thức cơ bản

về kỹ năng viết báo, nắm chắc các kỹ năng thao tác trong từng thể loại. Đó chính là

cách thức thao tác nghề nghiệp trong quá trình thu thập xử lý thông tin, là cách thức

giao tiếp, nắm bắt tình hình, tái hiện cuộc sống… Kỹ năng nghề nghiệp giúp cho

nhà báo khai thác, chế biến thông tin nhanh, tiết kiệm được thời gian và tổ chức

thông tin một cách có hiệu quả.

Hiện nay, hai phóng viên phụ trách tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu đều có trình độ đại học, trong đó có một phóng

viên đang tham gia lớp cao học chuyên ngành báo chí, đó là một thế mạnh cần được

phát huy. Nhưng những gì học trong sách vở chỉ là lý thuyết, nếu không được rèn

luyện thường xuyên trong thực tiễn cũng như không được cập nhật kịp thời những

kiến thức mới thì phóng viên cũng khó lòng hoàn thành nhiệm vụ của mình. Trước

sự bùng nổ của các phương tiện truyền thông mới, sự xuất hiện liên tục các thuyết

truyền thông hiện đại, nếu người làm báo không được tiếp cận với những lý thuyết

và thực tiễn mới phát sinh thì sẽ bị lạc hậu trong chính nghề nghiệp của mình. Đành rằng,

việc tuyên truyền trên báo Đảng địa phương nói chung, trong đó có tuyên truyền giáo

dục tư tưởng lối sống cho thanh niên về ở một khía cạnh nào đó cần phải tuân thủ theo

những “khuôn mẫu” nhất định như ngôn ngữ sử dụng, tư tưởng xuyên suốt bài viết

nhưng vẫn rất cần có những thay đổi phù hợp nhằm đáp ứng mong muốn của công

chúng cũng như tăng sức hấp dẫn cho chuyên trang, chuyên mục.

Để được như vậy, đòi hỏi phóng viên cần phải nỗ lực, học tập và nhận thức

một cách sâu sắc về lý luận Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, không ngừng trau

dồi, tích lũy kinh nghiệm nghề nghiệp, học hỏi, áp dụng những lý thuyết truyền

thông mới vào quá trình thực hiện chuyên trang, chuyên mục nhằm liên tục mang

đến sự mới mẻ cho vấn đề tuyên truyền, giúp công chúng tìm được những “khẩu vị”

ngon trong quá trình theo dõi.

Ngoài ra, Báo Bạc Liêu nên tiếp tục phát huy, sử dụng đội ngũ công tác viên

trong việc khai thác tin, bài tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

Tuy nhiên, đi liền với việc sử dụng đội ngũ này là công tác bồi dưỡng nghiệp vụ.

82

Hàng năm, Báo Bạc Liêu nên phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tỉnh Bạc Liêu tổ

chức các lớp tập huấn cho đội ngũ cộng tác viên ở các đài truyền thanh, huyện, thị,

thành Đoàn.

Ảnh báo chí cũng là một cửa thông tin quan trọng, góp phần mang lại tính

thuyết phục và hiệu quả truyền thông. Tuy nhiên, việc sự dụng ảnh minh họa cho

các tin, bài viết của Báo Bạc liêu chưa đa dạng, chủ yếu là toàn cảnh và trung cảnh,

hiếm khi có ảnh đặt tả. Chất lượng ảnh cũng chưa cao do kỹ năng chụp ảnh của

phóng viên còn hạn chế. Vì vậy, để nâng cao kỹ năng chụp ảnh cho phóng viên,

cũng như chất lượng hiệu quả truyền thông về ảnh Chi hội Nhà báo Báo Bạc Liêu

cần phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tỉnh Bạc Liêu tổ chức các lớp tập huấn về

kỹ năng chụp ảnh và cách sử dụng một số máy ảnh thông dụng cho phóng viên

[xem phụ lục 11].

- Báo Cà Mau

Với đặc thù của nghề báo, chiến sĩ - người làm báo phải đáp ứng được những

yêu cầu của một nghề gắn liền với chính trị, gắn liền với hiện thực. Đó là lập trường

chính trị vững chắc. Lập trường chính trị chính là yếu tố nền tảng, có tính quyết

định đến khuynh hướng hoạt động của nhà báo, cũng là phẩm chất đầu tiên, quan

trọng cần phải có với những ai đã và sẽ làm người viết báo. Chỉ có một lập trường

chính trị vững vàng, phóng viên mới có thể xác định vấn đề mình viết cho ai? Viết

vì mục đích gì và viết như thế nào? Tâm niệm được điều đó thì dù đứng ở vị trí nào,

người phóng viên vẫn luôn trung thành với Đảng, không vì một lý do gì mà chệch

hướng, nói và viết trái với con đường mà Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa

chọn. Tuy nhiên cũng giống như Báo Bạc Liêu, đội ngũ phóng viên phụ trách tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên đa phần có tuổi nghề trẻ, chưa

được tham gia các lớp đào tạo cơ bản, chuẩn hóa về chính trị. Vì vậy, BBT Báo Cà

Mau nên quan tâm bồi dưỡng cho đội ngũ này nâng cao nhận thức, trình độ về

chính trị.

Mặc dù, hiện nay đội ngũ phóng viên được phân công viết tuyên truyền về

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên ở Báo Cà Mau đều tốt nghiệp đại học và

cơ bản đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ viết tin, bài tuyên truyền. Tuy nhiên lực

83

lượng này không được đào tạo chuyên ngành báo chí mà chủ yếu là các khối ngành

xã hội như Ngữ Văn, Du lịch… cho nên BBT Báo Cà Mau cũng nên tạo điều kiện

cho đội ngũ này được chuẩn hóa bằng cấp, nâng cao nghiệp vụ báo chí. Ngoài các

lớp học về chính trị, cần tạo điều kiện cho phóng viên tham gia các lớp bồi dưỡng,

tập huấn nghiệp vụ để nâng cao tay nghề. Báo Cà Mau thông qua đề án vị trí việc

làm của cơ quan trong từng giai đoạn, nên quy hoạch để có kế hoạch đào tạo chuyên

môn cho phóng viên.

Cùng với sự quan tâm tạo điều kiện đưa đi đào tạo, bản thân mỗi phóng viên

phải nâng cao ý thức tự rèn luyện, trau dồi nghiệp vụ để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ

tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

Mặt khác, cũng nên củng cố, duy trì đội ngũ công tác viên ở các đài huyện, tổ

chức Đoàn cơ sở vì địa bàn ở Cà Mau tương đối rộng. Định kỳ, Báo Cà Mau nên tổ

chức họp mặt đội ngũ công tác viên một mặt thắt chặt mối quan hệ tình cảm, một

mặt cũng nhân dịp này trao đổi nghiệp vụ, cũng như yêu cầu về cách viết tin, bài

tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên để cộng tác viên biết mà

thực hiện đáp ứng được yêu cầu.

3.3.2. Xây dựng chuyên trang, chuyên mục thanh niên cố định

Trong công tác thông tin, tuyên truyền trên báo chí, khi chúng ta bảo đảm

được tính định kỳ sẽ đem đến cho công chúng một cái nhìn xuyên suốt, liên tục về

thông tin, cũng như làm tăng tính hấp dẫn, thu hút đối với chuyên trang, chuyên

mục và tờ báo. Bởi trong thực tế, có rất nhiều công chúng đón đợi một tờ báo xuất

bản chỉ là muốn theo dõi một dòng thông tin, một chuyên trang, chuyên mục nào đó

trên báo mà thôi. Và như thế, báo chí đã tạo được chỗ đứng trong lòng công chúng,

cũng như tạo ra sức lan tỏa sâu rộng của thông tin. Mặt khác, thông qua chuyên

mục, BBT toà soạn báo cũng nhận được sự phản hồi, góp ý nhiều hơn từ bạn đọc

góp phần xây dựng, nâng cao chất lượng chuyên trang, chuyên mục, tờ báo. Nếu

như một chuyên trang, chuyên mục có được những vấn đề mà đông đảo công chúng

quan tâm, tờ báo đó có thể nhận được nhiều ý kiến bạn đọc tranh luận sẽ tạo ra một

diễn đàn thực sự. Không những thế, từ chuyên trang, chuyên mục, chúng ta có thể

tìm ra được những cộng tác viên viết cho chuyên mục rất là tốt, có kiến thức chuẩn.

84

Có thể nói không quá rằng, từ chuyên mục trên báo chí đã tạo ra một xã hội

yêu thích đọc báo, dân chủ báo chí được phát huy. Lúc này, báo chí sẽ không chỉ là

người phản ánh xã hội nữa mà thực sự góp phần vào cải tạo xã hội, định hướng xã

hội. Một thực tế nữa là, những bài báo trở thành tâm điểm chú ý, quan tâm của công

chúng thường hay xuất hiện tại những chuyên mục định kỳ, những vị trí trang báo

đã đi vào trí nhớ của mọi người. Đơn cử, một số chuyên trang, chuyên mục trên Báo

Tuổi trẻ, Báo Thanh niên như: Chuyên mục Vấn đề hôm nay trên chuyên trang Thời

sự của Báo Tuổi trẻ hay chuyên mục Điều tra theo yêu cầu bạn đọc trên chuyên

trang Bạn đọc và tuổi trẻ; chuyên mục Chào buổi sáng trên chuyên trang Kết nối

24/7 của Báo Thanh niên… Các chuyên mục này bao giờ cũng có được sự quan tâm

theo dõi của nhiều người. Bởi lẽ, nó đem tới cho bạn đọc những thông tin thời sự

nóng hổi, thiết thực gắn với cuộc sống hàng ngày của mỗi người. Chính vì vậy, Báo

Bạc Liêu và Báo Cà Mau nên chú trọng nâng cao, cũng như xây dựng chuyên trang,

chuyên mục thanh niên, cụ thể:

- Báo Bạc Liêu

Thời gian qua, cùng với các tờ báo khác trên cả nước, Bạc Bạc Liêu cũng đã

định hình, xây dựng được các chuyên trang trên báo như: Tin tức – thời sự (trang 2),

Chính trị (trang 3), Vấn đề hôm nay (trang 4 - 5), Thanh niên (trang 6), Giáo dục

(trang 7), Văn hóa – Nghệ thuật (trang 8 - 9)… Trong các chuyên trang đều có

những chuyên mục nhỏ. Cụ thể như chuyên trang Chính trị số thứ Ba ngoài bài

chính thì có chuyên mục “Cùng bàn luận” hoặc “Thời sự suy ngẫm”, số thứ Năm đi

cùng với bài chính là chuyên mục “Học tập và làm theo lời Bác” và số thứ Bảy là

chuyên mục “Câu chuyện cuối tuần” hoặc “Gương đảng viên”. Các chuyên mục có

thể thay đổi và được xây dựng theo thời sự cần tuyên truyền của Trung ương hoặc

địa phương. Riêng đối với chuyên trang thanh niên ở Báo Bạc Liêu đã xây dựng

được các chuyên mục như: Gương thanh niên tiêu biểu, góc bạn trẻ, mỗi ngày một

tin tốt – mỗi tuần một câu chuyện đẹp, thanh niên trên từng cây số… Các chuyên

mục này gắn với các vấn đề thời sự xã hội, công chúng quan tâm.

Tuy nhiên, để tạo sự hấp dẫn, cũng như đáp ứng nhu cầu của công chúng trong

thời gian tới bên cạnh việc nâng cao chất lượng các chuyện mục đã có, Báo Bạc

85

Liêu cần xây dựng các chuyên mục mới trên chuyên trang thanh niên và cũng mạnh

dạn “xóa bỏ” các chuyên mục không hiệu quả. Vì thực tế, mỗi chuyên mục trên báo

chỉ nên tồn tài trong một thời gian nhất định nếu không sẽ gây ra sự nhàm chán cho

độc giả và không còn hợp với xu hướng. Xây dựng một chuyên mục mới, cũng

đồng nghĩa với việc mang một “món ăn” mới để thu hút độc giả.

- Báo Cà Mau

Báo Cà Mau hiện nay vẫn chưa có chuyên trang thanh niên, vì vậy để thực

hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên,

BBT Báo Cà Mau nên nghiên cứu, xem xét xây dựng chuyên trang thanh niên cố

định trên mỗi số báo hoặc có tính định kỳ mỗi tuần có thể từ một đến hai chuyên

trang thanh niên. Khi có chuyên trang thanh niên thì cần xây dựng những chuyên

mục nhỏ mang tính thời sự hoặc gắn với xu hướng của thanh niên để thu hút độc giả

trẻ vào chuyên trang này [xem phụ lục 6].

Đi cùng với việc xây dựng chuyên trang thanh niên, Báo Cà Mau nên phân

công phóng viên chịu trách nhiệm chính cho chuyên trang này. Việc để nhiều phóng

viên tham gia viết trên một mảng thanh niên sẽ tạo ra sự phong phú, đa dạng trong

cách viết, cách nhìn nhận vấn đề. Tuy nhiên cần phải có phóng viên đảm nhận chính

ở mảng đề tài này để hiểu tường tận vấn đề khi cần thực hiện những loạt bài nhiều

kỳ, mang tính chuyên sâu. Với báo Đảng địa phương như Báo Cà Mau nên có từ

một đến hai phóng viên phụ trách viết tuyên truyền về thanh niên.

Việc báo chí duy trì và quan tâm phát triển các chuyên trang, chuyên mục với

chất lượng ngày càng hấp dẫn hơn, có dấu ấn riêng sẽ góp phần phát huy vai trò của

báo chí một cách mạnh mẽ trong đời sống xã hội, trong thời đại bùng nổ thông tin,

hội nhập và phát triển.

3.3.3. Chú trọng các bài viết ở thể loại phóng sự, điều tra, bình luận

Qua khảo sát từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019, cho thấy trong công tác tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau rất

hiếm khi xuất hiện thể loại phóng sự, điều tra, bình luận. Trong khi các thể loại này

vô cùng hấp dẫn thu hút độc giả đến với tờ báo. Thực tế, nhiều tờ báo địa phương

đã rất chú trọng đầu tư cho các bài viết ở thể loại phóng sự, điều tra, bình luận như:

86

Báo Tuổi trẻ Thủ đô một trang phóng sự nhuận bút được trả là 2 triệu đồng; Báo Hà

Nội mới mỗi bài phóng sự từ 1 - 1,5 triệu đồng; Báo Vĩnh Phúc trả 1,2 triệu đồng

trên một phóng sự… Hay Báo Tuyên Quang, hàng năm đều tổ chức cuộc thi viết

phóng sự, điều tra. Nói như thế để thấy rằng thể loại phóng sự, điều tra, bình luận

nó rất quan trọng trong công tác tuyên truyền cũng như cuốn hút độc giả đến với tờ

báo. Cho nên, Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau cũng cần chú trọng các bài viết về thể

loại phóng sự, điều tra, bình luận trong thời gian tới, cụ thể:

- Báo Bạc Liêu

Hiện nay, định kỳ mỗi tuần chuyên trang thanh niên đều xuất hiện ở Báo Bạc

Liêu vào thứ Ba, thứ Năm, thứ Bảy, nên chăng BBT Báo Bạc Liêu yêu cầu phóng

viên có một bài viết ở thể loại phóng sự, điều tra, hình luận trên chuyên trang này để

thu hút độc giả. Nếu điều kiện, khả năng, nguồn lực của tòa soạn không đảm bảo để

thực hiện mỗi tuần một bài viết thể loại phóng sự, điều tra, bình luận, BBT Báo Bạc

Liêu có thể mời gọi công tác viên tham gia hoặc đề ra chỉ tiêu hàng tháng trên

chuyên trang thanh niên phải có bao nhiêu bài viết ở thể loại phóng sự tùy theo điều

kiện thực tế của tòa soạn.

Để có những bài viết ở thể loại phóng sự, điều tra, bình luận hay, BBT Báo

Bạc Liêu cũng xây dựng quy chế mỗi tuần, mỗi tháng phóng viên phải đi công tác ở

cơ sở bao nhiêu lần. Tránh tình trạng phóng viên ở nhà viết báo cáo hoặc tập trung

quá nhiều bài viết ở địa bàn thành phố.

Bên cạnh đó, để khuyến khích phóng viên, cộng tác viên có nhiều bài viết về

thể loại phóng sự, điều tra, bình luận chất lượng, hay, BBT Báo Bạc Liêu cũng cần

có chính sách thỏa đáng về chế độ nhuận bút phải tương đương với lao động của

phóng viên hoặc khen thưởng cho những bài viết ở thể loại phóng sự hay. Ngoài ra,

nếu được định kỳ mỗi năm một lần hoặc hai năm một lần, Báo Bạc Liêu nên tổ chức

cuộc thi viết về phóng sự mà một số tờ báo trên cả nước đã làm.

- Báo Cà Mau

Đối với Báo Cà Mau hiện nay không có chuyên trang thanh niên, các bài viết

tuyên truyền về công tác Đoàn và phong trào thanh niên cũng xuất hiện không có

tính định kỳ và hình thức thể hiện chủ yếu là ghi chép, phản ánh nên BBT Báo Cà

87

Mau cũng cần xem xét, chỉ đạo phóng viên thực hiện các bài viết ở thể loại phóng

sự để làm đa dạng, phong phú hình thức thể hiện tác phẩm báo chí. Cũng như Báo

Bạc Liêu, để khuyến khích phóng viên, cộng tác viên có nhiều tác phẩm báo chí ở

thể loại phóng sự, điều tra, bình luận, BBT Báo Cà Mau cần có chế độ nhuận bút

hợp lí.

Ngoài ra, để có những bài viết về phóng sự, điều tra, bình luận hay, BBT Báo

Cà Mau cũng nên chú trọng đến công tác bồi dưỡng nghiệp vụ cho những cây viết

chủ chốt của báo về thể loại này; hoặc những người làm công tác quản lý, cụ thể là

trưởng, phó phòng phải viết được các thể loại này, đặc biệt là thể loại bình luận.

3.3.4. Xây dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ hợp lý cho phóng viên phụ trách

về tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

3.3.4.1. Chính sách đào tạo, bồi dưỡng phóng viên

Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc... Công

việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Bởi vậy, cần coi trọng và

thường xuyên quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ phóng viên của tòa

soạn. Vì là báo Đảng nên đội ngũ phóng viên của Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau cần

được đào tạo, bồi dưỡng cả về chính trị, kiến thức và nghiệp vụ báo chí, cụ thể:

- Báo Bạc Liêu

BBT Báo Bạc Liêu cần có cơ chế, chỉ tiêu cho phóng viên học tập nâng cao

nghiệp vụ. Mỗi phóng viên, mỗi năm ít nhất cần được tham dự một lớp đào tạo, bồi

dưỡng về nghiệp vụ báo chí để vừa cập nhật kiến thức, vừa nâng cao trình độ

chuyên môn, nghiệp vụ. Có như vậy mới đảm bảo thực hiện hiệu quả chức năng

tuyên truyền.

Đối với những phóng viên có ý thức tự nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp

vụ như tham gia các lớp cao học báo chí, BBT Báo Bạc Liêu nên cân nhắc hỗ trợ

toàn bộ hoặc một phần chi phí để động viên.

- Báo Cà Mau

Ở Báo Cà Mau, BBT cũng cần quan tâm nhiều hơn đến công tác đào tạo, bồi

dưỡng chính trị, nghiệp vụ cho phóng viên viết tuyên truyền về giáo dục tư tường,

lối sống cho thanh niên. BBT cần có những cơ chế, chính sách hợp lí cho từng

88

trường hợp cụ thể để cho phóng viên tham gia các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ ngắn

hạn hoặc các lớp học chuyên ngành báo chí dài hạn. Chẳng hạn như đối với phóng

viên có nhiều năm công tác ở Báo Cà Mau sẽ được ưu tiên cho đi học cao học trước

những phóng viên mới vào công tác một, hai năm; hoặc mức hỗ trợ cho phóng viên

có nhiều năm công tác khi đi học sẽ cao hơn so những phóng viên mới vô nghề.

3.3.4.2. Chính sách khuyến khích vật chất, động viên tinh thần

Ông cha ta có câu: “Có thực mới vực được đạo”. Chính sách khuyến khích vật

chất ở đây là bảo đảm cho phóng viên, cộng tác viên chế độ khuyến khích vật chất

gắn với việc nâng cao chất lượng tin, bài đăng trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau. Đó

chính là việc sử dụng hợp lý và đúng đắn quỹ nhuận bút cho việc khuyến khích

nâng cao chất lượng tin, bài. Toà soạn cũng cần có những quy định bổ sung quỹ

nhuận bút để khuyến khích phóng viên, cộng tác viên có bài viết ngày càng chất

lượng hơn, cụ thể:

- Báo Bạc Liêu

Đối với Báo Bạc Liêu, đi liền với việc thực hiện một chế độ nhuận bút hợp lý,

BBT cần thực hiện tốt cơ chế thưởng tin, bài. Việc này Báo Bạc Liêu đến thời điểm

này vẫn chưa làm được, vì vậy cần xem xét trong thời gian tới. Trong khi cơ chế

nhuận bút của Nhà nước chưa thay đổi, BBT Báo Bạc Liêu cần nghiên cứu xây

dựng Quy chế chi tiêu nội bộ theo hướng vận dụng linh hoạt các nguồn thu khác của

Báo Bạc Liêu để bổ sung thêm cho quỹ thưởng tin, bài, nhất là quỹ nhuận bút [xem

phụ lục 9].

- Báo Cà Mau

Từ nhiều năm nay, Báo Cà Mau đã thực hiện khen thưởng phóng viên có

những tin, bài hay trong tuần, tháng. Tuy nhiên cần tiếp tục nghiên cứu để cải tiến

để tạo “đòn bẩy” kích thích mạnh hơn tinh thần của phóng viên.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Chính sách của Đảng phải chú ý cả về mặt

vật chất lẫn tinh thần”. Cho nên, ngoài việc coi trọng những “đòn bẩy” về vật chất,

cần quan tâm các chính sách động viên tinh thần cho đội ngũ phóng viên và cộng

tác viên của báo viết tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

Các chính sách cụ thể là: động viên, khen thưởng và khen ngợi kịp thời, tổ chức các

89

hoạt động tham quan, nghỉ mát tạo không khí thoải mái, phấn khởi cho phóng viên;

có quy định liên hệ thường xuyên, các dịp lễ, tết, chia sẻ với cộng tác viên khi có tin

vui, việc buồn, tổ chức các họp cộng tác viên hàng năm... Thực hiện đồng bộ các chế

độ, chính sách trên sẽ tạo động lực để tiếp tục nâng cao tính định hướng, tính hấp dẫn

cho Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau một cách thiết thực, hiệu quả [xem phụ lục 10].

90

Tiểu kết chƣơng 3

Trên cơ sở khảo sát thực trạng công tác tuyên truyền giáo tư tưởng, lối sống

cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau từ tháng 1/2018 đến tháng

6/2019 ở chương 2. Trong chương 3, tác giả đã có một số kiến nghị và giải pháp đối

với BBT Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau với mục tiêu là đưa nội dung tuyên truyền

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau

hấp dẫn, sinh động hơn vừa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ tuyên truyền, vừa đáp

ứng nhu cầu của công chúng, độc giả là thanh niên.

Cụ thể kiến nghị với BBT Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau quan tâm bồi dưỡng

nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn cho đội ngũ thực hiện tuyên truyền về giáo

dục tư tưởng lối sống cho thanh niên; xây dựng chuyên trang, chuyên mục thanh

niên cố định; chú trọng các bài viết ở thể loại phóng sự, điều tra, bình luận; xây

dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ hợp lí cho phóng viên phụ trách về tuyên truyền

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

Các giải pháp là đổi mới quan điểm chỉ đạo tuyên truyền về giáo dục tư tưởng,

lối sống cho thanh niên; đổi mới nội dung thông tin tuyên truyền về giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên; đổi mới hình thức chuyển tải tác phẩm tuyên truyền

về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

91

KẾT LUẬN

Tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên là nhiệm vụ quan

trọng, bởi thanh niên là vận mệnh, tương lai của đất nước. Báo chí, vũ khí sắc bén

trên mặt trận tư tưởng có nhiệm vụ truyền bá, giới thiệu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư

tưởng Hồ Chí Minh, đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của

Nhà nước tới thanh niên, tạo sự đồng thuận thống nhất trong thực hiện thắng lợi các

mục tiêu mà Đảng đề ra. Trong từng giai đoạn lịch sử, báo chí cách mạng Việt Nam

nói chung, báo chí Bạc Liêu, Cà Mau nói riêng, trong đó có Báo Bạc Liêu và Báo

Cà Mau đã thể hiện được vai trò của mình trong công tác tuyên truyền giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên, góp phần củng cố niềm tin của thanh niên đối với

Đảng, với chế độ XHCN.

Tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên luôn là một trong

những nội dung được Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau quan tâm trong quá trình thực

hiện nhiệm vụ. Với sự quan tâm khá sâu sát cùng những chỉ đạo, định hướng của

BBT Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau vấn đề tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên đã đóng góp tích cực trong việc định hướng, dẫn dắt thanh niên tỉnh

Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau với niềm tin vững chắc vào con đường mà Đảng và Bác Hồ

đã lựa chọn - con đường XHCN. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công

tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu, Báo

Cà Mau vẫn còn nhiều bất cập, đòi hỏi nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng hiệu

quả tuyên truyền, đáp ứng nhu cầu của thanh niên trong tình hình mới. Đó cũng

chính là mục tiêu quan trọng mà luận văn này hướng đến.

Mặc dù thời gian nghiên cứu có hạn, tài liệu phục vụ nghiên cứu không nhiều

nhưng bằng cách tiếp cận lý thuyết và khảo sát thực tế, luận văn đã cơ bản hoàn

thành các mục tiêu đề ra. Kết quả luận văn là:

1. Luận văn đã làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến đề tài. Đó là các khái

niệm về thanh niên, về tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên

báo chí. Cũng trong chương 1, luận văn đã làm rõ quan điểm của Chủ nghĩa Mác-

Lênin, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về công tác giáo dục tư tưởng, lối

92

sống cho thanh niên và tầm quan trọng của tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên trên báo chí hiện nay làm cơ sở đánh giá chất lượng tuyên truyền giáo dục

tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau.

2. Trong chương 2, qua khảo sát thực trạng tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau từ tháng 1/2018 đến

tháng 6/2019; nghiên cứu ý kiến công chúng về hiệu quả tuyên truyền giáo dục tư

tưởng, lối sống cho thanh niên trên Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau. Luận văn tiến hành

đánh giá, phân tích thực trạng, làm rõ nguyên nhân ưu điểm, hạn chế và những vấn

đề đặt ra.

3. Từ những vấn đề đặt ra, chương 3 của luận văn đã đưa ra một số giải pháp

và kiến nghị nâng cao chất lượng tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh

niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau. Mục tiêu chính là đưa nội dung tuyên

truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà

Mau hấp dẫn, sinh động hơn vừa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ tuyên truyền, vừa

đáp ứng nhu cầu của công chúng, độc giả là thanh niên.

Để thực hiện mục tiêu này, luận văn có 3 giải pháp và 4 kiến nghị cụ thể:

- Đổi mới quan điểm chỉ đạo tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên.

- Đổi mới nội dung thông tin tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên.

- Đổi mới hình thức chuyển tải tác phẩm về tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên.

- Bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn cho đội ngũ thực hiện

tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

- Xây dựng chuyên trang, chuyên mục thanh niên cố định.

- Chú trọng các bài viết ở thể loại phóng sự, điều tra, bình luận.

- Xây dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ hợp lí cho phóng viên phụ trách về

tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên.

93

Do hạn chế về thời gian, kinh nghiệm, khả năng tiếp cận, nghiên cứu tài liệu

và phương pháp nghiên cứu nên luận văn này không tránh khỏi những sai sót và hạn

chế. Tác giả luận văn mong nhận được những ý kiến đóng góp, xây dựng để luận

văn trở nên hoàn thiện hơn, có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên, phóng viên, biên

tập viên các cơ quan báo chí nói chung và Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau nói riêng.

94

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. A.A.Chertưchơnưi (2004), Các thể loại báo chí, Nxb Thông tấn, Hà Nội.

2. Ban Chấp hành Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Bạc Liêu (2017), Văn kiện Đại

hội đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Bạc Liêu lần thứ X, nhiệm kỳ 2017 –

2022, Bạc Liêu.

3. Ban Chấp hành Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Cà Mau (2017), Văn kiện Đại hội

đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Cà Mau lần thứ X, nhiệm kỳ 2017 –

2022, Cà Mau.

4. Ban Chấp hành Trung ương (1999), Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb

Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

5. Ban Chấp hành Trung ương (2007), Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp

hành Trung ương khóa X về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu

mới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

6. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (2010), Báo cáo tổng kết

20 năm thực hiện cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ

nghĩa xã hội (1991 - 2011), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

7. Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, Hội Nhà báo Việt Nam (2004), Tư tưởng

Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

8. Benjamin Ngo (Biên soạn) (2013), h ng vấn báo chí, Nxb Trẻ, Hà Nội.

9. Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24/03/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về

“Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách

mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030”.

10. Đức Dũng (2002), Sáng tạo tác phẩm báo chí, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội.

11. Nguyễn Văn Dững (Chủ biên) (2000), Báo chí - những điểm nhìn từ thực tiễn,

Nxb Văn hóa - thông tin, Tập 1, Hà Nội.

12. Nguyễn Văn Dững (2011), Báo chí và dư luận xã hội, Nxb Lao động, Hà Nội.

13. Nguyễn Văn Dững (2006), Tác phẩm báo chí tập 2, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

14. Nguyễn Văn Dững (2011), Báo chí truyền thông hiện đại – từ hàn lâm đến học

đường, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

15. Nguyễn Văn Dững (2012), Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Lao Động, Hà Nội.

95

16. Đảng bộ tỉnh Bạc Liêu (2015), Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ

XV, Bạc Liêu.

17. Đoàn Nam Đàn (2002), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên, Nxb

Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

18. Hà Minh Đức (2010), C.Mác - h. Ăngghen - V.I.Lênin với báo chí, Nxb Chính

trị Quốc gia, Hà Nội.

19. Nguyễn Văn Hà (2011), Giáo trình lý luận cơ sở báo chí, Nxb Địa học Quốc gia

Thành phố Hồ Chí Minh.

20. Vũ Quang Hào (2012), Ngôn ngữ báo chí, Nxb Thông tấn, Hà Nội.

21. Bùi Hiền (2002), Từ điển giáo dục học, Nxb Thời đại, Bách Khoa, Hà Nội.

22. Nguyễn Quang Hòa (2016), Biên tập báo chí, Nxb Thông tin và Truyền thông,

Hà Nội.

23. Nguyễn Quang Hòa (2016), Tổ chức hoạt động cơ quan báo chí thực tiễn và xu

hướng phát triển, Nxb Thông tin và Truyền thông, Hà Nội.

24. Nguyễn Thị Thanh Huyền (2014), Quan hệ công chúng lý luận và thực tiễn,

Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

25. Đặng Thị Thu Hương (2016), Văn hóa truyền thông đại chúng ở Việt Nam trong

điều kiện kinh tế thị trường và toàn cầu hóa, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

26. Đinh Văn Hường (2007), Các thể loại báo chí thông tấn, Nxb Đại học Quốc gia

Hà Nội.

27. Đinh Văn Hường, Trần Quang, Dương Xuân Sơn (2005), Cơ sở lý luận báo chí

truyền thông, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.

28. Nguyễn Lân (2006), Từ điển từ và ngữ, Nxb Tổng hợp TPHCM, Thành phố Hồ

Chí Minh.

29. Loicherovouet (1999), Viết cho độc giả, Nxb Hội Nhà báo Việt Nam, Hà Nội.

30. Nguyễn Thành Lợi (2014), Tác nghiệp báo chí trong môi trường truyền thông

hiện đại, Nxb Thông tin và Truyền thông.

31. Hồ Xuân Mai (2014), Ngôn ngữ báo chí và biên tập báo, Nxb Chính trị Quốc

gia - Sự thật, Hà Nội.

32. Trần Văn Miều (chủ biên) (2001), Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh 70 năm

96

xây dựng và trưởng thành, Nxb Thanh niên, Hà Nội.

33. Hồ Chí Minh (1980), Về giáo dục thanh niên, Nxb Hồ Chí Minh, Hà Nội.

34. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

35. Hồ Chí Minh (1990), Với sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

36. Hồ Chí Minh (1985), Với sự nghiệp bồi dưỡng thanh niên, Nxb Thanh niên, Hà

Nội.

37. Lưu Hồng Minh (chủ biên) (2009), Truyền thông Việt Nam trong bối cảnh toàn

cầu hóa, Nxb Dân trí, Hà Nội.

38. Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 25/07/2018 của Ban Chấp hành Trung ương

Đảng (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh

niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”.

39. Đỗ Chí Nghĩa (2012), Vai trò của báo chí trong định hướng dư luận xã hội, Nxb

Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

40. Phạm Đình Nghiệp (2004), Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện

nay, Nxb Thanh niên, Hà Nội.

41. Trần Qui Nhơn (2004), Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò thanh niên trong cách

mạng Việt Nam, Nxb Thanh niên, Hà Nội.

42. Trần Sỹ Phán (1999), Giáo dục đạo đức đối với sự hình thành và phát triển

nhân cách sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, Luận án Tiến sĩ triết

học, Hà Nội.

43. Phân viện Báo chí và Tuyên truyền - Khoa tuyên truyền (2004), Nguyên lý tuyên

truyền, Hà Nội.

44. Hoàng Phê (Chủ biên) (1992), Từ điển Tiếng Việt, Trung tâm Từ điển ngôn ngữ,

Hà Nội.

45. Lưu Đình Phúc (2016), Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với báo

chí trong giai đoạn hiện nay, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

46. Lâm Thị Sang (2014), Tìm hiểu thực trạng định hướng giá trị của thanh niên

Bạc Liêu, Bạc Liêu.

47. Tạ Ngọc Tấn (Biên soạn) (1995), Hồ Chí Minh về vấn đề báo chí, Nxb Chính trị

Quốc gia, Hà Nội.

97

48. Tạ Ngọc Tấn (Chủ biên) (1997), Tác phẩm báo chí tập 1, Nxb Giáo dục, Hà

Nội.

49. Tạ Ngọc Tấn (Chủ biên) (2003), Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí,

Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

50. Tạ Ngọc Tấn (2001), Truyền thông đại chúng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

51. The Missouri Group (Tái bản lần thứ 1 2014), Nhà báo hiện đại, Nxb Trẻ,

Thành phố Hồ Chí Minh.

52. Lê Văn Toan, Ngô Kim Ngân, Nguyễn Thị Phương Thảo (2011), Quan điểm

của C. Mác - h. Ăngghen - V.I. Lênin - Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt

Nam về báo chí, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

53. Nguyễn Phú Trọng (2015), hát huy hơn nữa vai trò của báo chí trong sự

nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ đất nước, Tin Tức, ngày 22/6/2015.

54. Văn kiện Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (tháng 2-1993).

55. Viện Bảo tàng Hồ Chí Minh (1985), Bác Hồ với sự nghiệp bồi dưỡng thế hệ trẻ,

Nxb Thanh niên, Hà Nội.

56. Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông (2018), Báo chí truyền thông những vấn

đề trọng yếu tập 1, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

57. Phạm Viết Vượng (1996), Giáo dục học Đại cương, Nxb Đại học Quốc gia Hà

Nội, Hà Nội.

98

PHỤ LỤC

Phụ lục 1

KẾT QUẢ THĂM DÒ Ý KIẾN CÔNG CHÚNG VỀ CHẤT LƢỢNG

VẤN ĐỀ TUYÊN TRUYỀN GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG, LỐI SỐNG

CHO THANH NIÊN TRÊN BÁO IN BÁO BẠC LIÊU, BÁO CÀ MAU

Biểu đồ 1: Mức độ theo dõi các bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu,

Báo Cà Mau.

99

Biểu đồ 2: Về nội dung của các bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu,

Báo Cà Mau bạn đọc đánh giá.

Biểu đồ 3: Đánh giá của bạn đọc về các thể loại bài viết về thanh niên trên báo in

Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau.

100

Biểu đồ 4: Đánh giá của bạn đọc đề tài phản ánh trong các bài viết về thanh niên

trên báo in Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau.

101

Biểu đồ 5: Bạn đọc đánh giá thông tin trong các bài viết về thanh niên trên báo in

Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau.

102

Biểu đồ 6: Bạn đọc đánh giá về hệ thống các bài viết về thanh niên trên báo in Báo

Bạc Liêu, Báo Cà Mau.

103

Biểu đồ 7: Đánh giá của bạn đọc về độ dài, ngắn của bài viết về thanh niên trên báo

in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau.

104

Biểu đồ 8: Bạn đọc đánh giá tần suất xuất bản của các bài viết về thanh niên trên

báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau.

Biểu đồ 9: Những thông tin giành được sự quan tâm của của bạn đọc trên Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau trong các bài viết về thanh niên.

Chú thích:

1: Các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước

2: Tình hình thực hiện các phong trào của Đoàn Thanh niên

3: Phản ánh gương thanh niên tiêu biểu

105

Phụ lục 2

PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN CÔNG CHÚNG

VỀ VẤN ĐỀ TUYÊN TRUYỀN GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG, LỐI SỐNG

CHO THANH NIÊN TRÊN BÁO IN BÁO BẠC LIÊU, BÁO CÀ MAU

Kính thưa quý vị!

Giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên là một trong những vấn đề trọng

tâm trong hoạt động tuyên truyền của báo chí cả nước nói chung và Đồng bằng sông

Cửu Long nói riêng, cụ thể là Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau thời gian qua. Nhằm làm

rõ thực trạng và tìm kiếm giải pháp nâng cao hiệu quả về vấn đề giáo dục tư tưởng,

lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau, qua đó nâng cao

chất lượng và hình thức tuyên truyền, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của bạn đọc

trong thời gian tới, tác giả đề tài nghiên cứu “Báo in với vấn đề giáo dục tư tưởng,

lối sống cho thanh niên Đồng bằng sông Cửu Long (khảo sát Báo Bạc Liêu, Báo

Cà Mau từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019” tiến hành thăm dò ý kiến bạn đọc. Để

việc nghiên cứu thành công, tác giả nhờ cậy vào sự tham gia của quý anh/chị.

Để trả lời phiếu, quý vị đánh dấu X hoặc ghi theo chỉ dẫn của từng câu hỏi,

với nguyên tắc lần lượt từ trên xuống và đặc biệt không bỏ sót bất cứ câu hỏi nào.

Các thông tin mà quý vị cung cấp chỉ sử dụng cho mục đích nghiên cứu khoa

học và được đảm bảo tính khuyết danh khi công bố tổng thể kết quả nghiên cứu.

Xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác quý báu của quý vị!

Xin quý vị vui lòng cho biết một vài thông tin về bản thân

Nơi cư trú: ................... …………………………………………………..

Giới tính: Nam □ Nữ □

Năm sinh (4 chữ số): ……………………………………………………...

Trình độ học vấn:………………………………………………………….

Thành phần:

Đảng viên □ Công nhân □

106

Đoàn viên □ Nông dân □

Cán bộ viên chức □ Lực lượng vũ trang □

Học sinh sinh viên □ Kinh doanh □

Câu hỏi 1: Mức độ theo dõi các bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau của quý vị như thế nào? (chỉ chọn một trong các phương án trả

lời cho mỗi cơ quan báo chí)

Mức độ theo dõi Cơ quan báo chí

Thƣờng Thỉnh Hiếm Không xuyên thoảng khi

Báo Bạc Liêu

Báo Cà Mau

Câu hỏi 2: Khi đọc các bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo

Cà Mau, quý vị thấy (chỉ chọn một trong các phương án trả lời cho mỗi cơ quan

báo chí)

Mức độ đánh giá

Cơ quan báo chí

Hấp dẫn Bình thƣờng Không hấp dẫn

Báo Bạc Liêu

Báo Cà Mau

Câu hỏi 3: Về nội dung của các bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau quý vị thấy (chỉ chọn một trong các phương án trả lời cho mỗi

cơ quan báo chí)

Cơ quan báo chí Mức độ đánh giá

107

Thiết thực Không thiết thực Xa rời cuộc sống lắm có ích

Báo Bạc Liêu

Báo Cà Mau

Câu hỏi 4: Các thể loại bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo

Cà Mau quý vị thấy (chỉ chọn một trong các phương án trả lời cho mỗi cơ quan báo

chí)

Mức độ đánh giá

Cơ quan báo chí

Hấp dẫn Bình thƣờng Chƣa hấp dẫn

Báo Bạc Liêu

Báo Cà Mau

Câu hỏi 5: Theo quý vị đề tài phản ánh trong các bài viết về thanh niên trên

báo in Báo Bạc Liêu và Báo Cà Mau là:

Mức độ đánh giá

Cơ quan báo chí

Phong phú Chƣa phong phú Bình thƣờng

Báo Bạc Liêu

Báo Cà Mau

Câu hỏi 6: Thông tin trong các bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc

Liêu, Báo Cà Mau được quý vị đánh giá:

Mức độ đánh giá

Cơ quan báo chí

Phong phú Chƣa phong phú Bình thƣờng

Báo Bạc Liêu

108

Báo Cà Mau

Câu hỏi 7: Quý vị thấy hệ thống các bài viết về thanh niên trên báo in Báo

Bạc Liêu, Báo Cà Mau:

Mức độ đánh giá

Cơ quan báo chí

Phong phú Chƣa phong phú Bình thƣờng

Báo Bạc Liêu

Báo Cà Mau

Câu hỏi 8: Đọc các bài viết về thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà

Mau quý vị thấy (có thể chọn nhiều phương án trả lời):

- Hiểu hơn về quan điểm, đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp

luật của Nhà nước đối với thanh niên □

- Biết nhiều hơn về các hoạt động của Đoàn Thanh niên □

- Thấy được vai trò, trách nhiệm của đoàn viên, thanh niên □

- Thấy được vai trò của bản thân trong các phong trào hành động cách mạng

của tuổi trẻ □

- Biết thêm thông tin trong các phong trào xung kích, tình nguyện của đoàn

viên, thanh niên địa phương □

- Các ý kiến khác .....................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

109

Câu hỏi 9: Theo quý vị độ dài, ngắn của bài viết về thanh niên trên báo in Báo

Bạc Liêu, Báo Cà Mau như thế nào:

Mức độ đánh giá

Cơ quan báo chí

Dài Trung bình Ngắn Quá ngắn

Báo Bạc Liêu

Báo Cà Mau

Câu hỏi 10: Theo quý vị tần suất xuất bản của các bài viết về thanh niên trên

báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau như hiện tại là:

Mức độ đánh giá

Cơ quan báo chí

Phù hợp Chƣa phù hợp

Báo Bạc Liêu

Báo Cà Mau

Nếu chưa phù hợp, theo quý vị:

- Tần suất xuất bản các bài viết, chuyên trang thanh niên trên báo in Báo Bạc

Liêu và Báo Cà Mau mấy ngày trong tuần là phù hợp:

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

Câu hỏi 11: Những thông tin nào sau đây giành được sự quan tâm của quý vị:

- Các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước □

110

- Tình hình thực hiện các phong trào của Đoàn Thanh niên □

- Phản ánh gương thanh niên tiêu biểu □

Câu hỏi 12: Theo quý vị cần phải làm gì để nâng cao hiệu quả về vấn đề giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên báo in Báo Bạc Liêu, Báo Cà Mau:

* Đối với Báo Bạc Liêu: ..........................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

* Đối với Báo Cà Mau: ...........................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Một lần nữa xin trân trọng cảm ơn và kính chúc quý vị mạnh khỏe, hạnh phúc

và thành đạt!

111

Phụ lục 3

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Ông Tạ Trung Dũng, Trƣởng Ban Tuyên giáo

Tỉnh ủy Bạc Liêu

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Trực tiếp

Thời gian phỏng vấn: Tháng 2/2020

Hỏi: Ông cho biết công tác chỉ đạo, định hƣớng cho Báo Bạc Liêu về vấn

đề tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên trong thời gian qua

nhƣ thế nào?

Định kỳ, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bạc Liêu phối hợp Hội Nhà báo Việt Nam

tỉnh Bạc Liêu và Sở Văn hóa – Thông tin – Thể thao và Du lịch tỉnh Bạc Liêu tổ

chức giao ban báo chí với báo, đài địa phương và các cơ quan báo chí thường trú

trên địa bàn tỉnh. Tại buổi giao ban báo chí, ngoài việc trả lời các nội dung mà báo

chí phản ánh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bạc Liêu còn định hướng nội dung tuyên

truyền trong thời gian tới, trong đó có vấn đề tuyên truyền giáo dục tư tưởng cho

thanh niên. Tùy thời điểm mà Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bạc Liêu có những định

hướng chỉ đạo tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên khác nhau, vì

đây là vấn đề mà Báo Bạc Liêu cần phải thực hiện thường xuyên để cổ vũ, định

hướng, giáo dục thế hệ trẻ tỉnh nhà.

Hỏi: Theo ông đánh giá thì mặt đƣợc và chƣa đƣợc của Báo Bạc Liêu

trong công tác tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên là gì?

Trả lời: Về mặt được, Báo Bạc Liêu đã kịp thời chuyển tải những chủ trương,

đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, của Tỉnh ủy, UBND tỉnh

Bạc Liêu đến với đông đảo thanh niên tỉnh nhà. Các bài viết tuyên truyền về thanh

niên xuất hiện định kỳ trên Báo Bạc Liêu nên hiệu quả truyền thông trong công tác

giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên cao.

Về mặt chưa được thì Báo Bạc Liêu hình thức trình bày chưa phong phú, nội

dung trong nhiều bài viết chưa hay, đề tài cũ.

112

Phụ lục 4

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Ông Phạm Việt Phong, Phó Trƣởng Ban Tuyên

giáo Tỉnh ủy Cà Mau

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Qua email

Thời gian phỏng vấn: Tháng 3/2020

Hỏi: Ông đánh giá vai trò của Báo Cà Mau trong công tác tuyên truyền

giáo dục tƣ tƣởng lối sống cho thanh niên nhƣ thế nào trong thời qua?

Trả lời: Có thể khẳng định, Báo Cà Mau là một kênh thông tin quan trọng

trong công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên tỉnh Cà Mau.

Thông qua các tin, bài viết về công tác Đoàn và phong trào thanh niên, gương thanh

niên tiêu biểu đã định hướng, giáo dục, khích lệ, động viên thế hệ trẻ tỉnh Cà Mau

sống đẹp, biết vươn lên. Tuy nhiên, tần suất xuất bản tin, bài viết về thanh niên trên

Báo Cà Mau còn ít và không cố định.

Hỏi: Những định hƣớng chỉ đạo của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Cà Mau để

nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh

niên ở Báo Cà Mau?

Trả lời: Định hướng chỉ đạo cho Báo Cà Mau tuyên truyền về vấn đề này

trong thời gian tới ngoài việc tuyên truyền vào các ngày lễ lớn của đất nước, của

tỉnh; kỉ niệm ngày thành lập Đoàn thì chỉ đạo tuyên truyền đậm nét các vấn đề thời

sự của đất nước để kịp thời đưa thông tin đến với thanh niên tỉnh nhà.

113

Phụ lục 5

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Bà Nguyễn Thị Lâm Anh, Phó Tổng biên tập Báo

Bạc Liêu

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Trực tiếp

Thời gian phỏng vấn: Tháng 2/2020

Hỏi: Quan điểm chỉ đạo của Báo Bạc Liêu về tuyên truyền giáo dục tƣ

tƣởng, lối sống cho thanh niên?

Trả lời: Về vấn đề tuyên truyền nói chung, Báo Bạc Liêu luôn bám sát những

chủ trương, nghị quyết của Đảng, của Tỉnh ủy Bạc Liêu để tuyên truyền, thông tin

kịp thời đến quần chúng nhân dân, cụ thể hóa chủ trương, nghị quyết bằng các

phương pháp nghiệp vụ báo chí để đưa đến quần chúng nhân dân một cách nhanh

nhất. Riêng về tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên, Báo Bạc

Liêu cũng luôn quan tâm chỉ đạo kịp thời tuyên truyền các chủ trương, đường lối

của Đảng, các chương trình, đề án của UBND tỉnh Bạc Liêu về chiến lược phát triển

thanh niên, các văn bản chỉ đạo của Trung ương Đoàn; tuyên truyền mục đích, ý

nghĩa các sự kiện, ngày lễ lớn của quê hương, đất nước đến đoàn viên, thanh niên,

học sinh, sinh viên. Bên cạnh đó còn tuyên truyền về các hoạt động, phong trào

xung kích, tình nguyện của Đoàn, những tấm gương thanh niên tiêu biểu sống đẹp

sống có ích để góp phần giáo dục, động viên thanh niên trong tỉnh Bạc Liêu.

Hỏi: Những điểm mạnh và hạn chế của Báo Bạc Liêu trong vấn đề tuyên

truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên?

Trả lời: Nói về mặt mạnh trong vấn đề tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối

sống cho thanh niên, đầu tiên là Báo Bạc Liêu xây dựng được chuyên trang thanh

niên cố định trên các số báo thứ Ba, thứ Năm và thứ Bảy. Chính vì vậy mà, Báo Bạc

Liêu kịp thời thông tin những vấn đề liên quan đến thanh niên, cũng như tuyên

truyền cổ vũ các hoạt động Đoàn và phong thanh niên tỉnh nhà. Phóng viên của tòa

soạn thực hiện rất tốt nội tuyên truyền về các hoạt động của Đoàn và phong trào

thanh niên thông qua các tin, bài. Vì phóng viên luôn theo dõi và bám sát với các

114

hoạt động của tổ chức Đoàn từ tỉnh đến cơ sở. Ngoài ra thì phóng viên phụ trách

mảng tuyên truyền về thanh niên có mối quan hệ khá tốt với hệ thống Đoàn Thanh

niên của tỉnh nên khi có hoạt động là tổ chức Đoàn chủ động thông tin cho phóng

viên. Vì vậy mà phóng viên ít bỏ sót nội dung thông tin về các hoạt động của Đoàn.

Đội ngũ phóng viên phụ trách viết tuyên truyền về thanh niên có chuyên môn,

nghiệp vụ tốt và có nhiều năm kinh nghiệm trong nghề nên đáp ứng được yêu cầu,

nhiệm vụ tuyên truyền. Ngoài những các đề tài tuyên truyền các hoạt động của

Đoàn Thanh niên, phóng viên còn tìm tòi, phản ánh về những góc khuất trong đời

sống của thanh niên.

Còn về hạn chế, có thể nói hình thức trình bày của chuyên trang thanh niên

kém hấp dẫn, một màu; khả năng sử dụng ngôn ngữ của phóng viên trong tác phẩm

báo chí còn khô khan mang đậm văn phong báo cáo. Bên cạnh đó, phóng viên chưa

có nhiều loạt bài mang tích chuyên sâu về hoạt động Đoàn, phong trào thanh niên

mà chỉ dừng lại các dạng bài phản ảnh là chính. Ngoài ra, theo quy định phải nộp

bài trước khi ra báo một ngày làm cho phóng viên không chủ động phát huy được

tinh thần sáng tạo, tìm tòi những đề tài mới lạ mà đôi lúc chủ yếu là viết bài để trả

nợ theo kiểu lấp đầy trang. Vì vậy, rất nhiều bài viết xuất hiện trên chuyên trang

thanh niên có nội dung “vô thưởng vô phạt”, sử dụng cũng được, không sử dụng

cũng không sao. Tuy nhiên vì nguồn bài hạn chế, không có sự chủ động nên bắt

buộc phải sử dụng.

115

Phụ lục 6

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Ông Nguyễn Quốc Doanh, Phó Tổng biên tập

Báo Cà Mau

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Qua email

Thời gian phỏng vấn: Tháng 3/2020

Hỏi: Quan điểm chỉ đạo của Báo Bạc Liêu về tuyên truyền giáo dục tƣ

tƣởng, lối sống cho thanh niên?

Trả lời: Là báo Đảng địa phương, trong thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền Báo

Cà Mau luôn nhất quán, bám sát theo sự định hướng của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Ban

Tuyên giáo Tỉnh ủy Cà Mau trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có tuyên truyền giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên. Việc chỉ đạo cho phóng viên thực hiện các

mảng đề tài tuyên truyền về thanh niên được BBT Báo Cà Mau quan tâm định

hướng trong các cuộc giao ban hàng tuần. Bên cạnh các nội dung tuyên truyền về

chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương đường lối, Nghị quyết của

Đảng vào thực tiễn công tác và đời sống thanh niên… BBT Báo Cà Mau còn chỉ

đạo phóng viên thực hiện các mảng đề tài về đời sống của thanh niên, những tấm

gương người trẻ tiêu biểu. Đây cũng là điểm mạnh của Báo Cà Mau, với những thể

loại bài viết này phóng viên thực hiện khá tốt. Ngoài ra, BBT Báo Cà Mau còn yêu

cầu, chỉ đạo phóng viên phụ trách viết tuyên truyền về thanh niên phải luôn tìm tòi,

khai thác những đề tài mới để tạo sự hấp dẫn cho bạn đọc, trách đi vào lối mòn cũ.

Hỏi: Báo Cà Mau có chuyên trang, chuyên mục thanh niên không? Có

bao nhiêu phóng viên phụ trách viết tuyên truyền về công tác Đoàn và phong

trào thanh niên?

Trả lời: Báo Cà Mau hiện nay không có chuyên mục riêng cho thanh niên mà

chỉ có tuyên truyền lòng ghép vào các chuyên trang trên báo. Có nhiều phóng viên

tham gia viết tin, bài tuyên truyền về công tác Đoàn và phong trào thanh niên vào

từng thời điểm khác nhau theo yêu cầu của BBT. Thông thường tuyên truyền vào

các đợt kỷ niệm, ngày lễ, các chiến dịch của Đoàn Thanh niên.

116

Hỏi: Đánh giá của Ban Biên tập Báo Cà Mau đối với các bài viết về thanh

niên do phóng viên của báo thực hiện, mặt đƣợc và chƣa đƣợc?

Trả lời: Trong thời gian qua, tin, bài viết do phóng viên của tòa soạn thực

hiện đảm bảo được yêu cầu về nội dung, đúng trọng tập, phản ảnh kịp thời đời sống

sinh hoạt, hoạt động của Đoàn tỉnh Cà Mau thông qua các phóng sự, tin, bài những

gương điển hình tiêu biểu của thanh niên trên nhiều lĩnh vực. Về nội dung phóng sự

ảnh, phóng viên thực hiện tương đối tốt do Báo Cà Mau có đội ngũ phóng viên phụ

trách ảnh. Ngoài ra, hầu hết phóng viên của Báo Cà Mau đều được trang bị máy ảnh

hiện đại, vì vậy mà hình ảnh đạt chất lượng.

Mặt chưa được là phóng viên chưa có nhiều loạt bài mang tích chuyên sâu về

hoạt động Đoàn và phong trào thanh niên chỉ dừng lại các dạng bài phản ảnh các

phong trào là chính.

Hỏi: Báo Cà Mau có những định hƣớng, giải pháp gì để nâng cao chất

lƣợng về tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên trong thời

gian tới?

Trả lời: Đến thời điểm này, Báo Cà Mau vẫn chưa có chuyên trang thanh niên

cố định, vì vậy muốn nâng cao hiệu quả tuyên truyền về giáo dục tư tưởng, lối sống

cho thanh niên thì phải xây dựng được chuyên trang thanh niên. Khi đã tổ chức

được chuyên trang thì quan tâm chỉ đạo phóng viên viết tin, bài thường xuyên, liên

tục và có sự đầu tư chuyên sâu hơn. Từ đó mới có được nhiều tin, bài chất lượng,

đáp ứng tốt hơn công tác tuyên truyền giáo dục tư tường, lối sống thanh tỉnh Cà

Mau.

117

Phụ lục 7

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Ông Ngô Vũ Thăng, Bí thƣ Tỉnh đoàn Bạc Liêu

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Trực tiếp

Thời gian phỏng vấn: Tháng 2/2020

Hỏi: Ông đánh giá nhƣ thế nào về vai trò của Báo Bạc Liêu trong việc

giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên?

Trả lời: Báo Bạc Liêu là một trong những kênh thông tin rất hiệu quả trong

việc giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên tỉnh Bạc Liêu, nhất là trong giai

đoạn hiện nay. Thời gian qua, Tỉnh đoàn Bạc Liêu và Báo Bạc Liêu đã phối hợp

duy trì và thực hiện tốt công tác tuyên truyền, kịp thời thông tin cho đoàn viên,

thanh niên về các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà

nước; hoạt động Đoàn và phong trào thanh niên; những mô hình hay, gương điển

hình tiêu biểu…Qua đó góp phần cổ vũ, định hướng lối sống đẹp trong thanh niên.

Tuy nhiên, phải thẳng thắn nhìn nhận là nhiều bài viết trên Báo Bạc Liêu còn

khôn khan, nặng về văn phong báo cáo nên thiếu sự hấp dẫn đối với độc giả là

thanh niên.

Hỏi: Theo ông, Báo Bạc Liêu cần làm gì để thông tin tuyên truyền giáo

dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên đến với tuổi trẻ tỉnh Bạc Liêu một cách

kịp thời, hiệu quả?

Trả lời: Để những thông tin trên Báo Bạc Liêu đến với thanh niên một cách

nhanh chóng, hiệu quả, theo tôi, Báo Bạc Liêu cần ứng dụng công nghệ vào hình

thức chuyển tải tác phẩm báo chí. Cụ thể là tạo một trang Fanpage của Báo Bạc

Liêu vì hiện nay nhu cầu sử dụng và xem tin tức trên mạng xã hội rất cao, nhất là

giới trẻ. Theo như thống kê, hơn 90% thanh niên Bạc Liêu đều sử dụng điện thoại

thông minh với mục đích là lướt web, cập nhật tin tức, tham gia mạng xã hội.

118

Phụ lục 8

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Ông Nguyễn Hoàng Đạo, Bí thƣ Tỉnh đoàn Cà

Mau

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Trực tiếp

Thời gian phỏng vấn: Tháng 2/2020

Hỏi: Ông đánh giá nhƣ thế nào về nội dung, hình thức tuyên truyền giáo

dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau?

Trả lời: Nội dung tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên trên

Báo Cà Mau còn thiếu chiều sâu, chưa thiết thực, đôi lúc chưa quan tâm việc tuyên

truyền, đưa tin chưa kịp thời các hoạt động của Đoàn Thanh niên. Hình thức chuyển

tải tác phẩm báo chí còn sơ sài, chưa có sức hấp dẫn, lôi cuốn thanh niên. Ngôn ngữ

của các tác phẩm đôi lúc nặng về chính trị.

Hỏi: Theo ông, vấn đề tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh

niên trên Báo Cà Mau cần làm gì để nâng cao hiệu quả?

Trả lời: Để nâng cao hiệu quả tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên trong giai đoạn hiện nay thì Báo Cà Mau cần phối hợp với tổ chức Đoàn

thanh niên trong việc tuyên truyền về các phong trào hành động cách mạng của

thanh niên mà tiêu biểu là phong trào: Thanh niên lập nghiệp và tuổi trẻ giữ nước,

Thanh niên tình nguyện, Chiến dịch mùa hè xanh… vì thực tế đã qua, Báo Cà Mau

đôi lúc chưa quan tâm đến việc tuyên truyền và thông tin chưa kịp thời về các hoạt

động của Đoàn. Hình thức chuyển tải tác phẩm báo chí còn sơ sài, chưa có sức hấp

dẫn, lôi cuốn thanh niên, thiếu các bài viết về gương, mô hình hay, sản xuất giỏi của

thanh niên. Bên cạnh đó, Báo Cà mau cần phối hợp với các ngành liên quan cùng

chăm lo giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho thanh niên thông qua việc thường

xuyên mở các chuyên trang, chuyên mục thanh niên, tiếp tục tuyên truyền các chủ

trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

119

Phụ lục 9

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nhà báo Đinh Kim Chúc, Báo Bạc Liêu

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Trực tiếp

Thời gian phỏng vấn: Tháng 1/2020

Hỏi: Chị có thể cho biết công tác đào tạo, bồi dƣỡng về chính trị, nghiệp

vụ cho phóng viên viết tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên

ở Báo Bạc Liêu nhƣ thế nào?

Trả lời: Ở Báo Bạc Liêu, BBT chưa thật sự quan tâm đến công tác bồi dưỡng

nâng cao trình độ nhận thức chính trị cho đội ngũ phóng viên của cơ quan nói chung

và phóng viên phụ trách viết tuyên truyền về thanh niên nói riêng. Đối với hai

phóng viên phụ trách viết tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên

có gần 10 năm công tác nhưng vẫn chưa được BBT Báo Bạc Liêu tạo điều kiện

tham gia các lớp Trung cấp Chính trị.

Hỏi: Theo chị, chế độ nhuận bút của Báo Bạc Liêu hiện nay có hợp lí đối

với lao động của phóng viên viết tuyên truyền về công tác Đoàn và phong trào

thanh niên?

Trả lời: Phải thẳng thắn nhìn nhận là nhuận bút cho mỗi bài viết của phóng

viên Báo Bạc Liêu chưa thật sự tương xứng với lao động mà phóng viên bỏ ra, còn

mang tính cào bằng. Cụ thể là dù bài viết ở địa bàn trung tâm thành phố hay ở các

huyện, địa bàn nông thôn; bài viết mang tính báo cáo hay bài viết thực tế ở cơ sở…

thì BBT Báo Bạc Liêu cũng trả nhuận bút như nhau. Chính vì vậy mà không kích

thích tinh thần cho phóng viên. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến

hoạt động tuyên truyền chưa mang lại hiệu quả cao.

Hỏi: Theo chị, cần làm gì để nội dung thông tin tuyên truyền về giáo dục

tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên ở Báo Bạc Liêu hấp dẫn hơn?

Trả lời: Theo tôi, bên cạnh thông tin tuyên truyền về các chủ trương, đường

lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các hoạt động của Đoàn, thì Báo

Bạc Liêu cần quan đến nội dung mang tính chất thời sự, nóng, cũng như xu hướng,

120

thị hiếu, đời sống của thanh niên. Có như vậy, chuyên trang thanh niên ở Báo Bạc

Liêu mới sinh động, hấp dẫn đối với độc giả là thanh niên. Muốn như vậy, BBT

Báo Bạc Liêu cần có chính sách khuyến khích phóng viên thực hiện những nội dung

này, có thể xem xét hỗ trợ chi phí tác nghiệp hoặc trả nhuận bút tương xứng với lao

động của phóng viên. Kịp thời khen thưởng động viên phóng viên có nhiều bài viết

hay phản ánh sinh động đời sống giới trẻ; đi sâu nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện

vọng, cổ vũ ý chí, khát vọng lập thân, lập nghiệp của thanh niên.

121

Phụ lục 10

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nhà báo Phạm Băng Thanh, Báo Cà Mau

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Trực tiếp

Thời gian phỏng vấn: Tháng 2/2020

Hỏi: Đối với Nhà báo Băng Thanh thì có những thuận lợi và khó khăn gì

trong vấn đề tuyên truyền giáo dục tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên ở Báo Cà

Mau?

Trả lời: Thuận lợi là công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho

thanh niên ở Báo Cà Mau được sự quan tâm chỉ đạo của BBT nên đã mang lại hiệu

quả thiết thực, đánh dấu qua những chặng đường công tác Đoàn và phong trào

thanh thiếu nhi của tỉnh nhà, ghi dấu bằng những công trình, phần việc thanh niên

mang lại hiệu quả, ý nghĩa thiết thực đối với đoàn viên, thanh niên và nhân dân địa

phương. Báo Cà Mau cũng đã dành nhiều trang tin, chuyên mục để phóng viên thực

hiện các bài viết, tin, ảnh. Cụ thể, trên các chuyên trang chính trị - xã hội, phóng sự

ảnh, khởi nghiệp trẻ…

Về khó khăn, hiện Báo Cà Mau chưa có chuyên trang chính thức hay thường

kỳ cho công tác tuyên truyền giáo dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên. Chính vì

chưa có chuyên trang, dẫn đến bài viết không định kỳ, nhỏ lẻ, không chuyên sâu.

Chẳng hạn như chỉ viết bài theo các đợt phong trào, chưa có bài phân tích sâu, chưa

thực hiện loạt bài mang tính phản ánh tâm tư nguyện vọng của đoàn viên, thanh

niên; mô hình, cách làm hay cũng chưa được phát hiện kịp thời, chưa nhân rộng, lan

toả. Mặt khác, do chưa có chuyên trang, chuyên mục định kỳ, nên phóng viên chỉ

thực hiện bài viết theo hướng, có phát hiện đề tài thì đăng ký và thực hiện. Vì vậy

mà từ nội dung, đến hình thức trình bày đều không có sự thống nhất, hay thể hiện

được tính sáng tạo, đổi mới.

Hỏi: Theo chị những cơ chế, chính sách của tòa soạn Báo Cà Mau đối với

phóng viên phụ trách viết truyên truyền về Đoàn thanh niên có hợp lý chƣa?

Nếu chƣa thì chị đề xuất nhƣ thế nào?

122

Trả lời: Hiện nay, Báo Cà Mau chỉ có phòng chung là Phòng phóng viên,

Phòng báo điện tử, chưa chia tách giống như những cơ quan báo Đảng khác là có

các phòng chuyên môn. Do đó, không có phóng viên trực tiếp phụ trách viết truyên

truyền về Đoàn thanh niên, mà chỉ được phân công theo các mảng đề tài, nhóm đề

tài, như: mảng văn hoá – xã hội, chính trị - xây dựng Đảng, giáo dục, kinh tế… Thế

nên, phóng viên viết bài theo kiểu “thấy gì viết đó”, ai cũng có thể viết, có bài đăng

ký thì thực hiện và đăng… Về cơ chế, chính sách của toà soạn chỉ áp dụng chung

cho phóng viên và được thực hiện theo định mức tin, bài, nhiệm vụ được phân

công. Tôi cho rằng, nếu được phân công phụ trách viết truyên truyền về Đoàn thanh

niên thì phóng viên cần được hỗ trợ chi phí như các chuyên mục khác, tức là ngoài

nhuận bút thì được hưởng phụ cấp phụ trách chuyên mục, chuyên đề. Chẳng hạn

như, hiện nay Báo Cà Mau có các chuyên trang huyện, thành phố, phóng viên phụ

trách địa bàn được hưởng 2 lần công lệnh/ tháng; phóng viên phụ trách chuyên

trang nông thôn mới, được nhận thêm phụ cấp chuyên mục…

123

Phụ lục 11

PHỎNG VẤN SÂU

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Phóng viên Trịnh Hữu Thọ, Báo Bạc Liêu

Ngƣời phỏng vấn: Đỗ Hoàng Lam

Hình thức phỏng vấn: Trực tiếp

Thời gian phỏng vấn: Tháng 5/2020

Hỏi: Theo Hữu Thọ, ảnh minh họa cho các bài viết tuyên truyền giáo dục

tƣ tƣởng, lối sống cho thanh niên ở Báo Bạc Liêu trong thời gian qua nhƣ thế

nào?

Trả lời: Theo tôi, ảnh sử dụng minh họa trong các tin, bài tuyên truyền giáo

dục tư tưởng, lối sống cho thanh niên ở Báo Bạc Liêu trong thời gian qua cơ bản

đảm bảo được yêu cầu của thể loại ảnh báo chí. Tuy nhiên, rất ít ảnh cận đặt tả mà

hầu như là ảnh toàn cảnh và trung cảnh. Việc sử dụng như vậy có hai nguyên nhân,

thứ nhất, vấn đề về tư duy, quan điểm của tờ báo, cách lựa chọn sử dụng ảnh của

BBT Báo Bạc Liêu. Thứ hai, kỹ thuật chụp ảnh, khả năng sử dụng thiết bị của

phóng viên còn hạn chế, cũng như không chọn được góc độ, khoảnh khắc đắt giá do

Báo Bạc Liêu không có phóng viên chuyên ảnh mà tất cả đều tự học, tự mài mò.

Chính vì thế để an toàn, có ảnh minh họa cho bài viết phóng viên thường chụp ảnh

toàn cảnh và trung cảnh ở các hoạt, sự kiện của Đoàn Thanh niên. Ngoài ra, máy

ảnh mà cơ quan trang bị cho mỗi phòng nghiệp vụ (một máy) hiện nay đã cũ, trên

dưới 10 năm nên khi chụp chất lượng ảnh kém. Đối với phóng viên tự trang bị máy

ảnh tương đối như Nikon, Canon… không khai thác được các ưu điểm của máy,

không biết chỉnh các thông số mà thường chụp ở chế độ auto.

Hỏi: Theo Hữu Thọ, cần làm gì để nâng cao truyền thông về ảnh cho đội

phóng viên ở Báo Bạc Liêu?

Trả lời: Để nâng cao chất lượng, hiệu quả truyền thông về ảnh, theo tôi Chi

hội Nhà báo Báo Bạc Liêu nên phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tỉnh Bạc Liêu

mở các lớp tập huấn nghiệp vụ về kỹ năng chụp ảnh, cũng như việc sử dụng máy

ảnh, thiết bị cho phóng viên. Đồng thời, đầu tư máy ảnh cho các phòng nghiệp vụ

của tòa soạn.

124

Mặt khác, phóng viên phải chịu khó tìm tòi, nghiên cứu các loại máy ảnh mà

thường sử dụng; chịu khó chụp ảnh khi tác nghiệp với nhiều góc độ khác nhau. Vì

nhiều phóng viên Báo Bạc Liêu có tâm lý chụp cho có ảnh sử dụng là được, không

cần phải đẹp.

125