Bảo vệ và phát triển rừng gắn với sinh kế bền vững cho người dân ở Tây Nguyên

B¶O VÖ Vµ PH¸T TRIÓN RõNG G¾N VíI SINH KÕ BÒN V÷NG<br /> CHO NG¦êI D¢N ë T¢Y NGUY£N<br /> <br /> lª thu quúnh<br /> <br /> <br /> <br /> V iÖtn­ícNamthuéc®­îcvïng<br /> xem lµ mét trong nh÷ng<br /> §«ng Nam giµu<br /> mµ tr¶i qua mét lo¹t c¸c tr¹ng th¸i biÕn ®æi.<br /> §iÒu ®ã cã nghÜa lµ bÊt kú mét sù vËt, mét<br /> hiÖn t­îng, mét hÖ thèng nµo kh«ng ®¬n<br /> vÒ ®a d¹ng sinh häc. Do sù kh¸c biÖt lín vÒ<br /> khÝ hËu, tõ vïng gÇn xÝch ®¹o tíi gi¸p vïng gi¶n chØ cã biÕn ®æi, mµ lu«n lu«n chuyÓn<br /> cËn nhiÖt ®íi, cïng víi sù ®a d¹ng vÒ ®Þa h×nh sang nh÷ng tr¹ng th¸i míi, bëi v× c¸c sù vËt<br /> ®· t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao ë ViÖt ®­îc quyÕt ®Þnh kh«ng chØ bëi c¸c mèi liªn<br /> Nam. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng hÖ bªn trong, mµ cßn bëi c¸c mèi liªn hÖ<br /> kinh tÕ - x· héi vµ c¸c søc Ðp vÒ d©n sè, bªn ngoµi5.<br /> chóng ta ®· khai th¸c mét c¸ch å ¹t c¸c lo¹i Víi c¸ch nh×n nhËn nµy, ph¸t triÓn cÇn<br /> tµi nguyªn thiªn nhiªn: ®Êt, n­íc, biÓn, rõng, ®­îc xem xÐt trªn hai mÆt: sù thay ®æi vÒ sè<br /> ®éng vËt, thùc vËt lµm cho c¸c lo¹i tµi nguyªn l­îng vµ chÊt l­îng, ®ång thêi còng ph¶i xÐt<br /> quý gi¸ nµy bÞ c¹n kiÖt mét c¸ch nhanh ®Õn nh÷ng ®ãng gãp cña nã trong ph¸t triÓn<br /> chãng. Cïng víi tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, ®Æc biÖt x· héi.<br /> lµ nh÷ng ng­êi d©n ®ang sinh sèng ë vïng Cã thÓ thÊy, t¨ng tr­ëng cña ngµnh l©m<br /> ®Öm vµ ngay trong diÖn tÝch rõng ®Æc dông, nghiÖp ®· t¸c ®éng thóc ®Èy sù tiÕn bé vÒ mäi<br /> hä ®· tÊn c«ng vµo c¸c khu b¶o tån thiªn mÆt x· héi, h×nh thµnh c¬ cÊu vµ c¸c m« h×nh<br /> nhiªn vµ v­ên quèc gia ®Ó t×m kiÕm ®Êt ®ai ph¸t triÓn phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn.<br /> canh t¸c, ®ång cá, chÊt ®èt, vËt liÖu x©y dùng, Nh­ vËy, ph¸t triÓn rõng cã thÓ ®­îc hiÓu lµ<br /> s¨n b¾n lµm nguån sèng chÝnh. §ã lµ mèi ®e mét qu¸ tr×nh sinh tr­ëng céng víi sù biÕn ®æi<br /> däa thùc sù ®èi víi viÖc b¶o vÖ ®a d¹ng sinh vÒ chÊt theo thêi gian hay nãi c¸ch kh¸c ph¸t<br /> häc ë n­íc ta. triÓn rõng ph¶n ¸nh sù vËn ®éng cña rõng tõ<br /> T©y Nguyªn cã diÖn tÝch rõng lín nhÊt møc ®é nµy lªn møc ®é kh¸c cao h¬n.<br /> ViÖt Nam. §©y lµ nguån lùc quan träng cho Nhµ l©m häc J.S.Maini (Bé l©m nghiÖp<br /> ph¸t triÓn vïng. So víi c¸c vïng kh¸c trªn c¶ Canada) ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ ph¸t triÓn<br /> n­íc, T©y Nguyªn cã ®Æc tr­ng lµ rõng tù bÒn v÷ng rõng, nh­ sau: “Ph¸t triÓn bÒn v÷ng<br /> nhiªn cßn nhiÒu, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc rõng lµ sù duy tr× tÝnh æn ®Þnh vµ l©u dµi c¸c<br /> ®ang trùc tiÕp n¾m gi÷, qu¶n lý mét tû lÖ rÊt kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ phôc håi còng nh­ ®a<br /> lín diÖn tÝch rõng. Trong khi céng ®ång d©n d¹ng loµi vµ sinh th¸i cña c¸c hÖ sinh th¸i<br /> c­, hé gia ®×nh chØ ®­îc giao rÊt Ýt diÖn tÝch rõng”.<br /> rõng vµ chñ yÕu lµ rõng nghÌo, chÊt l­îng<br /> thÊp. ViÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng h­íng B¸o c¸o ®· nhÊn m¹nh 2 néi dung chÝnh<br /> ®Õn ®a môc ®Ých, g¾n kÕt c¸c khÝa c¹nh kinh cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng rõng, ®ã lµ:<br /> tÕ - x· héi vµ m«i tr­êng sinh th¸i ®ång thêi - Duy tr× kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ phôc håi<br /> g¾n víi sinh kÕ bÒn v÷ng cho ng­êi d©n - nhÊt cña c¸c hÖ sinh th¸i rõng ®Ó võa ®¶m b¶o<br /> lµ c¸c d©n téc thiÓu sè ë T©y Nguyªn - lµ cÇn cung cÊp bÒn v÷ng c¸c nhu cÇu cña con<br /> thiÕt. ng­êi, võa duy tr× ®­îc ®a d¹ng loµi vµ ®a<br /> 1. Ph¸t triÓn rõng g¾n víi sinh kÕ bÒn d¹ng sinh th¸i;<br /> v÷ng - Qu¶n lý vµ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng cña<br /> 1.1 Ph¸t triÓn rõng con ng­êi tr¸nh g©y ra c¸c ¸p lùc vµ quan t©m<br /> Ph¸t triÓn lµ mét thuéc tÝnh phæ biÕn cña tíi søc chøa cña c¸c hÖ sinh th¸i rõng.<br /> vËt chÊt. Mäi sù vËt vµ hiÖn t­îng cña hiÖn<br /> thùc kh«ng tån t¹i trong tr¹ng th¸i bÊt biÕn, Lª Thu Quúnh. CN., ViÖn §Þa lÝ Nh©n v¨n.<br /> <br /> 37<br />  §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy, cÇn ph¶i cã c¸c biÖn i) N©ng cao n¨ng lùc: gióp con ng­êi øng<br /> ph¸p “qu¶n lý rõng bÒn v÷ng” vµ “sö dông phã linh ho¹t víi nh÷ng thay ®æi vµ nh÷ng<br /> rõng bÒn v÷ng”. §©y ®­îc coi lµ c«ng cô t¸c ®éng kh«ng b¸o tr­íc, ®ång thêi cã thÓ<br /> mÒm ®Ó khuyÕn khÝch b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng dÔ dµng tiÕp cËn tíi c¸c nguån lùc vµ c¬ héi<br /> gãp phÇn ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ - x· héi kh¸c nhau.<br /> kh«ng chØ ë cÊp ®Þa ph­¬ng, cÊp quèc gia, mµ ii) Thóc ®Èy tÝnh c«ng b»ng: cã chÝnh<br /> c¶ toµn cÇu. s¸ch ­u tiªn cho ng­êi nghÌo, ®Æc biÖt lµ<br /> 1.2. Sinh kÕ bÒn v÷ng nh÷ng ng­êi dÔ bÞ tæn th­¬ng nh­: d©n téc<br /> N¨m 1992, trong b¸o c¸o “Sinh kÕ n«ng thiÓu sè, vïng s©u, vïng xa vµ phô n÷.<br /> th«n bÒn v÷ng: C¸c quan niÖm thùc tiÔn cho iii) T¨ng c­êng tÝnh bÒn v÷ng x· héi:<br /> thÕ kû XXI” (Sustainable Rural Livelihood: quan t©m vµ gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu tÝnh dÔ<br /> Practical concepts for the 21 th century), bÞ tæn th­¬ng cña ng­êi nghÌo th«ng qua<br /> Robert Chambers vµ Gordon Conway ®· ®­a gi¶m c¸c chÊn ®éng vµ ¸p lùc tõ bªn ngoµi,<br /> ra ®Þnh nghÜa t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vÒ sinh kÕ ®ång thêi cung cÊp c¸c m¹ng l­íi an toµn<br /> n«ng th«n bÒn v÷ng: “Sinh kÕ bao gåm nh÷ng cho hä.<br /> kh¶ n¨ng, tµi s¶n (dù tr÷, tµi nguyªn, c¸c ®ßi VËy, sinh kÕ bÒn v÷ng lµ tËp hîp tÊt c¶<br /> hái vµ tiÕp cËn) cïng c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt c¸c nguån lùc vµ kh¶ n¨ng mµ con ng­êi cã<br /> lµm ph­¬ng tiÖn kiÕm sèng cña con ng­êi. ®­îc, kÕt hîp víi ph­¬ng thøc ®­îc lùa chän<br /> Sinh kÕ ®­îc cho lµ bÒn v÷ng khi nã ®¶m b¶o ®Ó kiÕm sèng còng nh­ ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc<br /> ®­îc kh¶ n¨ng thÝch øng víi nh÷ng thay ®æi tiªu vµ ­íc nguyÖn cña hä ë hiÖn t¹i vµ kh«ng<br /> hoÆc cã kh¶ n¨ng phôc håi, duy tr× vµ t¨ng lµm ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng kiÕm sèng cña<br /> c­êng c¸c nguån vèn cho thÕ hÖ hiÖn t¹i, thÕ hÖ t­¬ng lai. Trong ®ã, con ng­êi vµ tÝnh<br /> ®ång thêi cung cÊp c¸c c¬ héi sinh kÕ bÒn bÒn v÷ng cña c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tµi<br /> v÷ng cho thÕ hÖ t­¬ng lai”. nguyªn thiªn nhiªn ®­îc ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m<br /> Sinh kÕ bÒn v÷ng gåm ba nh©n tè chÝnh: cña c¸c chiÕn l­îc sinh kÕ.<br /> M« h×nh sinh kÕ bÒn v÷ng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Khung sinh kÕ bÒn v÷ng, chñ yÕu lÊy con c¶nh dÔ bÞ tæn th­¬ng, mét ng«i sao 5 c¸nh,<br /> ng­êi lµm trung t©m vµ bao gåm 4 yÕu tè: bèi thÓ chÕ, chÝnh s¸ch vµ c¸c chiÕn l­îc sinh kÕ.<br /> <br /> 38 Nghiªn cøu §Þa lÝ nh©n v¨n, sè 1 (1) - Th¸ng 6/2013<br /> C¸c yÕu tè nµy cã mèi quan hÖ t­¬ng hç víi nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a nguån<br /> nhau ®Ó t¹o ra c¸c hiÖu qu¶ sinh kÕ bÒn v÷ng. d­îc liÖu v« cïng phong phó cña rõng.<br /> KÕt qu¶ sinh kÕ sÏ ph¶n ¸nh h­íng lùa chän b. Gi¸ trÞ v¨n hãa - x· héi<br /> ph¸t triÓn cña tõng lÜnh vùc cô thÓ. Cã thÓ<br /> X· héi loµi ng­êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong<br /> thÊy, ®©y lµ mét c«ng cô ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý<br /> mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi tù nhiªn - ®­îc<br /> vµ nh÷ng ng­êi d©n cïng nghiªn cøu, ®¸nh<br /> thÓ hiÖn qua nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa cña c¸c<br /> gi¸ nh»m t×m ra mét gi¶i ph¸p hîp lý, võa<br /> d©n téc, c¸c céng ®ång. V¨n hãa øng xö víi<br /> tháa m·n ®­îc yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn víi<br /> m«i tr­êng tù nhiªn thÓ hiÖn hµnh vi cña con<br /> viÖc nhÊn m¹nh sù tham gia cña ng­êi d©n,<br /> ng­êi ®èi víi m«i tr­êng võa mang tÝnh b¾t<br /> ®Æt con ng­êi lµm trung t©m cña ho¹t ®éng<br /> buéc vµ võa mang tÝnh tù gi¸c. Nã mang tÝnh<br /> ph¸t triÓn vµ coi gi¶m nghÌo lµ kÕt qu¶ chÝnh,<br /> b¾t buéc v× ®ã lµ chuÈn mùc vµ quy t¾c x·<br /> võa ®¶m b¶o an ninh m«i tr­êng.<br /> héi. Nã mang tÝnh tù gi¸c v× ë ®©y khi c¸<br /> 1.3. Vai trß cña viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nh©n vµ céng ®ång thùc hiÖn c¸c quy t¾c vµ<br /> rõng g¾n víi sinh kÕ bÒn v÷ng chuÈn mùc ®èi víi m«i tr­êng do bÞ th«i thóc<br /> Rõng gi÷ vµi trß quan träng trong b¶o tån cña l­¬ng t©m, do tù ý thøc ®­îc tr¸ch nhiÖm<br /> tµi nguyªn vµ ®a d¹ng sinh häc, quÇn thÓ cña vµ nghÜa vô cña m×nh ®èi víi m«i tr­êng. Hä<br /> c¸c loµi ®éng thùc vËt quý hiÕm, c¸c loµi nhËn thøc ®­îc sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o vÖ m«i<br /> ®ang bÞ ®e do¹, c¸c loµi ®Æc h÷u cña c¸c vïng tr­êng v× cuéc sèng cña m×nh, cña céng ®ång<br /> ®Þa sinh th¸i kh¸c nhau trong c¶ n­íc. §ång vµ x· héi.<br /> thêi, chóng còng cã mét gi¸ trÞ v« cïng to lín HÖ sinh th¸i rõng gióp con ng­êi ®­îc<br /> ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, duy tr× gi¸ trÞ nghØ ng¬i, th­ gi·n, ®­îc h­ëng kh«ng khÝ<br /> sinh th¸i vµ hç trî m«i tr­êng sèng cña c¸c trong lµnh vµ kh«ng gian yªn tÜnh gÇn gòi víi<br /> céng ®ång. tù nhiªn. Rõng cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt mét<br /> Gi¸ trÞ cña rõng vµ c¸c khu b¶o tån thiªn l­îng lín «xy th«ng qua qu¸ tr×nh quang hîp.<br /> nhiªn cã thÓ ph©n chia thµnh c¸c lo¹i: gi¸ trÞ ¤xy cña rõng kh¸c víi «xy nhËn ®­îc tõ c¸c<br /> kinh tÕ, gi¸ trÞ v¨n hãa x· héi, gi¸ trÞ khoa häc nguån kh¸c. Nã t¨ng l­îng phytonxit vµ ion<br /> vµ gi¸ trÞ m«i tr­êng. chèng « nhiÔm rÊt cã lîi cho c¬ thÓ con<br /> a. Gi¸ trÞ kinh tÕ ng­êi. Phytonxit lµ c¸c chÊt diÖt vi khuÈn,<br /> Sinh vËt, c¶nh quan rõng vµ c¸c khu b¶o ®éng vËt nguyªn sinh, nÊm s¶n sinh ra tõ thùc<br /> tån nhiªn nhiªn cã nhiÒu tÝnh chÊt ®Æc dông, vËt. Rõng ®· t¹o ra vi khÝ hËu ®Æc biÖt, kh¸c<br /> cung cÊp nhiÒu lo¹i hµng hãa dÞch vô gãp h¼n víi khÝ hËu thµnh phè: nhiÖt ®é bøc x¹<br /> phÇn quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña thÊp h¬n 2 lÇn, nhiÖt ®é kh«ng khÝ trong mïa<br /> ®Êt n­íc. Gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng vµ c¸c khu nãng thÊp h¬n 5-12oC, ®é Èm t­¬ng ®èi t¨ng<br /> b¶o tån thiªn nhiªn lµ toµn bé c¸c khèi lîi Ých lªn cã lóc 15-20%. V× vËy, nhu cÇu ®­îc nghØ<br /> cã thÓ mang l¹i cho c¸c ®èi t­îng sö dông ng¬i, gi¶i trÝ trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng thiªn<br /> kh¸c nhau sinh sèng ë thÕ hÖ hiÖn t¹i hay nhiªn thuËn lîi vµ tèt ®Ñp lµ nhu cÇu tù nhiªn<br /> t­¬ng lai. vµ v¨n hãa kh«ng thÓ thiÕu ®­îc vµ hÕt søc<br /> Gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng lµ c¸c gi¸ trÞ g¾n cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ vµ n©ng cao søc kháe cña<br /> liÒn víi viÖc sö dông trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ng­êi d©n.<br /> nh÷ng s¶n phÈm vµ dÞch vô cña rõng vµ khu Bªn c¹nh ®ã, rõng gióp ng­êi d©n æn ®Þnh<br /> b¶o tån thiªn nhiªn, nh­ tham quan, du lÞch, n¬i sèng, t¹o nguån thu nhËp th«ng qua khai<br /> thu h¸i s¶n phÈm tù nhiªn, b¶o tån gen, häc th¸c rõng vµ c¸c s¶n phÈm tõ rõng víi c¸c<br /> tËp nghiªn cøu khoa häc. ph­¬ng thøc ®éc ®¸o phï hîp víi b¶n s¾c v¨n<br /> MÆt kh¸c, rõng lµ nguån d­îc liÖu v« gi¸. hãa cña tõng vïng miÒn, t¹o nªn nh÷ng ®Æc<br /> Tõ ngµn x­a, con ng­êi ®· khai th¸c c¸c s¶n tr­ng riªng h×nh thµnh nh÷ng s¶n phÈm du<br /> phÈm cña rõng ®Ó lµm thuèc ch÷a bÖnh, båi lÞch vµ hµng hãa gióp hä g¾n bã h¬n víi rõng<br /> bæ søc kháe. Ngµy nay, nhiÒu quèc gia ®· vµ khu b¶o tån thiªn nhiªn.<br /> ph¸t triÓn ngµnh khoa häc “d­îc liÖu rõng” c. Gi¸ trÞ khoa häc<br /> <br /> Nghiªn cøu §Þa lÝ nh©n v¨n, sè 1 (1) - Th¸ng 6/2013 39<br />  Rõng lµ n¬i l­u gi÷ nhiÒu loµi ®éng thùc khi ë c¸c cao nguyªn cao 400 - 500m khÝ hËu<br /> vËt ®Æc h÷u vµ lµ n¬i l­u gi÷ nguån gen giµu t­¬ng ®èi m¸t vµ m­a nhiÒu. Víi ®Æc ®iÓm<br /> cã vµ cã gi¸ trÞ kh«ng chØ cho c¸c hÖ sinh thæ nh­ìng ®Êt ®á bazan, T©y Nguyªn rÊt phï<br /> th¸i, n¬i ®©y còng lµ n¬i cung cÊp nguån dinh hîp víi nh÷ng c©y c«ng nghiÖp nh­ cµ phª, ca<br /> d­ìng, hç trî cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cao, hå tiªu, d©u t»m. C©y ®iÒu vµ c©y cao su<br /> phong phó cña c¸c quÇn thÓ sinh vËt cöa s«ng còng ®ang ®­îc ph¸t triÓn t¹i ®©y. Cµ phª lµ<br /> ven biÓn. §ång thêi, t¹o nÐt ®éc ®¸o vÒ sinh c©y c«ng nghiÖp quan träng sè mét ë T©y<br /> c¶nh tù nhiªn, chøa ®ùng gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh Nguyªn vµ ®©y còng lµ vïng trång cao su lín<br /> häc lín. thø hai sau §«ng Nam Bé.<br /> d. Gi¸ trÞ m«i tr­êng Trong hÖ thèng rõng ®Æc dông cña ViÖt<br /> Gi¸ trÞ m«i tr­êng lµ gi¸ trÞ thu ®­îc tõ c¸c Nam, ë T©y Nguyªn cã 5 khu v­ên quèc gia:<br /> ho¹t ®éng gi¸n tiÕp sö dông c¸c dÞch vô cña Ch­ Mom Ray (Kon Tum), Kon Ka Kinh<br /> rõng. C¸c dÞch vô nµy cã liªn quan tíi chøc (Gia Lai), Yok §«n (§¾k L¾k),Ch­ Yang Sin<br /> n¨ng sinh th¸i cña rõng nh­ b¶o vÖ vïng ®Çu (§¾k L¾k) vµ Bidoup Nói Bµ (L©m §ång) víi<br /> nguån, ®iÒu hßa tiÓu khÝ hËu, hÊp thô c¸c-bon. diÖn tÝch kho¶ng 340.000 ha. Vµ 6 khu b¶o<br /> Vai trß cña hÖ sinh th¸i rõng trong viÖc phßng tån thiªn nhiªn: Ngäc Linh (Kon Tum), Kon<br /> ngõa « nhiÔm kh«ng khÝ do bôi vµ chÊt th¶i Ch­ R¨ng (Gia Lai), Ea S«, Nam Kar (§¾k<br /> c«ng nghiÖp lµ v« cïng lín. HÖ sinh th¸i rõng L¾k), Nam Nung, Tµ §ïng (§¾k N«ng). §©y<br /> cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi chÊt l­îng kh«ng khÝ lµ n¬i cßn cã tÝch lòy sù phong phó vÒ ®a<br /> th«ng qua viÖc l¾ng ®äng c¸c chÊt « nhiÔm d¹ng sinh häc vÒ c¸c nguån gen ®éng vËt,<br /> d­íi nh÷ng t¸n l¸, gi¶m nhiÖt ®é kh«ng khÝ thùc vËt quý hiÕm. Nh­ vËy, nÕu tæ chøc qu¶n<br /> vµo mïa hÌ vµ bøc x¹ c¸c tia cùc tÝm, ®ång lý b¶o vÖ tèt hÖ thèng nµy sÏ ®¶m b¶o cho<br /> thêi gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c h¹i cña tiÕng ån. viÖc b¶o tån c¸c loµi ®éng vËt, thùc vËt quý<br /> Ngoµi ra, rõng ®­îc xem lµ mét “vÖ sÜ” hiÕm, ®Æc h÷u cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao.<br /> chèng xãi mßn ®Êt, b¶o vÖ ®é ph× nhiªu vµ 2.1. BiÕn ®éng diÖn tÝch<br /> båi d­ìng tiÒm n¨ng cña ®Êt. Rõng liªn tôc Tµi nguyªn rõng vµ diÖn tÝch ®Êt l©m<br /> t¹o chÊt h÷u c¬. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë qui luËt nghiÖp ë T©y Nguyªn ®ang ®øng tr­íc nguy<br /> phæ biÕn: rõng tèt t¹o ra ®Êt tèt, vµ ®Êt tèt c¬ ngµy cµng suy gi¶m nghiªm träng do<br /> nu«i l¹i rõng tèt. NÕu rõng bÞ ph¸ hñy, ®Êt bÞ nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau - n¹n ph¸ rõng,<br /> xãi, qu¸ tr×nh ®Êt mÊt mïn vµ tho¸i hãa dÔ khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp ch­a kiÓm so¸t<br /> x¶y ra rÊt nhanh chãng vµ m·nh liÖt, l­îng ®­îc. Do sù suy gi¶m tµi nguyªn rõng nªn s¶n<br /> xãi mßn ®Êt rõng chØ b»ng 10% l­îng xãi l­îng khai th¸c gç gi¶m kh«ng ngõng, tõ 600<br /> mßn cña vïng ®Êt trèng. - 700 ngh×n m3 vµo cuèi thËp kØ 80 - ®Çu thËp<br /> 2. HiÖn tr¹ng rõng T©y Nguyªn kØ 90, nay chØ cßn kho¶ng 200 - 300 ngh×n<br /> T©y Nguyªn lµ khu vùc n»m trong vïng m3/n¨m. HiÖn nay, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng<br /> nhiÖt ®íi xavan, khÝ hËu ë ®©y ®­îc chia c¸c tØnh T©y Nguyªn ®ang thö nghiÖm giao<br /> thµnh hai mïa - mïa m­a tõ th¸ng 5 ®Õn ®Êt, cho thuª ®Êt l©m nghiÖp cho c¸c tæ chøc,<br /> th¸ng 10 vµ mïa kh« tõ th¸ng 11 ®Õn thµng 4, hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh vµ giao<br /> trong ®ã th¸ng 3 vµ th¸ng 4 lµ hai th¸ng nãng rõng, kho¸n b¶o vÖ rõng cho hé gia ®×nh vµ<br /> vµ kh« nhÊt. Do ¶nh h­ëng cña ®é cao nªn céng ®ång trong bu«n, lµng.<br /> <br /> Tæng diÖn tÝch rõng Rõng tù nhiªn Rõng trång §é che phñ<br /> N¨m<br /> (ha) (ha) (ha) (%)<br /> 2008 2.928.753 2.731.429 197.324 53,6<br /> 2010 2.874.384 2.653.890 220.495 52,6<br /> 2011 2.848.000 2.610.634 237.366 52.1<br /> <br /> <br /> <br /> 40 Nghiªn cøu §Þa lÝ nh©n v¨n, sè 1 (1) - Th¸ng 6/2013<br />  Tæng diÖn tÝch rõng ë c¸c tØnh T©y Nguyªn Giao kho¸n rõng cho ng­êi d©n qu¶n lý<br /> hiÖn nay lµ 2.848.000ha, ®é che phñ 52,1%. b¶o vÖ rõng lµ chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña Nhµ<br /> Qua b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy diÖn tÝch rõng n­íc, nh»m gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng<br /> cña T©y Nguyªn gi¶m liªn tôc. Theo Bé N«ng thu nhËp cho ng­êi d©n ®ång thêi b¶o vÖ tµi<br /> nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, tõ n¨m 2005 nguyªn, m«i tr­êng sinh th¸i ®ang ®øng tr­íc<br /> ®Õn 2012, b×nh qu©n mçi n¨m T©y Nguyªn nguy c¬ suy kiÖt. ChÝnh s¸ch giao ®Êt giao<br /> gi¶m h¬n 25.000 ha rõng. Trong ®ã chuyÓn rõng, thuª rõng, kho¸n b¶o vÖ rõng vµ c¸c c¬<br /> rõng sang môc ®Ých sö dông kh¸c chiÕm 78% chÕ h­ëng lîi liªn quan cô thÓ nh­ quyÕt ®Þnh<br /> (chñ yÕu ®Ó trång cao su, x©y dùng thñy ®iÖn, sè 304/2005/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh<br /> thñy lîi, lµm n­¬ng rÉy, khu c«ng nghiÖp), phñ vÒ viÖc thÝ ®iÓm giao rõng, kho¸n b¶o vÖ<br /> khai th¸c rõng trång theo kÕ ho¹ch kho¶ng rõng cho hé gia ®×nh vµ céng ®ång trong<br /> 4%, bÞ chÆt ph¸ tr¸i phÐp kho¶ng 6%... Cïng bu«n, lµng lµ ®ång bµo d©n téc thiÓu sè t¹i<br /> víi ®ã chÊt l­îng rõng còng suy gi¶m râ rÖt : chç t¹i c¸c tØnh T©y Nguyªn ®· thu hót ®­îc<br /> rõng cã tr÷ l­îng cã diÖn tÝch thÊp (1.772.744 sù tham gia cña ®ång bµo vµo viÖc trång vµ<br /> ha), ®¹t ®é che phñ lµ 32,4%; diÖn tÝch cßn b¶o vÖ rõng. TÝnh ®Õn nay, c¸c tØnh T©y<br /> l¹i chñ yÕu lµ rõng ch­a cã tr÷ l­îng hoÆc tr÷ Nguyªn ®· tiÕn hµnh giao vµ kho¸n b¶o vÖ<br /> l­îng thÊp. rõng víi tæng diÖn tÝch kho¶ng 120.000ha cho<br /> HiÖn nay ë vïng lâi c¸c khu v­ên quèc gia h¬n 7.200 hé, trong ®ã: giao 31.233 ha rõng<br /> nµy còng ®ang bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ. ChØ trong cho 2.400 hé vµ kho¸n b¶o vÖ 85.237 ha rõng<br /> chÝn th¸ng ®Çu n¨m 2012, toµn vïng ®· x¶y ra cho 4.800 hé. Tuy nhiªn, vÉn cßn nhiÒu<br /> gÇn 5.000 vô vi ph¹m LuËt B¶o vÖ vµ Ph¸t v­íng m¾c tån t¹i trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch<br /> triÓn rõng. NhiÒu vïng rõng phßng hé ®Çu nµy. Giao rõng, cho thuª rõng ch­a g¾n víi<br /> nguån bÞ tµn ph¸ nghiªm träng. Mét sè vïng giao ®Êt cho thuª ®Êt l©m nghiÖp. NhiÒu n¬i,<br /> ®Öm, vïng lâi c¸c khu b¶o tån, c¸c v­ên quèc diÖn tÝch rõng vµ ®Êt rõng ch­a ®­îc giao,<br /> gia trong vïng bÞ chÆt ph¸ vµ lÊn chiÕm lµm cho thuª vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö<br /> n­¬ng rÉy. Næi cém lµ ë c¸c ®Þa ph­¬ng Tuy dông ®Êt theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.<br /> §øc, §¨k Song, §¨k Ngo cña tØnh §¾k N«ng; ViÖc tæ chøc c«ng t¸c kho¸n b¶o vÖ rõng cho<br /> §a Huoai cña L©m §ång; Kr«ng N¨ng, Ea c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n ë mét sè n¬i hiÖu<br /> Hleo, Ea Sóp cña §¾k L¾k; Kon Pl«ng, Mang qu¶ cßn thÊp, ng­êi nhËn kho¸n vÉn nhËn tiÒn<br /> Yang, Kbang cña Kon Tum.... nh­ng kh«ng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ<br /> 2.2. Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng rõng…<br /> Theo b¸o c¸o cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t Trong thêi gian ®Çu, sè tiÒn ng­êi nhËn<br /> triÓn n«ng th«n, diÖn tÝch rõng trång míi vµ kho¸n b¶o vÖ rõng nhËn ®­îc mçi n¨m lµ<br /> rõng t¸i sinh tù nhiªn h»ng n¨m cña T©y 50.000 ®ång/ha vµ b©y giê lµ 200.000<br /> Nguyªn kh«ng thÓ bï ®¾p l¹i diÖn tÝch rõng bÞ ®ång/ha. §©y lµ møc thï lao qu¸ thÊp, qu¶n lÝ<br /> mÊt h»ng n¨m. Trong c¸c n¨m tõ 1998 - mét ha rõng trong mét n¨m cã thï lao chØ<br /> 2011, c¶ T©y Nguyªn chØ trång ®­îc 217.000 b»ng mét ngµy c«ng ®i lµm ë ngoµi. Ng­êi<br /> ha rõng - b×nh qu©n mçi n¨m trång ®­îc d©n kh«ng thÓ sèng ®­îc víi nghÒ rõng, trong<br /> 14.000ha. N¨m 2012, c¶ T©y Nguyªn trång khi ®ã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ rõng lµ qu¸ lín. V×<br /> ®­îc 8.367ha, b»ng 45,6% kÕ ho¹ch n¨m. vËy ®· cã nhiÒu hé gia ®×nh trong lµng xin tr¶<br /> Tµi nguyªn rõng T©y Nguyªn ®ang cã chiÒu l¹i diÖn tÝch rõng ®· nhËn qu¶n lÝ. Kh«ng<br /> h­íng suy tho¸i vµ g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá nh÷ng thï lao ng­êi b¶o vÖ rõng qu¸ thÊp, mµ<br /> ®Õn ®êi sèng nh©n d©n ë tõng ®Þa ph­¬ng. Dï møc chi tr¶ cßn rÊt bÊp bªnh khi cã khi kh«ng<br /> phÇn lín diÖn tÝch rõng ®· ®­îc giao kho¸n tïy thuéc vµo ng©n s¸ch cÊp xuèng.<br /> cho ng­êi d©n qu¶n lÝ vµ b¶o vÖ nh­ng do møc Ng­êi qu¶n lý, b¶o vÖ rõng nh­ng kh«ng<br /> thï lao qu¸ thÊp nªn ng­êi d©n nhËn rõng mµ sèng ®­îc b»ng nghÒ, kh«ng thiÕt tha víi<br /> kh«ng mÆn mµ víi nghÒ vµ dÉn ®Õn rõng ®· cã nghÒ dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ rõng bÞ chÆt ph¸<br /> ng­êi b¶o vÖ mµ vÉn bÞ tµn ph¸. hoÆc suy gi¶m b»ng nhiÒu h×nh thøc. RÊt<br /> <br /> Nghiªn cøu §Þa lÝ nh©n v¨n, sè 1 (1) - Th¸ng 6/2013 41<br /> nhiÒu diÖn tÝch rõng phßng hé bÞ ng­êi d©n môc tiªu x©y dùng vèn rõng, ®¶m b¶o cã sù<br /> t¹i chç chÆt ph¸ tr¾ng ®Ó lµm n­¬ng rÉy. Cïng tham gia réng r·i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ<br /> víi ®ã, rÊt nhiÒu c©y gç lín bÞ l©m tÆc c­a xÎ vµ tæ chøc x· héi vµo ph¸t triÓn l©m nghiÖp<br /> ngay trong rõng ®· ®­îc giao cho ng­êi d©n nh»m ®ãng gãp ngµy cµng t¨ng vµo ph¸t triÓn<br /> qu¶n lý, b¶o vÖ. kinh tÕ - x· héi, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i.<br /> C¸c c«ng ty l©m nghiÖp ë T©y Nguyªn CÇn cã nh÷ng ®iÒu chØnh toµn diÖn vÒ ®Þnh<br /> (kho¶ng 56 c«ng ty l©m nghiÖp nhµ n­íc) víi h­íng ph¸t triÓn ngµnh nh»m ®¸p øng yªu cÇu<br /> diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®­îc giao qu¶n lý ®æi míi vµ xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ,<br /> gÇn 1 triÖu ha, nh­ng trong tæ chøc qu¶n lÝ t¹o ®iÒu kiÖn huy ®éng n¨ng lùc tæng hîp cña<br /> s¶n xuÊt, kinh doanh cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ: toµn x· héi ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é x©y dùng,<br /> qu¶n lÝ ®Êt ®ai láng lÎo, sö dông kÐm hiÖu ph¸t triÓn vèn rõng, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c<br /> qu¶, viÖc giao kho¸n ®Êt rõng kh«ng hîp lÝ ®Ó nguån tµi nguyªn. ChØ cã nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ<br /> l¹i nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng rÊt khã gi¶i hµnh ®éng thèng nhÊt vÒ vai trß, vÞ trÝ vµ nhu<br /> quyÕt. cÇu cña ngµnh th× l©m nghiÖp míi cã ®iÒu<br /> NhiÒu doanh nghiÖp lîi dông chÝnh s¸ch kiÖn ph¸t triÓn nhanh, m¹nh, gãp phÇn vµo sù<br /> chuyÓn ®æi rõng nghÌo thµnh rõng cao su ®· nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng<br /> khiÕn cho hµng tr¨m ngh×n ha rõng bÞ chuyÓn nghiÖp n«ng th«n, xãa ®ãi, gi¶m nghÌo cho<br /> ®æi môc ®Ých sö dông còng nh­ bÞ tµn ph¸ n«ng d©n miÒn nói, b¶o vÖ m«i tr­êng vµ ®­a<br /> mét c¸ch nÆng nÒ. Do viÖc kh¶o s¸t kh«ng kÜ n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp<br /> cµng, nhiÒu c¸nh rõng ‘giµu’ biÕn thµnh theo h­íng hiÖn ®¹i vµo n¨m 2020 nh­ NghÞ<br /> rõng ‘nghÌo’ khi ®­îc giao cho c¸c doanh quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø XI ®·<br /> nghiÖp. Do chÝnh s¸ch trªn c¸c c¸nh rõng ®Ò ra. §ång thêi qu¸n triÖt vµ vËn dông ®óng<br /> réng lín bÞ chia nhá cho c¸c doanh nghiÖp ®¾n ph­¬ng ch©m “Nhµ n­íc vµ nh©n d©n<br /> khai th¸c vµ cho ®Õn nay ch­a cã mét b¸o cïng lµm”, " LÊy rõng nu«i rõng" vµ cÇn “hÕt<br /> c¸o cô thÓ nµo ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng søc chó ý vÊn ®Ò b¶o vÖ rõng, v× rõng lµ vµng,<br /> cña viÖc chuyÓn ®æi rõng nµy. biÓn lµ b¹c, thùc sù rõng lµ vµng nÕu m×nh<br /> Cïng víi sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña c¸c biÕt b¶o vÖ x©y dùng th× rõng rÊt quÝ”1.<br /> c«ng ty l©m nghiÖp nhµ n­íc, c¸c ban qu¶n lý 3.1. Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý<br /> rõng phßng hé, ®Æc dông ë T©y Nguyªn còng Tr­íc thùc tÕ lµ phÇn lín diÖn tÝch rõng ®·<br /> gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n khi kiÓm tra vµ qu¶n lÝ ®­îc giao cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc<br /> rõng. Toµn T©y Nguyªn cã 52 ban qu¶n lý còng nh­ c¸c hé d©n ë ®Þa ph­¬ng qu¶n lý<br /> rõng phßng hé, 6 v­ên quèc gia vµ 5 khu b¶o nh­ng nhiÒu hÐc-ta rõng cña n­íc ta vÉn bÞ<br /> tån thiªn nhiªn qu¶n lý 1,5 triÖu ha rõng vµ ph¸ hñy mçi n¨m, tµi nguyªn rõng bÞ x©m h¹i,<br /> ®Êt rõng. Nh­ng phÇn lín diÖn tÝch rõng ®­îc nh÷ng vô bu«n b¸n l©m s¶n bÊt hîp ph¸p diÔn<br /> giao qu¶n lý ch­a ®­îc rµ so¸t, ®o ®¹c vµ cÊp ra víi qui m« lín, khã kiÓm so¸t. XuÊt ph¸t tõ<br /> giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt theo quy thùc tÕ trªn, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p<br /> ®Þnh. HÇu hÕt c¸c ban qu¶n lý rõng phßng hé cô thÓ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn l©m nghiÖp<br /> vµ mét sè ban qu¶n lý rõng ®Æc dông kh«ng bÒn v÷ng theo ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t<br /> cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó b¶o vÖ vµ qu¶n lý diÖn tÝch triÓn l©m nghiÖp giai ®o¹n 2006-2020 cña<br /> rõng ®­îc giao. ChÝnh phñ ®· ®Ò ra. Tr­íc hÕt, n©ng cao vai<br /> 3. Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn rõng g¾n trß cña hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn l©m<br /> víi sinh kÕ bÒn v÷ng cña ng­êi d©n ë nghiÖp sao cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ<br /> T©y Nguyªn trong n­íc vµ quèc tÕ, trªn c¬ së ®­êng lèi,<br /> Tõ nh÷ng thùc tr¹ng bÊt cËp vÒ qu¶n lý vµ chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ b¶o vÖ rõng ®Ó c¸c<br /> b¶o vÖ rõng ë T©y Nguyªn, cÇn cã nh÷ng gi¶i biÖn ph¸p ph¸p chÕ lµ c«ng cô cã t¸c dông lín<br /> ph¸p ®Ó ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ rõng g¾n liÒn víi<br /> sinh kÕ bÒn v÷ng cña ng­êi d©n (chñ yÕu lµ 1. Lêi c¨n dÆn cña B¸c Hå t¹i Héi nghÞ Tuyªn<br /> d©n téc thiÓu sè) ë ®©y. §Ó thùc hiÖn ®­îc gi¸o miÒn nói, ngµy 21-8-1963.<br /> <br /> 42 Nghiªn cøu §Þa lÝ nh©n v¨n, sè 1 (1) - Th¸ng 6/2013<br /> trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch b¶o vÖ, tÕ tham gia s¶n xuÊt l©m nghiÖp ®­îc tiÕp cËn<br /> ph¸t triÓn rõng nãi chung vµ khu b¶o tån thiªn vµ vay vèn phï hîp víi chu kú ph¸t triÓn c©y<br /> nhiªn nãi riªng, ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng vµ l©m nghiÖp. §¶m b¶o nguån vèn ng©n s¸ch<br /> hoµn thiÖn Nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nhµ n­íc cho qu¶n lý b¶o vÖ, ph¸t triÓn vèn<br /> nghÜa, ®Æc biÖt, chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn b¶o rõng phßng hé, rõng ®Æc dông.<br /> vÖ, ph¸t triÓn rõng g¾n víi viÖc ®¶m b¶o sinh Sù ®Çu t­ vÒ tµi chÝnh vµ tÝn dông cÇn ph¶i<br /> kÕ cña ng­êi d©n sèng gÇn rõng. kÞp thêi, ®¬n gi¶n vÒ thñ tôc, phï hîp víi<br /> - X©y dùng, bæ sung, hoµn chØnh hÖ thèng tr×nh ®é cña ng­êi d©n, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi<br /> chÝnh s¸ch, ph¸p luËt liªn quan nh»m khuyÕn d©n nghÌo, d©n téc thiÓu sè vïng s©u, vïng<br /> khÝch vµ thu hót mäi thµnh phÇn trong x· héi xa. Cïng víi sù hç trî vÒ tµi chÝnh, cÇn cã hç<br /> tham gia vµo b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng. KhuyÕn trî nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh¸c ®Ó sö dông<br /> khÝch c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n khai th¸c tiÒm nguån vèn hiÖu qu¶ nhÊt.<br /> n¨ng vµ ­u thÕ cña mçi vïng cÇn ph¶i x©y - §Ó ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng b¶o tån,<br /> dùng mét hµnh lang ph¸p lý ®Ó thiÕt lËp l©m ph¸t triÓn vèn rõng vµ s¶n xuÊt kinh doanh<br /> phËn quèc gia æn ®Þnh l©u dµi vµ c¾m mèc tæng hîp nghÒ rõng, cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng<br /> ranh giíi trªn thùc ®Þa. c¬ së h¹ tÇng l©m nghiÖp. §Æc biÖt lµ hÖ<br /> §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý sö dông ®Êt thèng giao th«ng, m¹ng l­íi ®iÖn, tr­êng häc<br /> nãi chung vµ ®Êt l©m nghiÖp nãi riªng, cÇn nh»m n©ng cao d©n trÝ, t¨ng c­êng trao ®æi<br /> thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c qui ®Þnh vÒ b¶o kinh tÕ, v¨n hãa, nhê ®ã n©ng cao ®­îc n¨ng<br /> vÖ rõng, ng¨n ngõa hiÖn t­îng sö dông rõng lùc qu¶n lý c¸c nguån tµi nguyªn, trong ®ã cã<br /> sai môc ®Ých hay chuyÓn môc ®Ých sö dông qu¶n lý b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng.<br /> ®Êt kh«ng ®óng quy ho¹ch sö dông ®Êt ®·<br /> - p dông c¸c m« h×nh s¶n xuÊt hîp lý:<br /> ®­îc duyÖt; t¨ng c­êng ®Çu t­ kinh phÝ ®Ó<br /> hoµn thµnh viÖc ®o ®¹c lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh, + M« h×nh liªn kÕt trång rõng, b¶o vÖ rõng<br /> cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, x©y vµ chÕ biÕn l©m s¶n ®ang lµ m« h×nh s¶n xuÊt<br /> dùng hå s¬ ®Þa chÝnh, cËp nhËt chØnh lý biÕn cã hiÖu qu¶ vµ ®· phÇn nµo gi¶i quyÕt ®­îc<br /> ®éng ®Êt l©m nghiÖp trªn toµn quèc; mÆt kh¸c nh÷ng khã kh¨n trong tÝch tô ®Êt ®ai ®Ó ph¸t<br /> t¨ng c­êng kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc chuyÓn triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu vµ thu hót lùc<br /> nh­îng, chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt theo l­îng lao ®éng ®Þa ph­¬ng vµo trång rõng,<br /> ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ ®óng quy ®ång thêi t¹o ra nh÷ng ®éng lùc míi cho ph¸t<br /> ho¹ch. Thùc vËy, chØ khi cã ®­îc ranh giíi æn triÓn rõng trång s¶n xuÊt ë n­íc ta.<br /> ®Þnh, quyÒn së h÷u ®­îc ph¸p luËt thõa nhËn, + p dông réng r·i ph­¬ng thøc s¶n xuÊt<br /> ng­êi d©n vµ c¸c tæ chøc míi yªn t©m ®Çu t­, n«ng l©m nghiÖp kÕt hîp nh»m sö dông tæng<br /> ch¨m sãc, ph¸t triÓn rõng. hîp tiÒm n¨ng c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ<br /> §èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, cÇn chó con ng­êi ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt vÒ<br /> träng chÝnh s¸ch ®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc, kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr­êng.<br /> chÝnh s¸ch h­ëng dông lîi Ých tõ rõng, chÝnh - §Çu t­ ®Ó kinh doanh l©m nghiÖp tæng<br /> s¸ch ®Çu t­ hîp lÝ phï hîp víi tr×nh ®é còng hîp tµi nguyªn, më réng ngµnh nghÒ lµ<br /> nh­ tËp qu¸n cña ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng. ph­¬ng h­íng quan träng ®Ó khai th¸c ®Çy ®ñ<br /> - Bªn c¹nh chøc n¨ng s¶n xuÊt, rõng cßn thÕ m¹nh cña tõng vïng, t¹o ra søc hÊp dÉn<br /> cã nhiÖm vô phßng hé, ®Ó duy tr× nhiÖm vô kinh tÕ cho céng ®ång tham gia vµo b¶o vÖ vµ<br /> phßng hé cña rõng ®ßi hái ngµnh l©m nghiÖp ph¸t triÓn rõng.<br /> ph¶i qu¶n lÝ mét c¸ch thèng nhÊt, thùc thi 3.3. Gi¶i ph¸p vÒ x· héi<br /> ®ång bé c¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch - CÇn tuyªn truyÒn gi¸o dôc ®Ó n©ng cao<br /> cña nhµ n­íc vÒ rõng. nhËn thøc vÒ gi¸ trÞ kinh tÕ, sinh th¸i cña<br /> 3.2. Gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ rõng, khÝch lÖ ng­êi d©n tÝch cùc tham gia<br /> - X©y dùng c¬ chÕ b¶o ®¶m tÝnh b×nh ®¼ng b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng vµ c¸c khu b¶o tån<br /> vµ c«ng b»ng cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh thiªn nhiªn.<br /> <br /> Nghiªn cøu §Þa lÝ nh©n v¨n, sè 1 (1) - Th¸ng 6/2013 43<br />  - Cñng cè vµ x©y dùng c¸c tæ chøc céng xem lµ nh÷ng nh©n tè quan träng nh»m thùc<br /> ®ång liªn quan ®Õn qu¶n lý b¶o vÖ, ph¸t triÓn thi hiÖu qu¶ c¸c chÝnh s¸ch b¶o vÖ, ph¸t triÓn<br /> rõng vµ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. rõng bÒn v÷ng, ®¶m b¶o cho ph¸t triÓn bÒn<br /> - Thóc ®Èy mèi quan hÖ gi÷a chÝnh quyÒn v÷ng tr­íc m¾t cho sinh kÕ cña ng­êi d©n<br /> ®Þa ph­¬ng, lùc l­îng kiÓm l©m vµ céng ®ång còng nh­ l©u dµi phôc vô mét c¸ch tÝch cùc<br /> ®Þa ph­¬ng. nhÊt cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc vµ b¶o<br /> vÖ tæ quèc./.<br /> *<br /> * *<br /> T©y Nguyªn cã diÖn tÝch rõng lín nhÊt c¶ 1. Ban Chñ nhiÖm ch­¬ng tr×nh 5202, ViÖt<br /> n­íc. §©y lµ nguån lùc quan träng cho ph¸t Nam nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tµi nguyªn vµ m«i tr­êng,<br /> triÓn vïng. Nh­ng T©y Nguyªn ch­a thùc sù Nxb NN, 1986.<br /> tËn dông ®­îc nguån lùc nµy. MÆc dï cã diÖn 2. B¶o Huy, Gi¶i ph¸p x¸c lËp c¬ chÕ h­ëng<br /> tÝch rõng lín nh­ng c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o lîi trong qu¶n lý rõng céng ®ång, T¹p chÝ<br /> vÖ rõng ë T©y Nguyªn ch­a thùc sù hiÖu qu¶ NN&PTNT, sè 89, 2006.<br /> vµ hËu qu¶ lµ h»ng n¨m nhiÒu hÐcta rõng vÉn 3. Hµ Chu Chö, Vai trß cña rõng vµ l©m<br /> bÞ chÆt ph¸ bõa b·i. MÆc dï ®· ®­îc giao vÒ nghiÖp gi¶m nhÑ khÝ nhµ kÝnh, T¹p chÝ NN&PTNT,<br /> cho ng­êi d©n qu¶n lý vµ b¶o vÖ ®ång thêi cã sè 85, 2006.<br /> c¸c chÝnh s¸ch ®Ó ng­êi d©n ®­îc h­ëng lîi 4. Ths. NguyÔn Xu©n Hßa, Ths TrÇn thÞ TuyÕt<br /> tõ rõng nh­ng c«ng t¸c nµy ch­a thùc sù hiÖu (®ång chñ nhiÖm), C¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m b¶o<br /> qu¶ vµ ng­êi d©n ë ®©y vÉn muèn tr¶ l¹i diÖn vÖ, ph¸t triÓn rõng vµ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn<br /> tÝch rõng ®­îc giao ch¨m sãc. Do ®ã viÖc g¾n víi sinh kÕ bÒn v÷ng cña ng­êi d©n ë ViÖt Nam<br /> ®¶m b¶o an toµn l­¬ng thùc vµ thu nhËp cña giai ®o¹n 2011- 2020, ®Ò tµi cÊp bé ViÖn Nghiªn<br /> ng­êi d©n, khai th¸c g¾n víi b¶o vÖ tµi cøu M«i tr­êng vµ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng.<br /> nguyªn, gi÷ g×n m«i tr­êng sinh th¸i ®­îc 5. Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam, tËp 3 tr. 424.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 44 Nghiªn cøu §Þa lÝ nh©n v¨n, sè 1 (1) - Th¸ng 6/2013<br />