Bệnh hoại tử thần kinh ở cá biển nuôi tại Khánh Hòa

Chia sẻ: Danh Tuong Vi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm khẳng định tình trạng nhiễm bệnh hoại tử thần kinh ở cá biển nuôi tại biển Khánh Hòa. Kết quả kiểm tra mô bệnh học ở những cá hấp hối cho thấy sự có mặt của các không bào hình tròn hoặc hình oval ở mắt và não cá bệnh với kích cỡ thay đổi từ 4-30µm. Điều này khẳng định sự có mặt của virus gây bệnh hoại tử thần kinh ở cá biển nuôi tại Khánh Hòa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bệnh hoại tử thần kinh ở cá biển nuôi tại Khánh Hòa

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 01/2008 Trường Đại học Nha Trang VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU BỆNH HOẠI TỬ THẦN KINH Ở CÁ BIỂN NUÔI TẠI KHÁNH HÒA 1 1 ThS. Trần Vĩ Hích , KS. Phạm Thị Duyên Khoa Nuôi trồng Thủy sản - Trường Đại học Nha Trang Virus hoại tử thần kinh (VNN) đã lan rộng ở khắp nơi trên thế giới với số lượng loài cá biển cảm nhiễm ngày một gia tăng (Munday và Nakai 1997). Cá nhiễm virus này có biểu hiện bất ổn về thần kinh như: bơi bất thường, màu sắc cơ thể chuyển sang trắng xám. Chúng tôi đã phát hiện những dấu hiệu bất thường, tương tự với dấu hiệu bệnh hoại tử thần kinh ở cá biển nuôi thương phẩm (cá mú - Epinephelus spp, cá chẽm - Lates calcarifer và cá giò -Rachycentron canadum) tại Khánh Hòa và đã gây ra tỉ lệ chết cho cá nuôi cao. Kết quả kiểm tra mô bệnh học ở những cá hấp hối cho thấy sự có mặt của các không bào hình tròn hoặc hình oval ở mắt và não cá bệnh với kích cỡ thay đổi từ 4-30µm. Điều này khẳng định sự có mặt của virus gây bệnh hoại tử thần kinh ở cá biển nuôi tại Khánh Hòa. I. MỞ ĐẦU bởi nhiều tác giả, tuy nhiên đến nay vẫn chưa Bệnh hoại tử thần kinh (VNN - viral nervous necrosis) hay còn gọi là bệnh não và có thông báo nào về vấn đề này. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm khẳng định tình võng mạc (VER - viral encephalopathy and vetinopathy) do piscine nodavirus (Betanodavirus) trạng nhiễm bệnh hoại tử thần kinh ở cá biển nuôi tại biển Khánh Hòa. gây ra ở nhiều loài cá biển và phân bố rộng rãi ở nhiều vùng địa lý khác nhau (Takana và ctv II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2003, Tanaka và ctv 2004, Curtis và ctv Vật liệu 2001...). Bệnh lần đầu tiên được mô tả ở cá chẽm Dicentrarchus labrax bởi Ballance & Các loài cá biển nuôi tại Khánh Hòa như cá mú (Epinephelus spp.) cá chẽm (Lates Galletde Saint A 1988 và cá chẽm, Later calcarifer ở Úc (Glazebook và các ctv 1990). có xuất hiện các dấu hiệu tương tự dấu hiệu Sau đó bệnh được tìm thấy ở nhiều loài cá biển khác nhau bao gồm 19 loài thuộc hơn 10 của bệnh VNN được mô tả bởi nhiều tác giả như Curtis và các ctv 2001, Tanaka và các ctv calcarifer) và cá bớp (Rachycentron canadum) họ từ vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương đến Địa 2003, Tanaka và các ctv 2004... Trung Hải và Scandinavi (Munday và Nakai 1997). Bệnh thường xảy ra ở giai đoạn ấu Việc thu mẫu được tiến hành từ tháng 8/2006 - 9/2007. Mỗi mẫu (đìa hoặc lồng nuôi) trùng và ấu niên gây tỉ lệ chết tích lũy cao. Ở Khánh Hòa, trong những năm gần đây có dấu hiệu bệnh thu từ 5-10 cá. Mẫu được vận chuyển sống về phòng thí nghiệm để kiểm khi nghề nuôi tôm không còn chiếm được vị trí độc tôn, nghề nuôi cá biển được xác định như tra, phân tích. Phương pháp mô bệnh học là một ngành kinh tế quan trọng đem lại lợi Cá có kích thước lớn hơn 3cm được giải nhuận cao cho người nuôi. Tuy nhiên vấn đề dịch bệnh vẫn luôn là mối đe dọa trực tiếp đến phẫu lấy não và mắt, cố định trong dung dịch Bouin’s, cá nhỏ hơn hoặc bằng 3cm được cố các nhà sản xuất giống cũng như nuôi cá thương phẩm. Kết quả điều tra sơ bộ của định nguyên cả đầu cá trong dung dịch Bouin’s. Mô cố định được chuẩn bị theo kỹ chúng tôi cho thấy cá nuôi tại vùng biển Khánh thuật mô học tiêu chuẩn, cắt lát từ 5 – 7µm và Hòa thường gặp bệnh có dấu hiệu tương tự như bệnh hoại tử thần kinh được thông báo nhuộm với thuốc nhuộm Hematocyline và 19 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 01/2008 Trường Đại học Nha Trang Eosin, sau đó đươc gắn bom canada và quan cá mú cọp (E. fuscoguttatus), cá mú mè (E. sát đưới kính hiển vi quang học. Phương pháp xử lý số liệu tauvina), cá mú nghệ (E. lanceolatus), cá mú chấm đen (E. malabaricus), cá chẽm (Lates Toàn bộ số liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm Epi info phiên bản 3.4.3. Sử dụng phân tích logistic regression để phân tích nguy cơ mắc bệnh VNN ở các loài cá biển và các nhóm cá có kích thước khác nhau. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Trong suốt quá trình nghiên cứu chúng tôi đã phân tích 101 mẫu cá nuôi bao gồm các loài cá mú chấm nâu (Epinephelus coioides) calcarifer) và cá bớp (Rachycentron canadum). Tất cả mẫu cá đưa về phân tích đều có những dấu hiệu bất thường như: bỏ ăn, bơi không cố định, bơi xoắn hoặc bơi nghiêng, thân đen sẫm, cong xương sống, một số trường hợp dễ dàng nhận thấy bóng hơi căng phồng hoặc ruột tích đầy dịch màu xanh (hình 1). A B Hình 1. Dấu hiệu bên ngoài của cá Mú chấm nâu Epinephelus coioides bị bệnh VNN A: Ruột cá bị bệnh VNN tích dịch màu xanh, không chứa thức ăn B: Cá Mú bệnh VNN cong thân, bơi nghiêng bóng hơi căng phồng Kết quả phân tích mô bệnh học cho thấy có sự xuất hiện của không bào (sự thay đổi tổ chức mô đặc trưng do Piscine nodavirus gây ra) ở mô não và võng mạc mắt ở cá biển nuôi ở Khánh Hòa (hình 2). A B Hình 4. Mô não cá Mú chấm nâu (Epienephelus coioides) bị bệnh VNN A. Mô não cá mú chấm nâu (Epinephelus coioides) bị nhiễm VNN nhẹ B. Mô não cá mú chấm nâu (Epinephelus coioides) bị nhiễm VNN nặng 20 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 01/2008 A Trường Đại học Nha Trang B Hình 5. Mô mắt cá Mú chấm nâu (Epinephelus coioides) bị bệnh VNN A. Mô mắt cá Mú chấm nâu (Epinephelus coioides) bị nhiễm VNN nhẹ B. Mô mắt cá Mú chấm nâu (Epinephelus coioides) bị nhiễm VNN nặng Bảng 1. Tần số nhiễm bệnh VNN và đặc điểm không bào được hình thành ở các loài cá biển nuôi tại Khánh Hòa Loài Epinephelus coioides Kích cỡ Lượng Tần số (cm) mẫu nhiễm 2,5-20 31 Đặc điểm không bào Hình dạng Đường kính (µm) 15/31 Tròn 4-16 (6,12)-(12,25) - E. fuscoguttatus 21-27 2 0/2 Elip - E. tauvina E. lanceolatus 6-20 3,5-25 4 4 2/8 0/4 Tròn - 5-12 - E. malabaricus Lates calcarifer 3-15 2-16 3 31 1/3 5/31 Tròn Tròn 8-12 4-20 Elip (4-8)-(8-28) Tròn Elip 6-24 (4-12)-(12-30) Rachycentron canadum 3-23 22 5/22 Kết quả nghiên cứu mô bệnh học chỉ ra rằng tác nhân gây bệnh đã phá hủy tế bào 30µm. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu Curtis và ctv (2001), Lai và ctv (2001), thần kinh và võng mạc mắt của cá mắc bệnh và tạo ra các không bào có hình dạng và kích Yukio và ctv (2004). Tuy nhiên, trong nghiên cứu này chúng tôi không nhận thấy sự khác thước khác nhau (bảng 1). biệt về kích cỡ của không bào giữa mô mắt và Ở mô mắt và não của các loài cá mú, cá chẽm và cá bớp có dấu hiệu mắc bệnh, chúng não ở cá có biểu hiện bệnh như thông báo của Danayadol và ctv (1995) khi cho rằng không tôi đã tìm thấy sự tồn tại của 2 dạng không bào: dạng tròn và dạng elip, kích cỡ từ 4- bào hình thành ở mô mắt có kích thước lớn hơn các không bào ở não. 21 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 01/2008 Trường Đại học Nha Trang Phân tích nguy cơ nhiễm VNN ở cá biển chẽm và cá bớp cho thấy nguy cơ mắc bệnh nuôi theo kích cỡ và loài Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng nguy cơ VNN ở cá mú cao gấp 3,12 lần so với cá chẽm (P = 0,047) trong khi số liệu thu được không nhiễm VNN ở một số loài cá biển nuôi ở cho thấy sự khác biệt có nghĩa (P = 0,55) về Khánh Hòa phụ thuộc vào từng loài cá nuôi và kích cỡ cá thả nuôi. Kết quả phân tích nguy cơ nguy cơ mắc bệnh VNN giữa cá bớp và cá chẽm (bảng 2). mắc nhiễm VNN ở 3 nhóm cá nuôi: cá mú, cá Bảng 2. Phân tích nguy cơ mắc bệnh VNN ở cá mú, cá chẽm và cá bớp Chỉ tiêu Hệ số chênh 95% C.I. Coefficient Sai số chuẩn ZStatistic Mức ý nghĩa Cá bớp/cá chẽm 1.5294 0.3839 6.0923 0.4249 0.7052 0.6025 0.5468 Cá mú/cá chẽm 3.12 1.0166 9.5756 1.1378 0.5721 1.9887 0.0467 * * * -1.6487 0.4883 -3.3762 0.0007 CONSTANT Lý giải về nguy cơ mắc nhiễm VNN ở cá mú cao hơn nhiều so với cá chẽm, chúng tôi Nam nói chung xuất phát từ nguồn giống nhập nội không được kiểm soát chặt chẽ này. Trong cho rằng nguồn giống đóng vai trò quyết định. Cá mú là đối tượng nuôi phổ biến của ngư dân khi đó, phong trào nuôi cà chẽm ở Khánh Hòa chỉ mới phát triển chưa đến ba năm. Con Khánh Hòa, nguồn giống lấy chủ yếu từ tự giống có nguồn gốc chủ yếu từ Trường Đại nhiên hoặc nhập khẩu từ Đài Loan, Trung Quốc hoặc các nước Đông Nam Á như: học Nha Trang nên việc kiểm soát sự lây lan bệnh VNN thông qua giống và ấu trùng được Indonesia, Phillipin, Thái Lan…Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã cho biết có sự xuất hiện kiểm soát tốt hơn, vì thế nguy cơ mắc nhiễm VNN ở đối tượng nuôi này thấp hơn. của bệnh VNN ở cá nuôi thuộc các nước này (Munday và Nakai 1997; Yukio và ctv 2004; Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng không có sự khác biệt về nguy cơ mắc bệnh Zafran và ctv …). Rất có thể bệnh VNN xảy ra VNN giữa các loài mú chấm nâu, mú chấm trên cá mú nuôi ở Khánh Hòa nói riêng và Việt đen và mú mè (bảng 3). Bảng 3. Phân tích nguy cơ mắc bệnh VNN giữa các loài trong nhóm cá mú Chỉ tiêu Hệ số Coeffi- Sai số Z- Mức ý chênh 95% C.I. cient chuẩn Statistic nghĩa Loài (Mú chấm đen/mú chấm nâu) 0.5333 0.0437 6.5081 -0.6286 1.2764 -0.4925 0.6224 Loài (Mú mè/mú chấm nâu) 0.3556 0.0619 2.0418 -1.0341 0.8918 -1.1595 0.2462 * * * -0.0645 0.3594 -0.1796 0.8575 CONSTANT Phân tích nguy cơ mắc bệnh VNN theo nhóm kích cỡ cá mú nuôi tại Khánh Hòa ra rằng nguy cơ mắc bệnh VNN khác nhau (P=0,02) ở các nhóm cá nuôi có kích cỡ khác Kết quả phân tích tình trạng mắc bệnh VNN ở 48 đàn cá mú nuôi tại Khánh Hòa chỉ nhau (bảng 4). 22 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản - số 01/2008 Trường Đại học Nha Trang Bảng 4. Phân tích nguy cơ mắc bệnh VNN theo nhóm kích cỡ cá mú Chỉ tiêu Hệ số chênh 95% C.I. Coefficient Sai số chuẩn ZStatistic Mức ý nghĩa Kích cỡ 0.8371 0.7242 0.9675 -0.1779 0.0739 -2.4075 0.02 CONSTANT * * * 0.9186 0.6109 1.5036 0.13 Những số liệu phân tích cũng chỉ ra rằng 13cm trong khi nguy cơ mắc bệnh VNN ở cá nguy cơ mắc bệnh VNN ở cá mú có kích thước nhỏ hơn 6cm cao gấp 10 lần (P=0,04) mú có kích thước từ 7-12cm cao hơn gấp 9,6 lần (P=0,05) so với nhóm cá có kích thước lớn so với nhóm cá có kích cỡ lớn hơn hoặc bằng hơn (bảng 5). Bảng 5. Phân tích nguy cơ mắc bệnh VNN ở cá mú theo 3 nhóm kích cỡ (nhóm 1: >12cm, nhóm 2:>6 – 12cm, nhóm 3: ≤6cm) Hệ số Chỉ tiêu chênh 95% C.I. Sai số Z- Mức ý Coefficient chuẩn Statistic nghĩa Kích cỡ (nhóm2/1) 9.625 0.9799 94.5381 2.2644 1.1657 1.9426 0.05 Kích cỡ (nhóm3/1) 10 1.0872 91.9817 2.3026 1.1322 2.0338 0.04 CONSTANT * * * -2.3979 1.0445 -2.2958 0.02 KẾT LUẬN Bệnh VNN đã xuất hiện ở cá mú, cá chẽm so với nhóm cá có kích cỡ lớn hơn hoặc bằng 13cm trong khi nguy cơ mắc bệnh VNN ở cá và cá bớp nuôi tại Khánh Hòa. Nguy cơ mắc bệnh VNN ở cá mú cao gấp mú có kích thước từ 7-12cm cao hơn gấp 9,6 lần (P = 0,05) so với nhóm cá có kích thước 3,12 lần so với cá chẽm (P = 0,047). Nguy cơ mắc bệnh VNN ở cá mú có kích lớn hơn. thước nhỏ hơn 6cm cao gấp 10 lần (P = 0,04) TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Chi S C, Lo B J and Lin S.C 2001. Characterization of grouper nervous necrosi virus (GNNV), Journal of Fish Disease, 24, 3 – 13 2. Chi S.C, Shieh J. R., Lin S.J. 2003. Genetic and antigenic analysis of betanodaviruses isolated from aquatic organisms in Taiwan. Diseases of aquatic organisms 55, 221-228 3. Curtis P A, M Drawbridge, T Iwamoto, T Nakai, R P Hedrick and A P Gendron 2001. Nodavirus infection of juvenile white seabass, Atractoscion nobilis, cultured in southern California: First record of viral nervous necrosis (VNN) in North America. Journal of fish diseases 24, 263-271. 4. Danayadol Y., Direkbusarakom S. & Supamattaya K. 1995. Viral nervous necrosis in Epinephelus malabaricus, cultured in Thailand. In: Disease in Asian Aquaculture II edited by M. Shariff, J.R. Arthur & R.P. Subasinghe. Fish Health Section, Asian Fisheries Society, Manila. pp: 277 – 233 23