zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Bệnh lây truyền từ động vật sang người

Chia sẻ: Nguathienthan6 Nguathienthan6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:2

Báo xấu

44
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đại dịch Covid-19 đang tàn phá thế giới bắt đầu từ một chủng virus đơn giản, lây nhiễm trên động vật. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính, hàng năm toàn cầu có khoảng 1 tỷ ca bệnh truyền nhiễm, gây ra cái chết của hàng triệu người, trong đó bệnh có nguồn gốc động vật chiếm hơn 60%. Trong hơn 30 căn bệnh truyền nhiễm ở người mới xuất hiện trong 3 thập niên gần đây thì 75% có nguồn gốc từ động vật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bệnh lây truyền từ động vật sang người

Khoa học và đời sống Bệnh lây truyền từ động vật sang người TS Nguyễn Mạnh Hùng Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam Đại dịch Covid-19 đang tàn phá thế giới bắt đầu từ một chủng virus đơn giản, lây nhiễm trên động vật. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính, hàng năm toàn cầu có khoảng 1 tỷ ca bệnh truyền nhiễm, gây ra cái chết của hàng triệu người, trong đó bệnh có nguồn gốc động vật chiếm hơn 60%. Trong hơn 30 căn bệnh truyền nhiễm ở người mới xuất hiện trong 3 thập niên gần đây thì 75% có nguồn gốc từ động vật. Đ ộng vật là một trong đã và đang xảy ra: SARS năm 2003, Sự di chuyển của con người theo những nguồn tài nguyên H1N1 năm 2009, H5N1 năm 2012 và các mục đích khác nhau như du lịch, quan trọng nhất, gắn bó Covid-19 năm 2020 đều thuộc cấp 3. thương mại, tôn giáo, chính trị… có thể mật thiết với con người. phát tán nguồn dịch từ vùng dịch tễ WHO ước tính hàng năm toàn cầu Dù bạn ở nhà hay nơi làm việc, ở đến vùng chưa có dịch. Nếu năng lực thành thị hay nông thôn thì bạn luôn có khoảng 1 tỷ ca bệnh truyền nhiễm, y tế của nơi có dịch khởi phát hoặc tương tác trực tiếp hay gián tiếp với gây ra cái chết của hàng triệu người, đã phát tán không đủ để phát hiện động vật hàng ngày. Tuy nhiên, bên trong đó bệnh có nguồn gốc động vật sớm và kiểm soát dịch bệnh thì dịch cạnh các lợi ích, động vật còn mang chiếm hơn 60% [1]. Trong hơn 30 căn bệnh truyền nhiễm ở người mới xuất sẽ nhanh chóng trở thành mối đe dọa theo các nhóm virus, vi khuẩn, ký sinh toàn cầu. trùng hoặc nấm, có thể truyền sang hiện trong 3 thập niên gần đây thì 75% người và gây ra nhiều bệnh nghiêm có nguồn gốc từ động vật [2]. Tại thời Phá rừng cũng là một trong những trọng. Những bệnh như vậy được gọi điểm này, đại dịch do SARS-CoV-2 bắt nguyên nhân làm bùng phát các bệnh chung là bệnh lây truyền qua động vật nguồn từ Vũ Hán, Trung Quốc cuối truyền qua động vật chưa từng được (zoonotic diseases). Cả động vật nuôi năm 2019 đã bùng nổ và gây tử vong biết đến. Các nhà khoa học ước tính và động vật hoang dã đều có thể là ổ cao trên toàn thế giới. Bệnh đã xuất rằng số lượng các bệnh truyền từ động chứa mầm bệnh. hiện trên 210 quốc gia và vùng lãnh vật cho con người hiện nay mới chỉ thổ, lây lan cho hơn 2,5 triệu người, chiếm khoảng vài % các bệnh từ các Sự phân cấp và tỷ trọng bệnh dịch làm 170 nghìn người chết tính đến loài động - thực vật hoang dã. Điều Dựa trên mức độ phổ biến, mức độ ngày 20/4/2020 [3]. Sự xuất hiện của đó có nghĩa là còn rất nhiều bệnh lây lan của mầm bệnh, WHO đã chia MERS-CoV, SARS-CoV-2… cho thấy dịch nguy hiểm ở đâu đó trong rừng, bệnh dịch truyền qua động vật thành dịch bệnh bùng phát rất khó có thể có thể xuất hiện bất cứ khi nào và gây 3 cấp. Cấp 1: những mầm bệnh đặc đoán trước. ra những căn bệnh kinh hoàng cho hữu, hiện diện ở nhiều địa điểm trong loài người. Một nghiên cứu ở khu vực Các yếu tố dẫn đến bùng phát dịch một vùng lãnh thổ tại một thời điểm Amazon cho thấy, tỷ lệ phá rừng cứ nhất định, có tác động lớn đến người Các loại dịch bệnh gần đây đều do tăng lên 10% thì khả năng nhiễm bệnh dân địa phương cũng như vật nuôi. virus gây ra và chỉ được phát hiện khi sốt rét tăng lên 3,3% [4]. Nguyên nhân Cấp 2: những mầm bệnh có thể phát đã bùng phát. Sự lan truyền của dịch do phá rừng làm tăng tỷ lệ ánh nắng và tán trong không gian và lặp lại không bệnh không chỉ phụ thuộc vào những bóng râm, tạo điều kiện lý tưởng cho đều đặn. Cấp 3: những mầm bệnh mới yếu tố như mật độ dân số, điều kiện những con muỗi có chứa ký sinh trùng xuất hiện hoặc những mầm bệnh đã kinh tế - xã hội, y tế, văn hóa, giáo dục, sốt rét sinh sống và phát triển, đồng tồn tại trước đó nhưng tăng nhanh về tỷ khoa học kỹ thuật, truyền thông, mà thời phá rừng làm nương rẫy làm tăng lệ nhiễm cũng như phạm vi địa lý [1]. Ở còn chịu ảnh hưởng của thương mại khả năng tiếp xúc của người dân đối Việt Nam, nhiều loại dịch bệnh ở người quốc tế, cũng như di dân cơ giới. với muỗi mang mầm bệnh sốt rét. 62 Số 5 năm 2020
Khoa học và đời sống Ngày nay, việc buôn bán động vật hoang dã hay động vật nuôi (chó, mèo, gia súc, gia cầm) xuyên biên giới cũng ngày một gia tăng. Vấn đề càng trầm trọng hơn khi hầu hết các thương vụ đều trái pháp luật nên không có kiểm dịch, giám sát, làm tăng nguy cơ lan Dơi và động vật hoang dã được bày bán tại một khu chợ ở Indonesia (Nguồn: UC truyền bệnh. Davis). Con đường truyền bệnh nước đã bị nhiễm phân từ động vật bị động vật khác cào, cắn… Bệnh lan truyền từ động vật sang nhiễm bệnh, ví dụ bệnh Lỵ amip, sán - Tiêm chủng cho thú nuôi, vệ sinh người chủ yếu theo 5 phương thức sau: lá máu (schistosomiasis) hay dịch tả. lồng, chuồng hàng ngày. - Tiếp xúc trực tiếp. Người bị nhiễm Tự bảo vệ bản thân - Với chăn nuôi gia súc, gia cầm bệnh do tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, thì động vật nuôi phải được tiêm vắc- Xu hướng của các bệnh lan truyền xin phòng dịch, chuồng trại phải ở khu máu, nước tiểu, chất nhầy, phân hoặc qua động vật, đặc biệt do virus gây ra chất dịch khác của động vật hay người riêng. Tổ chức diệt chuột, ruồi, muỗi là không thể đoán trước được. Thế giới và các vật chủ trung gian truyền bệnh bị nhiễm bệnh (như vuốt ve, chạm vào ngày càng kết nối chặt chẽ với nhau, vật nuôi, hoặc bị động vật cào, cắn). Ví khác. chính vì thế bất kỳ một bệnh dịch mới dụ: bệnh dại do chủng virus dại hoặc nổi ở một quốc gia đều có khả năng - Không ăn, uống hoặc chạm vào chủng lyssavirus dại lây từ dơi ở Úc trở thành mối đe dọa toàn cầu, đặc mắt, miệng của bạn khi đã chạm hoặc gây ra. Bệnh dại lây truyền qua các biệt khi dịch bệnh này có khả năng lây tiếp xúc gần với các động vật khác, chất tiết bị nhiễm, thường do vết cắn, lan nhanh và tỷ lệ tử vong cao, trong đặc biệt là gia súc, gia cầm. vết liếm của động vật mắc bệnh dại. khi chưa có thuốc đặc trị và vắc-xin. - Sử dụng găng tay nếu bạn cần Các bệnh như AIDS (do virus HIV), Trên thế giới, hiện vẫn chưa có chiến chăm sóc vật nuôi có biểu hiện bị ốm. EHF (do virus Ebola) hay SARS (do lược nào có thể áp dụng cho mọi quốc - Không tiếp cận hoặc chạm vào virus Corona) đều bắt nguồn từ động gia để phòng ngừa và kiểm soát dịch động vật hoang dã mà không có biện vật và lan truyền thông qua tiếp xúc với bệnh lan truyền qua động vật. Một số pháp đề phòng. Không ăn uống, tiêu chất dịch không an toàn. quốc gia thiếu cả nguồn lực cũng như thụ động vật hoang dã. - Tiếp xúc gián tiếp với khu vực nơi kế hoạch kiểm soát bệnh tật. Chính vì - Tăng cường sức đề kháng bản động vật hoang sống hoặc bề mặt đã vậy, nhận thức của mỗi cá nhân là rất thân qua chế độ dinh dưỡng hợp lý, bị nhiễm mầm bệnh, ví dụ nước trong quan trọng để bảo vệ bản thân cũng tăng cường thể dục, thể thao, sinh hoạt bể cá cảnh, chuồng gà, đồ ăn thừa của như cộng đồng. Hầu hết chúng ta đều lành mạnh. vật nuôi… Một số người nhiễm liên cầu tiếp xúc với động vật hàng ngày, nhưng có những bước cơ bản để có thể phòng - Luôn tuân theo các chỉ thị của cơ khuẩn ở lợn do tiếp xúc với chuồng quan chức năng khi có dịch. trại có lợn bệnh và lây truyền qua vết ngừa việc lây bệnh từ chúng. Cụ thể là những hành động sau: - Luôn cảnh giác với dịch bệnh, đặc thương hở. biệt là khi bạn sử dụng các phương tiện - Qua vết đốt, chích của các loài - Luôn giữ vệ sinh thân thể, rửa tay công cộng, tham gia các hoạt động vector mang mầm bệnh như ve, bọ bằng xà phòng hoặc dung dịch kháng cộng đồng ? chét, ruồi, muỗi… Ví dụ, vi khuẩn dịch khuẩn sau khi đi vệ sinh, tiếp xúc với hạch truyền cho người qua vết đốt của động vật, hay môi trường đất, nước bên TÀI LIỆU THAM KHẢO bọ chét. Các bệnh LIME, sốt mò, sốt ngoài, trước và sau khi chăm sóc người [1] http://www.emro.who.int/about-who/rc61/ rét cũng lan truyền từ động vật sang bệnh…; không khạc nhổ bừa bãi, khi ho zoonotic-diseases.html. người, hoặc từ người sang người theo hay hắt hơi phải dùng tay, khăn che [2] K.E. Jones, N. Patel, M. Levy, et al. phương thức này. miệng rồi rửa tay, giúp phòng tránh (2008), “Global trends in emerging infectious phát tán bệnh nếu có. diseases”, Nature, 451, pp.990-994. - Sử dụng các loại thực phẩm tươi, - Vệ sinh an toàn thực phẩm: ăn [3] https://www.worldometers.info/coronavirus sống, không nấu chín, như gỏi cá, chín, uống sôi… để tránh các mầm /#countries. tiết canh… Bệnh liên cầu khuẩn lợn, bệnh đơn bào ký sinh hay giun sán ký [4] A.J. MacDonald, E.A. Mordecai gạo lợn, gạo bò, sán lá gan nhỏ, giun sinh. (2019), “Amazon deforestation drives malaria xoắn… truyền từ động vật sang người transmission, and malaria burden reduces forest - Phải luôn ngủ màn nếu bạn ở clearing”, Proceedings of the National Academy theo con đường này. vùng dịch sốt rét hay sốt xuất huyết, of Sciences, doi:10.1073/pnas.1905315116. - Uống hoặc tiếp xúc với nguồn phòng tránh côn trùng đốt, hay các loài 63 Số 5 năm 2020

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.