Bệnh nấm và các biện pháp phòng trừ

Chia sẻ: Ngo Van Quang | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

222
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Điều kiện phù hợp để nuôi trồng nấm như nhiệt độ ấm, ẩm độ cao; cũng đồng thời là điều kiện thuận lợi cho các loài gây bệnh nấm. Nhà xưởng trồng nấm thường không được trang bị tốt để có thể khống chế các điều kiện môi trường. Việc nuôi trồng nấm thường xuyên, liên tục. Việc hạn chế sử dụng các chất hóa học để tiêu diệt nguồn bệnh, côn trùng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bệnh nấm và các biện pháp phòng trừ

Bệnh nấm và các biện pháp phòng trừ
Một số nguyên nhân • Điều kiện phù hợp để nuôi trồng nấm như nhiệt độ ấm, ẩm độ cao; cũng đồng thời là điều kiện thuận lợi cho các loài gây bệnh nấm • Nhà xưởng trồng nấm thường không được trang bị tốt để có thể khống chế các điều kiện môi trường • Việc nuôi trồng nấm thường xuyên, liên tục • Việc hạn chế sử dụng các chất hóa học để tiêu diệt nguồn bệnh, côn trùng
Một số nguyên tắc chính • Vệ sinh là yếu tố quan trọng nhất trong việc phòng chống các loại bệnh tật • Luôn đóng cửa và tránh mọi sự tiếp xúc giữa cơ chất với nguồn bệnh trong giai đoạn nuôi sợi • Lắp đặt màn lưới che cho tất cả các cửa nhà nấm nhằm chống sự xâm nhiễm của ruồi nấm • Kiểm tra thường xuyên các bịch phôi hay giàn nấm để có thể phát hiện rất sớm mầm bệnh • Giữ các bịch nấm hay các giàn nấm thật sạch. Nhặt bỏ toàn bộ các nấm rơi vãi, gốc nấm càng nhanh càng tốt sau khi thu hoạch • Giữ sạch nền nhà nấm, không để các loại rác thải nấm gần nhà nấm vì chúng có thể dẫn dụ ruồi nấm • Tốt nhất là có thể khử trùng compost thải trước khi vận chuyển ra khỏi nhà nuôi trồng • Vệ sinh và khử trùng thật kỹ nhà xưởng trước khi bước vào đợt nuôi trồng mới • Rửa và khử trùng dụng cụ thường xuyên • Mặc quần áo sạch, đổi giày dép sạch và rửa tay trước khi vào nhà trồng nấm
Một số bệnh thường gặp trong quá trình nuôi trồng nấm • Bệnh hại do nấm • Bệnh hại do vi khuẩn • Bệnh hại do virus • Bệnh hại do các loại côn trùng • “Bệnh” do các điều kiện vi môi trường không phù hợp
Bệnh hại do nấm • Nấm cạnh tranh (Cạnh tranh CO2, nguồn dinh dưỡng, nước, không gian sống với nấm nuôi trồng trong quá trình nuôi sợi) • Nấm ký sinh ( bên cạnh việc canh tranh chúng còn gây hại một cách trực tiếp lên hệ sợi hay quả thể loài nấm đang được nuôi trồng)
Một số nấm cạnh tranh • Nấm mực (Coprinus spp.) – Nguyên nhân chính • Xuất hiện khi cơ chất có quá nhiều Nito • Quá trình thanh trùng kém, nhiệt độ thấp hoặc thời gian gia nhiệt quá ngắn – Biểu hiện • Rất nhiều sợi trắng, mảnh mọc trong cơ chất, quả thể có cuống dài, phần mũ nấm có thể bị rữa rất nhanh và có màu đen như mực • Xuất hiện nhiều trong cơ chất ở giai đoạn nuôi sợi; giai đoạn sau phủ đất (ở nấm mỡ) thậm chí cả khi thu hoạch – Lây lan • Bằng bào tử từ giọt dịch màu đen – Phòng trừ • Lên men tốt sẽ phòng ngừa được nấm mực. Thông thường chúng tự biến mất khi lượng khí amoniac mất đi và pH cơ chất giảm xuống • Hệ sợi nấm nuôi trồng có thể xâm nhập vào nhửng nơi trước đó bị nhiễm
• Mốc xanh ô-liu (Chaetomium spp.) – Nguyên nhân gây ra • Chất lượng compost quá kém • Nhiệt độ thanh trùng quá cao, sự dao động nhiệt quá lớn • Quá thiếu oxy dẫn đến compost chứa quá nhiều NH3 – Biểu hiện • Đầu tiên hệ sợi màu trắng xám xuất hiện trong cơ chất ( khoảng 10 ngày sau cấy giống), sau đó các dạng sợi xoăn màu xanh ôliu xuất hiện trên các cộng rơm. • Mốc này sẽ làm cho cơ chất có màu đen, sợi nấm không thể mọc vào được • Gây ảnh hưởng lớn đến năng suất – Lây lan • Bằng bào tử túi, theo không khí, dính vào quần áo và vật liệu – Phòng trừ • Khi đã xuất hiện trong cơ chất thì không có cách trừ, do đó, cần phòng ngừa bằng cách không để nhiệt độ thanh trùng lên quá cao, tránh sự giao động nhiệt quá lớn; Không để cơ
• Mốc vàng (Myceliophthora lutea) – Nguyên nhân • Do thiếu nhiệt trong quá trình thanh trùng • Do cấu trúc vật lý của cơ chất không phù hợp (Hay xuất hiện ở dạng cơ chất nặng, nhầy; ít hơn khi ở cơ chất nhẹ) – Biểu hiện • Xuất hiện những vạt mốc màu vàng nâu, thường đi cùng với sợi màu trắng, nằm trong cơ chất • Dấu hiệu đầu tiên thường là khoảng 2 tuần sau khi cấy giống. Những đám mốc vàng nâu sẽ mọc thành lớp chất nền vàng nâu dạng sợi nằm giữa cơ chất và đất phủ – Lây lan • Bào tử lây lan thông qua các hạt đất, không khí và xử lý mùa vụ vì vậy nó có thể lây nhiễm vào cơ chất đã lên men và dất phủ – Phòng trừ • Không có cách chữa trị, chỉ có thể phòng ngừa – Tăng cường vệ sinh – Nâu hơi nước để thanh trùng nhà sau khi kết thúc chu kỳ nuôi trồng – Khử trùng kỹ các vật liệu bằng gỗ – Lắp đặt hệ thống lọc không khí cho nhà trồng nấm – Kiểm tra kỹ quá trình lên men
• Mốc thạch cao trắng và nâu (Scopulariopsis fimicola; Papulaspora byssina, thể hữu tính là Athelia coprophila) – Nguyên nhân • Do quá trình lên men phụ không thích hợp vì thiếu O2 do cơ chất quá ướt • Do pH quá cao (pH >=8) – Biểu hiện • Xuất hiện bên dưới giàn nấm khi nhiệt độ cao. Sợi nấm thường không thể mọc vào nơi có mốc thạch cao. Cơ chất trở nên dính và có màu sẫm. • Mốc này có thể mọc ở cơ chất và lan lên cả đất phủ tạo nên những mảng mốc trắng (như bột bào tử) dễ bị bong ra trong khi phần rìa đám mốc vẫn ở dạng sợi màu trắng. Sau khi trưởng thành bào tử chuyển thành màu hồng, đôi khi chuyển sang vàng nâu • Khi chuyển sang khối dạng hạt màu có màu nâu quế thì chúng là dạng mầm hay hành con chứ không phải bào tử • Làm giảm năng xuất nuôi trồng nghiêm trọng – Lây lan • Bằng bào tử hoặc dạng mầm, hành con – Phòng trừ • Không có cách chữa trị, chỉ có thể phòng ngừa – Tăng cường vệ sinh – Kiểm tra kỹ quá trình lên men phụ, đặc biệt là nhiệt độ thanh trùng – Tránh cấy giống khi cơ chất quá ướt
• Mốc son môi (Sporendonema purpurascens )
• Mốc xanh (Trichoderma spp. (Hypocrea spp); Aspergillus spp.; Penecillium spp.) – Nguyên nhân chính • Do quá trình thanh trùng và lên men phụ không đạt chuẩn, cơ chất không phải là dạng tối ưu cho nấm phát triển • Cơ chất bị ép lên giàn quá chặt hoặc quá nhiều • Ẩm độ cơ chất không đồng đều – Biểu hiện • Thường xuất hiện trên đất phủ, có màu xanh; Cũng thướng thấy ở phần cuống nấm sau khi thu hoạch; trên các mầm nấm bị chết – Lây lan: • Phát tán bào tử thông qua không khí, quần áo hoặc điều kiện vệ sinh rất kém – Phòng trừ • Điều kiện vệ sinh tốt • Chuẩn bị tốt cơ chất nhất là khâu lên men phụ và thanh trùng • Dùng hóa chất khử trùng đúng nồng độ (500 ppm Sporgon (hỗn hợp prochloraz-mangan 50%) • Không để ẩm độ không khí quá cao trong suốt quá trình nuôi sợi • Kiểm tra nguồn giống mẹ cẩn thận trước khi dùng • Dùng giống kháng mốc
Trichoderma sp. trên cơ chất bông thải Trichoderma sp. trên quả thể Thể bó của Hypocrea sp. trên cơ chất bông thải
• Mốc đen (Doratomyces stemonitis) – Nguyên nhân • Có sự mất cân bằng về thành phần cơ chất, đặc biệt do có sự vượt trội lớn của các cacbon-hydrat đơn giản • Phát triển mạnh hơn rất nhiều khi cơ chất dư ẩm – Biểu hiện • Sợi nấm sẫm màu, hình thành cơ quan sinh bào tử dạng râu cứng màu đen có thể dài tới 2 mm trên đất phủ hoặc trên sợi rơm dùng làm cơ chất • Ảnh hưởng không nhiều tới năng suất nấm – Phòng trừ • Thanh trùng cơ chất tốt, lên men phụ tốt
• Mốc nâu quế (Peziza ostracoderma, thể hữu tính; Chromelosporium fulvum, thể vô tính) – Nguyên nhân • Ẩm độ không khí luôn duy trì cao (90-95%) kết hợp với nhiệt độ cao • Là dạng nấm cơ hội cho nên thường xuất hiện trong vòng 1 tuần tới 1,5 tuần sau khi phủ đất – Biểu hiện • Hình thành một đám sợi tròn, màu trắng trên đất phủ từ 1 điểm bị nhiễm, sau vài ngày sẽ hình thành bào tử vô tính màu vàng nâu, đồng thời đám sợi trắng cũng nhanh chóng chuyển sang màu nâu vàng; Vẫn duy trì một lớp sợi màu trắng, dày ở viền xung quanh • Mốc này thường kém cạnh tranh cho nên lai mọc trên đất phủ được khử trùng kỹ. Khi nhiệt độ thấp xuống, độ ẩm giảm đi do thông gió thi mốc này sẽ tự nhiên biến mất • Không ảnh hưởng nhiều tới nấm chỉ làm lứa thứ 1 chậm đi vài ngày – Phòng trừ • Thông gió ngay sau khi phủ đất, khống chế độ ẩm thấp hơn 95% • Không nên dùng hóa chất tiệt trùng đất phủ quá kỹ
Một số mốc ký sinh • Mốc tơ nhện (Cladobotryum dendroides, thể hữu tính; Hypomyces rocellus thể vô tính) – Nguyên nhân • Ẩm độ không khí và nhiệt độ cao • Xâm nhiễm nhờ gió hoặc theo đất phủ • Thường xuất hiện ở lứa nấm cuối, đôi khi xuất hiện ở ngay lứa 1 – Biểu hiện • Xảy ra trên đất phủ, thường bắt đầu từ nơi có nấm con chết hoăc trên phần cuống nấm sót lại sau thu hoạch; Sau đó lan truyền rất nhanh chóng trên đất phủ hình thành lên một mảng sợi dạng mạng nhện màu trắng. Mốc lan càng nhanh hơn nếu như ẩm độ và nhiệt độ không khí cao. • Khi bị mốc bao trùm nấm con sẽ bị mất màu rồi chết. Khi hệ sợi mốc dày lên chúng có màu đỏ hồng hoặc màu vàng nhạt – Lây lan • Bằng bào tử hoặc nằm sẵn trong đất – Phòng trừ • Phun 2% formalin thuong mại (40%) lên mặt cơ chất trước phủ đất và bề mặt đất phủ sau phủ đất • Loại bỏ nấm chết, cuống nấm • Xịt trực tiếp 2% formalin thương mại vào chỗ bị nhiễm, trong trường hợp bị nhiễm nặng có thể dùng benomyl, carbendazim tưới vào những nơi bị nhiễm
• Mốc bong bóng ướt (wet bubble) (Mycogone perniciosa) – Nguyên nhân: • Do khử trùng đất phủ không được xử lý tốt – Hiện tượng • Nấm con bị nhiễm bệnh sẽ phát triển thành một khối không có hình thù nhất định, bao phủ bên ngoài bởi 1 lớp sợi mà sau đó sẽ chuyển sang màu be nâu. Tiếp theo hình thành các giọt dịch nâu đỏ chứa vi khuẩn gây thối và bào tử, sinh các bong bóng. Nấm bệnh sinh ra mùi thối đặc trưng • Gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng nấm vì khả năng lây lan rất mạnh – Lây lan • Bằng bào tử và hệ sợi thông qua đất phủ bị nhiễm,bụi torng không khí, ruồi nấm, con người (hái nấm), khay hái nấm, thiết bị…
• Mốc bong bóng khô (Dry bubble) (Verticilium fungicola) – Nguyên nhân: tương tự wet bubble – Biểu hiện ở nấm Mỡ • Nấm con bị nhiễm bệnh sẽ hình thành dạng củ hành đặc trưng, cuống lớn hơn mũ. Sau đó cuống thường bị nứt chẻ ra do các tế bào bị nhiễm không phát triển nữa, phần chẻ ra sẽ bị uốn cong lên. Nếu mũ nấm bị hiện tượng này thì ngưới ta gọi là dạng “sứt môi” • Bệnh này lây lan rất mạnh thông qua đất phủ mà không mọc trong cơ chất. Đặc biệt khi nhiệt độ không khí cao trên 20oC – Lây lan: tương tự wet bubble – Phòng trừ • Đặc biệt chú trọng đến điều kiện vệ sinh môi trường • Khống chế ruồi nấm • Thiết lập hệ thống lọc không khí trước khi thổi vào nhà trồng nấm • Xử lý đất phủ thật cẩn thận theo đúng quy trình • Khi mới bị nhiễm cần phun 2% formalin (40%). Thu gom mẫu bị bệnh vào bịch nilon và mang ra khỏi nơi trồng nấm • Nêu bị nhiễm nặng cần xây dựng một quy trình dùng hệ thống thuốc nấm để xử lý • Không hái các nấm bị bệnh chung với nấm không bệnh trong quá trinh thu hoạch • Làm việc theo đúng trình tự: Nhà nấm mới trước, nhà nấm cũ sau • Cần khử trùng nhà bị nhiễm bằng hơi nước 70oC trong 12 h
Bệnh hại do virus • Ở nấm mỡ: Ngưới ta đã biết 1 loại virus gây hậu quả vô cùng nghiêm trọng. • Ghi nhận đầu tiên năm 1948, trang trại anh em nhà La France, Mỹ do công của Dr. J.W. Sinden. Do vậy còn có tên là “bệnh La France” • Khi phát hiện ở Anh, người ta đặt tên là “die-back” do gây chết sợi nấm trên mặt cơ chất • 1962 mới được xác định là bệnh virus, ngưới ta đã luôn luôn tìm thấy các dạng hình cầu và hình que trong các cá thể nấm bệnh • Sợi nấm bệnh có thể truyền bệnh cho sợi nấm khỏe mạnh • 1963 Schisler và cộng sự phát hiện bệnh này có thể lây lan qua bào tử của nấm bị bệnh