Bình giảng bài thơ "Lưu biệt khi xuất dương"

Đề bài: Bình giảng bài thơ Lưu biệt khi xuất dương <br /> Bài làm <br /> Sống trong hoàn cảnh đất nước bị  thực dân Pháp xâm lược, các chí sĩ và thanh niên yêu <br /> nước luôn nung nấu quyết tâm tìm ra con đường giải phóng dân tộc khỏi ách áp bức. Và  <br /> tiêu biểu trong số đó phải kể đến nhà cách mạng Phan Bội Châu. Ông đã thể hiện ý chí,  <br /> khát vọng ra đi tìm đường cứu nước của mình qua bài thơ "Lưu biệt khi xuất dương".<br /> Bài thơ này được ông sáng tác năm 1905 nhằm mục đích chia tay, từ giã bạn bè, đồng chí <br /> trước lúc sang Nhật Bản. Phan Bội Châu là người lãnh đạo phong trào Đông du, xuất <br /> dương sang Nhật Bản để các thanh niên Việt Nam có cơ hội được học tập và cũng là thời  <br /> gian chờ đợi thời cơ để tổ chức lực lượng giành lại chủ quyền dân tộc.<br /> Mở đầu tác phẩm, Phan Bội Châu đã đưa ra quan niệm riêng về chí làm trai của mình:<br /> "Sinh vi nam tử yếu hi kỳ,<br /> Khẳng hứa càn khôn tự chuyển di".<br /> (Làm trai phải lạ ở trên đời<br /> Há để càn khôn tự chuyển dời)<br /> Chí làm trai đã được nhắc đến trong chiều dài của lịch sử  văn học từ  văn học dân gian <br /> đến văn học trung đại. Ta không thể không biết đến câu thơ của Nguyễn Công Trứ:<br /> "Đã mang tiếng ở trong trời đất<br /> Phải có danh gì với núi sông"<br /> Hay câu ca dao:<br /> "Làm trai cho đáng nên trai<br /> Phú Xuân đã trải, Đồng Nai đã từng"<br /> Là một nam nhi  ở  đời thì phải có chí khí, không quản ngại khó khăn, thử  thách để  lập <br /> được công danh, lưu tên muôn đời trong sử sách. Đối với Phan Bội Châu, ông cho rằng để <br /> khẳng định được phận nam nhi thì phải "lạ", phải làm được những điều phi thường, khác  <br /> người. Có như  vậy mới tạo ra sự riêng biệt, không trộn lẫn với bất kì ai. Việc "lạ" mà <br /> ông nhắc đến  ở  đây chính là việc xoay chuyển càn khôn, tạo hóa. Đó như  một lời thách  <br /> thức với vũ trụ, ông không muốn bậc nam nhi thụ  động chịu sự  chi phối của trời đất, <br /> hoàn cảnh mà bậc nam nhi phải chủ động nắm bắt, chi phối lại hoàn cảnh, không thể để <br /> "càn khôn tự  chuyển dời". Phải chăng câu thơ  này ngụ  ý việc thực dân Pháp xâm lược  <br /> nước ta, nam nhi không thể  dửng dưng với vận mệnh dân tộc, để  mặc cho bước chân <br /> thực dân sang thôn tính mà phải tìm ra con đường mới để  đưa đất nước thoát khỏi hiện  <br /> thực đen tối, tự mình xoay chuyển cục diện thời đại?<br /> Người nam nhi phải có trách nhiệm với thời cuộc mình đang sống, phải khẳng định được  <br /> vai trò của mình đối với đất nước:<br /> "Ư bách niên trung tu hữu ngã,<br /> Khởi thiên tải hậu cánh vô thùy"<br /> (Trong khoảng trăm năm cần có tớ<br /> Sau này muôn thuở, há không ai?)<br /> Cuộc đời con người là hữu hạn, vậy nên trong một trăm năm ngắn ngủi ấy ta phải khắc  <br /> ghi tên mình trong lịch sử, phải đánh dấu sự tồn tại của mình bằng những hành động có  <br /> ích cho đất nước. Bậc nam nhi đại trượng phu không thể tồn tại như một hạt cát vô danh  <br /> giữa sa mạc mà phải tạo được dấu ấn, công lao, cống hiến sức mình vào con đường cứu  <br /> nước. Giọng thơ có chút ngạo nghễ nhưng đó là cái ngạo nghễ của một con người có chí  <br /> hướng và quyết tâm thực hiện chí hướng  ấy. Đồng thời Phan Bội Châu cũng thể  hiện  <br /> niềm tin vào hậu thế, họ cũng sẽ để lại tên tuổi trong sử sách muôn thuở về sau. Bởi ông <br /> tin tưởng vào thế  hệ những người ông đưa sang Nhật Bản trong phong trào Đông du sẽ <br /> giúp ích được cho dân tộc.<br /> Một triều đình vì cuộc sống của nhân dân, tương lai của dân tộc sẽ  có các chính sách  <br /> chiêu mộ  nhân tài bằng con đường khoa cử. Đây cũng là con đường mà các bậc nam nhi <br /> theo đuổi để  lập thân xưa nay nhưng khi đất nước rơi vào tay giặc, triều đình chỉ  là tay  <br /> sai, bù nhìn cho kẻ thù thì con đường khoa cử không còn phù hợp:<br /> "Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế,<br /> Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si"!<br /> (Non sông đã chết, sống thêm nhục,<br /> Hiền thánh còn đâu, học cũng hoài!)<br /> Non sông, hiền thánh không còn nữa, vậy học hành, thi cử còn có ý nghĩa gì? Hành động  <br /> thiết thực nhất trong hoàn cảnh bấy giờ  là tìm ra con đường cứu nước đúng đắn để  đưa <br /> đất nước thoát khỏi ách áp bức, bóc lột của thực dân. Sống dưới sự  thống trị  của quân <br /> xâm lược, nhân dân ta nói chung và những trí thức nói riêng đều cảm thấy đó là điều nhục <br /> nhã, có đỗ  đạt cũng hoài phí, uổng công bởi không được trọng dụng để  xây dựng nước  <br /> nhà phát triển.<br /> Bởi vậy, trách nhiệm cao cả của người chí sĩ, bậc nam nhi là giải phóng dân tộc:<br /> "Nguyện trục trường phong Đông hải khứ,<br /> Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi".<br /> (Muốn vượt bể Đông theo cánh gió,<br /> Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi.)<br /> Hình  ảnh "trường phong", "Đông hải", "thiên trùng bạch lãng" là những hình  ảnh mang  <br /> đậm màu sắc lãng mạn, thể hiện tâm hồn bay bổng của Phan Bội Châu. Ông muốn vượt <br /> qua bể Đông, bay lên cùng ngàn đợt sóng bạc để  thực hiện khát vọng lớn lao là cứu dân  <br /> cứu nước. Đó không phải con đường bằng phẳng, dễ  đi mà là một con đường đầy rẫy <br /> những chông gai, khó khăn và cả  sự  mạo hiểm bởi Phan Bội Châu là một trong những  <br /> người đầu tiên nuôi ý tưởng đi tìm con đường cứu nước mới, đó là dựa vào sự  trợ  giúp  <br /> của nước ngoài mà cụ  thể   ở  đây là Nhật Bản. Tuy rằng con đường ấy không đạt được <br /> cái đích như ông mong muốn nhưng ông đã sống và làm tròn bổn phận của một đấng nam  <br /> nhi, hoàn thành được chí làm trai của mình. Khát vọng của ông là khát vọng sánh ngang <br /> với vũ trụ, càn khôn, khát vọng vượt lên bóng đêm đen tối bao trùm lên cuộc sống nô lệ <br /> để vươn tới ánh sáng.<br /> "Lưu biệt khi xuất dương" là bài thơ viết để Phan Bội Châu từ giã bạn bè trước khi sang <br /> nước ngoài nhưng giọng điệu và lời thơ hết sức hào hùng, sục sôi khí thế, quyết tâm tìm <br /> con đường mới để cứu nước. Tác phẩm không chỉ thể hiện chí khí của ông mà còn có ý <br /> nghĩa thức tỉnh, kêu gọi các chí sĩ yêu nước đấu tranh vì nền độc lập của dân tộc.<br />