Bổ sung một giống, 5 loài bọ xít thuộc phân họ Coreinae (Coreidae – Heteroptera) cho Việt Nam

30(2): 18-21 T¹p chÝ Sinh häc 6-2008<br /> <br /> <br /> <br /> Bæ sung mét gièng, 5 loµi bä xÝt thuéc ph©n hä Coreinae<br /> (Coreidae - Heteroptera) cho ViÖt Nam<br /> <br /> §Æng §øc Kh−¬ng<br /> <br /> ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br /> <br /> Ph©n hä bä xÝt Coreinae lµ ®¹i diÖn tiªu biÓu II. Gièng Notobitus Stal, 1859<br /> vµ lµ ph©n hä cã nhiÒu gièng vµ loµi nhÊt cña hä<br /> bä xÝt Coreidae. Trong §éng vËt chÝ ViÖt Nam, Gièng Notobitus Stal, trong §éng vËt chÝ<br /> tËp 7 (2000), chóng t«i ®· c«ng bè 16 gièng, 49 ViÖt Nam, tËp 7 (2000) ®· c«ng bè 4 loµi, hiÖn<br /> loµi. HiÖn nay xin bæ sung thªm 1 gièng vµ 5 nay ph¸t hiÖn thªm 2 loµi n÷a thuéc gièng nµy<br /> loµi míi cho khu hÖ bä xÝt ë ViÖt Nam thuéc lµ Notobitus excellens Distant vµ Notobitus<br /> ph©n hä nµy. Gièng míi bæ sung thuéc téc enlongatus Hsiao cã ë ViÖt Nam.<br /> Hydrini, téc nµy ë ViÖt Nam míi chØ ph¸t hiÖn 1<br /> gièng ®ã lµ Hydarella Bergsoth vµ c¸c loµi míi 1. Notobitus excellens Distant, 1879 (h×nh 2)<br /> Hydarella orientalis (Distant), Notobitus Distant. W. L., 1879. A. M. N. H (5) iii, p.<br /> excellens Distant, N. elongatus Hsiao, 129.<br /> Trematocoris insignis Hsiao vµ Physomerus Th©n dµi 27-32 mm. Mµu n©u sÉm ®Õn n©u<br /> parvulus Dall.. ®en. R©u ®Çu vµ ®èt bµn c¸c ch©n mµu ®en. §èt<br /> èng ch©n sau b¹nh réng ra, chç réng nhÊt gÇn<br /> I. Gièng Hydarella Bergroth, 1916 gèc ®èt èng, mÐp trong h×nh thµnh mét d·y r¨ng<br /> c−a, chç b¹nh phÇn gèc ®èt cã h×nh tam gi¸c.<br /> Loµi chuÈn: Hydara orientalis Distant. TÊm l−ng ngùc tr−íc cã h¹t mÞn, gãc bªn h¬i<br /> §Æc ®iÓm chÈn lo¹i cña gièng: ®Çu h¬i nh« nh«. TÊm mai l−ng cã h¹t mÞn, vÒ phÝa ®Ønh h¬i<br /> vÒ phÝa tr−íc, vÞ trÝ m¾t ®¬n ë gÇn víi m¾t kÐp, cã mµu n©u. D−íi th©n vµ ch©n mµu ®en.<br /> r©u ®Çu rÊt dµi vµ m¶nh, ®èt thø nhÊt dµi b»ng Ph©n bè: ViÖt Nam: Phó Thä (VQG Xu©n<br /> chiÒu dµi cña ®Çu vµ tÊm l−ng ngùc tr−íc hîp S¬n). ThÕ giíi: Ên §é, Trung Quèc.<br /> l¹i, vßi ch×a ®Õn ®èt gèc ch©n sau. Hai bªn c¬<br /> thÓ gÇn nh− th¼ng; tÊm l−ng ngùc tr−íc gãc bªn 2. Notobitus elongatus Hsiao, 1977 (h×nh 3)<br /> cã gai; ch©n m¶nh, ®Ønh ®ïi h¬i phång lªn.<br /> Hsiao. T. Y., 1977. A. Hand. For the Detre<br /> Loµi Hydarella orientalis (Distant, 1902) of Chi. Hem. Het. Vol. 1: 223.<br /> (h×nh 1). Th©n dµi 20,7-21 mm, ®é réng qua hai gãc<br /> Distant. W. L., 1902. The Fauna Brit. Ind. bªn tÊm l−ng ngùc tr−íc 5,1 mm, phÇn bông<br /> Vol. I: 398. réng 4,9 mm. Th©n mµu n©u ®en, cã ¸nh kim.<br /> Th©n mµu vµng nh¹t, cã chÊm dµy, trªn tÊm Vßi kÐo dµi tíi chÝnh gi÷a tÊm bông ngùc gi÷a.<br /> cøng c¸nh tr−íc cã chÊm rÊt th«, trªn tÊm ®Öm R©u ®Çu ®èt 4 dµi nhÊt, ®èt 3 ng¾n nhÊt. TÊm<br /> c¸nh cã d·y chÊm th« xÕp theo hµng däc. R©u l−ng ngùc tr−íc vµ tÊm mai l−ng ®iÓm kh¾c mÞn,<br /> ®Çu vµ ch©n, d−íi th©n mµu vµng nh¹t. R©u ®Çu tÊm c¸nh cøng tr−íc cã ®iÓm kh¾c th« h¬n<br /> ®Ønh ®èt 1 mµu ®en. C¸c tÊm bªn ngùc vµ hai nhiÒu. §èt ®ïi ch©n sau rÊt dµi, v−ît qua cuèi<br /> bªn phÇn bông cã 1 d·y ®iÓm mµu ®en. Th©n dµi bông kho¶ng qu¸ 1/4 chiÒu dµi cña ®èt. Con ®ùc<br /> 7 mm, réng 2,5 mm. mÆt bông ®èt ®ïi cã 1 gai dµi ë kho¶ng 1/3 vÒ<br /> phÝa ®Ønh.<br /> Ph©n bè: ViÖt Nam: NghÖ An (T−¬ng<br /> Ph©n bè: ViÖt Nam: Lµo Cai (Sa Pa). ThÕ<br /> D−¬ng). ThÕ giíi: Ên §é, Mianma.<br /> giíi: Trung Quèc (V©n Nam).<br /> <br /> 18<br />  H×nh 1. Hydarella orientalis (Disatant); 2. Ch©n sau con ®ùc Notobitus excellens Distant; 3. Ch©n<br /> sau con ®ùc N. elongatus Hsiao; 4. Ch©n sau con ®ùc Trematocoris insignis Hsiao; 5. Ch©n sau con<br /> ®ùc Trematocoris lobipes (Westw.); 6. Ch©n sau con ®ùc Physomerus grossipes (Fabr.); 7. Ch©n sau<br /> con ®ùc Physomerus parvullus Dall.<br /> <br /> Kho¸ ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc gièng Notobitus Stal<br /> <br /> 1(2) Th©n lín, chiÒu dµi th©n tõ 26 mm ®Õn 30 mm. R©u ®Çu ®èt 4 hoµn toµn nh¹t mµu, ®èt èng<br /> ch©n sau gÇn phÇn gèc bÑt réng ra, sau ®ã nhá dÇn, cã r¨ng c−a kh«ng ®ång ®Òu<br /> (h×nh 2)........................................……………………………………........N. excellens Distant<br /> 2(1) Th©n trung b×nh, chiÒu dµi th©n kh«ng ®¹t tíi 26 mm. R©u ®Çu ®èt 4 hoµn toµn mµu ®en, hoÆc<br /> chç cã mét phÇn nh¹t mµu. §èt èng ch©n sau kh«ng bÑt réng ë gèc hoÆc kh«ng bÑt réng ra<br /> hoÆc bÑt réng ë phÇn gi÷a cña ®èt.<br /> 3(4) §èt èng ch©n gi÷a vµ ch©n tr−íc nh¹t mµu, nöa gèc ®èt èng ch©n sau con ®ùc uèn cong, gÇn<br /> chÝnh gi÷a mÆt bông ®èt èng cã 3 r¨ng c−a nhá râ rµng……………………...N. affinis (Dall.)<br /> 4(3) §èt èng c¸c ch©n ®Òu sÉm mµu hoÆc mµu ®en, ®èt èng ch©n sau c¶ con ®ùc vµ con c¸i th¼ng<br /> hoÆc chØ h¬i cong<br /> 5(6) C¬ thÓ dµi hÑp, chiÒu dµi gÊp 4 lÇn chiÒu réng, ®Çu t−¬ng ®èi dµi. §èt ®ïi ch©n sau rÊt dµi,<br /> v−ît qu¸ cuèi bông kho¶ng h¬n 1/4 chiÒu dµi cña ®ïi…………………….N. elongatus Hsiao<br /> 6(5) C¬ thÓ b×nh th−êng, chiÒu dµi chØ b»ng hoÆc nhá h¬n 3,5 lÇn chiÒu réng. §èt ®ïi ch©n sau<br /> ng¾n, chØ ®¹t tíi cuèi bông, hoÆc chØ h¬i dµi h¬n cuèi bông.<br /> 7(8) §èt thø nhÊt r©u ®Çu b»ng chiÒu réng cña ®Çu, ®èt èng ch©n sau th¼ng hoÆc chØ h¬i uèn cong<br /> ra ngoµi, mÐp bªn giao nhau nh¹t mµu, chØ cã phÇn gèc ®èt mµu ®en……..N. meleagris Fabr.<br /> 8(7) §èt thø nhÊt r©u ®Çu ng¾n h¬n chiÒu réng cña ®Çu, gÇn gèc ®èt èng ch©n sau uèn cong vµo<br /> phÝa trong. MÐp bªn giao nhau phÇn chÝnh gi÷a c¸c ®èt nh¹t mµu.<br /> 9(10) Ch©n sau con ®ùc, ®èt ®ïi ë gi÷a cã 1 gai rÊt dµi, ®èt èng ch©n sau gÇn gi÷a cã gai dµi, ®é dµi<br /> gi¶m dÇn vÒ cuèi ®èt……………………………………………...……….N. montanus Hsiao<br /> 10(9) Ch©n sau con ®ùc ®èt ®ïi chÝnh gi÷a chØ cã gai ng¾n, mÆt bông ®èt èng ch©n sau chØ cã mét<br /> d·y r¨ng c−a nhá ®Òu nhau………………………………………………….N. parvus Distant<br /> 19<br />  3. Gièng Trematocoris Mayr, 1865 ®Çu cã mét d¶i däc nh¹t mµu, r©u ®Çu dµi b»ng<br /> th©n mµu n©u ®en. Vßi kÐo dµi tíi phÇn gèc ®èt<br /> Gièng Trematocoris Mayr, trong §éng vËt gèc ch©n gi÷a. TÊm l−ng ngùc tr−íc phÇn gãc<br /> chÝ ViÖt Nam, tËp 7 (2000) chóng t«i míi c«ng bªn sau bÑt réng chÜa th¼ng vÒ phÝa tr−íc, ®Ønh<br /> bè cã 1 loµi lµ T. lobipes (Westw.). HiÖn nay, gãc bªn v−ît qu¸ ®Çu. TÊm ®Öm vµ mÐp trong<br /> ph¸t hiÖn thªm 1 loµi n÷a lµ T. cinsignis Hsiao. tÊm cøng c¸nh tr−íc nh¹t mµu, ch©n sau, cã ®èt<br /> èng ch©n bÑt réng ë gÇn gèc, ë con ®ùc phÇn bÑt<br /> Trematocoris insignis (Hsiao), 1963. Hsiao<br /> h×nh tam gi¸c, ë con c¸i phÇn bÑt h×nh b¸n<br /> T. Y., 1963. Acta Ent. Sin., 12(3): 321. nguyÖt. ViÒn mÐp lç thë phÇn bông mµu ®en.<br /> C¬ thÓ dµi 20-22,5 mm, mÆt l−ng mµu n©u Ph©n bè: ViÖt Nam: Lµo Cai (Sa Pa). ThÕ<br /> sÉm, mÆt bông mµu vµng ®Êt. ChÝnh gi÷a ®Ønh giíi: Trung Quèc (V©n Nam).<br /> Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc gièng Trematocoris Mayr<br /> 1(2) L¸ gãc bªn tÊm l−ng ngùc tr−íc vÓnh lªn chÜa th¼ng vÒ phÝa tr−íc ®Ønh gãc bªn sau v−ît qu¸<br /> ®Ønh ®Çu. §èt èng ch©n sau con ®ùc mét mµu, phÇn bÑt réng ë gÇn gèc h×nh tam gi¸c râ rµng<br /> (h×nh 4) ………………………………............................................................T. insignis Hsiao<br /> 2(1) L¸ gãc bªn tÊm l−ng ngùc tr−íc, chÜa chÕch ra phÝa bªn, ®Ønh gãc bªn chØ tíi qu¸ mÐp tr−íc<br /> m¾t kÐp cña ®Çu. §èt èng ch©n sau con ®ùc hai mµu, phÇn bÑt réng ra kÐo tíi gÇn gi÷a ®èt,<br /> h×nh r¨ng c−a râ rµng (h×nh 5)…………………………..............................T. lobipes (Westw.)<br /> <br /> 4. Gièng Physomerus Burm., 1835 n©u. TÊm mai l−ng mµu ®en cã r·nh däc gi÷a vµ<br /> hai gê bªn mµu n©u nh¹t. Loµi nµy vÒ h×nh th¸i<br /> Gièng Physomerus Burm. trong §éng vËt ngoµi rÊt gièng víi loµi P. grossipes (Fabr.),<br /> chÝ ViÖt Nam, tËp 7 (2000) chØ míi c«ng bè mét nh−ng cã kh¸c lµ mµu s¾c c¬ thÓ nh¹t h¬n, kÝch<br /> loµi lµ P. grossipes (Fabr.). HiÖn nay ®· ph¸t th−íc nhá h¬n, vµ gãc bªn tÊm l−ng ngùc tr−íc<br /> hiÖn thªm 1 loµi n÷a thuéc gièng nµy lµ h¬i nh« h¬n. §Æc biÖt kh¸c víi P. grossipes<br /> P. parvulus Dall. (Fabr.) lµ ®èt ®ïi vµ ®èt èng ®ång mµu, ®èt èng<br /> Physomerus parvulus Dall., 1852. Dall., ch©n sau chØ cã 1 gai lín nh« ë kho¶ng gi÷a ®èt<br /> 1852. List Hem. ii, p. 413. (h×nh 7).<br /> C¬ thÓ dµi 19-21 mm, ®é réng qua hai gãc Ph©n bè: ViÖt Nam: Gia Lai (An Khª), CÇn<br /> bªn tÊm l−ng ngùc tr−íc 5,5-6 mm. §Çu, tÊm Th¬ (Phông HiÖp). ThÕ giíi: Mianma, Trung<br /> l−ng ngùc tr−íc, tÊm c¸nh cøng tr−íc mµu vµng Quèc, In®«nªxia.<br /> <br /> Kho¸ ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc gièng Physomerus Burm.<br /> 1(2) §èt ®ïi vµ ®èt èng ch©n sau cã nh÷ng khoang vïng réng mµu ®en, ®èt èng ch©n sau con<br /> ®ùc, kho¶ng tõ gai dµi gi÷a ®èt ®Õn cuèi ®èt cã mét gai t−¬ng ®èi lín nh« ra ë gi÷a, phÝa<br /> sau lµ c¸c r¨ng c−a nhá (h×nh 6).……..…………………………………P. grossipes (Fabr.)<br /> 2(1) §èt ®ïi vµ ®èt èng ch©n sau ®ång mµu. Kho¶ng c¸ch tõ gai gi÷a ®èt ®Õn cuèi ®èt kh«ng cã<br /> gai lín nh« ra, mµ chØ cã mét d·y r¨ng c−a nhá (h×nh 7)……………...……P. parvulus Dall<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o ViÖt Nam, 7: 212-420.<br /> 3. Hsiao T. Y., 1963: Acta Ent. Sin., 12(3):<br /> 1. Distant W. L., 1902: The fauna of British 321 (tiÕng Trung Quèc).<br /> India including Ceylon and Burma, I: 331-<br /> 420. 4. Hsiao T. Y., 1965: Sæ tay ph©n lo¹i c«n<br /> trïng, tËp 1: Hemiptera - Heteroptera,<br /> 2. §Æng §øc Kh−¬ng, 2000: Hä Bä xÝt Coreidae: 214-252. Nxb. Khoa häc B¾c<br /> Coreidae ë ViÖt Nam, §éng vËt chÝ Kinh (tiÕng Trung Quèc).<br /> 20<br />  Supplement One new genus and five new species of subfamily<br /> Coreinae (Coreidae - Heteroptera) for Vietnam<br /> <br /> Dang Duc Khuong<br /> <br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> The present paper listed one new genus Hydarella Bergroth and five new species: Hydarella orientalis<br /> (Disatant), Notobitus excellens Distant, N. elongatus Hsiao, Trematocoris insignis Hsiao and Physomerus<br /> parvulus Dall., which are recorded for the first time for Vietnam.<br /> Hydarella orientalis (Disatant): Head subquadrate, slightly anteriorly produced; ocelli placed much nearer<br /> to eyes than to each other; antennae very long and slender, basal joint as long as the head and pronotum<br /> together. Rostrum reaching the posterior coxae. Body ochraceous thickly punctate, the punctures very coarse<br /> on the corium. Length: 7 mm. Dist.: Vietnam (Nghean), India, Myanma.<br /> Notobitus excellens Distant: Head, antennae and pronotum brassy-black; rostrum extending to about base<br /> of mesonotum. Scutellum finely granulate, brownish forwads apex. Corium brown, obscurely and faintly<br /> pilose, menbrane brassy brown. Posterior femora considerably incrassated, finly granulous, inwardly<br /> obscurenly tuberculate, and with a series of acute tubercles on upper surface, beneath with a strong and curved<br /> spine a little beyond middle preceded and followed by some smaller spines. Posterior tibia moderately curved,<br /> their inner margin denticulated. Length: 27-32 mm; breadth between pronotal angles: 8-9 mm. Dist.: Vietnam<br /> (Phutho), India, China.<br /> Notobitus elongatus Hsiao: Close to N. melaegris Fabr., but body narrower, head longer and pronotum<br /> with collum black. Length: 20.7 mm. Dist.: Vietnam (Phutho), China.<br /> Trematocoris insignis Hsiao: Allied to T. lobipes West., but pronotal lateral lobes straightly produced<br /> forward lateral angles acute, and posterior tibiae unicolorously dark. Length: 22.5 mm; width: 7 mm, width<br /> beetwen pronotal lateral angles 8.5 mm. Dist.: Vietnam (Laocai), China.<br /> Physomerus parvulus Dall.: Head and pronotum ocharaceus, corium brownish. Scutellum black, with a<br /> central longitudinal and the margins brownish. Clavus, corium fuscus, membrane piceous. Body benneath and<br /> legs ochraceous. Posterior femora and tibia unicolor; posterior tibia with the base and apex, and all the tarsi<br /> fuscous; antennae black. Length: 19-21 mm; breadth between pronotal angles: 5.5-6 mm. Dist.: Vietnam<br /> (Gialai), Myanma, China, Indonesia.<br /> <br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 25-5-2007<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 21<br />