SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
BỘ THẺ TỪ HÌNH NỐT NHẠC
TRONG DẠY HỌC TẬP ĐỌC NHẠC
LỚP 4 & 5
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
“Nghề dạy học là một nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý”.
Đó là vinh dự, tự hào của các thầy, cô giáo, những người đã dạy dỗ, vun đắp cho
thế hệ tương lai của Tổ quốc Việt Nam. Trong công cuộc đổi mới và xây dựng
đất nước, công lao đóng góp của những người thầy, cô thật lớn lao. Biết bao tấm
gương cao đẹp của các thầy, cô giáo trên khắp mọi miền của đất nước, từ thành
thị đến nông thôn, nơi miền núi hay vùng hải đảo xa xôi…đã miệt mài bên trang
giáo án cho mỗi buổi đến trường. Những trang giáo án là những bài ca hào hùng,
thiết tha, sâu lắng về nghĩa tình thầy trò, về những lao động vất vả, sự hy sinh
thầm lặng mà lớn lao của các thầy cô giáo đi gieo những hạt giống tâm hồn.
Năm học 2009-2010 có chủ đề “Năm học đổi mới quản lý và nâng cao
chất lượng giáo dục”. Nhìn từ một góc độ khách quan tôi thiết nghĩ sự đổi mới
chất lượng là một bài học nan giải cho tất cả những thầy giáo, cô giáo đang thực
hiện công tác giáo dục giảng dạy trong nhà trường. Sự đổi mới quản lý trong
giáo dục là vấn đề cấp bách bởi nó hình thành sự phát triển con người sống và
làm việc một cách khoa học và thiết thực, để đào tạo thế hệ tương lai của đất
nước có trình độ và có kiến thức bền vững. Sự đổi mới quản lý chất lượng đi đôi
với việc đòi hỏi người giáo viên phải có những phương pháp giảng dạy phát huy
tính tích cực phù hợp với tâm lý học sinh, tâm lý lứa tuổi. Trong những năm học
vừa qua nhà nước quan tâm rất nhiều đến việc phải giảng dạy đầy đủ các môn
học giúp cho học sinh phát triển năng lực học tập một cách toàn diện, học sinh
được học tập trong môi trường thuận lợi có đầy đủ cơ sở vật chất và trang thiết
bị học tập hiện đại đáp ứng nhu cầu cần thiết của người học.
Như chúng ta đã biết mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo
những con người phát triển toàn diện, những con người có đủ năng lực cần thiết,
đáp ứng sự phát triển của đất nước. Việc giáo dục một con người toàn diện
không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các
kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà
còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và
biết làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng. Vì vậy, có
thể nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được.
Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là
giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật. Âm nhạc có vai trò vị trí rất quan
trọng. Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế của sự phát triển xã
hội, Bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong
nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả
nhất trong giáo dục thẩm mỹ.
Trong nhà trường phổ thông, đặc biêt là ở bậc tiểu học, Âm nhạc tuy
không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ, nhưng thông qua môn học
này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho
các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hiền hoà,
toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác.
Ở học sinh lớp 1, 2, 3 các em học âm nhạc trong môn nghệ thuật chủ yếu
các em học hát .Phần học hát đòi hỏi các em chỉ hát đúng giai điệu lời ca, hát
đồng đều rõ lời, biết hát hòa giọng chung với các bạn. Cuối chương trình lớp 3
học kì 2 các em bắt đầu làm quen với những kí hiệu ghi chép nhạc bước đầu đọc
các nốt nhạc theo các hình nốt. Bước sang chương trình lớp 4,5 âm nhạc được
tách riêng ra thành một môn học, có sách giáo khoa và có hướng dẫn cụ thể
trong từng bài hát, từng bài tập đọc nhạc. Ngoài việc học hát các em bắt đầu học
kiến thức về nhạc lý, biết tên nốt nhạc trên khuông, biết đọc đúng cao độ và
trường độ qua những bài tập đọc nhạc và biết ghép lời ca các bài tập đọc nhạc.
Mỗi khi trình độ kiến thức nâng dần lên đòi hỏi người giáo viên phải có
những cải tiến trong công tác giảng dạy. Sự đổi mới phương pháp dạy học để
nâng cao chất lượng không chỉ dừng lại ở những môn học như Toán, Tiếng Việt
mà nó đòi hỏi đổi mới chất lượng cho tất cả các môn học. Là giáo viên chủ
nhiệm hay là giáo viên chuyên trách tôi nhận thấy rằng để các em hiểu, nắm
được và thực hiện tốt yêu cầu của bài học người giáo viên cần có phương pháp
dạy học phù hợp với đối tượng học sinh, để giúp các em nắm bắt nhanh nhất
kiến thức bài học.
Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước, đặc biệt năm 2005-2006 các
em được học chương trình sách giáo khoa âm nhạc mới và việc áp dụng học
theo chuẩn kiến thức kĩ năng được thực thi ở năm học 2008-2009 đòi hỏi giáo
viên bám sát mục tiêu bài học theo trình độ chuẩn.
Trong thực tại, việc đưa ra một phương pháp giảng dạy thích hợp cho bộ
môn Âm nhạc ở Tiểu học đang còn rất nhiều vấn đề phải bàn. Chúng ta đã biết
chương trình âm nhạc lớp 4, 5 có hai phần: Phần học hát và phần học tập đọc
nhạc. Đối với việc dạy học sinh hát đúng giai điệu thuộc lời ca của các bài hát,
biết kết hợp gõ đệm theo phách, theo nhịp, theo tiết tấu lời ca thì đa số các em
học tương đối tốt, và đạt hiệu quả. Song thực tế giảng dạy tôi nhận thấy rằng
việc học sinh đọc đúng cao độ, trường độ, nhớ vị trí các nốt nhạc trên khuông
trong phân môn tập đọc nhạc đa số học sinh học phân môn này còn rất nhiều hạn
chế, đối với các em học sinh có năng khiếu thì các em nắm bắt kịp thời. Từ thực
tế giảng dạy trong quá trình lên lớp với những tiết có phần dạy phân môn tập
đọc nhạc tôi đã sử dụng đồ dùng dạy học trong phương pháp dạy tập đọc nhạc
và đã mang lại một kết quả khả quan. Và đây cũng là kinh nghiệm qua hai năm
tôi sử dụng đồ dùng dạy học môn Âm nhạc: BỘ THẺ TỪ HÌNH NỐT NHẠC
TRONG DẠY HỌC TẬP ĐỌC NHẠC LỚP 4 & 5.
B. PHẦN NỘI DUNG
I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN
Xuất phát từ thực trạng giảng dạy môn âm nhạc lớp 4,5 vấn đề học nhạc
cho các em nắm bắt kiến thức ghi chép nhạc để giúp các em học tốt và đạt hiệu
quả là điều hết sức quan trọng, điều đó không chỉ phụ thuộc vào chương trình
giảng dạy phù hợp với trình độ của sách giáo khoa cung cấp mà còn phụ thuộc
vào phương pháp truyền thụ của mỗi thầy cô giáo chúng ta. Hơn thế nữa nó còn
phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc của gia
đình và của toàn xã hội.
Như chúng ta đã biết môn học Âm nhạc là môn học mang tính nghệ thuật
nó khác hơn so với những môn học khác, nó không đòi hỏi sự chính xác một
cách tuyệt đối, mà điều quan trọng cần ở người học sự yêu thích, sự đam mê và
có năng khiếu về lĩnh vực âm nhạc điều này không phải học sinh nào cũng có
được. Học âm nhạc mang đến cho các em những giây phút thư giản thỏa mái,
thông qua những giai điệu có tiết tấu sôi nổi nhẹ nhàng, những lời ca trong sáng,
giản dị và chân thật chan chứa nhiều cảm xúc mà âm nhạc mang đến cho con
người.
Vậy làm thế nào để học sinh tiếp thu bài tốt và có sự ham thích khi học
nhạc, để mỗi một bài tập đọc nhạc các em đọc một cách dễ dàng và không lúng
túng khi xác định vị trí các nốt nhạc trên khuông.
Là giáo viên được đào tạo chuyên ngành sư phạm Âm nhạc cho cấp Tiểu
học, qua thời gian trực tiếp giảng dạy bộ môn với lòng yêu nghề mến trẻ và sự
nỗ lực học hỏi của mình, bản thân ít nhiều đã đúc rút được những kinh nghiệm
trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của
môn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các em là chưa cao,
nhiều em còn rất lúng túng. Đứng trước những hạn chế thực tại, tôi đã sử dụng
“Bộ thẻ từ hình nốt nhạc” đây là một loại đồ dùng dạy học hướng dẫn các em
học tập đọc nhạc mà tôi đã thực hiện tại trường.
