BỒI DƯỠNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP<br />
TRONG VIỆC ĐỔI MỚI TOÀN DIỆN NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG TẠI<br />
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN 2009 – 2015<br />
<br />
NGUYỄN THÀNH PHÁT (*)<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
<br />
Nội dung bài viết muốn nhấn mạnh một trong các biện pháp để thực hiện mục tiêu của giáo<br />
dục phổ thông trong xu thế của giáo dục hiện nay, đó chính là việc nâng cao chất lượng đội<br />
ngũ giáo viên Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ( HĐGDNGLL).<br />
<br />
1. Bài viết đánh giá đúng thực trạng của đội ngũ giáo viên kiêm nhiệm tiết Hoạt động ngoài<br />
giờ lên lớp trong trường phổ thông, những hạn chế về thời lượng và những bất cập về nội<br />
dung của chương trình hiện nay.<br />
<br />
2. Từ những bất cập nêu trên tác giả bài viết đề xuất xây dựng khung chương trình về nội<br />
dung bồi dưỡng, tu nghiệp cho giáo viên hoạt động ngoài giờ lên lớp trong nhà trường phổ<br />
thông.<br />
<br />
ABSTRACT<br />
<br />
The article underlines the importance of raising the qualifications of the teaching staff doing<br />
educational activities outside classroom in reaching the target of formal education in the<br />
current trends in education.<br />
<br />
1. The article evaluates accurately the qualifications of the teachers doing educational<br />
activities outside classroom at primary and secondary schools, and the weaknesses of the<br />
current curriculum regarding to time and the contents.<br />
2. To improve the above weaknesses, the author suggested setting up a benchmark for extra<br />
training courses for the teachers doing educational activities outside classroom at primary<br />
and secondary schools.<br />
<br />
1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br />
<br />
Một trong những yếu tố giúp học sinh năng động, sáng tạo hơn và hình thành những kĩ<br />
năng trong đời sống hàng ngày là những hoạt động tập thể có nội dung cụ thể sau giờ học.<br />
Mỗi cá nhân học sinh đều có những nét riêng biệt về thể chất, tình cảm, năng khiếu, sở<br />
trường… Vì vậy trong quá trình giáo dục và đào tạo chúng ta không thể bỏ qua yếu tố phát<br />
huy năng lực riêng của từng cá nhân học sinh, có như vậy học sinh mới thấy thực sự được tôn<br />
trọng và thích thú khi đến trường. Bộ môn Hoạt động ngoài giờ lên lớp (HĐNGLL) đưa vào<br />
trường phổ thông bước đầu tạo điều kiện cho học sinh phát huy những năng lực sẵn có của<br />
các em. Tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện, tại các trường phổ thông gặp không ít<br />
khó khăn về nguồn nhân lực chuyên cho bộ môn, số tiết sắp xếp trong thời khoá biểu hạn hẹp<br />
nên không chuyển tải hết nội dung hoạt động. Do đó, việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên hoạt<br />
động ngoài giờ lên lớp là hết sức cần thiết.<br />
<br />
2. NỘI DUNG XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN<br />
LỚP<br />
<br />
(*)<br />
NCS, Trường THCS Nguyễn Văn Tố, Q.10, TP.HCM<br />
2.1. Thực trạng việc giảng dạy HĐNGLL tại các trường phổ thông của Thành phố Hồ<br />
Chí Minh<br />
<br />
Từ năm học 2008-2009 bộ môn HĐNGLL đã triển khai thực hiện đồng loạt từ lớp 6<br />
đến lớp 12, nhưng thực trạng giảng dạy có nhiều bất cập:<br />
<br />
- Phần lớn giáo viên đảm trách bộ môn HĐNGLL là giáo viên chủ nhiệm lớp chưa qua<br />
đào tạo bộ môn, nhiều giáo viên lớn tuổi không phù hợp với đặc điểm của chương trình. Do<br />
chưa được đào tạo bài bản nên nhận thức, kĩ năng, của đội ngũ giáo viên đảm nhiệm bộ môn<br />
HĐNGLL mờ nhạt. Phần lớn giáo viên chủ nhiệm buộc phải nhận giảng dạy thêm bộ môn<br />
này nên thời gian làm giáo án tăng thêm, việc giảng dạy thực sự miễn cưỡng, giáo viên dạy<br />
chỉ nhằm để đối phó với các cấp quản lí.<br />
<br />
- Từ năm học 2002-2003 số tiết trong phân phối chương trình là 1 tiết /tuần, đến năm<br />
học 2008 - 2009 số tiết phân phối trong chương trình là 2 tuần/1 tiết sắp xếp trong giờ chính<br />
khoá, bình quân cứ cách một tuần có một tiết dạy, nên việc xếp thời khoá biểu tại trường gặp<br />
nhiều hạn chế, chỉ đạo bộ môn còn yêu cầu giờ hoạt động phải tích hợp giáo dục hướng<br />
nghiệp, nội dung HĐNGLL có thể tích hợp sang thực hiện ở Hoạt động tập thể như chào cờ,<br />
sinh hoạt lớp[6; tr.1]... nên việc chuyển tải nội dung theo yêu cầu của chương trình khó mà<br />
thực hiện được, giờ hoạt động chỉ làm cho có, chiếu lệ nên chưa đi sâu rèn kĩ năng, phát huy<br />
tính tổ chức và sáng tạo của học sinh. Thậm chí có giáo viên sử dụng tiết HĐNGLL để sinh<br />
hoạt chủ nhiệm, giảng dạy môn khác cho kịp chương trình, phụ đạo học sinh yếu kém, làm hồ<br />
sơ, v.v.<br />
<br />
- Nội dung chương trình, chủ điểm tháng của các lớp trong từng cấp học giống nhau,<br />
hướng dẫn các hoạt động bị lặp đi lặp lại làm cho học sinh và giáo viên nhàm chán… Chỉ có<br />
những hoạt động chủ điểm tổ chức với qui mô cấp quận, trường hoặc khối lớp mới thu hút<br />
được sự tham gia của giáo viên và học sinh.<br />
<br />
2.2. Đề xuất xây dựng đội ngũ giáo viên HĐNGLL ở trường phổ thông<br />
<br />
Xây dựng đội ngũ giáo viên bộ môn HĐNGLL trong trường phổ thông đi đôi với những<br />
biện pháp chính sách cụ thể:<br />
<br />
Đối với các cơ sở giáo dục: Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ học tập, liên tục tổ chức<br />
đào tạo lại, đào tạo mới, nâng cao kĩ năng nghiệp vụ, rèn luyện ý thức giáo viên trong bộ môn<br />
HĐNGLL. Đảm bảo cơ bản đội ngũ giáo viên phải đạt chuẩn kĩ năng ở từng cấp học và có<br />
chuẩn cụ thể đánh giá học sinh trong việc tham gia các hoạt động theo yêu cầu của nhà<br />
trường. Nên chú trọng nhiều hơn nữa việc đào tạo mới và thực hiện giáo viên chuyên của bộ<br />
môn HĐNGLL trong nhà trường, từng bước không để giáo viên chủ nhiệm kiêm nhiệm bộ<br />
môn này, nguồn nhân lực thay cho giáo viên chủ nhiệm sẽ lấy từ cán bộ Đoàn – Đội hoặc<br />
những giáo viên yêu thích các hoạt động ngoài giờ của học sinh. Vấn đề này cần phải được<br />
triển khai trên cả hai phương diện: từ các cấp lãnh đạo quản lí và từ sự chủ động, tình nguyện<br />
của cán bộ, giáo viên. Song song với việc đào tạo mới, việc đào tạo lại, bổ sung kĩ năng<br />
nghiệp vụ cho giáo viên bộ môn này là việc làm cần thiết trước mắt, qua đó sắp xếp lại lực<br />
lượng lao động hiện có trong ngành phù hợp với chuyên môn tay nghề đảm bảo cho nhà<br />
trường có những HĐNGLL thực sự hiệu quả phối hợp tốt ba môi trường Nhà trường – Gia<br />
đình – Xã hội.<br />
<br />
Đối với trường sư phạm đào tạo giáo viên: từ năm học 2002 – 2003 bộ môn HĐNGLL<br />
đã đưa vào trường Trung học giảng dạy và trở thành một môn trong phân phối chương trình<br />
của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhưng nội dung giảng dạy sinh viên trong các trường sư phạm<br />
hiện nay chưa có bộ môn này. Sinh viên ở các trường sư phạm chỉ được dạy một số học phần<br />
về công tác chủ nhiệm hoặc công tác Đoàn – Đội, còn các kĩ năng và kiến thức về môn<br />
HĐNGLL tuyệt nhiên không được trường sư phạm giảng dạy. Sinh viên rất cần được đào tạo<br />
các kĩ năng sư phạm, để sau khi ra trường sinh viên không chỉ trở thành người giáo viên đứng<br />
lớp mà còn trở thành nhà tư vấn để dìu dắt, uốn nắn học sinh trở thành con người phát triển<br />
toàn diện. Còn nhiều vấn đề khác nữa chưa được dạy cho sinh viên trong trường sư phạm<br />
như: các phương pháp đánh giá, kiểm tra, tìm hiểu trẻ bằng trắc nghiệm khách quan, tự luận;<br />
kĩ năng tổ chức lớp học; kĩ năng dã ngoại; kĩ năng sống; tổ chức các HĐNGLL…<br />
<br />
Để làm tốt công việc đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, đòi hỏi các trường sư phạm cần<br />
phải sắp xếp lại chương trình cho phù hợp với hoạt động của giáo dục phổ thông đang có<br />
nhiều thay đổi, để khi đi dạy giáo viên đã được trang bị đầy đủ trình độ chuyên môn và những<br />
phẩm chất cơ bản của nhà sư phạm trong xu thế mới.<br />
<br />
2.3. Đề xuất xây dựng khung chương trình về nội dung bồi dưỡng, tu nghiệp cho giáo<br />
viên HĐNGLL<br />
<br />
Giáo dục phổ thông của chúng ta hiện nay vẫn còn nặng về lí thuyết mà coi nhẹ phát<br />
triển kĩ năng, cách giáo dục này tạo cho học sinh dù được trang bị nhiều lí thuyết kiến thức<br />
nhưng trước một khó khăn chỉ rất nhỏ, học sinh cũng không biết xử lí tình huống, không biết<br />
áp dụng kiến thức học được từ nhà trường và đó là nguyên nhân dẫn đến sự mất tự tin trong<br />
cuộc sống và dễ bị cái xấu cám dỗ lợi dụng. Người hướng dẫn và tư vấn tâm lí cho các em<br />
hữu hiệu nhất trong nhà trường đó là giáo viên HĐNGLL vì vậy người giáo viên này ngoài<br />
phẩm chất đạo đức chính trị nhất định, còn phải có những kĩ năng cần thiết để huấn luyện, dẫn<br />
dắt học sinh. Sau đây tôi đề xuất xây dựng khung chương trình về nội dung bồi dưỡng nghiệp<br />
vụ HĐNGLL cho giáo viên trường Trung học như sau:<br />
<br />
Mục tiêu bồi dưỡng nghiệp vụ HĐNGLL:<br />
<br />
- Cung cấp các kiến thức cơ bản về nghiệp vụ bộ môn HĐNGLL cho người học, qua<br />
đó có thể tham gia hoạt động và giảng dạy tại trường Trung học.<br />
<br />
- Học viên sẽ được tập huấn các kĩ năng trong công việc như: soạn giảng, tổ chức các<br />
hoạt động tập thể, kĩ năng sống, tổ chức các câu lạc bộ học sinh, phòng tham vấn học đường,<br />
hướng dẫn học sinh tham quan, thực hiện công tác xã hội...<br />
<br />
- Mục tiêu của môn học nhằm đào tạo giáo viên chuyên trách cho các HĐNGLL của<br />
các trường trung học.<br />
<br />
- Số đơn vị học trình/ Số tín chỉ: 10 đơn vị học trình (150 tiết) được chia ra như sau:<br />
50-60-40 (Lí thuyết; Bài tập, thực hành; Thực tập thực địa )<br />
<br />
Các vấn đề trọng tâm cần bồi dưỡng :<br />
<br />
STT CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU THỰC HIỆN<br />
Thực hành soạn<br />
Nghiên cứu chương trình và hướng<br />
Hướng dẫn soạn giảng các tiết giảng , thuyết trình,<br />
dẫn soạn giảng giáo án HĐNGLL<br />
1 HĐNGLL theo chương trình của tổ chức thực hiện<br />
theo chương trình Trung học của Bộ<br />
Bộ Giáo dục giáo án trong lớp học<br />
Giáo dục<br />
.<br />
Tìm hiểu thực hành<br />
Kĩ năng sống và hoạt động tư vấn Các nguyên tắc tư vấn tâm lí, huấn<br />
2 và thuyết trình theo<br />
tâm lí. luyện các kĩ năng sống cho học sinh<br />
nhóm<br />
Tổ chức các hoạt động trò chơi, hội<br />
Huấn luyện kĩ năng<br />
thi, câu lạc bộ, lao động công ích,<br />
Tổ chức các hoạt động cho học xếp giấy nghệ thuật,<br />
tham quan, giáo dục truyền thống,<br />
3 sinh và huấn luyện kĩ năng cho cắt dán, thuyết trình<br />
TDTT, múa hát tập thể, Sử ca học<br />
học viên tổ chức các hoạt<br />
đường, hoạt động xã hội, trò chơi dân<br />
động, hát sử ca...<br />
gian…<br />
Giới thiệu các danh thắng, di tích lịch<br />
sử, công trình kiến trúc, tôn giáo, viện<br />
Học viên tham gia<br />
4 Thực hành thực địa bảo tàng của thành phố. Tổ chức tham<br />
thực hành, thực tế…<br />
quan cắm trại, điền dã, thực tập tại<br />
trường phổ thông…<br />
<br />
Thời lượng tổ chức giảng dạy học tập:<br />
<br />
Lịch trình chung: (Ghi tổng số tiết cho mỗi cột)<br />
<br />
HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY MÔN HỌC<br />
Thuyết trình<br />
Thực hành, thí<br />
CHƯƠNG Bài tập Thảo luận, Tự học, tự Tổng<br />
nghiệm, điền<br />
Lí thuyết nghiên cứu<br />
dã,…<br />
thuyết trình<br />
Chương 1 15 15 30<br />
Chương 2 15 20 35<br />
Chương 3 20 25 …… …… 45<br />
Chương 4 40 40<br />
<br />
<br />
<br />
Đánh giá kết quả học tập:<br />
<br />
STT Hình thức đánh giá Trong số<br />
01 Đánh giá thảo luận, thuyết trình theo nhóm. 30%<br />
<br />
02 Làm bài kiểm tra tập trung cuối kì. 40%<br />
<br />
03 Hoạt động thực địa. 30%<br />
<br />
Đơn vị tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên:<br />
<br />
- Đối với giáo viên các trường Trung học phổ thông: Phòng Giáo dục chuyên nghiệp –<br />
Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên của Sở Giáo dục và Đào tạo.<br />
<br />
- Đối với giáo viên các trường Trung học cơ sở: Trường Bồi dưỡng giáo dục của các<br />
quận, huyện.<br />
<br />
- Dành cho tất cả giáo viên và sinh viên các ngành có quan tâm đến bộ môn<br />
HĐNGLL: Khoa Đào tạo tại chức và Tu nghiệp giáo viên trường Đại học Sài Gòn .<br />
3. KẾT LUẬN<br />
<br />
Xây dựng đội ngũ giáo viên HĐNGLL bậc Trung học ở thành phố Hồ Chí Minh có<br />
chất lượng cao nhằm thực hiện mục tiêu đổi mới toàn diện nhà trường giai đoạn 2009 – 2015<br />
là việc làm có ý nghĩa quan trọng trước mắt và lâu dài, vì vậy phải có nhiều giải pháp về<br />
tuyển dụng, đào tạo, về chính sách, về chương trình, về nghiên cứu khoa học giáo dục... để<br />
ngành giáo dục có những giáo viên biết tổ chức tốt các HĐNGLL, giúp học sinh ngày càng<br />
năng động và sáng tạo. Trong giai đoạn đang phát triển của đất nước, muốn đáp ứng được yêu<br />
cầu phát triển kinh tế – xã hội, giáo dục phải hình thành những nhân cách sáng tạo thực sự<br />
cho các thế hệ học sinh. Các giải pháp vừa nêu trên phải mang tính đồng bộ của các cơ quan<br />
quản lí nhà nước và các đơn vị cơ sở giáo dục mới tạo được sức mạnh tổng hợp, để từng bước<br />
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên HĐNGLL phù hợp với yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực<br />
cho xã hội hiện nay.<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
<br />
1. Bộ Giáo dục – Đào tạo (2008), Chiến lược phát triển Giáo dục Việt Nam, Dự thảo lần thứ<br />
14 – Hà Nội 2008.<br />
<br />
2. Bộ Giáo dục – Đào tạo, Vụ Giáo dục Trung học (2004), Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên<br />
cho giáo viên Trung học cơ sở chu kỳ III (2004-2007) môn Hoạt động giáo dục ngoài giờ<br />
lên lớp, Tài liệu lưu hành nội bộ Dự án hỗ trợ giáo dục do Uỷ ban châu Âu tài trợ.<br />
<br />
3. Bộ Giáo dục – Đào tạo (2007), Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên Trung học<br />
cơ sở chu kì III (2004-2007) quyển 2 môn Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, NXB<br />
Giáo dục.<br />
<br />
4. Bộ Giáo dục – Đào tạo (2008), Chương trình Hoạt động Giáo dục ngoài giờ lên lớp khối<br />
Trung học, NXB Giáo dục, Hà Nội.<br />
<br />
5. Nguyễn Hải Châu và nhóm biên soạn (2007), Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục<br />
Trung học cơ sở - Hoạt động Giáo dục ngoài giờ lên lớp, NXB Giáo dục, Hà Nội.<br />
<br />
6. Sở Giáo dục – Đào tạo (2008), Hướng dẫn tổ chức thực hiện Hoạt động ngoài giờ lên lớp<br />
cấp trung học cơ sở, Công văn số 962/GDTH-TrH ngày 15/9/2008.<br />
<br />
7. UNESCO (2004), Tài liệu tập huấn kĩ năng sống, lưu hành nội bộ.<br />