Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN DUY TUYẾN

TỔ CHỨC THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG

GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ Ở THÀNH PHỐ LÀO CAI

Chuyên ngành: Quản lý công

Mã số: 60 34 04 03

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI – NĂM 2018

Công trình được hoàn thành tại:

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. ĐINH VĂN TIẾN

Phản biện 1: PGS.TS. Nguyễn Thị Phƣợng

Phản biện 2: TS. Trần Đức Lƣợng

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện

Hành chính Quốc gia

Địa điểm: Phòng họp 401, Nhà A - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ,

Học viện Hành chính Quốc gia

Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh, Quận Đống Đa – TP Hà Nội

Thời gian: vào hồi 17 giờ, ngày 04 tháng 4 năm 2018.

Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia

hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Sử dụng đất đai vào các mục đích an ninh quốc phòng, lợi ích quốc gia,

lợi ích công cộng để thực hiện mục tiêu phát triển đất nước, đặc biệt là các dự

án phát triển đô thị, dự án sản xuất, kinh doanh phát triển kinh tế là một tất

yếu khách quan trong quá trình phát triển công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất

nước . Để có mặt bằng xây dựng các dự án, Nhà nước cần thu hồi đất của

nhân dân và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các hộ dân có

đất bị thu hồi. Vấn đề đặt ra là Nhà nước cần có quy hoạch, kế hoạch để sử

dụng đất một cách khoa học, phù hợp, đồng thời cần có những chủ trương,

chính sách hợp lý để vừa đảm bảo quyền lợi chung của xã hội lại vừa đảm bảo

được quyền lợi hợp pháp của người có đất bị Nhà nước thu hồi để sử dụng

vào mục đích phát triển kinh tế, xã hội đất nước.

Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách về bồi thường, hỗ trợ

và tái định cư. Tuy nhiên, đất đai và công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

vẫn đang là vấn đề hết sức nhạy cảm, phức tạp và vẫn còn nhiều vướng mắc.

Tình trạng tiến độ giải phóng mặt bằng chậm, kéo dài là rất phổ biến làm

chậm tiến độ thực hiện các dự án.

Nhìn chung công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định

cư trên địa bàn thành phố Lào Cai trong những năm qua cơ bản được thực

hiện theo đúng trình tự, thủ tục quy định của pháp luật, đáp ứng được tiến độ

giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án về phát triển kinh tế - xã hội trên

địa bàn thành phố. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đã đạt được, vẫn còn những

tồn tại, hạn chế như công tác chỉ đạo điều hành tuy đã có nhiều chuyển biến,

song chưa có bước đột phá, những vi phạm trong quản lý, sử dụng đất vẫn

còn, tình hình khiếu nại, tố cáo về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư vẫn còn

diễn biến phức tạp, việc thiếu vốn cho các dự án còn phổ biến.

1

Trước tình hình đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “Tổ chức thực hiện bồi

thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai”

làm Luận văn tốt nghiệp cao học của mình.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Luận văn

Thời gian vừa qua đã có nhiều công trình khoa học, các bài báo, luận văn,

hội thảo nghiên cứu về lĩnh vực này dưới nhiều khía cạnh cả về lý luận và

thực tiễn. Các đề tài và những công trình nghiên cứu trên tuy đã đề cập đến

vấn đề về bồi dưỡng, hỗ trợ và tái định cư ở nhiều khía cạnh khác nhau. Một

số nghiên cứu đã có giá trị nhất định trong việc hoàn thiện pháp luật về công

tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư nhưng chủ yếu nghiên cứu dưới góc độ

pháp luật, chưa thể hiện rõ những khó khăn, tồn tại tự thực tiễn. Đến nay vẫn

chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu trực tiếp đến vấn đề tổ chức

thực hiện đền bù giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào

Cai. Mặc dù vậy, các công trình nghiên cứu khoa học đã được công bố là

những tài liệu tham khảo có giá trị cho việc nghiên cứu và viết luận văn này.

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn

3.1 Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng công tác thực hiện bồi thường

giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai, Luận văn đề

xuất các giải pháp tăng cường công tác thực hiện chính sách đền bù giải

phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai

3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và

tái định cư

- Nghiên cứu cơ sở pháp lý về bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và

tái định cư tại Việt Nam và tỉnh Lào Cai.

- Phân tích thực trạng công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và

2

tái định cư ở thành phố Lào Cai.

- Điều tra, phỏng vấn người dân bị ảnh hưởng để có những đánh giá của

người dân về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố

Lào Cai

- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác bồi thường giải phóng mặt

bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1 Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài: công tác Tổ chức thực hiệnbồi thường

giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư.

Đối tượng khảo sát: cán bộ quản lý dự án, cán bộ địa phương, người dân

bị ảnh hưởng của dự án và được nhận bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên

địa bàn thành phố Lào Cai.

4.2 Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi không gian: Luận văn được thực hiện trên địa bàn thành phố

Lào Cai, tỉnh Lào Cai

- Phạm vi thời gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng công tác bồi thường

giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai

trong giai đoạn 2013 – 2017. Các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn 2018 –

2022 và tầm nhìn đến năm 2030

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp luận: Duy vật biện chứng và logic

5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu

Thu thập dữ liệu thứ cấp:

Các dữ liệu thứ cấp thu thập bao gồm:

3

+ Luật đất đai 2003, 2013 và các văn bản dưới luật về bồi thường, hỗ trợ

và tái định cư

+ Các báo cáo của Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư thành phố

Lào CHai.

+ Các báo cáo của phòng Tài nguyên - Môi trường về quản lý đất đai,

thống kê kiểm kê đất đai, hiện trạng sử dụng đất giai đoạn 2010 - 2015, quy

hoạch sử dụng đất đến năm 2020.

+ Tài liệu chuyên ngành về quản lý đất đai, xã hội học, địa lý đô thị và

nông thôn.

+ Thông tin của các hộ gia đình bị thu hồi đất.

Các dữ liệu thứ cấp được thu thập bằng các phương pháp tổng hợp nhằm

mục đích hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý của công tác thực hiện bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư. Đồng thời, dữ liệu thứ cấp thu thập được là cơ

sở để phân tích thực trạng của công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư tại thành phố Lào Cai.

Thu thập dữ liệu sơ cấp:

- Các dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua các phương pháp khảo sát

thực địa, phỏng vấn bằng bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp.

- Các thông tin thu thập: Những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện công

tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; giá đất bồi thường, điều kiện ăn ở của

các hộ dân được bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

- Mục đích: để phân tích những thuận lợi và khó khăn trong công tác bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư. Đánh giá ảnh hưởng của dự án đến đời sống của

người dân khi được bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

5.2 Phương pháp phân tích

Các phương pháp phân tích được sử dụng: phương pháp thống kê mô tả,

4

so sánh, phân tích, tổng hợp.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn

- Về mặt lý luận, Luận văn đã hệ thống hóa lại cơ sở lý luận và pháp lý về

thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thực hiện các dự án;

thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư từ khi có

Luật đất đai2003 có hiệu lực đến nay, đặc biệt là từ khi Luật đất đai 2013 có

hiệu lực thi hành trên địa bàn thành phố Lào Cai thông qua công tác bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư, GPMB tại một số dự án trọng điểm của thành

phố. Qua đó, chỉ ra các quy định phù hợp, chưa phù hợp của pháp luật cũng

như tồn tại vướng mắc từ thực tiễn và tìm hiểu nguyên nhân của tình trạng

này.

Về mặt thực tiễn, Luận văn đã đóng góp những giải pháp cụ thể nhằm

hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường công tác thực hiện chính sách

bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai, góp phần

giảm thiểu tình trạng bồi thường, GPMB kéo dài và khiếu kiện của người sử

dụng đất.

7. Kết cấu của Luận văn

Luận văn ngoài phần mở đầu, danh mục các từ viết tắt, danh sách các

Bảng, Hình, Kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục có kết cấu bao gồm 3

chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ

trợ và tái định cư

Chương 2: Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái

định cưtại thành phố Lào Cai

Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

5

ở thành phố Lào Cai

Chƣơng 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN

BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ

1.1. Một số khái niệm liên quanvà đặc điểm của công tác thu hồi đất,

bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ

1.1.1. Tổ chức thực hiện

Tổ chức thực hiện là quá trình hoạt động và thi hành các công việc theo kế

hoạch để đạt được mục tiêu

1.1.2. Khái niệm về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

- Khái niệm về thu hồi đất

- Khái niệm bồi thường khi Nhà nướcthu hồi đất

- Khái niệm hỗ trợ khi Nhà nướcthu hồi đất

- Khái niệm tái định cư

- Khái niệm tổ chức thực hiện về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định

cư

Tổ chức thực hiện về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là quá

trình hoạt động và thi hành các chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra một cách có hiệu quả.

1.1.4 Đặc điểm của công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Đặc điểm cơ bản của công tác bồi thường, hỗ trợ và tái dịnh cư được thể

hiện ở tính đa dạng và tính phức tạp.

1.2 Cơ sở pháp lý của chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi

Nhà nƣớcthu hồi đất tại Việt Nam

6

1.2.1 Trước Luật đất đai 1993

1.2.2 Luật đất đai 2003 và Luật đất đai hiện hành

1.2.2.1 Luật đất đai 2003

1.2.2.2 Luật đất đai 2013

1.2.3 Cơ sở pháp lý của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi

Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Lào Cai

Quyết định số 148/2016/QĐ-UBND; Quyết định số 110/2016/QĐ-UBND;

Quyết định số: 13/2015/QĐ-UBND; Quyết định số 20/2016/QĐ-UBND;

Quyết định số 07/2016/QĐ-UBND; Quyết định 39/2015/QĐ-UBND; Quyết

định 19/2015/QĐ-UBND; Quyết định 17/2015/QĐ-UBND; Quyết định

13/2015/QĐ-UBND; Quyết định 39/2014/QĐ-UBND; Quyết định 486/QĐ-

UBND.

1.3 Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong công tác bồi thƣờng, hỗ

trợ và tái định cƣ và bài học rút ra cho thành phố Lào Cai

1.3.1 Kinh nghiệm của một số địa phương trong công tác bồi thường, hỗ

trợ và tái định cư

1.3.1.1 Tỉnh Ninh Bình

1.3.1.2 Tỉnh Thái Bình

1.3.1.3 Thành phố Đà Nẵng

1.3.2 Bài học kinh nghiệm rút ra cho thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai

Thứ nhất, chính quyền địa phương, chủ thể thực thi chính sách phải biết

cách cụ thể hóa chính sách chung cho phù hợp với điều kiện thực tế tại địa

phương;

Thứ hai, cần phải kết hợp các phương pháp trong tổ chức thực hiện chính

sách;

Thứ ba, kế hoạch, chương trình giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ

7

và tái định cư phải được hoạch định cụ thể, chi tiết, khoa học, hợp lý, công

tâm và phải được công khai hóa;

Thứ tư, điều hòa lợi ích hợp lý giữa các chủ thể liên quan đến thu hồi đất;

Thứ năm, trong quá trình thực hiện chính sách bồi thường, GPMB tuyên

truyền, giáo dục, thuyết phục là chính. Tuy nhiên, trong trường hợp tổ chức,

cá nhân cố tình vi phạm hoặc chống đối cần thiết phải dùng biện pháp hành

8

chính.

Chƣơng 2

THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ

TÁI ĐỊNH CƢ TẠITHÀNH PHỐ LÀO CAI

2.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Lào Cai

2.1.1 Điều kiện tự nhiên và xã hội thành phố Lào Cai

2.1.2 Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian qua

2.1.3 Tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đến chính sách

bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai

Với điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội kể trên có tác động đến

chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với người dân bị thu hồi đất

tại thành phố Lào Cai.

Thứ nhất, thành phố Lào Cai là cửa ngõ của Việt Nam và các nước

ASEAN Cửa khẩu quốc tế Lào Cai là cửa khẩu duy nhất ở phía Bắc Việt Nam

nằm trong lòng một thành phố trực thuộc tỉnh, có đầy đủ hệ thống dịch vụ của

đô thị loại II cũng như các dịch vụ thương mại vận tải, kho bãi, logicstics,

giám định hàng hóa, cảng ICD…Đây là điều kiện rất thuận lợi để giúp Lào

Cai thu hút các dự án đầu tư vào thành phố Lào Cai

Thứ hai, thành phố Lào Cai có tài nguyên du lịch rất lớn tạo công ăn việc

làm, ổn định đời sống cho người dân sau khi bị thu hồi đất.

Thứ ba, diện tích đất đai có thể sử dụng bắt đầu khan hiếm, điều kiện địa

chất, địa hình khí hậu phức tạp gây nhiều trở ngại cho việc mở mang phát

triển đô thị, xây dựng các công trình khác phục vụ cho sự phát triển kinh tế -

xã hội.

Thứ tư, hiện nay trên địa bàn thành phố Lào Cai có 26 dân tộc anh em

9

đang sinh sống. Sự khác biệt về văn hóa, về cách sống và điều kiện sống là

yếu tố khó khăn trong quá trình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư.

Thứ năm, văn hóa, giáo dục không ngừng được nâng cao điều này nâng

cao nhận thức của người dân, tạo điều kiện thuận lợi trong công tác tuyên

truyền, giáo dục về các chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của Nhà

nước.

2.2 Phân tích thực trạng Tổ chức thực hiệnbồi thƣờng, hỗ trợ và tái

định cƣ ở thành phố Lào Cai

2.2.1 Thực trạng ban hành văn bản cụ thể hóa chính sách của Trung

ương và của tỉnh Lào Cai về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố

Lào Cai

Hiện nay, tại thành phố Lào Cai không có các văn bản riêng được ban

hành để cụ thể hóa chính sách của Trung ương và của tỉnh Lào Cai. Theo đó,

công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai được thực hiện

theo các văn bản pháp Luật được Trung ương và tỉnh Lào Cai ban hành

2.2.2 Bộ máy và quy trình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư tại thành phố Lào Cai

2.2.2.1 Bộ máy thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của

thành phố Lào Cai

Cơ cấu tổ chức bộ máy thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định

cư đối với người dân bị thu hồi đất đai trên địa bàn tỉnh Lào Cai được tổ chức

theo mô hình: Ở tỉnh, có Ban chỉ đạo bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Tại

thành phố Lào Cai, việc tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư đối với người dân bị thu hồi đất trên địa bàn thành phố được giao trực

tiếp cho Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Lào Cai kết hợp với phòng

Tài nguyên - Môi trường thành phố Lào Cai, UBND các xã, phường nơi có dự

10

án

2.2.2.2 Quy trình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

trên địa bàn thành phố Lào Cai

Bước 1: Chuẩn bị thực hiện công tác BT, HT&TĐC dự án

Bước 2: Xây dựng kế hoạch thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm

đếm

Bước 3: Ban hành thông báo thu hồi đất

Bước 4: Xét duyệt tư cách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư:

Bước 5: Lập, thẩm định và xét duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư

Bước 6: Ban hành quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án

bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (Thực hiện Khoản 3 Điều 69 LĐĐ)

Bước 7: Chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Bước 8: Bàn giao và tiếp nhận bàn giao đất của người có đất thu hồi

Bước 9: Cưỡng chế quyết định thu hồi đất (Thực hiện Điều 71 Luật đất

đai, Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP) (Có trình tự thực hiện riêng)

2.2.3 Kết quả thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở

thành phố Lào Cai

2.2.3.1 Kết quả chung

- Sự gia tăng về số lượng dự án đã làm gia tăng diện tích đất thu hồi. Tính

11

đến năm 2017, diện tích đất thu hồi là 179,2 ha

Bảng 2.1: Số lƣợng các hộ dân BAH và đƣợc bồi thƣờng

Đơn vị: Hộ

Tiêu chí 2013 2014 2015 2016 2017

Số hộ dân bị ảnh hưởng 1.824 1.393 1.457 1.810 1.620

Số hộ dân có quyết định thu hồi đất 1.804 801 302 770 680

Số hộ dân được duyệt tư cách bồi 1.794 1.136 679 1.440 1.124 thường

Số hộ dân được xét duyệt tái định 640 266 123 464 367 cư

Số hộ dân được chi trả kinh phí bồi 1.691 801 371 705 504 thường

Nguồn: Báo cáo kết quả công tác giải phóng mặt bằng 2013 – 2017của

UBND thành phố Lào Cai

Bảng 2.2: Kinh phí bồi thƣờng và hỗ trợ khác trên địa bàn thành phố

Lào Cai

Đơn vị: Tỷ đồng

2013 2014 2015 2016 2017 Loại bồi thƣờng, hỗ trợ

Về đất 312 310 284 279 234

Tài sản 51,2 50,5 41,3 42,5 38,7

Hỗ trợ khác 39,1 37,6 31,2 25,5 39,3

Tổng 402,3 398,1 356,5 347 312

Nguồn: Báo cáo kết quả công tác giải phóng mặt bằng 2013 – 2017của

12

UBND thành phố Lào Cai

Trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư có

nhiều hộ dân không chấp hành di chuyển GPMB. Qua vận động đối thoại đã

giúp cho một số hộ dân thực hiện theo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hộ dân phải

sử dụng đến các biện pháp cưỡng chế thu hồi đất. Số lượng các hộ bị cưỡng

chế thu hồi đất qua các năm có xu hướng giảm nhanh. Tính đến năm 2017, số

hộ dân bị cưỡng chế giảm xuống 5 hộ dân.

2.2.3.2 Kết quả thực hiện một số công trình trọng điểm trên địa bàn thành

phố Lào Cai

- Quản lý, cải tạo rừng phòng hộ bảo vệ môi trường Khu đô thị mới Lào

Cai - Cam Đường tại phường Bình Minh, thành phố Lào Cai (tổ 2, phường

Bình Minh

Khó khăn vướng mắc: Chưa có kinh phí chi trả cho 32 hộ đã được phê

duyệt kinh phí (10,32 tỷ đồng).

- Công trình: Đường nối đường D1 (đường bờ sông) đến nút giao với

đường Ngô Quyền, phường Kim Tân, thành phố Lào Cai. Hạ tầng kỹ thuật

khu dân cư Nhà máy Bia, phường Kim Tân, thành phố Lào Cai.

Khó khăn, vướng mắc: Các hộ dân không đồng ý với phương án giao tái

định cư. Còn 8/24 hộ dân không nhận tiền bồi thường

- Đối với Dự án: Tiểu khu đô thị số 17, khu đô thị mới Lào Cai - Cam

Đường.

Khó khăn, vướng mắc: Một số hộ dân trong phạm vi thu hồi đất đòi hỏi sự

hỗ trợ ngoài chính sách, không đồng ý cho thống kê (hộ gia đình Ngô Trung

Lập, Lương Văn Sầm, Trần Thị Én,…). Bên cạnh đó hiện nay vị trí khu tái

định cư của dự án chưa có dẫn đến tình trạng nhân dân tuy được hỗ trơ tiền

thuê nhà nhưng vẫn phải sống tạm trong mặt bằng mới được san tạo.

- Dự án Kè Sông Hồng, di dân bố trí tái định cư, xã Vạn Hòa, thành phố

13

Lào Cai (đoạn từ cầu Phố Mới đến xã Vạn Hòa)

Vướng mắc, tồn tại: Đã phê duyệt Phương án bồi thường chi tiết là 40 hộ

với tổng kinh phí bồi thường là 11,2 tỷ nhưng chưa phát hành do chưa có

nguồn kinh phí.

- Đối với Dự án khu dân cư B9, Khu đô thị mới LC – CĐ

Khó khăn, vướng mắc: Một bộ phận nhân dân đề nghị được giao đất cho

các con trưởng thành lập gia đình (sau thời điểm công bố quy hoạch) hoặc các

con lớn nhưng chưa lập gia đình, vì vậy chưa đồng ý bàn giao mặt bằng.

- Đối với công trình: Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Lào Cai

Khó khăn, vướng mắc: Chưa có nguồn kinh phí chi trả cho các hộ có

Quyết định phê duyệt kinh phí (9,47 tỷ đồng).

- Đối với công tr nh Hạ tầng khu dân cƣ, tái định cƣ khu vực Đền

Cấm, phƣờng Phố Mới

Khó khăn, vướng mắc Không có nguồn kinh phí chi trả cho các hộ đã có

Quyết định phê duyệt.

2.2.4 Mức độ hài lòng của các hộ dân bị ảnh hưởng đối với công tác bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai

2.2.4.1 Mức độ hài lòng của các hộ dân đối với công tác tham vấn và phổ

biến thông tin

Đánh giá về mức độ hài lòng của các hộ dân về công tác tham vấn và phổ

biến thông tin thì phần lớn các hộ dân trả lời ở mức 3 - Bình thường. Mức

điểm đánh giá trung bình đối với công tác phổ biến thông tin là 2,84/5 điểm.

Mức điểm trung bình đánh giá về mức độ hài lòng đối với công tác tham vấn

chỉ đạt 2,68/5 điểm

2.2.4.2 Mức độ hài lòng của các hộ dân đối với công tác kiểm kê tài sản bị

ảnh hưởng

14

Mức điểm trung bình đánh giá của các hộ dân được khảo sát về công tác

kiểm kê tài sản bị ảnh hưởng ở mức 3,05/5 điểm

2.2.4.3 Mức độ hài lòng của các hộ dân đối với chính sách bồi thường, hỗ

trợ

Mức độ hài lòng của các hộ dân được khảo sát đối với công tác bồi thường

hỗ trợ và tái định cư còn thấp. Mức điểm trung bình chỉ đạt 2,66/5 điểm

2.2.4.4 Mức độ hài lòng của các hộ dân đối với công tác chi trả bồi

thường, hỗ trợ

Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn các hộ dân đánh giá mức độ hài lòng

đối với công tác chi trả ở mức 3 trở lên. Số điểm trung bình đạt 3,09/5 điểm.

2.2.4.5 Mức độ hài lòng của các hộ dân đối với công tác giải quyết khiếu

nại của các hộ bị ảnh hưởng

Mức điểm trung bình của các hộ dân đánh giá đối với công tác này chỉ đạt

2,46/5 điểm.

2.3 Đánh giá thực trạng Tổ chức thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ và tái

định cƣ ở thành phố Lào Cai

2.3.1 Kết quả đạt được

Thứ nhất, tỉnh Lào Cai đã ban hành được hệ thống văn bản pháp lý nhằm cụ

thể hóa các văn bản pháp lý của trung ương; Thứ hai, thành phố Lào Cai đã ban

hành được một quy trình bồi thường, hỗ trợ và tái định cư một cách chi tiết; Thứ

ba, cơ cấu bộ máy tổ chức bồi thường tại thành phố Lào Cai tương đối hợp lý,

phù hợp; Thứ tư, thành phố Lào Cai thực hiện tương đối tốt công tác tuyên

truyền, phổ biến các chính sách pháp luật về thu hồi đất, bồi thường GPMB; Thứ

năm, công tác tham vấn cũng được thành phố Lào Cai nghiêm túc thực hiện với

sự tham gia đầy đủ của các hộ dân trong công tác tham vấn.

2.3.2 Hạn chế

15

Thứ nhất, mức độ hài lòng của các hộ dân được khảo sát đối với công tác

như tham vấn, tuyên truyền thông tin, công tác kiểm kê tài sản bị ảnh hưởng,

chính sách bồi thường, hỗ trợ, công tác giải quyết khiếu nại là chưa cao với

mức điểm trung bình đánh giá chỉ đạt được từ 2,46 điểm đến 3,09 điểm/5

điểm.

Thứ hai, công tác chuẩn bị thực hiện dự án còn gặp rất nhiều khó khăn

Thứ ba, công tác xây dựng kế hoạch thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc,

kiểm đếm: Thời gian thực hiện GPMB sơ bộ, không có vị trí dự kiến tái định

cư; phòng Tài nguyên và môi trường hiện tại còn thiếu, máy móc thiết bị

không đầy đủ, không đáp ứng việc kiểm tra, nghiệm thu sản phẩm bản đồ địa

chính phục vụ giải phóng mặt bằng

Thứ tư, công tác báo cáo thu hồi đất gặp nhiều khó khăn do không thống

nhất được nội dung đo đạc chỉnh lý biến động bản đồ

Thứ năm, công tác thống kê, kiểm đếm chưa đúng quy cách

Thứ sáu, hồ sơ xét duyệt bồi thường chưa thực hiện đúng mẫu

Thứ bảy, công tác thẩm định Phương án chi tiết về bồi thường, hỗ trợ và

tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai còn chậm.

2.3.3 Nguyên nhân hạn chế

Các nguyên nhân được kể đến bao gồm: chính sách chung của Nhà nước

chưa hợp lý; nguồn kinh phí bồi thường còn hạn chế, chưa đáp ứng kịp thời

để thanh toán chi trả; trong quá trình thực hiện thống kê đền bù, còn nhiều đối

tượng lợi dụng kẽ hở trong chính sách, tìm cách hợp thức hóa tài sản, vật kiến

trúc vụ lợi tiền bồi thường; việc chuyển tiếp các chính sách về bồi thường

giữa Luật đất đai năm 2003 và Luật đất đai năm 2013; do các hướng dẫn thi

hành luật đất đai mới (năm 2013) chưa ban hành kịp thời; nhận thức và hiểu

biết của các hộ dân đối với pháp luật, công tác GPMB, chính sách bồi thường,

16

hỗ trợ và tái định cư còn chưa cao.

Chƣơng 3

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ

TÁI ĐỊNH CƢ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LÀO CAI

3.1 Quan điểm hoàn thiện công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ

đối với ngƣời dân bị thu hồi đất trên địa bàn thành phố Lào Cai trong

thời gian tới

3.1.1 Dự báo nhu cầu thu hồi đất để thực hiện các dự án trên địa bàn

thành phố Lào Cai

3.1.2 Định hướng hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

ở thành phố Lào Cai

3.1.2.1 Định hướng chung

Tháo gỡ những khó khăn vướng mắc về cơ chế chính sách hiện đang tồn

tại, ảnh hưởng đến tiến độ công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà

nước thu hồi đất; Tháo gỡ những vướng mắc về thủ tục đầu tư, về huy động

vốn; Tận dụng những điều kiện sẵn có về đất để xây dựng các khu tái định cư

theo nguyên tắc trải rộng khắp nơi, đa dạng về diện tích, về mức giá phục vụ

kịp thời công tác giải phóng mặt bằng các công trình đang được triển khai.

3.1.2.2 Định hướng cụ thể

- Tiếp tục hoàn thiện và công bố công khai quy hoạch kế hoạch sử dụng đất;

- Chú trọng công tác đầu tư, công tác bố trí di dân tái định cư theo nguyên

tắc khu tái định cư phải bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ;

- Tiếp tục rà soát cơ chế, chính sách của tỉnh theo nguyên tắc bảo đảm hài

hòa về lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân bị thu hồi đất;

- Công tác thu hồi đất để thực hiện các dự án đầu tư phải được chuẩn bị

17

trước;

- Huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong công tác tổ

chức thực hiện và công tác tuyên truyền, vận động, giải thích chế độ chính sách

3.2 Giải pháp hoàn thiện công tác thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ và tái

định cƣ ở thành phố Lào Cai

3.2.1 Nhóm giải pháp về quản lý đất đai

3.2.1.1. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản

pháp luật về đất đai nhằm hạn chế khiếu kiện khi hiểu sai luật

Phổ biến các văn bản pháp luật về đất đai đến tận người dân phải được

thực hiện thường xuyên, liên tục ở tất cả các cấp chính quyền cấp thành phố,

xã, phường để họ tự giác thực hiện. Trong công tác tuyên truyền cần chú ý kết

hợp nhiều loại hình, nhiều kênh thông tin khác nhau làm cho người dân đi từ

hiểu đến đồng tình và tự giác chấp hành chính sách đất đai ngày một tốt hơn

3.2.1.2. Đẩy mạnh công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất,

khảo sát, đo đạc, lập bản đồ địa chính, kịp thời chỉnh lý những biến động về

đất đai làm căn cứ cho chính sách đền bù

3.2.1.3. Đẩy mạnh việc kê khai đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính, cấp

giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xây dựng và quản lý tốt thị trường bất

động sản

3.2.1.4. Tăng cường công tác thanh kiểm tra tình hình quản lý và sử dụng

đất đồng thời giải quyết tốt đơn thư khiếu nại, tố cáo

3.2.1.5. Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng

3.2.2. Giải pháp hoàn thiện nội dung chính sách bồi thường, hỗ trợ và

tái định cư

- Hoàn thiện phương thức tuyên truyền và triển khai chính sách chung về

bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

18

- Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi truyền đạt phải đầy đủ

và công khai đến các hộ dân có đất bị thu hồi để người dân có điều kiện

nghiên cứu, trên cơ sở đó có những thông tin phản hồi lại các cơ quan Nhà

nước

+ Hoàn thiện bồi thường đất và giá đất để tính bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư

+ Hoàn thiện bồi thường đất và giá đất để tính bồi thường, hỗ trợ và tái

định cư

+ Hoàn thiện chính sách tái định cư

3.2.3. Giải pháp đẩy mạnh công tác thực hiện chính sách bồi thường,

hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai

Thứ nhất, thực hiện tốt công tác chuẩn bị thực hiện dự án

Thứ hai, hoàn thiện công tác xây dựng kế hoạch thu hồi đất, điều tra, khảo

sát, đo đạc, kiểm đếm.

Thứ ba, thống nhất được nội dung đo đạc chỉnh lý biến động bản đồ

Thứ tư, hoàn thiện công tác thống kê, kiểm đếm

Thứ năm, hoàn thiện công tác thẩm định và xét duyệt tư cách bồi thường

cho các hộ gia đình

Thứ sáu, hoàn thiện công tác thẩm định Phương án chi tiết về bồi thường,

hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai

3.2.4 Một số giải pháp khác

3.2.4.1 Nâng cao năng lực và hiệu quả làm việc của đội ngũ cán bộ, công

chức trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng

3.2.4.2 Tăng cường chỉ đạo của UBND thành phố đối với người dân bị thu

hồi đất trên địa bàn thành phố Lào Cai

19

3.2.4.3 Tăng cường công tác phối hợp giữa các ngành trong việc hướng

dẫn thực hiện chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng đối với người dân

bị thu hồi đất

3.2.4.4 Thu hút dân cư và các tổ chức xã hội ủng hộ chính sách bồi

thường, hỗ trợ, tái dịnh cư đối với người dân bị thu hồi đất đai trên địa bàn

20

thành phố Lào Cai

KẾT LUẬN

Luận văn đã đi sâu vào phân tích cơ sở lý luận và pháp lý của công tác bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư. Trên cơ sở bài học kinh nghiệm về công tác bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư của một số địa phương như tỉnh Ninh Bình, tỉnh

Thái Bình, thành phố Đà Nẵng, tác giả đã rút ra một số bài học kinh nghiệm

trong việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn

thành phố Lào Cai.

Trên cơ sở lý luận và pháp lý chương 1, tác giả đã đi sâu vào phân tích thực

trạng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Trên cơ sở đó,

phân tích những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong

công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Ca.

Cuối cùng, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai cũng như một số

kiến nghị với Trung ương và UBND tỉnh Lào Cai để thành phố thực hiện tốt

hơn đối với công tác này.

Kiến nghị

Kiến nghị đối với Trung ương

- Thay đổi một số chính sách quốc gia về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

đối với người dân bị thu hồi đất đai

- Phân cấp minh bạch cho địa phương

Kiến nghị đối với UBND tỉnh Lào Cai

- Bố trí kinh phí để thanh toán và chi trả cho các hộ gia đình đã có quyết

định phê duyệt.

- Xem xét, rà soát năng lực của các nhà đầu tư, nếu nhà đầu tư không đủ

năng lực thì đề nghị thu hồi dự án.

- Đề nghị ban hành hướng dẫn trình tự thủ tục cưỡn chế kiểm đếm bắt

21

buộc, cưỡng chế thực hiện kiểm đếm bắt buộc do hiện nay theo quy định