Cá tra bền vững - Tiềm năng thị trường tại châu Âu (Dự án: Xây dựng chuỗi cung ứng cá Tra bền vững tại Việt Nam)

CÁ TRA BỀN VỮNG – TIỀM NĂNG THỊ TRƯỜNG TẠI CHÂU ÂU<br /> <br /> Dự án: Xây dựng chuỗi cung ứng cá Tra bền vững tại Việt Nam<br /> Tác giả: Carson Roper, Nhà tư vấn độc lập<br /> Tháng 12/2013<br /> <br />  <br /> <br /> 1<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> I<br /> <br /> Tóm tắt và các khuyến nghị cho cá Tra Việt Nam ………………………….…………......3<br /> <br /> II<br /> <br /> Tóm tắt các xu hướng và những chính sách tìm nguồn cung ứng của các nhà bán lẻ<br /> hàng đầu………………………………………………………………………………………...7<br /> <br /> III<br /> <br /> Phản hồi từ các nhà bán lẻ…………………………………………………………………..12<br /> <br /> IV<br /> <br /> Phân tích thị trường về xu hướng và những chính sách tìm nguồn cung ứng của các<br /> nhà bán lẻ hàng đầu tại Đức…………………………………………………………………17<br /> <br /> V<br /> <br /> Phân tích thị trường về xu hướng và những chính sách tìm nguồn cung ứng của các<br /> nhà bán lẻ hàng đầu tại Vương quốc Anh …………………………………………………30<br /> <br /> VI<br /> <br /> Phân tích thị trường về xu hướng và những chính sách tìm nguồn cung ứng của các<br /> nhà bán lẻ hàng đầu tại Hà Lan……………………………………………………………..42<br /> <br /> VII<br /> <br /> Phân tích thị trường về xu hướng và những chính sách tìm nguồn cung ứng của các<br /> nhà bán lẻ hàng đầu tại Tây Ban Nha………………………………………………………51<br /> <br /> VIII<br /> <br /> Phân tích thị trường về xu hướng và những chính sách tìm nguồn cung ứng của các<br /> nhà bán lẻ hàng đầu tại Pháp………………………………………………………………..60<br /> <br /> IX<br /> <br /> Danh sách các chuyên gia và các cơ quan nghiên cứu…………………………….….…70<br /> <br /> Người liên hệ<br /> Sabine Gisch-Boie<br /> Quỹ bảo tồn thiên nhiên Áo<br /> Email: sabine.gisch-boie@wwf.at<br /> <br /> Linda Zednicek<br /> Quỹ bảo tồn thiên nhiên Áo<br /> linda.zednicek@wwf.at<br /> <br /> Ấn phẩm này bao gồm 9 báo cáo riêng lẻ và được biên soạn với sự hỗ trợ của Liên minh châu<br /> Âu. Nội dung của ấn phẩm này thuộc trách nhiệm của cá nhân tác giả, do vậy, không phản<br /> ánh quan điểm của Liên minh châu Âu.<br /> <br />  <br /> <br /> 2<br /> <br /> CHƯƠNG I. TÓM TẮT VÀ CÁC KHUYẾN NGHỊ CHO CÁ TRA VIỆT NAM<br /> Khái quát về thị trường thủy sản châu Âu và các khuyến nghị<br /> Giới thiệu<br /> Hoạt động phân tích thị trường trong dự án SUPA nhằm hướng tới 3 mục tiêu chính: đạt được<br /> sự hiểu biết sâu sắc về nhận thức của thị trường châu Âu đối với ngành công nghiệp cá Tra<br /> Việt Nam; tiến hành phân tích các đối tượng thị trường chính và xu hướng tại thị trường châu<br /> Âu và dựa trên những thông tin này để đưa ra các khuyến nghị nhằm cải thiện hình ảnh cá Tra<br /> Việt Nam nhằm tăng sản lượng xuất khẩu và giá trị trên từng đơn vị của cá tra tại châu Âu<br /> Hình ảnh cá tra ở châu Âu<br /> Hình ảnh cá tra trong mắt các nhà bán lẻ tại châu Âu đã bị ảnh hưởng bởi các báo cáo tiêu<br /> cực từ các phương tiện truyền thông và các chiến dịch do các đối thủ cạnh tranh về lợi ích<br /> thực hiện tại từng thị trường nhập khẩu. Nói chung, ngành công nghiệp cá Tra được coi là<br /> cồng kềnh, sản xuất ồ ạt và gây ra những tác động tiêu cực.<br /> Thị trường châu Âu, các đối tượng chính và xu hướng<br /> Dân số châu Âu đươc dự đoán sẽ tăng từ mức 501,044,066 năm 2010 lên mức 522,342,413<br /> vào năm 2030 [1], Sự tăng trưởng này tương đương với việc bổ sung 2 quốc gia có dân số<br /> tương tự như Bỉ và Hy Lạp (sử dụng số liệu dân số của năm 2010). Đồng thời, mức tiêu thụ<br /> cá bình quân trên đầu người sẽ tăng 2 kg (từ 22kg đến 24kg) [2].Trong bối cảnh đó, thực tế là<br /> châu Âu sẽ phải phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu cá và thủy sản để đáp ứng nhu cầu và sẽ<br /> còn tiếp tục phụ thuộc trong tương lai gần.<br /> Thị trường bán lẻ châu Âu là một khối thị trường thống nhất và chiếm tỷ trọng áp đảo trong số<br /> 25 nhà bán lẻ hàng đầu thế giới (Bảng I.1).<br /> Bảng I.1. 25 nhà bán lẻ hàng đầu thế giới năm 2012 [3]<br /> STT<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> 8.<br /> 9.<br /> 10.<br /> 11.<br /> 12.<br /> 13.<br /> 14.<br /> 15.<br /> 16.<br /> 17.<br /> 18.<br /> 19.<br /> 20.<br /> 21.<br />  <br /> <br /> Tên nhà bán lẻ<br /> Walmart<br /> Carrefour Group<br /> Tesco<br /> Metro Group<br /> Schwartz Group<br /> Kroger Co<br /> Costco<br /> Aldi<br /> Target Corp<br /> Rewe<br /> Edeka<br /> Auchan<br /> Aeon<br /> Woolworths<br /> Seven & 1<br /> Coles Group<br /> Casino Group<br /> Intermarche’<br /> E.Leclerc<br /> Safeway<br /> Ahold<br /> <br /> Quốc gia<br /> Mỹ<br /> Pháp<br /> Anh<br /> Đức<br /> Đức<br /> Mỹ<br /> Mỹ<br /> Đức<br /> Mỹ<br /> Đức<br /> Đức<br /> Pháp<br /> Nhật<br /> Úc<br /> Nhật<br /> Úc<br /> Pháp<br /> Pháp<br /> Pháp<br /> Mỹ<br /> Hà Lan<br /> <br /> 3<br /> <br /> 22.<br /> 23.<br /> 24.<br /> 25.<br /> <br /> Supervalu<br /> J Sainsbury’s<br /> Loplaw Co.<br /> Delhaize<br /> <br /> Mỹ<br /> Anh<br /> Canada<br /> Bỉ<br /> <br /> Các thị trường tiêu thụ cá tra hàng đầu châu Âu (xếp theo thứ tự giảm dần) được kể đến như:<br /> Tây Ban Nha, Hà Lan, Đức và Vương quốc Anh. Nghiên cứu dựa trên các dữ liệu đã có cho<br /> thấy thông qua các sáng kiến về trách nhiệm xã hội, cũng như các chính sách tìm nguồn cung<br /> ứng hải sản, các nhà bán lẻ châu Âu thực hiện các chương trình kiểm soát và giới hạn sự lựa<br /> chọn. Chương trình này đòi hỏi phải hạn chế các sản phẩm được giới thiệu tới khách hàng<br /> dựa trên các tiêu chí về môi trường, xã hội và/hoặc các vấn đề cần cân nhắc khác. Tác động<br /> của chương trình kiểm soát và giới hạn sự lựa chọn này đối với các sản phẩm thủy sản nuôi<br /> (đặc biệt là cá tra nói riêng) dao động theo từng thị trường và nhà bán lẻ. Tây Ban Nha, Đức,<br /> Pháp và Vương quốc Anh là các thị trường hấp dẫn đối với sự tái phát triển của ngành kinh<br /> doanh cá tra. Kinh doanh “cá thịt trắng” (bao gồm cả cá tra) ở Tây Ban Nha đã bị ảnh hưởng<br /> bởi cuộc khủng hoảng tài chính và do đó có thể sẽ tăng trở lại cùng với sự phục hồi của nền<br /> kinh tế. Thị trường Tây Ban Nha cũng hấp dẫn nhờ có quan hệ thương mại với Bồ Đào Nha.<br /> Bên cạnh đó, chương trình truyền hình bôi nhọ hình ảnh cá tra phát sóng năm 2011 tại Đức<br /> đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh cá tra ở quốc gia này cũng như một số<br /> nước Bắc Âu, đặc biệt là tại Áo và Thụy Sĩ (Hình 1). Tuy nhiên, thị trường Đức đã chứng kiến<br /> sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của nhãn ASC nhằm gây dựng lại lòng tin của người tiêu<br /> dùng.<br /> <br /> Hình I.1: Phóng sự trên truyền hình Đức “Pangasius Lie” [4]<br /> Pháp cũng đã trải qua sự suy giảm trong doanh số bán cá tra do các báo cáo truyền thông tiêu<br /> cực, nhưng được đánh giá là một trong những thị trường tiêu dùng lớn nhất của châu Âu về<br /> cá và hải sản, Pháp vẫn là một thị trường quan trọng. Cuối cùng, tại Vương quốc Anh, cá tra<br /> đạt chứng nhận đang bắt đầu được công nhận trên thị trường. Tất cả các thị trường đều hứa<br /> hẹn tăng doanh số bán cá tra khi hình ảnh của loài cá này được cải thiện.<br /> Đối với cá tra Việt nam, quyết định thu mua sản phẩm này của các nhà bán lẻ châu Âu dựa<br /> trên các tiêu chí tiên quyết sau: chất lượng, giá cả và dịch vụ, an toàn thực phẩm; các vấn đề<br /> xã hội; các tác động môi trường, sức khỏe, an sinh động vật và truy xuất nguồn gốc. Mỗi yếu<br /> tố trên đều giúp giảm bớt nguy cơ ảnh hưởng đến uy tín của nhà bán lẻ do liên quan đến các<br /> vấn đề về chất lượng sản phẩm. Chất lượng, an toàn thực phẩm hoặc các vấn đề khác liên<br /> quan khác đến sản phẩm như vấn đề xã hội, tác động môi trường hoặc sức khỏe và an sinh<br /> động vật thường được giải quyết thông qua các chương trình và hệ thống chứng nhận. “Nhãn<br />  <br /> <br /> 4<br /> <br /> đỏ” của Pháp là một ví dụ về chất lượng sản phẩm. An toàn thực phẩm được giải quyết thông<br /> qua Tổ chức Sáng kiến An toàn thực phẩm Toàn cầu (GFSI). Các vấn đề khác được giải<br /> quyết thông qua các chương trình chứng nhận về nuôi trồng thủy sản như: ASC, Global<br /> G.A.P; Chương trình liên minh nuôi trồng thủy sản toàn cầu BAP; Chương trình người bạn của<br /> biển (Friend of the Sea) và Chương trình cá hữu cơ.<br /> Việc quảng bá, bảo vệ nhà bán lẻ độc lập và nhận diện thương hiệu nhà cung cấp đóng vai trò<br /> vô cùng quan trọng trong khối thị trường lớn như thị trường châu Âu. Các nhà bán lẻ và các<br /> nhà cung cấp của họ đã phát triển các chiến dịch nhằm truyền tải thông điệp toàn vẹn về<br /> thương hiệu của họ để giảm thiểu các rủi ro. Một số chương trình điển hình như:<br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> Kế hoạch A của Marks and Spencer: chiến dịch “Forever Fish” do Marks and<br /> Spencer phối hợp với Tổ chức bảo tồn Biển và WWF Anh<br /> Chiến dịch “Fish for Life” của The Young’s (and Findus) (trụ sở tại Vương quốc<br /> Anh)<br /> Chiến dịch “Forever Food” của Iglo Foods (trụ sở tại Anh)<br /> <br /> •<br /> <br /> Quan hệ hợp tác của Edeka với WWF vì nghề cá bền vững (Đức)<br /> <br /> •<br /> <br /> Ngoài ra còn có những chương trình được sử dụng để tăng cường nhận diện thương hiệu<br /> nhà bán lẻ trên sản phẩm thông qua các dấu hiệu và nhãn sản phẩm.<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Bảo đảm giá thấp của công ty ASDA;<br /> Sử dụng nhãn bền vững ASC của công ty Edeka;<br /> Tại Tây Ban Nha: Nhãn "Producción Controlada" của Auchan<br /> Tại Hà Lan: sử dụng một hệ thống dừng xe tại Plus<br /> Tại Pháp: nhãn của Carrefour nêu rõ sản phẩm đã được nuôi từ các thức ăn không<br /> chứa thực phẩm biến đổi gen (