Các bệnh nhạy cảm với khí hậu tại Việt Nam: Độc tố aflatoxin B1 trong ngô và các bệnh lây nhiễm từ heo sang người

Chủ đề 3: Chuỗi giá trị thực phẩm an toàn<br /> <br /> <br /> Các bệnh nhạy cảm với khí hậu tại Việt Nam: Độc tố aflatoxin<br /> B1 trong ngô và các bệnh lây nhiễm từ heo sang người<br /> <br /> Hu Suk Lee1, Hung Nguyen-Viet1*, Nguyen Viet Khong2, Ha Minh Thanh3,<br /> Bui Nghia Vuong2, Nguyen Van Huyen2, Johanna Lindahl1,4,5, Delia Grace1<br /> <br /> Cơ quan<br /> 1<br /> Viện Nghiên cứu Chăn nuôi quốc tế (ILRI), Việt Nam và Kenya<br /> 2<br /> Viện Thú y quốc gia (NIVR), Hà Nội, Việt Nam<br /> 3<br /> Viện Bảo vệ thực vật (PPRI), Hà Nội, Việt Nam<br /> 4<br /> Đại học Uppsala, Uppsala, Thụy Điển<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NÚI CƠ HỘI CHO PHÁT TRIỂN<br /> 5<br /> Đại học Nông nghiệp Thụy Điển, Uppsala, Thụy Điển<br /> <br /> Tác giả đại diện<br /> H.S.lee@cgiar.org<br /> <br /> Từ khóa<br /> Bệnh Leptospira, Bệnh Viêm não Nhật Bản, nhận thức<br /> <br /> Giới thiệu 163<br /> Việt Nam là quốc gia nhiệt đới với nhiệt độ cao vơí lượng mưa nhiều là<br /> nơi có thể cung cấp điều kiện phát triển tốt cho các bệnh nhạy cảm với<br /> khí hậu. Một số ít các nghiên cứu đã được thực hiện nhằm đánh giá mức<br /> độ nhiễm độc tố aflatoxin B1 trên ngô và các bệnh lây nhiễm từ heo sang<br /> người tại Việt Nam. Ngoài ra, chưa có nghiên cứu nào trước đây được<br /> triển khai để đánh giá về nhận thức và kiến thức về độc tố aflatoxin tại<br /> Việt Nam. Do đó, mục đích chính của nghiên cứu này là xác định tỷ lệ lưu<br /> hành của độc tố aflatoxin B1 trên ngô và hai bệnh truyền nhiễm (viêm não<br /> Nhật Bản và bệnh leptospira) trên heo, cũng như để đánh giá nhận thức<br /> và kiến thức về độc tố aflatoxin B1 với con người tại các vùng nghiên cứu.<br /> <br /> Phương pháp<br /> Các mẫu ngô và heo được lựa chọn ngẫu nhiên từ 6 tỉnh từ những khu<br /> vực sản xuất ngô nhiều nhất đại diện cho 6 vùng sinh thái nông nghiệp:<br /> Sơn La, Hà Nội, Nghệ An, Đắc Lắc, Đồng Nai và An Giang. Mẫu tại mỗi<br /> tỉnh được thu thập bằng cách sử dụng việc lấy mẫu nhiều giai đoạn (tỉnh,<br /> huyện, xã). Khảo sát kiến thức, thái độ và thực hành (KAP) cũng được<br /> thực hiện với người dân tại 5 tỉnh này.<br />  Chủ đề 3: Chuỗi giá trị thực phẩm an toàn<br /> <br /> <br /> Ngô được kiểm tra độc tố aflatoxin B1 bằng ELIZA trực tiếp (Helica Bio-<br /> systems Inc, Santa Ana, CA. USA), và được tính toán trung bình, trung vị<br /> và khoảng nhiễm tại mỗi huyện chỉ với các mẫu vượt ngưỡng phát hiện<br /> (1µg/kg) được tính toán. Tất cả mẫu ngô, heo được phân tích tại Viện Bảo<br /> vệ Thực vật (PPRI) và Viện Thú y Quốc gia (NIVR).<br /> <br /> Nhằm đánh giá tỷ lệ huyết thanh nhiễm bệnh viêm não nhật bản (JE)<br /> và bệnh leptospira trên heo, ELISA và MAT trực tiếp đã được sử dụng<br /> (ngưng kết hiển vi trong 15 mẫu huyết thanh: Australis, Autumnalis, Grip-<br /> HỘI THẢO VỀ PHÁT TRIỂN TÂY BẮC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> potyphosa, Hardjo, Javanica, Tarassovi Mitis, Hebdomadis, Icterohaemor-<br /> rhagiae, Canicola, Bataviae, Panama, Pomona, Pyrogenes, Saxkoebing và<br /> Semaranga). Ngoài ra, một bảng hỏi được sử dụng để thu thập thông tin<br /> từ các hộ gia đình về KAP liên quan tới ngô mốc. Mô hình hồi qui logic đa<br /> biến được áp dụng để đánh giá mối quan hệ giữa các biến nhân khẩu học<br /> và nhận thức về độc tố aflatoxin sử dụng STATA (phiên bản 14.0, Stata-<br /> Corp, College Station, TX, USA).<br /> <br /> Kết quả<br /> Tổng số 2.370 mẫu ngô được lựa chọn từ 6 tỉnh và được phân tích. Trong<br /> 164 số các mẫu thu thập được, có 799 mẫu (33,71%, 95% CI: 31,81%-35,66%)<br /> trên ngưỡng 5 µg/kg, và 687 mẫu (28,98%, 95% CI: 27,17%-30,86%) trên<br /> ngưỡng 20 µg/kg và dao động từ 0 đến 34,81 µg/kg, trung vị 4,59 µg/<br /> kg, và trung bình: 0,46 µg/kg. Tổng 1.959 mẫu huyết thanh đã được thu<br /> thập từ năm tỉnh và được phân tích. Nhìn chung, tỷ lệ huyết thanh nhiễm<br /> bệnh leptospira là 8,17% (95% CI: 6,99-9,47) và huyết thanh Tarassovi Mi-<br /> tis (2,19%) có tỷ lệ nhiễm cao nhất, sau đó là Australis (1,94%), Javanica<br /> (1,68%) và Autumnalis (1,17%) bằng cách sử dụng chuẩn giới hạn ≥ 1:100<br /> trong khi 3,98% (95% CI: 3,16-4,95) JE được phát hiện.<br /> <br /> Tổng số 551 người được phỏng vấn từ 6 tỉnh, khảo sát cho thấy nhận thức<br /> về độc tố aflatoxin (câu hỏi: Anh/chị đã bao giờ nghe về bệnh độc tố afla-<br /> toxin trên cây ngô chưa?) Các tỉnh phía Nam Việt Nam [An Giang (25%),<br /> Đắk Lăk (23,23%) và Đồng Nai (6%)] cao hơn các tỉnh phía Bắc như [Hà Nội<br /> (1,25%), Sơn La (1,09%) và Nghệ An (0%)].<br /> <br /> Thảo luận và kết luận<br /> Đây là nghiên cứu sàng lọc trên diện rộng đầu tiên về độc tố aflatoxin<br /> B1 trên ngô và bệnh leptospira cũng như JE trên heo tại Việt Nam và kết<br /> quả rất có ý nghĩa cho việc nắm bắt sâu hơn về mức độ cũng như dịch<br /> tễ học của bệnh aflatoxin, JE và leptospira tại những tỉnh khác nhau.<br />  Chủ đề 3: Chuỗi giá trị thực phẩm an toàn<br /> <br /> <br /> Nghiên cứu này cũng cho thấy nguy cơ tiềm ẩn của các bệnh này trên<br /> người và động vật tại Việt Nam cũng như xác định các yếu tố nhân khẩu<br /> học (như giới và trình độ học vấn) có tác động đáng kể lên kiến thức về<br /> bệnh độc tố aflatoxin. Cần điều tra sâu hơn tại mỗi vùng về vai trò của<br /> các điều kiện môi trường và các loài hoang dã khác nhau đối với việc<br /> truyền lây của dịch bệnh.<br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> 1. Hệ thống giám sát và cảnh báo sớm cho các bệnh nhạy cảm với khí hậu tại Việt<br /> Nam và Lào: https://pestforecast,wikispaces,com/Pestforecast+project<br /> 2. Lee HS, Nguyen-Viet H, Lee M, Duc PP, Grace D: Khảo sát độc tố aflatoxin B1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NÚI CƠ HỘI CHO PHÁT TRIỂN<br /> trên ngô và nhận thức về loại độc tố này tại Việt Nam: Tạp chí độc tố thế giới<br /> 2017, 0:0 (0) - Trang: 1 - 8<br /> 3. Lee HS, Khong NV, Xuan HN, Nghia VB, Nguyen-Viet H, Grace D: Tỷ lệ huyết<br /> thanh nhiễm bệnh Leptospira trong lợn thịt tại 5 tỉnh Việt Nam. Nghiên cứu thú<br /> y BMC 2017, 13:125.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 165<br />