Các giá trị truyền thống của văn hóa chính trị Việt Nam

C¸C GI¸ TRÞ TRUYÒN THèNG<br /> CñA V¡N HO¸ CHÝNH TRÞ VIÖT NAM<br /> <br /> <br /> NguyÔn Ngäc Hµ (∗),<br /> Ph¹m V¨n Chóc (∗∗)<br /> <br /> t− t−ëng yªu n−íc cña ng−êi d©n n−íc<br /> V¨n hãa gåm cã v¨n hãa kinh tÕ, v¨n<br /> hãa chÝnh trÞ, v¨n hãa x· héi, v¨n ®ã cµng ®Ëm nÐt. T− t−ëng yªu n−íc cña<br /> hãa t− t−ëng. ë ViÖt Nam, nhµ n−íc ng−êi ViÖt Nam t−¬ng ®èi ®Ëm nÐt v×<br /> xuÊt hiÖn c¸ch ®©y hµng ngµn n¨m vµ d©n téc ViÖt Nam cã lÞch sö hµng ngµn<br /> tõ ®ã ®· cã v¨n ho¸ chÝnh trÞ. Trong v¨n n¨m vµ ph¶i chÞu ®ùng nhiÒu hy sinh ®Ó<br /> hãa chÝnh trÞ ViÖt Nam hiÖn nay cã c¶ ®Êu tranh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc. VÒ<br /> c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i. ®iÒu nµy, Hå ChÝ Minh nhËn xÐt: “D©n<br /> Nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng cña v¨n hãa ta cã mét lßng nång nµn yªu n−íc. Tõ<br /> chÝnh trÞ ViÖt Nam lµ g×? HiÖn ®ang cã x−a ®Õn nay, mçi khi ®Êt n−íc bÞ x©m<br /> nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau trong viÖc x¸c l¨ng th× tinh thÇn Êy l¹i s«i næi, nã kÕt<br /> ®Þnh tªn gäi vµ trËt tù c¸c gi¸ trÞ. Theo thµnh mét lµn sãng v« cïng m¹nh mÏ,<br /> chóng t«i, c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa nãi ë ®©y to lín, l−ít qua mäi sù nguy hiÓm, khã<br /> lµ c¸c t− t−ëng cã gi¸ trÞ ®èi víi sù ph¸t kh¨n, nã nhÊn ch×m tÊt c¶ lò b¸n n−íc<br /> triÓn x· héi; nh÷ng t− t−ëng cã gi¸ trÞ vµ lò c−íp n−íc” (1, tr.171). TrÇn V¨n<br /> t¹o nªn truyÒn thèng v¨n hãa chÝnh trÞ Giµu th× cho r»ng: “Chñ nghÜa yªu n−íc<br /> ViÖt Nam lµ c¸c t− t−ëng sau ®©y. lµ sîi chØ ®á xuyªn qua toµn bé lÞch sö<br /> ViÖt Nam tõ cæ ®¹i ®Õn hiÖn ®¹i, ë ®©y<br /> Thø nhÊt lµ t− t−ëng yªu n−íc. Yªu b¶n chÊt ViÖt Nam biÓu lé râ rµng ®Çy<br /> n−íc lµ yªu Tæ quèc; ®ã lµ mét t− t−ëng ®ñ, tËp trung nhÊt h¬n bÊt cø chç nµo<br /> phæ biÕn cña nÒn v¨n hãa chÝnh trÞ trªn kh¸c” (2, tr.100-101). BiÕt bao ng−êi<br /> thÕ giíi; bëi v× Tæ quèc lµ n¬i ®· nu«i ViÖt Nam ®· x¶ th©n v× n−íc, ®· “quyÕt<br /> d−ìng cuéc sèng vµ t©m hån cña mçi tö cho Tæ quèc quyÕt sinh”. ChÝnh t−<br /> ng−êi. Tuy nhiªn, tïy theo ®iÒu kiÖn tù t−ëng yªu n−íc lµ ®éng lùc chñ yÕu thóc<br /> nhiªn vµ hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cña ®Èy hä hµnh ®éng nh− vËy.∗∗<br /> mçi n−íc mµ t− t−ëng yªu n−íc cña con<br /> ng−êi cã biÓu hiÖn ®Ëm nÐt kh¸c nhau.<br /> Th«ng th−êng n−íc nµo cµng cã lÞch sö (∗)<br /> PGS. TS.,ViÖn TriÕt häc.<br /> l©u dµi vµ cµng chÞu nhiÒu ®au khæ th× (∗∗ )<br /> PGS. TS., Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng.<br /> 12 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11.2012<br /> <br /> <br /> Thø hai lµ t− t−ëng ®éc lËp d©n téc. c−êng d©n téc ®· lµm nªn c¸c cuéc khëi<br /> Cã d©n téc lµ cã t− t−ëng ®éc lËp d©n nghÜa cña Tr−ng Tr¾c vµ Tr−ng NhÞ,<br /> téc. D©n téc nµo còng muèn ®éc lËp víi TriÖu ThÞ Trinh, Lý BÝ, Mai Thóc Loan,<br /> nghÜa muèn cã quyÒn tù quyÕt d©n téc. Phïng H−ng, Khóc Thõa Dô, D−¬ng<br /> ViÖt Nam tõ thêi c¸c vua Hïng ®· cã §×nh NghÖ, Ng« QuyÒn vµ nhiÒu cuéc<br /> mét nhµ n−íc ®éc lËp víi nhµ n−íc khëi nghÜa kh¸c. T− t−ëng ®ã ®· gióp<br /> Trung Hoa hïng m¹nh vµ tõ ®ã ®· cã t− d©n téc ViÖt Nam ®Ëp tan c¸c cuéc x©m<br /> t−ëng ®éc lËp d©n téc. Tuy ë mét sè giai l−îc cña c¸c triÒu Tèng, Nguyªn, Minh,<br /> ®o¹n ViÖt Nam bÞ c¸c thÕ lùc ngo¹i bang Thanh vµ nhiÒu cuéc x©m l−îc cña c¸c<br /> thèng trÞ nh−ng t− t−ëng ®éc lËp d©n n−íc kh¸c. ý chÝ quyÕt t©m b¶o vÖ vµ<br /> téc cña ng−êi ViÖt Nam th× kh«ng mÊt giµnh ®éc lËp d©n téc ®· gióp d©n téc<br /> ®i. T− t−ëng ®ã thÓ hiÖn râ nÐt trong ViÖt Nam giµnh l¹i quyÒn ®éc lËp d©n<br /> “tuyªn ng«n ®éc lËp” cña Lý Th−êng téc sau h¬n 80 n¨m bÞ thùc d©n Ph¸p ®«<br /> KiÖt (“S«ng nói n−íc Nam vua Nam ë. hé vµ sau ®ã ®¸nh th¾ng hai ®Õ quèc to<br /> Rµnh rµnh ®Þnh phËn ë s¸ch trêi”). lµ Ph¸p vµ Mü. ý chÝ ®ã ®−îc thÓ hiÖn ë<br /> NguyÔn Tr·i còng cã mét “tuyªn ng«n tuyªn bè ®anh thÐp cña Lý Th−êng KiÖt<br /> ®éc lËp” râ rµng nh− sau: “Nh− n−íc §¹i tr−íc qu©n x©m l−îc nhµ Tèng trªn s«ng<br /> ViÖt ta tõ tr−íc. Vèn x−ng nÒn v¨n hiÕn Nh− NguyÖt n¨m 1077 lµ “Chóng bay sÏ<br /> ®· l©u. Tõ §inh, Lª, Lý, TrÇn g©y nÒn bÞ ®¸nh t¬i bêi”. TrÇn Quèc TuÊn ®· thÓ<br /> ®éc lËp. Cïng H¸n, §−êng, Tèng, hiÖn ý chÝ ®ã khi nãi víi vua TrÇn Nh©n<br /> Nguyªn, hïng cø mét ph−¬ng”(∗). §Æc T«ng trong bèi c¶nh n¨m m−¬i v¹n<br /> biÖt, Hå ChÝ Minh ®· thÓ hiÖn t− t−ëng qu©n Nguyªn do Tho¸t Hoan cÇm ®Çu<br /> ®éc lËp d©n téc mét c¸ch râ rµng vµ trµn vµo x©m l−îc n−íc ta lÇn thø hai<br /> m¹nh mÏ trong Tuyªn ng«n ®éc lËp: vµo n¨m 1285 r»ng “NÕu bÖ h¹ muèn<br /> “N−íc ViÖt Nam cã quyÒn h−ëng tù do, hµng, xin h·y chÐm ®Çu thÇn tr−íc ®·”.<br /> ®éc lËp vµ sù thËt ®· trë thµnh mét n−íc ý chÝ ®ã ®· lµm cho TrÇn Quèc TuÊn<br /> tù do, ®éc lËp”. T− t−ëng ®éc lËp d©n téc thèt lªn r»ng: “Ta th−êng tíi b÷a quªn<br /> lµ mét t− t−ëng næi bËt trong truyÒn ¨n, nöa ®ªm vç gèi, ruét ®au nh− c¾t,<br /> thèng v¨n hãa chÝnh trÞ cña ViÖt Nam. n−íc m¾t ®Çm ®×a; chØ giËn ch−a thÓ x¶<br /> thÞt, lét da, ¨n gan, uèng m¸u qu©n thï;<br /> Thø ba lµ t− t−ëng tù c−êng d©n téc.<br /> dÉu cho tr¨m th©n ta ph¬i ngoµi néi cá,<br /> T− t−ëng tù c−êng d©n téc lµ ý chÝ quyÕt<br /> ngh×n th©y ta bäc trong da ngùa, ta<br /> t©m b¶o vÖ vµ giµnh ®éc lËp d©n téc.<br /> còng nguyÖn xin lµm”. ý chÝ quyÕt t©m<br /> Tuy ViÖt Nam lµ n−íc nhá nh−ng ng−êi<br /> b¶o vÖ vµ giµnh ®éc lËp d©n téc thÓ hiÖn<br /> ViÖt Nam kh«ng khuÊt phôc bÊt kú mét<br /> ë c¸c tuyªn bè cña NguyÔn Tr·i (“C¨m<br /> kÎ thï nµo, cã ý chÝ quyÕt t©m b¶o vÖ vµ<br /> giÆc n−íc thÒ kh«ng cïng sèng”) vµ cña<br /> giµnh ®éc lËp d©n téc. T− t−ëng tù<br /> NguyÔn HuÖ (“§¸nh cho ®Ó dµi tãc.<br /> (∗)<br /> §¸nh cho ®Ó ®en r¨ng. §¸nh cho nã<br /> §o¹n trÝch trªn trong B×nh Ng« ®¹i c¸o cña<br /> NguyÔn Tr·i cã h¬i kh¸c so víi b¶n dÞch cña Ng«<br /> chÝch lu©n bÊt ph¶n. §¸nh cho nã phiÕn<br /> TÊt Tè (Xem: gi¸p bÊt hoµn. §¸nh cho sö tri Nam<br /> http://vi.wikisource.org/wiki/B%C3%ACnh_Ng quèc anh hïng chi h÷u chñ”). Vµ cßn v«<br /> %C3%B4_%C4%91%E1%BA%A1i_c%C3%A1o_%<br /> 28Ng%C3%B4_T%E1%BA%A5t_T%E1%BB%91_<br /> sè vÝ dô vÒ ý chÝ quyÕt t©m b¶o vÖ vµ<br /> d%E1%BB%8Bch%29). giµnh ®éc lËp d©n téc cña ng−êi ViÖt<br /> C¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng… 13<br /> <br /> Nam. T− t−ëng tù c−êng d©n téc kh«ng d©n téc ViÖt Nam còng cã mét nÒn v¨n<br /> chØ lµ ý chÝ quyÕt t©m b¶o vÖ vµ giµnh hiÕn l©u ®êi khi viÕt: “Nh− n−íc §¹i<br /> ®éc lËp d©n téc, mµ cßn lµ ý chÝ quyÕt ViÖt ta tõ tr−íc. Vèn x−ng nÒn v¨n hiÕn<br /> t©m chèng chäi víi thiªn nhiªn ®Ó x©y ®· l©u”, “Tuy m¹nh yÕu cã lóc kh¸c<br /> dùng ®Êt n−íc. ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ nhau. Song hµo kiÖt thêi nµo còng cã”.<br /> n−íc cã ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn −u ®·i v× T− t−ëng tù hµo d©n téc lµ mét trong<br /> h¹n h¸n, b·o, lôt x¶y ra liªn tiÕp. Trong nh÷ng ®éng lùc ®Ó ng−êi ViÖt Nam lµm<br /> hoµn c¶nh khã kh¨n ®ã, con ng−êi ViÖt nªn nh÷ng chiÕn c«ng oanh liÖt trong<br /> Nam vÉn thÝch øng víi tù nhiªn; ®· cuéc ®Êu tranh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc.<br /> chinh phôc vµ c¶i t¹o tù nhiªn. Tuy c¸c<br /> thÕ hÖ ng−êi ViÖt Nam trong qu¸ khø Thø n¨m lµ t− t−ëng ®oµn kÕt. T−<br /> kh«ng cã nhiÒu c«ng tr×nh kiÕn tróc lín t−ëng ®oµn kÕt cña ng−êi ViÖt Nam<br /> nh− ë Trung Quèc vµ nhiÒu n−íc kh¸c xuÊt hiÖn do nguyªn nh©n kh¸ch quan ë<br /> v× nguån nh©n lùc vµ tµi lùc h¹n chÕ, chç, cã ®oµn kÕt th× míi cã ®ñ søc m¹nh<br /> nh−ng ý chÝ quyÕt t©m chèng chäi víi ®Ó ®Êu tranh chèng thiªn tai vµ ngo¹i<br /> thiªn nhiªn cña hä th× kh«ng hÒ nhá. x©m. T− t−ëng ®oµn kÕt ®−îc ®óc kÕt ë<br /> Nh÷ng con ®ª dµi sõng s÷ng däc c¸c nh÷ng c©u ca dao nh−: “BÇu ¬i th−¬ng<br /> s«ng ë miÒn B¾c, nh÷ng con kªnh ®µo lÊy bÝ cïng, tuy r»ng kh¸c gièng nh−ng<br /> dµi hµng ngµn km ë miÒn Nam ®· t¹o chung mét giµn”, “NhiÔu ®iÒu phñ lÊy<br /> nªn nh÷ng lµng m¹c trï phó. §ã lµ biÓu gi¸ g−¬m, ng−êi trong mét n−íc ph¶i<br /> hiÖn râ nÐt cña t− t−ëng tù c−êng trong th−¬ng nhau cïng”; “Gµ cïng mét mÑ<br /> trong cuéc ®Êu tranh chèng chäi víi chí hoµi ®¸ nhau”. Theo truyÒn thuyÕt<br /> thiªn nhiªn cña con ng−êi ViÖt Nam. Hä Hång Bµng th× mäi ng−êi ViÖt Nam<br /> ®Òu lµ con ch¸u cña L¹c Long Qu©n vµ<br /> Thø t− lµ t− t−ëng tù hµo d©n téc. ¢u C¬, cïng sinh ra tõ mét c¸i bäc. ý<br /> Tuy ViÖt Nam lµ n−íc nhá nh−ng ng−êi nghÜa cña truyÒn thuyÕt nµy lµ sù<br /> ViÖt Nam l¹i tù hµo vÒ d©n téc m×nh. khuyªn r¨n mäi ng−êi ViÖt Nam cÇn<br /> NhiÒu triÒu ®¹i ®· ®Æt tªn n−íc cã ch÷ ®ïm bäc nhau nh− anh em trong mét<br /> §¹i, nghÜa lµ tù nhËn ViÖt Nam lµ n−íc nhµ. Ng−êi ViÖt Nam cã phong tôc cóng<br /> lín (§¹i Cå ViÖt, §¹i ViÖt, §¹i Ngu, §¹i giç. §Õn ngµy mÊt cña tæ tiªn, con ch¸u<br /> Nam). TrÇn B×nh Träng khi bÞ ®Þch b¾t tæ chøc cóng gia tiªn ®Ó t−ëng nhí ®Õn<br /> vµ bÞ ®Þch dô dç mua chuéc ®· tuyªn bè ng−êi ®· mÊt vµ ®Ó cñng cè t×nh ®oµn<br /> r»ng “Ta thµ lµm ma n−íc Nam cßn h¬n kÕt cña nh÷ng ng−êi ®ang sèng. Phong<br /> lµm v−¬ng ®Êt B¾c”. Th¸i ®é ®ã cña «ng tôc nµy kh«ng chØ ¸p dông cho mçi gia<br /> kh«ng chØ thÓ hiÖn t− t−ëng tù c−êng ®×nh, mçi dßng hä mµ cßn cho c¶ Tæ<br /> d©n téc mµ cßn thÓ hiÖn t− t−ëng tù hµo quèc, gäi lµ Quèc giç (“Dï ai ®i ng−îc vÒ<br /> d©n téc. ViÖt Nam lµ n−íc nhá bªn c¹nh xu«i. Nhí ngµy giç Tæ mïng m−êi th¸ng<br /> n−íc Trung Quèc réng lín. Ng−êi Trung ba”). Phong tôc tæ chøc giç c¸c vua<br /> Quèc rÊt tù hµo vÒ d©n téc m×nh. Lßng Hïng cã ý nghÜa cñng cè t×nh ®oµn kÕt<br /> tù hµo ®ã lµ tù nhiªn. Nh−ng nhiÒu cña mäi ng−êi d©n ViÖt Nam. §oµn kÕt<br /> ng−êi Trung Quèc l¹i coi ViÖt Nam lµ lµ mét ®Æc ®iÓm trong v¨n hãa chÝnh trÞ<br /> d©n téc man di víi nghÜa thÊp kÐm vÒ cña ng−êi ViÖt Nam. Nhê cã ®oµn kÕt<br /> v¨n hãa. NguyÔn Tr·i kh¼ng ®Þnh r»ng nªn d©n téc ViÖt Nam míi cã ®ñ søc<br /> 14 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11.2012<br /> <br /> <br /> m¹nh ®Ó ®¹t ®−îc nhiÒu kú tÝch trong hÖ t− t−ëng kh¸c, t− t−ëng nh©n nghÜa<br /> ®Êu tranh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc. ®· ¶nh h−ëng s©u ®Ëm ®Õn lèi sèng cña<br /> con ng−êi ViÖt Nam. Tuy nhiªn, t−<br /> Thø s¸u lµ t− t−ëng nh©n nghÜa. t−ëng nh©n nghÜa cña con ng−êi ViÖt<br /> Nh©n nghÜa lµ mét gi¸ trÞ v¨n hãa Nam cßn ®−îc h×nh thµnh trong qu¸<br /> truyÒn thèng cña c¸c d©n téc trªn thÕ tr×nh ®Êu tranh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc<br /> giíi. §èi víi ng−êi ViÖt Nam, nh©n l©u dµi, v× thÕ nã kh«ng hoµn toµn ®ång<br /> nghÜa lµ phÈm chÊt ®¹o ®øc quan träng nhÊt víi t− t−ëng nh©n nghÜa cña c¸c<br /> hµng ®Çu cña con ng−êi. Ng−êi ViÖt d©n téc kh¸c.<br /> Nam sèng hoµ thuËn, ®oµn kÕt, thñy<br /> chung, cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi x· héi. Thø b¶y lµ t− t−ëng lÊy d©n lµm<br /> Lèi sèng ®ã thÓ hiÖn ë nh÷ng c©u ng¹n gèc. D©n kh¸c víi vua vµ quan. Trong<br /> ng÷ nh− “l¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch”, “th−¬ng mèi quan hÖ gi÷a d©n víi vua vµ quan<br /> ng−êi nh− thÓ th−¬ng th©n”, “uèng th× Nho gi¸o cho r»ng d©n lµ quý (“d©n<br /> n−íc nhí nguån”, “¨n qu¶ nhí kÎ trång vi quý, x· t¾c thø chi, qu©n vi khinh”).<br /> c©y”. C©u ng¹n ng÷ cña ng−êi ViÖt T− t−ëng ®ã cña Nho gi¸o ph¶n ¸nh<br /> Nam “th−¬ng ng−êi nh− thÓ th−¬ng ®óng vai trß quyÕt ®Þnh cña d©n ®èi víi<br /> th©n” thËm chÝ cßn ®Ëm tÝnh nh©n lÞch sö v× “®Èy thuyÒn lµ d©n, lËt thuyÒn<br /> nghÜa h¬n c©u nãi cña Khæng Tö “®iÒu còng lµ d©n”. Tr−íc khi tiÕp thu Nho<br /> g× m×nh kh«ng muèn th× ®õng lµm cho gi¸o th× ng−êi ViÖt Nam ®· cã t− t−ëng<br /> ng−êi” (kû së bÊt dôc, vËt thi − nh©n); lÊy d©n lµm gèc. TruyÖn Th¸nh Giãng<br /> bëi v× khi “th−¬ng ng−êi nh− thÓ chøa ®ùng t− t−ëng lÊy d©n lµm gèc bëi<br /> th−¬ng th©n” th× ®−¬ng nhiªn chóng ta v× ý nghÜa cña truyÖn nµy lµ ë chç, d©n<br /> sÏ kh«ng lµm cho ng−êi kh¸c c¸i ®iÒu cã søc m¹nh to lín; nhµ n−íc cÇn ph¶i<br /> mµ chóng ta kh«ng muèn ng−êi kh¸c dùa vµo søc m¹nh cña d©n th× míi b¶o<br /> lµm cho m×nh. NguyÔn Tr·i lµ mét vÖ ®−îc ®Êt n−íc. T− t−ëng lÊy d©n lµm<br /> trong nh÷ng ng−êi tiªu biÓu cho t− gèc ®−îc TrÇn Quèc TuÊn tiÕp thu vµ<br /> t−ëng nh©n nghÜa. Víi t− c¸ch nhµ ho¹t ph¸t triÓn khi cho r»ng, søc m¹nh ®Ó<br /> ®éng chÝnh trÞ, NguyÔn Tr·i chñ tr−¬ng chiÕn th¾ng ngo¹i x©m lµ “vua t«i ®ång<br /> “lÊy ®¹i nghÜa th¾ng hung tµn”, “lÊy chÝ lßng, anh em hßa môc, c¶ n−íc gãp søc”;<br /> nh©n thay c−êng b¹o”, “phµm m−u viÖc “khoan th− søc d©n lµm kÕ s©u rÔ bÒn<br /> lín ph¶i lÊy nh©n nghÜa lµm gèc, nªn gèc - th−îng s¸ch ®Ó gi÷ n−íc”. T−<br /> c«ng to ph¶i lÊy nh©n nghÜa lµm ®Çu”; t−ëng lÊy d©n lµm gèc còng thÓ hiÖn<br /> ®èi víi kÎ thï khi ®· ®Çu hµng th× “téi ®Ëm nÐt ë NguyÔn Tr·i. Bëi v× theo «ng,<br /> lín téi nhá ®Òu tha hÕt”, “më l−îng hiÕu d©n m¹nh nh− n−íc; nguyªn nh©n lµm<br /> sinh”. Nh÷ng ng«i ®Òn ®−îc x©y dùng ë cho nhµ TrÇn bÞ mÊt lµ do “mÆc d©n<br /> n¬i t«n nghiªm ®Ó thê c¸c vÞ thµnh khèn khæ, d©n o¸n mµ kh«ng biÕt, chØ<br /> hoµng, c¸c bËc anh hïng d©n téc cã ham vui ch¬i ®¾m ®uèi töu s¾c”; nguyªn<br /> c«ng më ®Êt, dùng lµng, ®¸nh giÆc gi÷ nh©n lµm cho nhµ Hå bÞ mÊt lµ do “lÊy<br /> n−íc còng lµ biÓu hiÖn cña t− t−ëng gian trÝ mµ hiÕp lßng d©n”, “thuÕ m¸<br /> nh©n nghÜa cña ng−êi ViÖt Nam. Nh©n phiÒn, lao dÞch nÆng”, “ch¼ng nghÜ ®Õn<br /> nghÜa lµ mét t− t−ëng quan träng cña khæ d©n”; “ViÖc nh©n nghÜa cèt ë yªn<br /> Nho gi¸o. Th«ng qua Nho gi¸o vµ nhiÒu d©n”; cÇn ph¶i “khiÕn cho trong th«n<br /> C¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng… 15<br /> <br /> cïng xãm v¾ng kh«ng mét tiÕng o¸n cßn rÊt trÎ. Nh÷ng ng−êi ®ç ®¹t cao<br /> sÇu, ®ã lµ c¸i gèc cña nh¹c”; ph¶i “lÊy ®−îc ghi vµo bia ®¸ ®Ó lµm g−¬ng cho<br /> ®iÒu lo l¾ng cña d©n sinh lµm ®iÒu lo mu«n ®êi, ®−îc triÒu ®×nh ban th−ëng,<br /> thiÕt kû”; ph¶i “th−¬ng yªu d©n chóng, träng dông; khi vinh quy b¸i tæ ®−îc<br /> nghÜ lµm nh÷ng viÖc khoan d©n”. Vua nh©n d©n ®ãn r−íc träng thÓ. V× hy väng<br /> vµ quan lµ nh÷ng ng−êi cai trÞ d©n; hiÒn tµi sÏ ®−îc träng dông nªn c¸c gia<br /> nhiÒu ng−êi dÔ cã t− t−ëng coi khinh ®×nh th−êng ®ãn thÇy vÒ d¹y con c¸i<br /> d©n; chØ khi cÇn ph¶i dùa vµo d©n ®Ó hoÆc cè ®Çu t− cho con c¸i ®−îc ®i häc ®Ó<br /> thùc hiÖn môc ®Ých nµo ®ã cña m×nh thµnh hiÒn tµi. Dïi mµi kinh sö Nho<br /> (ch¼ng h¹n ®Ó chèng giÆc ngo¹i x©m) th× gi¸o ®Ó ra lµm quan lµ −íc m¬ cao nhÊt<br /> hä míi cã t− t−ëng lÊy d©n lµm gèc; cßn cña nam thanh niªn. LÊy ®−îc chång<br /> khi ®¹t ®−îc môc ®Ých råi th× hä l¹i Nho sinh lµ −íc m¬ lín nhÊt cña c¸c c«<br /> quªn d©n. C¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ë g¸i con nhµ lµnh. “Ch¼ng tham réng c¶<br /> ViÖt Nam do th−êng xuyªn ph¶i ®èi phã ao liÒn. Tham v× c¸i bót, c¸i nghiªn anh<br /> víi giÆc ngo¹i x©m vµ víi thiªn tai nªn ®å”; ®ã lµ quan niÖm cña phô n÷ vÒ<br /> cÇn ph¶i dùa vµo d©n vµ tõ ®ã dÔ h×nh ng−êi chång lý t−ëng cña m×nh. Nhê cã<br /> thµnh t− t−ëng lÊy d©n lµm gèc. t− t−ëng träng dông hiÒn tµi nªn ®Êt<br /> n−íc ®· cã nhiÒu danh nh©n v¨n hãa; ®·<br /> Thø t¸m lµ t− t−ëng träng dông t¹o nªn nh÷ng kú tÝch t−ëng nh− kh«ng<br /> hiÒn tµi. HiÒn tµi lµ tinh hoa cña v¨n thÓ lµm ®−îc.<br /> hãa d©n téc. Mét d©n téc tù hµo vÒ nÒn<br /> V¨n hãa chÝnh trÞ cña ViÖt Nam cã<br /> v¨n hiÕn cña m×nh th× d©n téc ®ã ph¶i<br /> lÞch sö hµng ngµn n¨m. Trong qu¸ tr×nh<br /> cã t− t−ëng träng dông hiÒn tµi. Th©n<br /> x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt n−íc l©u dµi,<br /> Nh©n Trung, mét danh th©n nhµ Lª,<br /> ng−êi ViÖt Nam ®· tiÕp thu tinh hoa<br /> cho r»ng, “HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ quèc<br /> v¨n hãa chÝnh trÞ cña nh©n lo¹i vµ ®·<br /> gia, nguyªn khÝ thÞnh th× thÕ n−íc<br /> t¹o nªn nhiÒu t− t−ëng gi¸ trÞ. V¨n hãa<br /> m¹nh mµ v−¬n cao nguyªn khÝ suy th×<br /> chÝnh trÞ truyÒn thèng cña ViÖt Nam<br /> thÕ n−íc yÕu mµ xuèng thÊp”. C©u nãi<br /> ngoµi c¸c t− t−ëng nãi trªn, cßn nhiÒu<br /> ®ã thÓ hiÖn râ nÐt t− t−ëng träng dông<br /> t− t−ëng gi¸ trÞ kh¸c. Nh÷ng gi¸ trÞ Êy<br /> hiÒn tµi cña ng−êi ViÖt Nam. T− t−ëng<br /> lµ tµi s¶n tinh thÇn v« gi¸ ®ang gãp<br /> nµy thÓ hiÖn ë chç, trong 4 h¹ng ng−êi<br /> phÇn t¹o nªn søc m¹nh cho ViÖt Nam<br /> cña x· héi lµ sÜ, n«ng d©n, c«ng nh©n,<br /> trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ héi nhËp<br /> th−¬ng nh©n th× “sÜ” ®−îc ng−êi ViÖt<br /> quèc tÕ.<br /> Nam coi träng h¬n c¶, tiÕp ®ã míi lµ<br /> n«ng d©n, råi c«ng nh©n vµ cuèi cïng lµ<br /> th−¬ng nh©n. Nhµ n−íc phong kiÕn ViÖt<br /> Nam th−êng lÖ cø vµi n¨m l¹i tæ chøc Tµi liÖu tham kh¶o<br /> c¸c kú thi ®Ó chän ra nh÷ng ng−êi tµi.<br /> 1. Hå ChÝ Minh. Toµn tËp (tËp 6). H.:<br /> Ng−êi tµi giái ®−îc chän bÊt kÓ lµ giµ<br /> ChÝnh trÞ quèc gia, 2002.<br /> hay trÎ, xuÊt th©n tõ tÇng líp giµu sang<br /> hay tÇng líp nghÌo hÌn. HÇu hÕt quan 2. TrÇn V¨n Giµu. Gi¸ trÞ tinh thÇn<br /> chøc trong bé m¸y nhµ n−íc ®Òu lµ truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam.<br /> ng−êi cã häc, trong sè ®ã nhiÒu ng−êi H.: Khoa häc x· héi, 1980.<br />