CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐẶT ỐNG THÔNG DẠ DÀY

Chia sẻ: Nguyen UYEN | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

113
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo chuyên ngành y khoa - Giáo trình, bài giảng y khoa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐẶT ỐNG THÔNG DẠ DÀY

ðT NG THÔNG D DÀY (Nasogastric tube – NG) – ð i tư ng Sinh viên ða khoa M C TIÊU H C T P Sau khi h c xong bài này, sinh viên có kh năng 1. Trình bày ñư c m c ñích, ch ñ nh và ch ng ch ñ nh c a ñ t thông d dày 2. Mô t ñư c cách ño trư c khi ti n hành ñ t ng thông d dày và phương pháp ki m tra ng thông d dày sau khi ñ t xong 3. Li t kê tai bi n khi ñ t ng thông d dày và các bư c c a quy trình ñ t ng thông d dày 4. Áp d ng ñư c quy trình ñ t ng thông d dày. N I DUNG I. ð I CƯƠNG 1. Gi i ph u – sinh lý d dày D dày là ño n phình to nh t c a ng tiêu hóa, n i gi a th c qu n và tá tràng, n m sát v i vòm hoành trái, sau cung sư n và vùng thư ng v trái. V m t gi i ph u, d dày ñư c chia làm 3 ph n chính: ñáy v (fundus), thân v (corpus) và hang v (antrum). Xét v mô h c, r t khó phân bi t vùng ñáy v và thân v . vùng hang v , m t ñ cơ trơn tăng lên ñáng k . Hình th ngoài c a d dày g m có 2 thành trư c và sau, 2 b cong v l n (Greater Curvature) và nh (Lesser Curvature) , v i 2 ñ u tâm v (Cardia) trên và môn v (Pylorus) dư i. D dày cũng như các ph n khác c a ng ti u hóa, ñư c c u t o b i 3 l p: l p niêm m c (the mucosal), l p cơ (the muscularis) và màng thanh d ch (serosal). L p cơ c a d dày cũng ñư c chia thành 3 l p nh khác nhau: l p cơ d c, l p cơ vòng và l p cơ chéo (hình 1). L p cơ chéo ch ñư c tìm th y vùng ñáy v và b g n c a b cong nh c a thân v Trương Quang Trung, MSc., RN., 1 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
C u trúc c a l p cơ d dày: A – L p cơ d c (vùng mà nh ng th cơ d c b t ñ u phân chia, ñư c ñánh d u ñen); B—L p cơ vòng; C—L p cơ chéo. D dày có m t h th ng tư i máu r t phong phú: bên ph i là ñ ng m ch vành – v , ñ ng m ch chính c a d dày, bên trái là ñ ng m ch d dày m c n i. Các ñ ng m ch bên và bên trái thư ng n i v i nhau ñ t o nên vòng ñ ng m ch c a b cong l n. Vi c phân b th n kinh d dày g m h giao c m và các dây th n kinh ph v . Dây th n kinh ph v c a d dày r t quan tr ng, vì nó v a là dây th n kinh v n ñ ng c a d dày, v a là dây th n kinh kích thích các tuy n c a d dày ñ ti t ra acid chlohydric. Các ch c năng c a d dày: • Ch a ñ ng: D dày ñư c c u t o v i các n p g p gi ng như h p ñàn accordion, do ñó d dày có th ch a ñư c 2 – 4 lít th c ăn. Vi c ch a t m th i này là c n thi t b i vì th c ăn c n th i gian ñ tiêu hóa và chuy n hóa th c ăn. • Nhào tr n: d dày th c hi n nhi m v nhào tr n th c ăn v i nư c và d ch v ñ t o ra m t d ng d ch ñư c g i là dư ng ch p (Chyme) • Phá v liên k t b ng cơ h c: Thông qua s ho t ñ ng c a 3 l p cơ c a d dày, d dày co bóp ñ nhào tr n và phân chia th c ăn ra nhi u m nh nh . Thêm vào ñó, acid HCl làm bi n tính c a protein và phá v màng b o v bên ngoài gi a các t bào. Và acid HCl cũng tiêu di t ph n l n các vi khu n ñi kèm v i th c ăn. • Phá v liên k t b ng hóa h c: Các phân t protein b phá v v m t hóa h c dư i tác ñ ng c a enzyme pepsin d dày. • Ki m soát s v n chuy n dư ng ch p t d dày xu ng ru t, b ng s ñóng m c a cơ th t môn v . II. TH THU T ð T NG THÔNG D DÀY 1. ð nh nghĩa: ð t ng thông d dày là th thu t ñưa ng thông b ng cao su ho c b ng nh a qua ñư ng mi ng ho c mũi vào d dày. 2. M c ñích c a k thu t ñ t ng thông d dày ng thông d dày ñư c s d ng cho các m c ñích a. Nuôi dư ng ñ i v i nh ng ngư i b nh hôn mê, b t t nh ho c không tiêu hóa hi u qu dinh dư ng b ng ñư ng u ng. b. Gi m áp l c và d n lưu d ch ti t d dày sau ph u thu t ñư ng tiêu hóa. c. L y d ch d dày làm xét nghi m trong ch n ñoán viêm loét ñư ng tiêu hóa, xét nghi m d ch d dày. d. R a, làm s ch d dày trong các trư ng h p ng ñ c các ch t, thu c và thu c tr sâu b ng ñư ng u ng. Trương Quang Trung, MSc., RN., 2 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
e. Ki m tra s có m t c a máu trong d dày, theo dõi ch y máu d dày, s tái phát c a ch y máu d dày. Các lo i ng thông d dày ñư c dùng hi n nay ng thông Levin: ñư c s d ng ñ nuôi dư ng, l y d ch d dày làm xét nghi m, gi m a. áp l c trong d y dày sau ph u thu t ñư ng tiêu hóa b. ng thông Salem: ñư c s d ng ñ nuôi dư ng, l y d ch d dày làm xét nghi m, gi m áp l c trong d y dày sau ph u thu t ñư ng tiêu hóa, và r a d dày. ng thông Faucher: ñư c s d ng trong trư ng h p r a d dày, ñ t qua ñư ng mi ng. c. ðư ng tiêu hóa ñư c coi là khu v c s ch, không ph i là vô khu n. Do ñó quá trình ñ t ng thông d dày là m t k thu t s ch. K thu t này ch ñư c ti n hành vô khu n trong trư ng h p có k t h p v i ph u thu t ñư ng tiêu hóa. 3. Ch ñ nh và ch ng ch ñ nh c a ñ t ng thông d dày 3.1. Ch ñ nh Hút dich – Gi m áp l c trong ng tiêu hóa - Các b nh v d dày: viêm loét, ung thư d dày, tá tràng,.. - Nghi ng lao ph i tr em: vì tr em nh khi ho không kh c ñ m ra mà thư ng nu t vào, nên l y dich d dày ñ tìm tr c khu n lao. - Các trư ng h p chư ng b ng (sau m , viêm t y c p) - Ngư i b nh m ñư ng tiêu hóa - M có gây mê - Li t ru t Nuôi dư ng: - Tr ñ non, ph n x mút, nu t kém - Hôn mê, co gi t - D d ng ñư ng tiêu hóa n ng - Ăn b ng mi ng có nguy cơ suy hô h p ho c ng t R a d dày 3.2. Ch ng ch ñ nh: - T n thương vùng hàm m t - B nh th c qu n: co th t, chít h p, phình tĩnh ñông, m ch th c qu n. - T n thương th c qu n: U, rò, b ng th c qu n, d dày do acid ki m m nh , teo th c qu n. - Nghi th ng d dày - Áp xe thành h ng 3.3. Tai bi n - Tai bi n ch y u c a vi c ñ t ng thông d dày bao g m ñ t nh m vào ñư ng th c a ngư i b nh. - ð ng th i trong khi ñ t ng thông d dày, ngư i b nh có th nôn và bu n nôn, có th gây s c d ch vào ñư ng th . ðo ñó, máy hút và các v t liêu, phương ti n c n thi t luôn s n sàng khi c n thi t. - T n thương vùng m t. III. QUY TRÌNH K THU T ð T NG THÔNG D DÀY 1. Chu n b 1.1. Chu n b ñ a ñi m Trương Quang Trung, MSc., RN., 3 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
ð t ng thông d dày có th làm phòng th thu t ñ i v i ngư i b nh kh e m nh, t nh táo nhưng thư ng ñư c làm b nh phòng c n ph i có bình phong che kín ñ không nh hư ng t i ngư i b nh n m bên c nh. 1.2. Chu n b d ng c - Xe tiêm/ xe th thu t 2 t ng. ng thông Levin: tùy theo ñ tu i mà chu n b các c khác nhau. Ngư i l n: 14 – - 18F; tr em: 5 – 10F. - Khay ch nh t. - Panh kocher và ng c m panh - Khay qu ñ u - G c vô trùng - Bơm tiêm 20 ml, 50 ml, máy hút (n u có) - C c ñ ng nư c chín ñ cho ngư i b nh súc mi ng, Khăn m t - D u nh n - Băng dính - Găng tay - T m nilon ng nghi m, giá ñ ng ng nghi m (n u c n) - - ng nghe - Bát k n - H p thu c ch ng shock - B ño huy t áp - Gi y xét nghi m 1.3. Chu n b ngư i b nh - Xem h sơ b nh án r i ñ n giư ng ngư i b nh ñ i chi u và thông báo cho ngư i b nh ho c ngư i nhà ngư i b nh bi t th thu t s p làm. ð ng viên an i ngư i b nh an tâm, gi i thích cho ngư i b nh th thu t s p làm. - ð t ngư i b nh tư th n a n m n a ng i (b nh nhân t nh) ho c n m nghiêng bên trái, ñ u th p (b nh nhân hôn mê). - ð i v i trư ng h p l y d ch làm xét nghi m ñ ch n ñoán b nh d dày tá tràng, d n ngư i b nh nh n ăn trư c 12 gi . 2. Ti n hành qui trình Các bư c ti n hành Nguyên nhân R a tay thư ng quy, mang găng. 1 Gi m vi c lây truy n VK Chu n b d ng c ñ y ñ . T o ñi u ki n thu n l i cho 2 vi c th c hi n qui trình Chu n b ngư i b nh.(gi i thích, ñ ng viên, hư ng Ch n an, khuy n khích ngư i 3 d n, ñ t tư th ngư i b nh: n m ñ u th p ho c ng i, b nh h p tác. m t nghiêng v 1 bên, tr i nilon và ñ t khay qu ñ u dư i c m ngư i b nh). ðo, ñánh d u ng thông và bôi trơn ñ u ng thông Xác ñ nh chi u dài c n thi t 4 ñ ng thông vào t i d dày (kho ng 5 cm). Trương Quang Trung, MSc., RN., 4 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
ðo ng thông: kho ng cách t cánh mũi, ñ n dái tai, ñ n mũi c. ðưa ng thông vào d dày qua ñư ng mũi: 5 5.1. ðưa nh nhàng ñ u ng thông vào l mũi theo hư ng Gi m ph n ng bu n nôn, ch ch lên trên theo ñư ng ñi c a l mũi kho ng 10-12 nôn. cm. B nh nhân th y tho i mái 5.2. ð y ng thông vào t ng ño n theo nh p nu t c a ngư i b nh ñ n ñi m ñánh d u. Ki m tra xem ng ñã vào ñúng d dày chưa (3 cách) 6 6.1. Dùng bơm tiêm bơm m t lư ng khí kho ng 30 ml, ñ ng th i ñ t loa ng nghe trên vùng thư ng v c a ngư i b nh, nghe ti ng s c c a khí qua nư c. ð m b o ng thông ñã ñ t ñúng trong d dày 6.2 Dùng bơm tiêm hút d ch trong d dày. 6.3 Nhúng ñ u ngoài ng thông vào c c nư c s ch. C ñ nh ng thông: C t 1 ño n băng dính 7 x 3cm, xé ð phòng ng thông b tu t ra 7 r c 1/2 chi u dài c a băng dính. Ph n băng dính chưa ngoài, không n m trong d b xé ñư c ñính vào mũi c a BN, ph n còn l i ñư c dày. cu n quanh ng thông d dày Trương Quang Trung, MSc., RN., 5 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
8 Rút ng thông: 8.1 Tháo băng dính c ñ nh 8.2 K p ho c g p ng thông l i r i rút ng thông t t . Giúp ngư i b nh n m l i tư th tho i mái, v sinh m t, - Gi m s lo l ng c a ngư i 9 mi ng và ñánh giá tr ng thái chung. b nh - Giúp cho vi c ghi h sơ 10 Thu d n d ng c . Ghi h sơ. 11 Ghi l i vi c th c hi n th thu t và t o ñi u ki n thu n l i trong quá trình theo dõi ngư i b nh. Ti p t c theo dõi ngư i b nh và báo bác s (n u c n). 12 Th i gian hoàn thi n k thu t: 15 – 20 phút Ghi h sơ - Ghi h sơ lo i ng thông, kích c , s h p tác c a ngư i b nh trong quá trình ti n hành th thu t ñ t ng thông và phương pháp ki m tra v trí c a ng thông. - Ghi h sơ v các chăm sóc sau khi ti n hành th thu t ñ t ng thông d dày giúp cho ngư i b nh tho i mái. - Trư ng h p c n thi t: ghi l i lư ng d ch vào – ra L ưu ý • Trư ng h p s d ng máy hút ph i ñi u chính áp l c hút trư c: ngư i l n 300 mmHg, tr em 150 mmHg ho c dùng bơm tiêm ñ hút. • Trư ng h p hút d ch liên t c: ñ t áp l c hút th p hơn bình thư ng. Khi d ch không ch y ra n a ho c ngư i b nh ñ chư ng b ng thì t t máy, k p ng ho c nút ng l i. Khi hút l i ch c n m nút ng thông và l p máy vào. ð ng th i d n ngư i nhà không ñư c t ñ ng ñi u ch nh áp l c ho c rút ng thông ra. • Trư ng h p lưu ng thông, thì sau 3- 7 ngày (tùy ñi u ki n) thay ng thông và ñ i l mũi. • Không ñ không khí vào d dày trong trư ng h p bơm th c ăn và nư c. • Chú ý gi gìn v sinh mũi, răng, mi ng c a ngư i b nh. Trương Quang Trung, MSc., RN., 6 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
• Trư ng h p lưu ng thông ñ nuôi dư ng, trư c khi ti n hành cho ngư i b nh ăn qua ng thông, c n ph i ki m tra, ñ m b o ng thông n m trong d dày. Th c ăn nuôi dư ng c n ñư c nghi n nh , tránh làm t c ng thông. • ð c bi t c n theo dõi c n th n l n ăn th c ăn ñ u tiên. Tháo b ng thông d dày Các bư c ti n hành Nguyên nhân R a tay thư ng quy, mang găng. 1 Gi m vi c lây truy n VK Gi m nguy cơ sai sót tháo ng 2 Ki m tra y l nh tháo b ng thông d dày thông d dày quá s m ðánh giá tình tr ng ý th c c a ngư i b nh và Chu n b Ch n an, khuy n khích ngư i 3 ngư i b nh b nh h p tác Chu n b d ng c ñ y ñ (găng tay, khăn m t, g c, T o ñi u ki n thu n l i cho 4 Xilanh 50 ml, dung d ch NaCl 0.9%) vi c th c hi n qui trình Chu n b ñ a ñi m và ñ t b nh nhân tư th Fowler 5 T o thu n l i cho rút ông thông, gi m nguy cơ trào ngư c vào ñư ng th . H n ch tư th x u trên ngư i ñi u dư ng ðeo găng tay 6 Th c hi n k thu t s ch ð t khăn lên trên ng c b nh nhân ð m b o s s ch s và tho i 7 mái trên ngư i b nh Tháo b h th ng hút ho c h th ng d n lưu. Tháo b 8 băng dính và ghim gài c ñ nh Ki m tra v trí ng thông trư c khi rút 9 Bơm 10 – 20 ml dung d ch NaCl 0.9%, sau ñó 10 ml Làm s ch toàn b h th ng 10 d n lưu d dày, gi m nguy cơ không khí vào d dày qua ng thông trào ngư c d ch vào ñư ng th c a b nh nhân Yêu c u ngư i b nh hít th sâu và nín th trong quá T o ñi u ki n thu n l i cho 11 trình rút, t c ñ ch m, nhưng không quá 3 – 6 giây. rút ng thông. Vi c cu n ng thông làm gi m nguy cơ r t V a rút v a cu n ng thông vào tay d ch d dày t ng thông ra ngoài, Dùng g c cu n ng thông d dày và b vào nơi ñ rác 12 th i y t Cho b nh nhân súc mi ng và d ng g c, khăn m t lau Tăng cư ng s tho i mái c a 13 m t cho ngư i b nh. H tr ngư i b nh v tư th tho i ngư i b nh mái Tháo b găng và r a tay 14 Ghi chép h sơ 15 4. M t s chú ý - ð i v i ngư i già, ngư i có tu i: răng gi , v sinh răng mi ng c n ñư c chú ý trư c và sau khi ñ t ng thông d dày. - ð i v i tr em: các v t nh c n ph i ñư c b trí g n gàng ho c c ñ nh ch t b ng băng dính ñ phòng tr hít ho c nu t ph i. - ð i v i chăm sóc t i nhà: C n ñánh giá ñ nh kỳ kh năng c a các thành viên trong gia ñình ñ i v i vi c ki m tra v trí c a ñ u ng thông, qu n lý và b o qu n ng thông nuôi dư ng. Trương Quang Trung, MSc., RN., 7 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
- ð i v i chăm sóc dài h n (Long – term care): D y, hư ng d n thành viên gia ñình ho c ngư i chăm sóc ñánh giá tình tr ng dinh dư ng c a ngư i b nh và các bi n ch ng có liên quan t i vi c ñ t ng thông d dày. TÀI LI U THAM KH O ði u dư ng cơ b n (1999, trang 350 – 354; 414 – 418) 1. Bài gi ng ñi u dư ng cơ b n (2005, trang 205 – 214) 2. ði u dư ng n i khoa (1996, trang 194 – 195) 3. 4. Gi i ph u h c t p II (1993, trang 99) 5. Delmar’s Fundamental and Advanced Nursing skills (2005, 646 - 653) R A D DÀY M C TIÊU H C T P Sau khi h c xong bài này, sinh viên có kh năng 1. Trình bày ñư c 3 m c ñích c a r a d dày 2. Nêu ñư c ch ñ nh, ch ng ch ñ ch c a r a d dày 3. Nêu ñư c 5 tai bi n và các bư c c a qui trình r a d dày 4. Áp d ng ñư c các bư c c a qui trình r a d dày N I DUNG 1. ð nh nghĩa R a d dày là m t th thu t ñưa ng thông vào d dày (b ng ng cao su ho c nh a) ñ hút các ch t trong d dày ra như th c ăn, d ch v , ch t ñ c. 2. M c ñích c a k thu t r a d dày • Th i tr ch t ñ c trong d dày b ng ñư ng u ng • L y b nh ph m t d dày làm xét nghi m • Làm s ch d dày trư c khi ti n hành th thu t n i soi d dày 3. Ch ñ nh và ch ng ch ñ nh 3.1. Ch ñ nh • Ng ñ c: Ng ñ c th c ăn, thu c, hóa ch t trư c 6 gi . • Trư c ph u thu t ñư ng tiêu hóa (khi ngư i b nh ăn chưa quá 6 gi ) • Ngư i b nh h p môn v (Th c ăn, d ch v ñ ng trong d dày) • Say rư u n ng • Ngư i b nh nôn không c m • Ngư i b nh ña toan (r a d dày làm gi m d ch v ñ ng trong d dày) 3.2. Ch ng ch ñ nh • Ngư i b nh hôn mê (n u r a ph i ñ t n i khí qu n) • Ngư i b nh u ng nh m acid, ki m m nh • U, rò th c qu n, ph ng ñ ng m ch ch • Ngư i b nh th ng d dày • Ngư i b nh ng ñ c sau 6 gi • Ngư i b nh suy ki t n ng Trương Quang Trung, MSc., RN., 8 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
4. Ti n hành th thu t R a d dày h m 4.1. Chu n b d ng c • ng Faucher c 14-22 F ñư ng kính trong 6-10mm. Dài 80-150 cm. ñ u ng thông có ph u, gi a có bóng. • ng Levin dùng cho tr em (ph i có ph u) Thông thư ng ñư ng kính b ng m t n a kh u kính c a l mũi • Xe ñ y/ xe tiêm 2 t ng • Khay ch nh t. • Panh kocher và ng c m panh • Khay qu ñ u ho c túi nilon • G c vô trùng • Bơm tiêm 20 ml, 50 ml, • D u nh n • ng nghe • Băng dính • Găng tay (n u c n) • Máy hút (n u có) • B d ng c ñ t n i khí qu n, canuyl Gueldel • Ca múc nư c • C c ñ ng nư c chín ñ cho ngư i b nh súc mi ng • Khăn m t • T m nilon • Thùng ho c xô ñ ng nư c r a s ch • Thùng ñ ng nư c b n • Áo khoác nilon • ng nghi m, giá ñ ng ng nghi m (n u c n) • Bát k n 4.2. Chu n b dung d ch Dung d ch NaCl 0,9% ho c nư c có pha mu i (1 lít cho 5g ho c 1 thìa cà phê mu i), m (37 - 40oC) ho c l nh tùy ch ñ nh 4.3. Chu n b ngư i b nh Thông báo cho ngư i b nh bi t th thu t s p ti n hành. ð ng viên, an i ngư i b nh an tâm, h p tác v i ngư i ñi u dư ng trong khi ti n hành th thu t (trư ng h p ngư i b nh là tr em, c n ph i gi i thích v i b m c a tr ), hư ng d n ngư i b nh và ngư i nhà nh ng ñi u c n thi t. R a d dày thư ng ñư c làm phòng riêng, thoáng, s ch s ñ kh i nh hư ng t i ngư i b nh khác. N u làm phòng ñi u tr ph i có bình phong che kín. Chu n b tư th cho ngư i b nh: 02 tư th • Tư th ng i: ngư i b nh ng i trên gh t a, ñ u hơi ng v phía trư c, choàng nilon trư c ng c và che kin ñùi. • Tư th n m: ñ u th p, m t nghiêng v m t bên, phía trên ñ u giư ng tr i nilon, sau ñó tr i nylon phía trư c ng c ngư i b nh. Trư ng h p ngư i b nh hôn mê, ngư i b nh n m ng a có ñ t n i khí qu n. 4.4. Ti n hành th thu t Trương Quang Trung, MSc., RN., 9 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
Các bư c ti n hành Nguyên nhân R a tay thư ng quy, mang găng. 1 Gi m vi c lây truy n VK Chu n b d ng c ñ y ñ . T o ñi u ki n thu n l i cho 2 vi c th c hi n qui trình Chu n b ngư i b nh.(gi i thích, ñ ng viên, hư ng Ch n an, khuy n khích ngư i 3 d n, ñ t tư th ngư i b nh: n m ñ u th p ho c ng i, b nh h p tác. m t nghiêng v 1 bên, tr i nilon và ñ t khay qu ñ u dư i c m ngư i b nh). Xác ñ nh tình tr ng ý th c c a ngư i b nh và ño Xác ñ nh tư th c a ngư i DHST b nh Tháo b răng gi , thăm khám khoang mi ng phát hi n răng lung lay, nguy cơ gãy. Tháo b t t c nh ng v t có nguy cơ rơi vào ñư ng th c a ngư i b nh ðo, ñánh d u ng thông và bôi trơn ñ u ng thông Xác ñ nh chi u dài c n thi t 4 ñ ng thông vào t i d dày (kho ng 5 cm). ðo ng thông: kho ng cách t cánh mũi, ñ n dái tai, ñ n mũi c. 5. ðưa ng thông vào d dày: ð t canuyl mayor, ñ phòng 5.1 Ngư i b nh há mi ng BN c n ch t hàm, thít ng 5.2 ð t canuyn gi a hai hàm răng thông d dày 5.3 ðưa nh nhàng ñ u ng thông vào theo nh p nu t ñ n ñi m ñánh d u thì d ng l i Chú ý: Tuy t ñ i không ñư c ñưa ng thông thô b o 6. Ki m tra xem ng ñã vào ñúng d dày chưa (3 cách) ð m b o ng thông ñã ñ t 6.1 Dùng bơm tiêm bơm m t lư ng khí kho ng 30 ml, ñúng trong d dày ñ ng th i ñ t loa ng nghe trên vùng thư ng v c Khi hút ra ñư c m t chút d ch, a ngư i b nh, nghe ti ng s c c a khí qua nư c. ch ng t ng thông ñã n m 6.2 Dùng bơm tiêm hút d ch trong d dày. trong d dày hoàn toàn 6.3 Nhúng ñ u ngoài ng thông vào c c nư c s ch. 7. Dùng syring hút d ch d dày ra, trư c khi r a d dày và s d ng ch t ch ng ñ c. Lưu m u d ch d dày làm xét nghi m 8. C ñ nh ng thông. 9. H th p mi ng ph u t i ngang m c d dày, ñ nư c - ð phòng khí vào d dày. vào ph u (300-500ml/ l n ñ i v i ngư i l n), nâng - Tuân theo nguyên t c bình ph u cao hơn m t ph ng d dày c a ngư i b nh 15- thông nhau Trương Quang Trung, MSc., RN., 10 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
20 cm. Khi nư c trong ph u g n h t, l t úp nhanh ph u xu ng ñ nư c b n ch y ra h t (ti p t c làm nhi u l n cho t i khi nư c ch y ra s ch, trong không còn th c ăn, không còn mùi.) 10. Rút ng thông: Tháo băng dính c ñ nh. 10.1 10.2 G p ng thông l i r i rút ng thông. Giúp ngư i b nh n m l i tư th tho i mái, v sinh m t, - Gi m s lo l ng c a ngư i 11. mi ng và ki m tra l i DHST b nh - Ph c v cho vi c ghi h sơ Thu d n d ng c (D ng c ñã dùng, ñưa ñi c r và x 12. lý. Các d ng c khác s p x p vào ñúng nơi qui ñ nh) Ghi h sơ. 13. Ghi l i vi c th c hi n th thu t và t o ñi u ki n thu n l i trong quá trình theo dõi ngư i b nh. Ti p t c theo dõi ngư i b nh và báo bác s (n u c n) 14. 5. Ti n hành th thu t r a d dày h kín 5.1.D ng c : B d ng c r a d dày h th ng kín: - ng thông • ng thông Fauchet ñ u tù, có nhi u l c nh các c : S 10 ñư ng kính trong 4 cm. S 12 ñư ng kính trong 5 cm. S 14 ñư ng kính trong 6 • ng thông cho ăn: - Dây n i ch "Y" và các van ñi u ch nh ñóng m ñư ng ra ñư ng vào. Hai túi ñ ng d ch có chia v ch ño m i 50 ml: - Trương Quang Trung, MSc., RN., 11 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
• Túi trên treo cao > 1m so v i m t giư ng có dung tích 3000 ml (ñ ng nư c mu i 0,5-0,9 % ) (có chia v ch th tích • Túi dư i treo dư i m t giư ng ít nh t 30cm. (Có chia v ch th tích) - D ng c m mi ng. - Canun Guedel và các d ng c khác Trương Quang Trung, MSc., RN., 12 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
5.2. Chu n b b nh nhân: tương t h th ng m 5.3. Chu n b nhân viên làm th thu t: ðã ñư c ñào t o k thu t RDD, ñ i mũ, ñeo kh u trang, ñi găng tay s ch. - C n 2 ngư i: m t ngư i ñ t xông d dày, c ñ nh xông, xoa b ng trong quá trình r a. - M t ngư i ñi u ch nh lư ng nư c vào ra. Khi BN ph i bóp bóng: thêm ngư i th ba. - 5.4. Quy trình k thu t: 1. Tương t quy trình ñ t ng thông d dày, t bư c 1 ñ n bư c 7 (ñ t ng thông d dày ñư ng mũi) ho c bư c 1 – ñ n bư c 8 (r a d dày) 2. N i h th ng RDD - ñ u ngoài ng xông. N i ng ch "Y" vào ñ u ngoài ng xông. - N i hai túi vào hai ñ u còn l i c a ch "Y". - + Túi ñ ng d ch vào treo cao trên m t giư ng 0,8-1m. + Túi ñ ng d ch ra ñ t th p hơn m t giư ng 3. Ti n hành r a d dày − ðưa d ch vào: ðóng ñư ng ra, m khoá ñư ng vào ñ d ch ch y vào nhanh 200 ml, sau ñó khoá ñư ng d ch vào l i. − Dùng tay l c và ép vùng thư ng v ñ c n thu c và th c ăn ñư c tháo ra theo d ch. − M khoá ñư ng ra cho d ch ch y ra túi ñ ng ñ n khi h t s lư ng d ch ñưa vào, ñ ng th i l c, ép b ng ñ d ch ch y ra nhanh và ñ hơn. L y d ch làm XN ñ c ch t (kho ng 200ml). − RDD cho ñ n khi h t s lư ng c n r a (3-5 lít) ho c d ch d dày trong không còn v n thu c và th c ăn (n u 20 lít ñ n 60 lít T ng s d ch - - < 10 lít M tl nr a - 500 ml - < 250 ml Than ho t - không - Có Ép b ng - không - Có Máy hút - Có (n u c n) - Không Khác - H , gây ô nhi m xung quanh - Kín Trương Quang Trung, MSc., RN., 13 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
Không ki m soát lư ng d ch - - Ki m soát d ch vào ra d vào ra dàng D ng c t u ỳ t i n - - D ng c theo tiêu chu n - D s c ph i Gây tăng th tích tu n hoàn - 6. Ghi nh n xét vào h sơ • Ngày ….. gi …. làm th thu t • S lư ng nư c và d ch r a • Th i gian • S lư ng d ch và nư c ch y ra, màu, mùi • Tình tr ng c a ngư i b nh trư c, trong và sau khi r a • Tên ngư i th c hi n 7. L ưu ý • Khi r a d dày c n h n ch ñưa không khí vào d dày. • Trong khi r a, ph i luôn quan sát s c m t và tình tr ng ý th c c a ngư i b nh. • Ph i ng ng r a d dày ngay khi ngư i b nh kêu ñau b ng, ho c d ch ch y ra có l n máu, ñ ng th i ph i theo dõi ch t ch ngư i b nh. • Trư ng h p ngư i b nh b ng ñ c thu c tr sâu ho c cloroquin, khi r a d dày c n có s có m t c a bác sĩ. 8. Tai bi n và cách ñ phòng khi r a d dày 8.1. Nôn m a gây s c, viêm ph i do s c d ch r a ð t ngư i b nh ñúng tư th , r a theo ñúng qui trình k thu t, n u ngư i b nh hôn mê hoăch r i lo n ý th c, ph i ñ t n i khí qu n và bơm bóng chèn trư c khi ti n hành th thu t 8.2. Nh p ch m, ng t do kích thích dây th n kinh X Chu n b s n h p d ng c và thu c ch ng s c, atropin ñ c p c u k p th i. 8.3. R i lo n nư c ñi n gi i thư ng do ng ñ c nư c ho c tăng Na máu • Ng ñ c nư c: ð i v i trư ng h p nư c r a không pha mu i. X lý: L i ti u k t h p vơi truy n Na ưu trương. Phòng ng a: Ki m tra dung d ch r a trư c khi ti n hành trên ngư i b nh. • Tăng Na máu: Do m t nư c nhi u ho c pha nư c có nhi u mu i (> 9g/l). X trí: Truy n d ch l i ti u, theo dõi ñi n gi i ñ . Phòng ng a: ð m b o lư ng d ch r a ñưa vào ñ và ñúng hàm lư ng mu i c n thi t 8.4. H thân nhi t do tr i l nh: Khi th i ti t l nh, pha nư c m ñ r a d dày, sư i m cho ngư i b nh. 8.5. T n thương th c qu n d dày cho k thu t thô b o, ng thông c ng, s c c nh ho c r a trong nh ng trư ng h p u ng acid ho c ki m. Tuân th ch t ch v ch ñ nh, ch ng ch ñ nh TÀI LI U THAM KH O ði u dư ng cơ b n (1999, trang 344 – 348) 1. Bài gi ng ñi u dư ng cơ b n (2005, trang 21 – 223) 2. ði u dư ng n i khoa (1996, trang 272) 3. 4. Delmar’s Fundamental and Advanced Nursing skills (2005, 646 - 653) 5. Nasogastric Intubation, Todd W. Thomsen, M.D., Robert W. Shaffer, M.D., and Gary S. Setnik, M.D. n engl j med 354;17 www.nejm.org april 27, 2006 Trương Quang Trung, MSc., RN., 14 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
TH T ð I TRÀNG M C TIÊU Sau khi h c xong bài này, sinh viên có kh năng 1. Trình bày ñư c ñ nh nghĩa c a th t r a ñ i tràng 2. Nêu ñư c các trư ng h p áp d ng và không áp d ng c a k thu t th t r a ñ i tràng 3. Li t kê ñư c các bư c c a qui trình th t ñ i tràng 4. Áp d ng ñư c các bư c c a qui trình r a ñ i tràng N I DUNG 1. Gi i ph u – sinh lý ð i tràng là ño n ng tiêu hoa ti p theo ru t non, dài kho ng 1,5m. Ch ru t non n i v i ñ i tràng là van h i mang tràng. Manh tràng là ñ u c t c a ñ i tràng n m h ch u ph i. ð i tràng ñư c chia làm các ño n: ð i tràng lên ñi t mang tràng t i phía ph i m t dư i c a gan, r i vòng sang trái, g i là ð i tràng ngang. T i lách, ñ i tràng ngang vòng xu ng dư i tr thành ñ i tràng xu ng. T i h ch u ph i, ñ i tràng ñi th ng xu ng có hình ch S, nên g i là ñ i tràng sigmoid (sigma). ð n khoang ch u, ñ i tràng sigmoid ñi th ng xu ng, g i là tr c tràng. Tr c tràng t n cùng b i h u môn, ñư c bao quanh b i cơ th t h u môn. Hình: H tiêu hóa và ñ i tràng ð i tràng có ch c năng h p thu l i nư c và ñi n gi i. ð ng th i, ñ i tràng có nhi m v ti t ch t nhày ñ b o v và làm trơn niêm m c d dày. Trong ñ i tràng có r t nhi u vi khu n có vai trò quan tr ng trông tiêu hóa. Ngoài ra, ñ i tràng còn có ch c năng v n ñ ng ñ ñ y, tàn tr và t ng phân ra ngoài. Khi phân t i tr c tràng và làm tr c tràng căng, s gây nên hi n tư ng mót ñ i ti n 2. Th thu t th t tháo 2.1. ð nh nghĩa Th t ñ i tràng là m t phương pháp ñưa nư c, thu c ho c th c ăn vào ñ i tràng qua ñư ng h u môn nh m m c ñích tháo phân, ñi u tr ho c dinh dư ng cho ngư i b nh. Có 2 hình th c th t: th t và th t gi . Trương Quang Trung, MSc., RN., 15 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
• Th t r a là phương pháp ñưa nư c vào ñ i tràng qua ñư ng h u môn, nh m làm m m c c phân, giãn thành ru t ñ n m t m c ñ nhât ñ nh, kích thích s co bóp c a thành ru t ñ t ng phân, hơi và ch t c n bã ra ngoài. Sau khi ñã ñưa t 500 ñ n 100 ml d ch vào tr c tràng, ñ i tràng, ngư i b nh ñư c yêu c u t m th i không ñ i ti n càng lâu càng t t v i m c ñích d ch th t vào tr c tràng làm m m và tan phân. M c ñích c a th t r a ñ i tràng là o T o ñi u ki n thu n l i ñ làm s ch phân o Là n i dung chu n b trư c m ho c ch n ñoán o • Th t gi : là phương pháp ñưa dung d ch, th c ăn ho c thu c v i s lư ng nh qua h u môn vào tr c tràng, ñ i tràng nh m ñi u tr m t s b nh t i ch ñ i tràng, có th th t ñ h s t. Th t gi ñư c áp d ng ñ nuôi dư ng ngư i b nh trong trư ng h p ngư i b nh không th ăn u ng, không th nuôi dư ng b ng ñư ng tĩnh m ch (hi n này ít áp d ng do hi u qu nuôi dư ng không cao). Th t ñ i tràng là phương pháp ñơn gi n, d làm, không t n kém, nhưng ñóng góp r t nhi u l i ích trong lâm sàng, ñư c áp d ng r t nhi u trong công tác ch n ñoán và ñi u tr cho ngư i b nh. Vì v y, t t c th y thu c lâm sàng ñ u ph i n m nguyên t c và thành th o k thu t th t ñ i tràng ñ có ñư c ch ñ nh ñúng ñ n và hư ng d n cho ði u dư ng viên th c hi n ñư c t t k thu t th t ñ i tràng. 2.2. Trư ng h p áp d ng và không áp d ng 2.2.1. Trư ng h p áp d ng • Ngư i b nh b táo bón lâu ngày không ñ i ti n ñư c. • Nh ng ngư i b nh giai ño n tièn hôn mê gan: th t r a ñ t ng phân và các lo i vi khu n lên men ru t ra ngoài, gi m hi n tư ng sinh amoniac ru t và h n ch s tăng amoniac trong máu. • Trư c khi ch p Xquang m t s cơ quan vùng b ng ph i th t r a s ch: ch p b ng không chu n b , ch p th n, ch p UIV, ch p khung ñ i tràng,..v.v. • Trư c khi soi tr c tràng, ñ i tràng b ng ng soi c ng, ng soi m m • Trư c khi th t gi , • Trư c ñ • Trư c ph u thu t ñư ng tiêu hóa 2.2.2. Trư ng h p không áp d ng • Nghi ng th ng ru t • Thương hàn • Viêm ru t • T c ru t, xo n ru t • T n thương h u môn, tr c tràng 2.3. Các yêu c u v giáo d c ngư i b nh • Gi i thích lý do ph i ti n hành th t tháo ñ i v i ngư i b nh (M c ñích làm s ch phân trong ru t) • Gi i thích qui trình và các bư c liên quan trong qui trình. • Gi i thích yêu c u, m c ñ quan tr ng c a vi c t m th i không ñi ñ i ti n sau khi th t • D n dò ngư i b nh thông báo ngay cho ngư i ði u dư ng v các bi u hi n ñau vùng b ng. • Hư ng d n ngư i b nh v tư th thu n l i cho vi c th t tháo. Trương Quang Trung, MSc., RN., 16 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
3. Ti n hành th thu t th t tháo 3.1. Chu n b d ng c • Xe ñ y/ Xe tiêm hai tâng • B c th t có g n ng cao su • Kp • Canun th t ho c ng thông h u môn phù h p v i b nh nhân. Canul th ng Canul cong (dùng trong s n khoa) • N u dùng ng thông thì ph i có ng n i ti p. Nên dùng ng thông ñ th t cho b nh nhân li t và tr em. • Bình ñ ng nư c th t. Nư c chín: Tr sơ sinh và tr nh nên dùng nư c mu i sinh lý. S LƯ NG nư c th t tùy theo ch ñ nh, thông thư ng ñ i v i ngư i l n: 500 - 1.000 ml, không ñư c quá 1.500ml. ð I V I TR EM: S lư ng d ch th t tùy theo tu i. Nhưng không ñư c quá 500ml. Nhi t ñ c a d ch th t: 37-40oC • Khay qu ñ u • G c. • D u nh n, d u parafine • 1 t m nylon • V i ñ p ho c chăn. • Bô d t • Gi y v sinh • Tr treo b c th t • Bình phong che n u làm t i b nh phòng. Bô d t, dùng ñ i v i ngư i b nh ph i v sinh t i ch Các lo i d ng c khác nhau c a th t tháo 3.2. Chu n b tư th b nh nhân Thông báo cho ngư i b nh bi t th thu t s p ti n hành. ð ng viên, an i ngư i b nh an tâm, h p tác v i ngư i ñi u dư ng trong khi ti n hành th thu t (trư ng h p ngư i b nh là tr em, c n ph i gi i thích v i b m c a tr ), hư ng d n ngư i b nh và ngư i nhà nh ng ñi u c n thi t. Kéo bình phong che ñ tránh nh hư ng t i b nh nhân khác khi làm bu ng b nh. Trương Quang Trung, MSc., RN., 17 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
Hư ng d n căn d n b nh nhân nh ng ñi u c n thi t. Không th t vào gi b nh nhân ăn, ho c gi thăm b nh nhân. Chu n b tư th cho ngư i b nh: Ð t b nh nhân n m tư th thích h p tùy theo tình tr ng b nh: + Thông thư ng cho b nh nhân n m nghiêng trái. + Trư ng h p b nh nhân li t cho b nh nhân n m ng a trên bô d t, nâng cao ñ u cho b nh nhân. 3.3. Ti n hành th thu t Các bư c ti n hành Nguyên nhân R a tay thư ng quy. Gi m vi c lây truy n VK 1. T o ñi u ki n thu n l i cho Chu n b d ng c ñ y ñ 2. vi c th c hi n qui trình Chu n b b nh nhân: gi i thích, ñ ng viên, d n dò, v Ch n an, khuy n khích ngư i 3. sinh trư c (n u c n) hư ng d n tư th n m và che vùng b nh h p tác. Thu n l i cho quá trình th t h u môn b ng v i ñ p. Lót t m nilon dư i mông b nh nhân. Ngăn ng a, ñ phòng phân, 4. d ch l m b n, làm ư t ga, qu n áo 5. L p dây cao su vào b c, vào canuyn, khóa canuyl l i. Ki m tra nhi t ñ nư c th t và ñ vào b c (s lư ng theo ch 6. Nhi t ñ c a dung d ch th t ñ i v i ngư i l n: 40,5 – ñ nh) 43oC; v i tr em 37oC. Nhi t ñ nư c th t t i thi u nhi t ñ c a cơ th , ngăn ng a ñau và s không tho i mái ngư i b nh Th t tháo có k t qu cao ñ i v i dung d ch th t m. Trư ng h p nư c th t lanh, có th gây s co c ng, gây ñau b ng 7. Treo b c th t lên tr treo (cao 50-80 cm so v i m t - Không treo b c quá cao vì treo cao nư c ch y vào v i giư ng) ti n hành ñu i khí ñ ng th i ki m tra s lưu áp l c m nh gây kích thích, thông c a ng cao su và canuyn, khoá canuyn, bôi trơn tăng nhu ñ ng ru t gây c n 2/3 ñ u canuyn. tr nư c không vào sâu ñư c nh hư ng ñ n k t qu th t và làm b nh nhân khó ch u. - Vi c ñưa thêm không khí vào tr c tràng c a ngư i b nh, s gây chư ng b ng và ngư i không tho i mái b nh Mang găng 8. B v i ñ p, lau h u môn b nh nhân t trư c ra sau. 9. 10. Ti n hành th t: 10.1 Bôi trơn ñ u canuyl th t. M t tay banh h u môn ñ ng Gi m nguy cơ gây t n Trương Quang Trung, MSc., RN., 18 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
th i b o b nh nhân r n nh , tay kia ñưa nh nhàng ñ u thương h u môn, tr c tràng do vi c ñ t canuyl th t. canyl vào h u môn (chú ý khoá canuyn v phía lưng)1/3 ño n ñ u hư ng h u môn -r n, 2/3 sau hư ng Theo v trí gi i ph u c a ru t h u môn-c t s ng th ng (tr c tràng). 10.2 M khóa canuyn cho nư c t t ch y vào, theo dõi Gi m nguy cơ co c ng, gây m c nư c b c và h i c m giác c a b nh nhân. M t ñau b ng tay liên t c gi canuyn trong su t th i gian nư c ch y. Khi nư c h t trong b c, khóa canuyn l i và rút ra. 11. ðưa b nh nhân v tư th tho i mái, ñ ng viên b nh nhân - Gi m s lo l ng c a ngư i 12. b nh t m th i nh n ñ i ti n trong 15-20 phút. - Ph c v cho vi c ghi h sơ ðánh giá b nh nhân sau khi ñ i ti n. 13. 14. Thu d n d ng c . Ghi h sơ. 15. Th i gian hoàn thi n k thu t: tùy thu c vào lo i th t tháo ñư c ch ñ nh, h t kho ng 15 phút ñ i v i chu n b ngư i b nh và chu n b dung d ch th t. Ghi h sơ: - Ngày gi th t. - Dung d ch th t - s lư ng. - K t qu th t, tính ch t phân. - TÊN NGƯ I LÀM TH THU T. Lưu ý: • C n trao ñ i và hư ng d n ngư i b nh c n th n và rõ ràng trư c khi ti n hành th thu t • Th nư c trư c khi th t ñ tránh b ng cho ngư i b nh. • ðưa canuyn th t nh nhàng, ñúng k thu t tránh gây t n thương niêm m c tr c tràng, h u môn c a ngư i b nh • D ng th thu t th t tháo ngay l p t c khi Ngư i b nh kêu ñau Trương Quang Trung, MSc., RN., 19 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com
C m th y vư ng, có s c n tr khi ñưa canuyl th t vào Ch y máu • Hi n nay có m t s lo i thu c có th s d ng thay th th t tháo (Fortrans, Forlax). S d ng c n có s kê ñơn và hư ng d n c a bác sĩ. 4. Chăm sóc b nh nhân trong và sau khi th t tháo. • Trong lúc nư c vào ñ i tràng, n u b nh nhân kêu ñau b ng ho c mu n ñi ñ i ti n, ph i ng ng ngay không cho nư c ch y vào và báo bác sĩ. • Thay qu n áo, khăn tr i giư ng n u ư t • Theo dõi tình tr ng chung (m ch, huy t áp, nh p th , nhi t ñ ) ñ phát hi n nh ng thay ñ i b t thư ng sau th t (ñau b ng). 5. Ghi chú 5.1. Ngư i già, ngư i có tu i: • ð i v i ngư i già, ngư i có tu i có th có nh ng t n thương và b nh t t nh hư ng t i v n ñ di chuy n, ñi l i. ðo ñó, h có th g p nh ng khó khăn ñ i v i tư th n m nghiêng, co chân, cũng như khó khăn khi di chuy n, ñi t i nhà v sinh. • Ngư i b nh nên ñư c khuy n khích gi và duy trì tư th trong th i gian ti n hành th thu t, thêm vào ñó bô d t và các phương ti n khác nên s n sàng, khi c n thi t. • Ngư i già, ngư i có tu i có th b ñi c, không nghe rõ nh ng hư ng d n v i ti ng nói nh . C n trao ñ i và hư ng d n ngư i b nh v i ti ng nói to, ho c vi t ra gi y các thông tin c n thi t. • Nên ti n hành th thu t phòng riêng ñ b o v s riêng tư và s tôn tr ng ñ i v i ngư i b nh 5.2. Tr nh • Tr em có th không hi u t i sao ph i th t tháo, do ñó các cháu có th s hãi. Nên ñ cho b m c a tr bên c nh trong khi ti n hành th thu t, ñ làm gi m s s hãi, lo l ng tr và tăng cư ng s h p tác. • ð m b o v nhi t ñ c a nư c th t ñ ngăn ng a t n thương ho c làm cho tr không tho i mái. • Canuyl th t c n ph i ñư c bôi trơn c n th n, và ch ñư c ñưa sâu vào 7,5 cm tr em, và t 2,5 – 3,7 cm tr sơ sinh. • Chú ý t i s lư ng d ch th t cho tr em, ñ ng th i ch s d ng dung d ch ñ ng trương khi th t cho tr em. 5.3. Chăm sóc dài h n (Long-term care) • Táo bón là m t trong các v n ñ ch y u ñ i v i chăm sóc dài h n. Nh ng ngư i b nh có nguy cơ c n ph i ñư c theo dõi ñ i v i thói quen ăn u ng và ñ i ti n. • V n ñ tâm lý c a ngư i b nh thư ng nh hư ng t i thói quen ăn u ng và ñ i ti n c a ngư i b nh trong chăm sóc dài h n. Khi ngư i b nh c m th y không tho i mái v tâm lý và ch u các tác ñ ng tâm lý khác, ñi u này có th nh hư ng t i v n ñ ăn u ng và ñ i ti n c a ngư i b nh. TÀI LI U THAM KH O • ði u dư ng cơ b n (1999, trang 363 - 368) • Bài gi ng ñi u dư ng cơ b n (2005, trang 224 – 237) • ði u dư ng n i khoa (1996, trang 197 – 198) • Gi i ph u h c t p II (1993, trang 168) • Delmar’s Fundamental and Advanced Nursing skills (2005, 762 - 774) Trương Quang Trung, MSc., RN., 20 Faculty of Nursing & Midwifery, Hanoi Medical University trunghuyen@hotmail.com