Các quan Thứ-Sử, Thái-Thú – Phần 1
Đặng-Huân
Người Nam-Dương, ông nội của Tây-Hoa-Hầu Đặng-Thần, đời Hậu-Hán
làm chức Châu-Mục ở Giao-Châu.
Ích-Cư-Xương
Con của Cư-Ông, trong năm Ngũ-Phụng thứ 5 (1) , làm Thứ-sử quận Giao-
Châu.
Đặng-Nhượng
Thân-thế thế nào chưa rõ, nhưng theo sách sử-ký của đời vua Quang-Võ
trong Hậu-Hán-Thư, thời trong thời Vương-Mãng, các quận Giao-Chỉ, đều
đóng cửa tự giữ lấy, có Sầm-Bành ngày thường có tình thân-mật với Đặng-
Nhượng làm quan Mục ở đất Giao-Chỉ, đưa thư cho Nhượng, Nhượng bèn
suất cả các Thái-Thú ở các quận, sai sứ đem lễ-vật về cống-hiến, sau đó đều
được phong tước hầu.
Tích-Quang
Người Hán-Trung, trong thời vua Bình-Đế, làm Thái-Thú đất Giao-Chỉ, lấy
lễ-nghĩa dạy dân.
Nhậm-Diên
Tự là Trường-Tồn, mới 12 tuổi đã thông hiểu Kinh Thi, Kinh Dịch, Kinh
Xuân-Thu, nổi tiếng trong trường Thái-Học, người ta gọi là Nhâm-Thánh
Đồng, nghĩa là Ông thánh con nít họ Nhâm. Đầu niên hiệu Kiến-Võ (25 sau
Công-Nguyên), làm Thái-Thú quận Cửu-Chân. Theo phong-tục tập-quán thì
dân Cửu- Chân chỉ làm nghề đánh cá và săn thú, chứ không biết cày cấy.
Nhâm-Diên dạy dân vỡ đất hoang, trồng lúa, đất mỗi năm mỗi mở rộng
thêm, dân được no đủ giàu có. Còn hạng dân nghèo không có tiền cưới vợ,
thì Nhâm-Diên bắt từ quan Trưởng-Sử trở xuống phải chịu bới lương bổng
để giúp kẻ nghèo. Vì vậy, số người cưới vợ trong một lúc tới 2.000 người.
Năm ấy, mưa gió thuận hoà, các giống lúa đều được mùa. Nhà nào sinh
được con cũng đặt tên Nhâm. Cai-trị được bốn năm, Nhâm-Diên trở về
Trung-Quốc, người quận Cửu-Chân lập nhà sinh-từ để thờ.
Tô-Định
Đầu năm Kiến-Võ, làm Thái-Thú quận Giao-Chỉ, tính tham lam mà hung
dữ, nên Trưng-Trắc giết Tô-Định làm phản. Sau đó, nhà Hán sai Mã-Viện
qua dẹp yên cuộc loạn ấy.
Lý-Thiện
Tự là Thứ-Tôn, người đất Nam-Dương, làm chức Thái-Tử Xá-Nhân của nhà
Hán. Trong thời vua Hiển-Tông, làm Thái-Thú quận Nhật-Nam, làm việc
hay dùng ân-huệ, bác-ái đối với dân, nên dân ở các xứ khác cũng phục tùng,
đổi làm chức Thái-Thú quận Cửu-Chân.
Trương-Khôi
Trong triều vua Hiển-Tông, làm Thái-Thú Giao-Chỉ, vì ăn hối-lộ bị tội, của
bị tịch thu vào kho. Vua nhà Hán ra lời chiếu lấy của ấy ban cho các quan.
Hồ-Cống
Cha của Hồ-Quảng, làm chức Đô-Uý quận Giao-Chỉ.
Phàn-Diễn
Trong năm Vĩnh-Hoà thứ 2 (137) của Thuận-Đế, làm chức Thứ-Sử quận
Giao-Chỉ. Giặc mọi Khu-Liên huyện Tượng-Lâm, quận Nhật-Nam làm
phản, Diễn phát quân ra đánh bị thua.
Trương-Kiều
Trong năm Vĩnh-Hoà thứ 3 (138), làm chức Thứ-Sử quận Giao-Châu, sai
sứ-thần đi ủy-dụ bọn giặc mọi ở huyện Tượng-Lâm; bọn giặc đều hàng
phục.
Chúc-Lương
Tự là Thiệu-Khanh, người Lâm-Tương. Trong năm Vĩnh-Hoà (136-141),
làm Thái-Thú quận Cửu-Chân. Bọn mọi Khu-Liên nổi làm phản; lúc Lương
đến, chỉ đi một chiếc xe vào nơi giặc hiểu dụ, lấy oai tín mà thuyết-phục,
người tới đầu hàng có vài vạn, cõi đất Lãnh-Ngoại đều yên cả.
Châu-Xưởng
Tự là Tử-Kính, người đất Ngô. Trong năm Vĩnh-Hoà thứ 6 (141), làm Thái-
Thú Giao-Chỉ. Xưởng dâng thư tâu rằng: "Đất Giao-Chỉ ở xa, ngoài cả chín
Châu, trông về Kinh-đô như xem ngôi sao Vân-Hán, thì nên đặt ra một chức
Phương-Bá để làm một hàng rào phía nam cho quốc-gia". Nhà Hán bèn
phong Xưởng làm chức Thứ-Sử Giao-Châu.
Hạ-Phương
Làm Thứ-Sử Giao-Châu đời Thuận-Đế, (126-144), dân Giao-Chỉ làm phản,
phiến động đến Quận Cửu-Chân, kết bè đảng với nha. Phương lấy ấn-tín
khuyến dụ, nên bọn giặc đầu hàng; nhân công đó, được thăng lên chức Thái-
Thú quận Quế-Dương. Năm Diên-Hy thứ 3 (160), dư đảng bọn giặc quận
Cửu-Chân lại nổi lên mãnh-liệt, nên triều-đình lại sai Phương làm Thứ-Sử ở
Giao-Châu; Phương cai-trị có ân có oai, nên quân giặc kéo nhau tới xin hàng
cả.
Dương-Phò
Người Cối-Kê, cháu của Dương-Mậu. Dương Mậu theo vua Hán Quang-Võ
chinh phạt có công, nay cho Phò làm Thứ-Sử quận Giao-Châu.
Nghê-Thức
Trong năm Vĩnh-Thọ (Hoàn-đế), làm Thái-Thú quận Cửu-Chân. Lúc bấy
giờ, quan lệnh huyện Cư-Phong tham lam hung bạo, nên người trong huyện
là Châu-Đạt giết quan lệnh và suất quân chúng đánh cả quận Cửu-Chân.
Thức tử trận. Vua Hán hạ chiếu ban thưởng 60 vạn quan tiền, lại cho hai
người con làm quan Lang-Trung.
Ngụy-Lãng