cách nhận xét biểu đồ môn địa lí

Chia sẻ: Hoang Thuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

448
lượt xem 119
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

thực hành môn địa lí:cách nhận xét biểu đồ môn địa lí

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: cách nhận xét biểu đồ môn địa lí

D NG 1: BI U TRÒN * Khi ch có m t vòng tròn: ta nh n nh cơ c u t ng quát l n nh t là cái nào, nhì là, ba là… Và cho bi t tương quan gi a các y u t (g p m y l n ho c kém nhau bao nhiêu %). c bi t là y u t l n nh t so v i t ng th có vư t xa không? Lưu ý : T tr ng có th gi m nhưng s th c nó l i tăng, vì th c n ghi rõ. Ví d : xét v t tr ng ngành nông nghi p gi m… không ghi tr ng ki u ngành nông nghi p gi m … vì như th là chưa chính xác, có th b tr hay không ư c cho i m. * Khi có t hai vòng tròn tr lên (gi i h n t i a là ba hình tròn cho m t bài) - Nh n xét cái chung nh t (nhìn t ng th ): tăng/ gi m như th nào? - Ta nh n xét tăng hay gi m trư c, n u có ba vòng tr lên thì thêm liên t c hay không liên t c, tăng (gi m) bao nhiêu? - Sau ó m i nh n xét v nh t, nhì, ba … c a các y u t trong t ng năm, n u gi ng nhau thì ta gom chung l i cho các năm m t l n thôi (không nh c l i 2, 3 l n) * Cu i cùng, cho k t lu n v m i tương quan gi a các y u t . * Có thêm gi i thích chút v v n . * Trư ng h p cho b ng s li u mang giá tr tuy t i (t ng, nghìn t n, nghìn ha…) thì c n ph i x lý ra s li u tương i ( % ). Và c n lưu ý n u có t 2 hình tròn tr lên chúng ta c n tính bán kính c a hình tròn. Ví d 1: V bi u cơ c u lao ng phân theo các ngành kinh t nư c ta năm 1999 ( ơn v : %) =>> Ta nh n xét như sau: Năm 1999, nư c ta: - Lao ng trong ngành nông, lâm, ngư nghi p chi m nhi u nh t: 63,5%. - D ch v ng th hai v i 25%. - Công nghi p th p nh t ch còn 11,5% lao ng. - Lao ng trong ngành nông, lâm, ngư nghi p nhi u g p 5,5 l n lao ng trong công nghi p và g p 2,5 l n d ch v . - Tóm l i: N n kinh t nư c ta ch y u v n là nông, lâm, ngư nghi p. Công nghi p, d ch v v n còn chi m t tr ng th p. Do i m xu t phát kinh t th p, hơn n a l i ph i tr i qua chi n tranh kéo dài. Ví d 2: Cho b ng s li u sau: ( ơn v : %) Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
a)V bi u cơ c u t ng s n ph m trong nư c (GDP) phân theo khu v c kinh t nư c ta. b) Nh n xét =>> V 2 bi u tròn Nh n xét: T năm 2000 n năm 2002 t ng s n ph m phân theo khu v c kinh t nư c ta có s chuy n d ch: + Nông lâm ngư nghi p gi m, gi m t 24,6 % xu ng còn 23% (gi m 1,5%). + Công nghi p và xây d ng tăng, tăng t 36,7% lên t i 38,4% (tăng 1,7%). + D ch v không tăng, có gi m nhưng không áng k (0,01%). - Trong c 2 th i i m thì d ch v luôn ng u, k n là công nghi p và th p nh t là nông lâm ngư nghi p. - Năm 2002 s n ph m công nghi p và d ch v tăng ng u và g n tương ương nhau. - Tóm l i: n n kinh t nư c ta có xu hư ng i lên theo hư ng công nghi p hóa. D NG 2: BI U MI N * ây là d ng bi u có yêu c u c a bài gi ng v i d ng bi u hình tròn (bi u cơ c u). Nên r t d nh m l n v i xây d ng bi u tròn. * xác nh v bi u mi n, v i s li u ư c th hi n trên 3 năm (nghĩa là vi c v t i 4 hình tròn như thông thư ng thì ta l i chuy n sang bi u mi n). V y s li u ã cho c trên 3 năm mà th hi n v cơ c u thì v bi u mi n. Cách nh n xét: - Nh n xét chung toàn b b ng s li u: nhìn nh n, ánh giá xu hư ng chung c a s li u. - Ta nh n xét hàng ngang trư c: theo th i gian y u t A tăng hay gi m, tăng gi m như th nào, tăng gi m bao nhiêu? Sau ó n y u t B tăng hay gi m … y u t C (m c chênh l ch) - Nh n xét hàng d c: y u t nào x p h ng nh t, nhì, ba và có thay i th h ng hay không? - T ng k t và gi i thích. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
Ví d : V bi u và nh n xét chuy n d ch cơ c u kinh t theo ngành ng b ng Sông H ng ( ơn v : %) Nh n xét: - Nhìn chung ng b ng sông H ng t tr ng ngành d ch v tăng nhanh và d n chi m t tr ng cao trong cơ c u kinh t c a vùng. Công nghi p có tăng nhưng ch m, nông nghi p gi m nhanh. Hàng ngang: T năm 1986 n năm 2000: ng b ng sông H ng, cơ c u kinh t có s chuy n d ch: - Nông nghi p gi m liên t c và gi m nhanh t 49,5% xu ng 29,1%, gi m 20,4%. - Công nghi p tăng liên t c, tăng nh t 21,5% lên 27,5% tăng 6%. - D ch v tăng liên t c, tăng khá nhanh t 29% lên 43,4% tăng 4%. Hàng d c: T năm 1980 n năm 1990, nông nghi p ng u, d ch v ng th hai, công nghi p ng th 3. T năm 1995 -2000, d ch v vươn lên ng th nh t, nông nghi p ng th hai và công nghi p ng th 3. K t lu n: ng b ng sông H ng có s thay i v cơ c u kinh t , i t nông nghi p qua d ch v , qua công nghi p. i u này phù h p v i xu th chung c a th gi i và cũng cho th y con ư ng i lên công nghi p hóa, hi n i hóa c a nư c ta nói chung và c a ng b ng sông H ng nói riêng. D NG 3: D NG BI U CT Trư ng h p c t ơn (ch có m t y u t ) * Bư c 1: Xem xét năm u và năm cu i c a b ng s li u tr l i câu h i tăng hay gi m? và tăng gi m bao nhiêu? (l y s li u năm cu i tr cho s li u năm u hay chia u ư c). * Bư c 2: Xem s li u kho ng trong tr l i ti p là tăng (hay gi m) liên t c hay không liên t c? (lưu ý nh ng năm nào không liên t c). * Bư c 3: N u liên t c thì cho bi t giai o n nào nhanh, giai o n nào ch m. N u không liên t c: thì năm nào không còn liên t c. * K t lu n và gi i thích qua v xu hư ng c a i tư ng. Ví d : Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
V bi u và nh n xét tình hình dân s nư c ta theo b ng sau và nh n xét ( ơn v : tri u ngư i) Nh n xét: - T năm 1921 n năm 2002: dân s nư c ta tăng liên t c và tăng t 15,6 lên 80 tri u ngư i (tăng 64,4 tri u ngư i; hay tăng g p hơn 5 l n). - T năm 1921 n năm 1960: dân s nư c ta tăng ch m, g p 2 l n trong 39 năm (hay tăng 14,6 tri u ngư i trong 39 năm, bình quân m i năm tăng 0,37 tri u ngư i). - T năm 1960 n năm 1990: dân s nư c ta tăng nhanh hơn, g p 2,2 l n ch trong 30 năm (hay tăng 36 tri u ngư i trong 30 năm, bình quân m i năm tăng 1,2 tri u ngư i). - Năm 1990 n năm 2002: dân s nư c ta có xu hư ng tăng ch m l i, tăng 13,8 tri u ngư i trong 12 năm, bình quân m i năm tăng 1,2 tri u ngư i. - Dân s nư c ta tăng nhanh qua các năm, c bi t vào nh ng năm 60 và 70, ây là th i kì bùng n dân s nư c ta. Xu hư ng tăng ch m l i vào u th k 21.Tuy t l tăng dân s hàng năm có gi m nhưng dân s v n tăng nhanh b i vì dân s nư c ta ông. Trư ng h p c t ôi, ba (ghép nhóm) … (có t hai y u t tr lên) * Nh n xét xu hư ng chung. * Nh n xét t ng y u t m t, gi ng như trư ng h p 1 y u t (c t ơn) * Sau ó k t lu n (có th so sánh, hay tìm y u t liên quan gi a hai c t) * Có m t vài gi i thích và k t lu n. Ví d : Hãy nêu nh n xét v s n lư ng than s ch và phân hóa h c Vi t Nam giai o n 1976 – 1997 ( ơn v : Nghìn t n) Nh n xét: * Giai o n 1976 – 1997: - Than s ch nư c ta không liên t c, tăng t 5.700 lên 10.647 nghìn t n (tăng 4.947 nghìn t n). Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- Phân hóa h c cũng tăng không liên t c, tăng t 435 lên 994 nghìn t n (tăng 559 nghìn t n ). - Ngành công nghi p ch bi n than s ch luôn có s n lư ng cao hơn công nghi p ch bi n phân hóa h c. * Trong ó: - Giai o n 1976 – 1985: C than và phân bón u tăng, than tăng 100 nghìn t n, phân tăng 96 nghìn t n. - Giai o n 1985 – 1990: c than và phân bón u gi m, than gi m 1.173 nghìn t n, phân gi m 177 nghìn t n. - Giai o n 1990 – 1997: c than và phân bón u tăng tr l i, than tăng 6.020 nghìn t n, phân tăng 650 nghìn t n. Tóm l i: T năm 1976 – 1997: C than và phân bón có th i gian tăng không liên t c gi ng nhau, trong ó phân bón tăng nhanh hơn than (phân tăng 2,28 l n, còn than tăng 1,87 l n). Do nhu c u ngày càng tăng c a quá trình phát tri n kinh t t nư c, do v y s n lư ng c a ngành công nghi p ch bi n tăng lên. * Trư ng h p c t là các vùng, các nư c… - Cái u tiên ó là nhìn nh n chung nh t v b ng s li u nói lên i u gì. - Ti p theo hãy x p h ng cho các tiêu chí: Cao nh t, th nhì… th p nh t (c n chi ti t). R i so sánh gi a cái cao nh t và cái th p nh t, gi a ng b ng v i ng b ng, gi a mi n núi v i mi n núi. - M t vài i u k t lu n và gi i thích. Ví d : Công su t c a m t s nhà máy th y i n nư c ta. ( ơn v : nghìn kw) Nh n xét: >> Trong các nhà máy th y i n nêu trên, ta th y: - Nhìn chung h th ng các nhà máy th y i n c a nư c ta có công su t không l n (tr th y i n Hòa Bình). - Nhà máy th y i n Hòa Bình có công su t l n nh t 1.900.000 kw - Th nhì là Yaly có công su t 700.000 kw - Th ba là Tr An có công su t là 400.000 kw - Th tư là a Nhim 160.000 kw - Th năm là Thác Mơ 150.000 kw Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- Cu i cùng (hay ghi th p nh t) là Thác Bà 110.000 kw - Nhà máy th y i n Hòa Bình cao hơn Thác Bà n 17,3 l n. >>> Các nhà máy th y i n c a nư c ta ã và ang áp ng m t ph n l n nhu c u v tiêu th năng lư ng cho qu c gia. Trong tương lai nhu c u i n năng tăng cao vì th vai trò c a năng lư ng nói chung, th y i n nói riêng càng có vai trò to l n. ngày càng áp ng y nhu c u ó, hi n nay Chính ph ang cho xây d ng thêm các nhà máy th y i n có công su t l n hơn n a (như th y i n Sơn La công su t 2,4 tri u kw…) Trư ng h p c t là lư ng mưa. (Bi u khí h u) - Mưa t p trung vào mùa nào? Hay mưa dàn tr i u trong các tháng. Mùa mưa, mùa khô kéo dài t tháng nào n tháng nào, ( khu v c nhi t i tháng mưa t 100 mm tr lên ư c xem là mùa mưa, còn ôn i thì ch c n 50 mm là ư c x p vào mùa mưa). - Nêu t ng lư ng mưa (c ng t ng t t c lư ng mưa các tháng trong năm) và ánh giá t ng lư ng mưa. - Tháng nào mưa nhi u nh t, lư ng mưa bao nhiêu mm và tháng nào khô nh t, mưa bao nhiêu? - So sánh tháng mưa nhi u nh t và tháng mưa ít nh t (có th có hai tháng mưa nhi u và hai tháng mưa ít). - ánh giá bi u th hi n v trí a i m thu c mi n khi h u nào? (căn c vào mùa mưa t p trung; tháng mưa nhi u hay dàn tr i, tháng mưa ít; k t h p cùng s bi n thiên nhi t xác nh v trí). Ví d 1: Nh n xét bi u lư ng mưa i mA B c Bán C u theo b ng sau: ( ơn v : mm) Nh n xét: - i m A có mùa mưa kéo dài t tháng 11 n tháng 4 năm sau, trong ó lư ng mưa cao nh t vào tháng 1 (120mm) và tháng 11 (110 mm)> Mưa vào mùa ông. - Mùa khô kéo dài t tháng 4 n tháng 9, trong ó tháng 7 và tháng 8 là khô nh t, lư ng mưa ch có 10 – 15 mm = 1/10 >1/12 l n tháng mưa cao nh t. - T ng lư ng mưa trong năm c a khu v c này là 785 mm. Lư ng mưa nhìn chung không cao, tháng cao nh t cũng ch t 120 mm, tháng khô nh t là 10 mm có th nói là khô h n. - Mùa h mưa ít, mưa t p trung vào mùa ông, như v y, i m A thu c ki u khí h u a Trung H i B c Bán C u. Ví d 2: Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
Nh n xét v bi u lư ng mưa i mB B c Bán C u theo b ng sau: ( ơn v : mm) Nh n xét: - i m B có lư ng mưa cao, mưa u trong các tháng, m i tháng t 200 mm tr lên và hai tháng cu i năm có lư ng mưa cao nh t t 400 mm n 410 mm. Có th nói, i m B có mưa quanh năm và t ng lư ng mưa l n 3.450 mm/năm. >>> Như v y, i m B thu c ki u khí h u Xích o (Lưu ý: Trên th gi i có hai vùng mưa quanh năm là xích o và ôn i h i dương, nhưng hai vùng ó có s khác bi t v lư ng mưa: Lư ng mưa tháng Xích o cao hơn 150 mm, còn ôn i h i dương nh hơn 120 mm. T ng lư ng mưa ôn i h i dương ch t 1500 >2000 mm, trong khi t ng lư ng mưa Xích o luôn cao hơn 2000 mm) D NG 4: D NG BI U TH Trư ng h p th hi n m t i tư ng: Bư c 1: So sánh s li u năm u và năm cu i có trong b ng s li u tr l i câu h i: i tư ng c n nghiên c u tăng hay gi m? N u tăng (gi m) thì tăng (gi m) bao nhiêu? (l y s li u năm cu i tr cho s li u năm u hay chia g p bao nhiêu l n cũng ư c) Bư c 2: Xem ư ng bi u di n i lên (tăng) có liên t c hay không? (lưu ý năm nào không liên t c) Bư c 3: + N u liên t c thì cho bi t giai o n nào tăng nhanh, giai o n nào tăng ch m + N u không liên t c: Thì năm nào không còn liên t c Bư c 4: M t vài gi i thích cho i tư ng, gi i thích nh ng năm không liên t c. Trư ng h p c t có hai ư ng tr lên: - Ta nh n xét t ng ư ng m t gi ng như trên theo úng trình t b ng s li u cho: ư ng a trư c, r i n ư ng B, r i n c,d - Sau ó, chúng ta ti n hành so sánh, tìm m i liên h gi a các ư ng bi u di n. - K t lu n và gi i thích. Ví d : Cho b ng s li u sau Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
DÂN S VÀ S N LƯ NG LƯƠNG TH C NƯ C TA GIAI O N 1980 – 2005 1. Trên cùng m t h t a v ư ng bi u di n dân s và ư ng bi u di n s n lư ng lương th c qua các năm. 2. Nh n xét v di n bi n dân s và s n lư ng lương th c c a nư c ta giai o n 1980 – 2005. Tr l i: 1. V bi u - Bi u 2 ư ng bi u di n - Có chú gi i và tên bi u . 2. Nh n xét - Dân s và s n lư ng lương th c c a nư c ta u tăng, nhưng t c tăng không u: + Dân s tăng 1,55 l n. + S n lư ng lương th c tăng 2,75 l n. Do s n lư ng có t c tăng nhanh hơn dân s , nên bình quân lương th c theo u ngư i nư c ta tăng khá nhanh (năm 1980 là 268 kg/ngư i, năm 2005 là 476,5 kg/ngư i). - Tuy nhiên, t c tăng s n lư ng lương th c còn ch m vì tăng 1% dân s thì ph i tăng 4% s n lư ng lương th c. Do ó m b o an ninh lương th c m t m t ph i y m nh phát tri n s n xu t lương th c m t khác ph i h th p t l tăng dân s . D NG 5: BI U K TH P Các bư c nh n xét c a d ng này thì gi ng như bi u th Ví d : Cho b ng s li u sau: DÂN S VÀ T SUÂT GIA TĂNG DÂN S T NHIÊN NƯ C TA GIAI O N 1960 – 2006 1. V bi u k t h p th hi n qui mô dân s và t su t gia tăng dân s t nhiên nư c ta, giai o n 1960 – 2006. 2. Nêu nh n xét. 3. Gi i thích vì sao hi n nay qui mô dân s nư c ta v n tăng m c dù t l tăng dân s ã gi m nhanh. Hư ng d n tr l i: Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
1. V bi u : - Bi u k t h p ư ng (t su t gia tăng t nhiên) và c t (dân s ). - Có chú gi i, chú ý kho ng cách năm. - Tên bi u . 2. Nh n xét - Dân s nư c ta liên t c tăng qua các năm (d n ch ng). - T l gia tăng dân s t nhiên có xu hư ng gi m (d n ch ng). ây là k t qu c a vi c tri n khai cu c v n ng dân s , k ho ch hóa gia ình. 3. Gi i thích - Do qui mô dân s hi n nay lơn hơn trư c ây nhi u, vì v y tuy t l gia tăng dân s gi m nhanh, nhưng t ng dân s v n tăng nhanh. - Do h u qu c a v n tăng nhanh dân s trư c ây nên s ph n trong tu i sinh nư c ta hi n nay chi m t l khá ông. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn