Cẩm nang chăn nuôi heo

Chia sẻ: Phung Tuyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

801
lượt xem 336
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chăn nuôi heo ở nước ta đã phát triển rất lâu và cho đến nay so với các ngành chăn nuôi khác như: trâu, bò, gia cầm, thỏ…thì chăn nuôi heo góp phần đáng kể cho đời sống kinh tế của cả nước nói chung, của người chăn nuôi heo nói riêng. Thịt heo được sử dụng rộng rãi và là món thức ăn cung cấp đạm trong các bữa ăn hàng ngày của người dân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cẩm nang chăn nuôi heo

SÔÛ NOÂNG NGHIEÄP VAØ PTNT TP. HOÀ CHÍ MINH TRUNG TAÂM KHUYEÁN NOÂNG CAÅM NANG CHAÊN NUOÂI HEO NAÊM 2008
Lôøi Môû Ñaàu Chăn nuôi heo ở nước ta đã phát triển rất lâu và cho đến nay so với các ngành chăn nuôi khác như: trâu, bò, gia cầm, thỏ…thì chăn nuôi heo góp phần đáng kể cho đời sống kinh tế của cả nước nói chung, của người chăn nuôi heo nói riêng. Thịt heo được sử dụng rộng rãi và là món thức ăn cung cấp đạm trong các bữa ăn hàng ngày của người dân, chiếm tỷ lệ cao nhất trong nhóm thực phẩm động vật. Hiện nay, nhu cầu tiêu dùng của người dân cần những sản phẩm đảm bảo vệ sinh an toàn, sản phẩm sạch. Trong đó, thịt heo sạch và an toàn phải đảm bảo không có dư lượng thuốc kháng sinh; không có độc tố nấm mốc, các kim loại nặng, thuốc trừ sâu; không tồn dư các chất tăng trưởng bị cấm; không mang các mầm bệnh truyền nhiễm như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng,… Muốn vậy, bà con chăn nuôi phải thực hiện quy trình chăn nuôi phù hợp. Qua kinh nghiệm thực tiễn chúng tôi muốn giới thiệu với đông đảo bạn đọc “Cẩm nang chăn nuôi heo an toàn” do Trung tâm Khuyến nông thành phố biên soạn. Nội dung cuốn sách trình bày về những vấn đề mấu chốt trong chăn nuôi heo an toàn để giúp người chăn nuôi rút ra những bí quyết thành công góp phần tăng thêm nguồn thu nhập cho kinh tế nông hộ, giải quyết một phần lực lượng lao động phụ, tạo ra sản phẩm an toàn đáp ứng cho nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Chúng tôi hy vọng quyển cẩm nang này sẽ giúp ích cho những bạn đọc muốn gắn bó với nghề chăn nuôi heo có được những kiến thức cơ bản để đi đến thành công trong chăn nuôi. Trong quá trình biên soạn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của Quý bạn đọc để chất lượng cẩm nang ngày càng tốt hơn. Chúc các bạn thành công. TS. TRẦN VIẾT MỸ
MUÏC LUÏC Lôøi môû ñaàu. ............................................................................................2 Phaàn I: Quy trình chaên nuoâi heo an toaøn.............................................3 2. Haõy cho bieát thuû tuïc vaø trình töï coâng boá aùp duïng quy trình chaên nuoâi heo thòt an toaøn?.....................................................8 3. Ñeå ñöôïc coâng boá ñaït tieâu chuaån chaên nuoâi heo thòt an toaøn, cô sôû chaên nuoâi caàn ñaùp öùng nhöõng ñieàu kieän gì? ...............................8 4. Coâng boá aùp duïng quy trình chaên nuoâi heo thòt an toaøn cuûa 1 cô sôû chaên nuoâi goàm nhöõng noäi dung gì? .......................9 5. Cô sôû chaên nuoâi heo an toaøn caàn coù soå saùch theo doõi nhö theá naøo? .......................................................................... 10 6. Taïi sao phaûi ghi cheùp, quaûn lyù soá lieäu? ........................................... 10 7. Caùc yeâu caàu veà veä sinh thuù y ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi nhö theá naøo? .............................................................. 10 8. Haõy cho bieát caùc yeâu caàu veä sinh thuù y ñoái vôùi thöùc aên chaên nuoâi?.......................................................... 11 9. Nguoàn nöôùc söû duïng trong chaên nuoâi caàn coù nhöõng yeâu caàu gì ñeå ñaûm baûo saïch? ....................................... 11 10. Ñieàu kieän veä sinh thuù y ñoái vôùi moâi tröôøng chaên nuoâi an toaøn laø nhö theá naøo?....................................................... 13 11. Vò trí traïi chaên nuoâi phaûi boá trí nhö theá naøo ñeå ñaûm baûo an toaøn? ....................................................... 14 12. Ñeå chaên nuoâi heo an toaøn, khu chaên nuoâi phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän gì? ........................................................... 15 13. Caàn phaûi coù nhöõng yeâu caàu gì khi xuaát baùn heo thòt an toaøn? ............................................................. 16 14. Hieän nay ôû TP. Hoà chí minh coù cô sôû naøo chaên nuoâi heo theo quy trình an toaøn khoâng? ............................... 17 Phaàn II: Gioáng vaø coâng taùc gioáng ...................................................... 17
15. Gioáng heo naøo ñöôïc öa chuoäng nuoâi taïi TP.HCM?.......................... 17 16. Muoán nuoâi heo naùi thì choïn gioáng heo naøo? .................................. 17 17. Muoán chaên nuoâi heo thòt, caàn löïa choïn gioáng heo naøo? ................. 18 18. AÙp duïng phöông phaùp thuï tinh nhaân taïo coù lôïi gì?........................ 18 19. Ñòa chæ naøo cung caáp heo ñöïc gioáng toát?....................................... 18 20. Ñeå chaên nuoâi heo ñaït tyû leä naïc cao, caàn löïa choïn gioáng heo naøo phuø hôïp?....................................................................... 19 21. Caùc phöông thöùc ñeå löïa choïn gioáng heo nuoâi thòt? ........................ 19 22. Ñeå nuoâi heo höôùng naïc ñaït hieäu quaû, caàn chuù troïng nhöõng yeáu toá gì? ........................................................... 20 Phaàn III: Chuoàng traïi chaên nuoâi ......................................................... 21 23. Neân choïn vò trí vaø höôùng chuoàng nhö theá naøo laø toát nhaát? ........... 21 24. Cho bieát moät soá yeâu caàu kyõ thuaät khi xaây döïng chuoàng nuoâi? .......................................................................22 25. Ñeå ñaûm baûo cho heo coù moâi tröôøng soáng thoaûi maùi thì dieän tích chuoàng nuoâi nhö theá naøo laø phuø hôïp? ............................24 26. Coù theå laøm maùng aên, uoáng cho heo baèng ximaêng ñöôïc khoâng? ..................................................................24 Phaàn IV: Chaêm soùc vaø nuoâi döôõng....................................................25 27. Taïi sao phaûi phoái hôïp caùc nguyeân lieäu thöùc aên trong khaåu phaàn nuoâi heo? ..................................................................25 28. Tieâu chuaån dinh döôõng cho nuoâi heo thòt theá naøo laø phuø hôïp? ...............................................................25 29. Cho bieát moät soá coâng thöùc phoái troän thöùc aên? ......................... 26 30. Thöùc aên coâng nghieäp laø gì? ..........................................................28 31. Caùch söû duïng thöùc aên ñaäm ñaëc phoái troän khaåu phaàn cho heo nhö theá naøo? ........................................................29 Baûng: Tyû leä pha troän thöùc aên ñaäm ñaëc ...............................................29 32. Nguyeân lieäu ñeå phoái troän thöùc aên caàn ñaûm baûo nhöõng yeâu caàu gì? ..............................................................30 4 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn
33. Laøm sao ñeå phoái troän ñeàu caùc nguyeân lieäu thöùc aên? ....................30 34. Laøm sao ñeå baûo quaûn thöùc aên phoái troän ñöôïc hieäu quaû? ..............31 35. Nhöõng nguyeân nhaân naøo gaây toàn dö khaùng sinh trong thöïc phaåm? .............................................................32 36. Cho bieát taùc haïi cuûa toàn dö khaùng sinh vaø kích thích toá trong thòt? ..................................................................32 Phaàn V: Bieän phaùp phoøng trò beänh ....................................................34 37. Nhöõng yeáu toá naøo aûnh höôûng ñeán khaû naêng maéc beänh cuûa ñaøn heo? ......................................................34 38. Hoûi: Coâng taùc phoøng, choáng dòch beänh cho ñaøn heo taïi cô sôû phaûi thöïc hieän theá naøo ñeå ñaûm baûo an toaøn? .....................35 39. Tröôøng hôïp heo maéc beänh phaûi can thieäp baèng caùch naøo? ..........35 40. Xin cho bieát nhöõng bieän phaùp veä sinh thuù y trong chaên nuoâi heo? .................................................................36 41. Taïi sao khi thay ñoåi thôøi tieát , ñaëc bieät laø khi chuyeån muøa, heo thöôøng hay maéc beänh? ......................................37 42. Stress laø gì? Lôïi haïi cuûa stress ñoái vôùi ñaøn heo ra sao? ..............38 43. Bieän phaùp naøo ñeå phoøng beänh cho ñaøn heo? ...............................38 44. Laøm sao nhaän bieát ñöôïc heo maéc beänh? .....................................39 45. Tröôøng hôïp heo maéc beänh truyeàn nhieãm phaûi xöû lyù ra sao?.........40 46. Thuoác saùt truøng phun tröïc tieáp leân heo ñöôïc khoâng? .................... 41 47. Khi saùt truøng chuoàng traïi caàn löu yù vaán ñeà gì?............................. 41 48. Heo maéc beänh Dòch taû coù nhöõng trieäu chöùng gì? ........................ 42 49. Laøm gì khi heo maéc beänh Dòch taû? Caùch phoøng beänh ra sao? ................................................................... 43 50. Heo maéc beänh Giaû daïi coù nhöõng trieäu chöùng gì? ........................ 44 51. Khi heo bò beänh Giaû daïi, ta phaûi xöû lyù nhö theá naøo? Cho bieát caùch phoøng beänh? ................................................................ 44 52. Heo maéc beänh Lôû moàm long moùng Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn 5
coù nhöõng trieäu chöùng gì? ................................................................... 44 53. Khi heo bò Lôû moàm long moùng ta phaûi xöû lyù nhö theá naøo? Caùch phoøng beänh ra sao? ................................................................... 45 54. Haõy cho bieát Hoäi chöùng roái loaïn sinh saûn, hoâ haáp ôû heo (PRRS) coù nhöõng bieåu hieän ra sao?.............................. 46 55. Coù caùch gì ñeå phoøng beänh PRRS hieäu quaû khoâng? ...................... 47 56. Heo maéc beänh Tuï huyeát truøng coù nhöõng trieäu chöùng gì? ............. 48 57. Beänh Tuï huyeát truøng coù ñieàu trò ñöôïc khoâng? Bieän phaùp phoøng beänh nhö theá naøo? .................................................. 49 58. Laøm sao ñeå bieát ñöôïc heo maéc beänh Ñoùng daáu son? ................. 49 59. Ñeå phoøng trò beänh Ñoùng daáu son cho heo ta phaûi laøm gì? ........... 51 60. Heo maéc beänh Thöông haøn coù nhöõng trieäu chöùng gì? ................. 51 61. Caùch gì ñeå phoøng trò beänh Thöông haøn hieäu quaû? ........................ 52 62. Heo maéc Beänh suyeãn coù nhöõng trieäu chöùng gì? .......................... 53 63. Cho bieát caùch phoøng trò beänh Suyeãn heo? .................................... 53 64. Haõy cho bieát caùc nguyeân nhaân gaây ra tieâu chaûy treân heo, trieäu chöùng laâm saøng vaø caùch ñieàu trò?............................................... 54 65. Heo bò tieâu chaûy coù nhöõng bieåu hieän gì? Caùch ñieàu trò ra sao? ........................................................................... 55 66. Haõy cho bieát caùc nguyeân nhaân gaây ra Hoäi chöùng coøi treân heo sau cai söõa (PMWS)? Beänh coù bieåu hieän ra sao? ................. 56 67. Xin cho bieát cuï theå caùch phoøng trò Hoäi chöùng Coøi treân heo sau cai söõa? .......................................................................... 56 68. Heo bò giun ñuõa trieäu chöùng ra sao? Caùch gì ñeå phoøng beänh?..................................................................... 57 69. Laøm sao bieát heo bò nhieãm giun phoåi? Caùch phoøng beänh theá naøo? ................................................................. 58 70. Heo beänh Gheû coù bieåu hieän gì? Caùch phoøng trò theá naøo cho hieäu quaû? ......................................................................... 59 PHUÏ LUÏC ............................................................................................. 61 6 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn
PHAÀN I QUY TRÌNH CHAÊN NUOÂI HEO AN TOAØN 1. Hoûi: Khaùi nieäm thòt heo saïch, an toaøn ñöôïc hieåu nhö theá naøo? Ñaùp: Theo quy ñònh cuûa ngaønh thuù y, thòt saïch laø thòt khoâng chöùa hormone, toàn dö khaùng sinh döôùi möùc cho pheùp, khoâng coù ñoäc toá naám moác, caùc kim loaïi naëng, thuoác tröø saâu; khoâng toàn dö caùc chaát kích thích taêng tröôûng hoaëc chaát taïo naïc bò caám söû duïng (Clenbuterol, Salbutamol) khoâng mang caùc maàm beänh truyeàn nhieãm nhö vi khuaån, virus, kyù sinh truøng. Ñieàu naøy, ñoøi hoûi heo ñöôïc chaên nuoâi trong heä thoáng chuoàng traïi ñaït tieâu chuaån, thöùc aên chaát löôïng ñöôïc quaûn lyù toát, söû duïng caùc chaát boå sung taêng söùc khaùng beänh cho heo nhö axít höõu cô, men tieâu hoùa, protein vaø duøng caùc cheá phaåm thaûo döôïc ñeå phoøng beänh cho heo. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu ñoù quy trình phaûi xuyeân suoát töø: - Khaâu chaên nuoâi: con gioáng, ñieàu kieän chuoàng traïi, quaûn lyù thöùc aên, chaêm soùc nuoâi döôõng, quaûn lyù dòch beänh toát. - Khaâu cheá bieán: ñöôïc cô quan thuù y kieåm tra tröôùc khi gieát moå; gieát moå treân ñöôøng daây moå treo vaø coù söï kieåm soaùt cuûa thuù y; ñaùp öùng caùc yeâu caàu veä sinh nôi gieát moå, pha loùc vaø ngöôøi tröïc tieáp gieát moå. - Vaän chuyeån baèng xe chuyeân duøng. Taïi caùc ñieåm baùn leû, thòt phaûi ñöôïc ñeå trong caùc tuû chuyeân duøng, coù vaùch che xung quanh ñeå traùnh buïi baån vaø ngaên caûn söï xaâm nhaäp cuûa caùc vi sinh vaät vaø sau cuøng ngöôøi baùn cuõng phaûi saïch. Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn 7
2. Hoûi: Haõy cho bieát thuû tuïc vaø trình töï coâng boá aùp duïng quy trình chaên nuoâi heo thòt an toaøn? Ñaùp: Caên cöù vaøo Luaät tieâu chuaån vaø quy chuaån kyõ thuaät soá 68/2006/QH11 ngaøy 29/6/2006; Luaät chaát löôïng saûn phaåm haøng hoùa soá 05/2007/QH12 ngaøy 21/11/2007; Quyeát ñònh soá 03/2007/QÑ-BNN ngaøy 19/01/2007 cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân veà vieäc Ban haønh Quy ñònh veà coâng boá tieâu chuaån chaát löôïng saûn phaåm, haøng hoùa ñaëc thuø chuyeân ngaønh noâng nghieäp; caên cöù caùc tieâu chuaån Vieät Nam (TCVN) vaø tieâu chuaån ngaønh (TCN) cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân veà chaên nuoâi gia suùc. Caùc toå chöùc, caù nhaân, caùc cô sôû chaên nuoâi heo treân ñòa baøn thaønh phoá phaûi naém ñöôïc caùc thuû tuïc coâng boá aùp duïng quy trình chaên nuoâi heo thòt an toaøn nhö sau: 1.Hoà sô coâng boá: - Baûn coâng boá tieâu chuaån ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi aùp duïng quy trình chaên nuoâi heo thòt an toaøn. - Tieâu chuaån cô sôû bao goàm caùc chæ tieâu kyõ thuaät vaø möùc chaát löôïng ñoái vôùi quy trình chaên nuoâi heo an toaøn aùp duïng theo TC Boä Noâng nghieäp vaø PTNT. 2. Göûi hoà sô taïi Boä phaän tieáp nhaän vaø traû keát quaû - Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân – 176 Hai Baø Tröng, phöôøng Ñakao, Quaän 1, TPHCM. 3. Trong voøng 10 ngaøy laøm vieäc keå töø khi nhaän hoà sô hôïp leä, hoaøn chænh, Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân thaønh phoá seõ caáp phieáu tieáp nhaän coâng boá aùp duïng quy trình chaên nuoâi heo thòt an toaøn ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi. 3. Hoûi: Ñeå ñöôïc coâng boá ñaït tieâu chuaån chaên nuoâi heo thòt an toaøn, cô sôû chaên nuoâi caàn ñaùp öùng nhöõng ñieàu kieän gì? Ñaùp: 8 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn
(1) Ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi: theo TC Boä Noâng nghieäp vaø PTNT quy ñònh: - Coù quy moâ chaên nuoâi töø 100 con heo thòt trôû leân. - Coù giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh hoaëc giaáy pheùp thaønh laäp doanh nghieäp do cô quan coù thaåm quyeàn caáp cho cô sôû. - Khoaûng caùch töø traïi ñeán khu daân cö, beänh vieän, tröôøng hoïc, ñöôøng giao thoâng chính vaø caùc coâng trình coâng coäng khaùc theo quy ñònh sau: + Cô sôû coù quy moâ töø 50 – 200 con caùch toái thieåu 200m. + Cô sôû coù quy moâ töø 200 – 1000 con caùch toái thieåu 500m + Cô sôû coù quy moâ töø 1000 con caùch toái thieåu 1000m. (2) Ñoái vôùi hoä chaên nuoâi nhoû leû: - Thieát keá chuoàng traïi phaûi ñaûm baûo chaéc chaén; caùch bieät vôùi khu vöïc sinh hoaït cuûa gia ñình. - Coù heä thoáng caáp thoaùt nöôùc, xöû l#yù nöôùc thaûi, chaát thaûi ñeå khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. - Tuaân thuû nghieâm ngaët caùc bieän phaùp phoøng choáng dòch beänh theo quy ñònh phaùp luaät. 4. Hoûi: Coâng boá aùp duïng quy trình chaên nuoâi heo thòt an toaøn cuûa 1 cô sôû chaên nuoâi goàm nhöõng noäi dung gì? Ñaùp: Coâng boá aùp duïng quy trình chaên nuoâi heo thòt an toaøn goàm 3 noäi dung nhö sau: 1. Phaûi coù quy trình chaên nuoâi heo thòt ñeå ñaït tieâu chuaån an toaøn. 2. Phaûi ñaùp öùng caùc yeâu caàu veà veä sinh thuù y ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi. 3. Phaûi ñaùp öùng caùc yeâu caàu veà veä sinh thuù y ñoái vôùi chuoàng traïi, thöùc aên chaên nuoâi, nöôùc uoáng vaø moâi tröôøng chaên nuoâi. Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn 9
5. Hoûi: Cô sôû chaên nuoâi heo an toaøn caàn coù soå saùch theo doõi nhö theá naøo? Ñaùp: Cô sôû chaên nuoâi caàn thieát phaûi coù caùc soå theo doõi nhö sau: 1. Soå theo doõi cô caáu ñaøn heo (heo con theo meï, heo con döôùi 28 ngaøy tuoåi, heo con cai söõa, heo con 29 – 60 ngaøy tuoåi, heo thòt, haäu bò, heo laøm vieäc. 2. Soå theo doõi xuaát, nhaäp gia suùc 3. Soå theo doõi tieâm phoøng vaø ñieàu trò beänh 4. Soå theo doõi thöùc aên, thuoác thuù y vaø hoùa chaát 5. Soå theo doõi kieåm nghieäm, xeùt nghieäm 6. Hoûi: Taïi sao phaûi ghi cheùp, quaûn lyù soá lieäu? Ñaùp: Ngöôøi chaên nuoâi phaûi theo doõi vaø ghi cheùp ñaày ñuû caùc söï kieän coù lieân quan ñeán ñaøn heo, cuï theå nhö: gia phaû, khaû naêng saûn xuaát, caùc vaán ñeà veà sinh saûn, tình traïng söùc khoûe, beänh taät vaø caùch xöû lyù, cheá ñoä chaêm soùc nuoâi döôõng nhaèm muïc ñích quaûn lyù ñaøn heo cuûa mình toát hôn. Ñoàng thôøi, giuùp naâng cao khaû naêng saûn xuaát cuûa ñaøn heo qua choïn loïc gioáng, traùnh ñöôïc hieän töôïng ñoàng huyeát. 7. Hoûi: Caùc yeâu caàu veà veä sinh thuù y ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi nhö theá naøo? Ñaùp: theo TC Boä Noâng nghieäp vaø PTNT quy ñònh nhö sau: 1. Boá trí cô sôû chaên nuoâi phuø hôïp goàm: töôøng raøo, ñöôøng noäi boä, khu cheá bieán, kho thöùc aên, khu chaên nuoâi, xöû lyù phaân, nöôùc thaûi. 2. Coù khu vöïc nuoâi heo thòt rieâng bieät, coù dieän tích vaø maät ñoä nuoâi phuø hôïp; caùc traïi ñöôïc boá trí moät chieàu; khoâng nuoâi caùc loaïi ñoäng vaät khaùc trong khu chaên nuoâi. 3. Phaûi coù hoá saùt truøng ôû cöûa ra vaøo moãi daõy chuoàng 10 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn
nuoâi, ñöôøng noäi boä vaø ñöôïc thay ñoåi thöôøng xuyeân. 4. Thieát bò vaø duïng cuï duøng trong chaên nuoâi phaûi ñaûm baûo ñieàu kieän veä sinh thuù y. 5. Caùn boä, nhaân vieân, coâng nhaân chaên nuoâi phaûi thöïc hieän ñuùng caùc yeâu caàu nhö coù quaàn aùo baûo hoä lao ñoäng, khaùm söùc khoûe ñònh kyø theo quy ñònh. 8. Hoûi: Haõy cho bieát caùc yeâu caàu veä sinh thuù y ñoái vôùi thöùc aên chaên nuoâi? Ñaùp: - Thöùc aên phaûi ñaït tieâu chuaån chaát löôïng theo Tieâu chuaån Vieät Nam (TCVN) hoaëc tieâu chuaån ngaønh (TCN) quy ñònh ñoái vôùi thöùc aên chaên nuoâi nhö: khoâng chöùa caùc loaïi khaùng sinh, hoùa chaát caám söû duïng trong thöùc aên chaên nuoâi ñöôïc ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 54/2002/QÑ-BNN ngaøy 20/6/2002 cuûa Boä tröôûng Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân. - Thöùc aên phaûi coù bao bì, nhaõn hieäu roõ raøng, ñaõ ñaêng kyù# tieâu chuaån chaát löôïng haøng hoùa vôùi cô quan nhaø nöôùc theo ñuùng quy ñònh. - Khoâng söû duïng loaïi thöùc aên ñaäm ñaëc, hoãn hôïp, premix khoaùng, vitamin quaù haïn söû duïng. - Quaûn lyù chaët cheõ tình hình xuaát nhaäp nguyeân lieäu (neáu cô sôû töï saûn xuaát thöùc aên) hoaëc thöùc aên chaên nuoâi nhaäp vaøo traïi; lieàu löôïng thuoác thuù y boå sung vaøo thöùc aên. - Coù quy trình cuï theå trong vieäc baûo quaûn vaø veä sinh tröø moái, moït taïi kho tröõ nguyeân lieäu vaø thöùc aên chaên nuoâi. - Ñònh kyø 6 thaùng laáy maãu kieåm tra chaát löôïng thöùc aên chaên nuoâi ñoái vôùi moät soá chæ tieâu thieát yeáu nhö: ñaïm, muoái, canxi, phospho, caùc chaát caám (beta-agonist), naám moác. 9. Hoûi: Nguoàn nöôùc söû duïng trong chaên nuoâi caàn coù nhöõng yeâu caàu gì ñeå ñaûm baûo saïch? Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn 11
Ñaùp: - Nhu caàu nöôùc duøng trong chaên nuoâi heo laø raát lôùn, trung bình nhu caàu cho taém, uoáng khoaûng 50l/con/ngaøy. - Nöôùc söû duïng cho heo phaûi ñaûm baûo: + Khoâng bò oâ nhieãm: nhieãm chaát ñoäc hoùa hoïc, thuoác tröø saâu, ... + nguoàn nöôùc töø ao, hoà nhieàu phuø sa caàn coù beå chöùa ñeå laéng gaïn hoaëc söû duïng thuoác khöû truøng ñeå xöû lyù nöôùc. - Nöôùc söû duïng trong chaên nuoâi phaûi ñaït tieâu chuaån Boä NN & PTNT. Baûng: Tieâu chuaån nöôùc uoáng cho heo (theo TC Boä Noâng nghieäp vaø PTNT) Mức chất STT Chỉ tiêu ĐV tính lượng 1 pH nước - 5.0 – 8.5 2 Độ cứng, tối đa mg/l 500 3 Nitrat (NO-3), tối đa mg/l 50 4 Nitrit (NO-2), tối đa mg/l 3 5 Clorua, tối đa mg/l 500 6 Asen, tối đa mg/l 0.05 7 Sắt, tối đa mg/l 0.5 8 Nhu cầu oxy hóa học (COD), tối đa mg/l 10 9 Nhu cầu oxy sinh hóa (BOD), tối đa mg/l 6 10 Tổng số chất rắn, tối đa mg/l 3000 11 Đồng, tối đa mg/l 2 12 Xianua, tối đa mg/l 0.07 13 Florua, tối đa mg/l 2 12 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn
14 Chì, tối đa mg/l 0.1 15 Mangan, tối đa mg/l 5 16 Thủy ngân, tối đa mg/l 0.1 17 Kẽm, tối đa mg/l 5 18 Vi khuẩn hiếu khí, tối đa mg/l 10000 19 Coliform tổng số, tối đa MPN/100ml 30 20 Coliform phân, tối đa MPN/100ml 0 - Ñònh kyø 6 thaùng laáy maãu kieåm tra chaát löôïng nguoàn nöôùc uoáng cho heo ñoái vôùi moät soá chæ tieâu nhö pH, caùc chaát khoaùng, Coliform toång soá , Coliform phaân, toång soá vi khuaån hieáu khí. 10. Hoûi: Ñieàu kieän veä sinh thuù y ñoái vôùi moâi tröôøng chaên nuoâi an toaøn laø nhö theá naøo? Ñaùp: 1. Cheá ñoä veä sinh thuù y ñoái vôùi moâi tröôøng: - Haøng ngaøy veä sinh chuoàng nuoâi, haønh lang, doïn chaát thaûi, röûa maùng aên, maùng uoáng, nuùm uoáng. - Xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, chaát thaûi (biogas). - Ñònh kyø veä sinh, tieâu ñoäc chuoàng traïi: + Phun hoùa chaát saùt truøng: 1 tuaàn/laàn + Veä sinh coáng raõnh: 1 tuaàn/laàn + Veä sinh kho chöùa nguyeân lieäu, thöùc aên thaønh phaåm: 2 tuaàn/laàn + Veä sinh beå nöôùc: 1 thaùng/laàn - Chæ ñöôïc söû duïng hoùa chaát khoâng aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ñaøn heo ñeå phun, xòt chuoàng nuoâi. - Khi xaûy ra dòch beänh hoaëc bò dòch uy hieáp phaûi thöïc hieän quy trình veä sinh, khöû truøng tieâu ñoäc, hoùa chaát saùt truøng Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn 13
theo höôùng daãn cuûa cô quan thuù y. - Ñònh kyø 6 thaùng laáy maãu kieåm tra chaát löôïng nguoàn nöôùc thaûi ñoái vôùi moät soá chæ tieâu nhö COD, BOD, Coliform, toång soá vi khuaån hieáu khí. 2. Cheá ñoä veä sinh thuù y ñoái vôùi chuoàng traïi: sau khi xuaát heo phaûi thaùo boû duïng cuï chaên nuoâi, coï röûa saïch. Sau ñoù, khöû truøng tieâu ñoäc baèng hoùa chaát thích hôïp vaø ñeå troáng chuoàng toái thieåu trong 2 tuaàn. 3. Caùc bieän phaùp choáng loaøi gaëm nhaám, chim, coân truøng, nhaân toá trung gian truyeàn beänh: - Thöôøng xuyeân dieät chuoät baèng baãy hoaëc thuoác dieät chuoät. - Laøm löôùi che cöûa soå, söû duïng quaït thoâng gioù. - Ñònh kyø duøng hoùa chaát hoaëc aùp duïng phöông phaùp sinh hoïc ñeå dieät coân truøng. 11. Hoûi: Vò trí traïi chaên nuoâi phaûi boá trí nhö theá naøo ñeå ñaûm baûo an toaøn? Ñaùp: caên cöù theo tieâu chuaån Boä Noâng nghieäp vaø PTNT quy ñònh: (1) Ñieàu kieän veä sinh thuù y - Ñòa ñieåm chaên nuoâi phaûi ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn cho pheùp, theo quy hoaïch cuûa chính quyeàn ñòa phöông. - Caùch khu daân cö, beänh vieän, tröôøng hoïc, ñöôøng giao thoâng chính vaø caùc coâng trình coâng coäng khaùc theo quy ñònh sau: + Cô sôû coù quy moâ töø 50 – 200 con caùch toái thieåu 200m. + Cô sôû coù quy moâ töø 200 – 1000 con caùch toái thieåu 500m + Cô sôû coù quy moâ töø 1000 con caùch toái thieåu 1000m. - ÔÛ vò trí cao raùo, neàn chuoàng caùch maët nöôùc ngaàm toái thieåu 2m vaø traùnh ñöôïc caùc nguoàn gaây oâ nhieãm. - Phaûi coù ñuû nöôùc duøng cho chaên nuoâi. Nguoàn nöôùc, ñaát khoâng bò oâ nhieãm. 14 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn
- Coù ñuû dieän tích, ñieàu kieän xöû lyù chaát thaûi raén, nöôùc thaûi. - Coù töôøng bao quanh cô sôû chaên nuoâi. Töôøng phaûi ñuû cao ñeå ngaên chaën ngöôøi, ñoäng vaät xaâm nhaäp vaøo khu nuoâi. - Coù töôøng ngaên caùch khu haønh chính vôùi khu chaên nuoâi. Khu chaên nuoâi caùch bieät vôùi khu sinh hoaït gia ñình. - Coù ñöôøng noäi boä ñeå vaän chuyeån heo, thöùc aên, chaát thaûi. - Khu cheá bieán thöùc aên chaên nuoâi vaø caùc kho chöùa nguyeân lieäu, thöùc aên chaên nuoâi thaønh phaåm ñöôïc boá trí caùch bieät vôùi khu chaên nuoâi, nôi ñeå caùc hoùa chaát ñoäc haïi, chaát gaây chaùy noå. - Kho chöùa phaûi khoâ raùo, thoaùng maùt, coù bieän phaùp dieät chuoät, moái moït. (2) Caùch boá trí chuoàng traïi chaên nuoâi - Chuoàng heo ñöïc ôû ñaàu höôùng gioù, keá tieáp laø chuoàng naùi ñeû, naùi chöûa, naùi haäu bò. - Chuoàng heo thòt caàn boá trí rieâng vaø saép xeáp lieân hoaøn nhö sau: heo cai söõa – heo choai – heo voã beùo. - Khu nuoâi caùch ly ñöôïc boá trí xa chuoàng nuoâi taäp trung ñeå caùch ly heo môùi nhaäp veà vaø heo oám. 12. Hoûi: Ñeå chaên nuoâi heo an toaøn, khu chaên nuoâi phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän gì? Ñaùp: - Loái ra vaøo cô sôû vaø khu chaên nuoâi coù hoá tieâu ñoäc chöùa hoùa chaát saùt truøng coù hieäu löïc tieät truøng cho ngöôøi vaø phöông tieän vaän chuyeån ñi qua. - Khu chaên nuoâi ñöôïc chia thaønh caùc khu vöïc rieâng cho töøng loaïi heo. - Khoaûng caùch giöõa caùc daõy chuoàng toái thieåu baèng 2 – 2.5 laàn chieàu cao chuoàng nuoâi. - Coù khu nuoâi caùch ly heo môùi nhaäp töø nôi khaùc veà ñeå theo doõi kieåm dòch tröôùc khi nhaäp ñaøn. - Coù khu nhoát rieâng heo beänh ñeå chöõa trò. Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn 15
- Coù nôi tieâu huûy heo cheát. Nôi naøy phaûi caùch xa khu chaên nuoâi vaø ôû phía cuoái nguoàn nöôùc, cuoái höôùng gioù. - Coù kho chöùa vaät duïng duøng trong chaên nuoâi. - Coù nôi veä sinh, khöû truøng tieâu ñoäc duïng cuï chaên nuoâi, phöông tieän vaän chuyeån. - Coù khu xöû lyù chaát thaûi, khu naøy ñöôïc boá trí ôû nôi thaáp nhaát cuûa khu chaên nuoâi. Trong ñoù, khu chöùa phaân phaûi ñuû dung tích, phaân phaûi ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp uû nhieät sinh hoïc hoaëc coâng ngheä biogas vaø chæ ñöôïc chuyeån ñi sau khi xöû lyù. Nguoàn nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng phaûi ñöôïc xöû lyù baèng hoà sinh hoïc hoaëc beå yeám khí theo moâ hình: 13. Hoûi: Caàn phaûi coù nhöõng yeâu caàu gì khi xuaát baùn heo thòt an toaøn? Ñaùp: - Heo thòt xuaát baùn ñaûm baûo ñöôïc nuoâi ñuùng theo quy trình chaên nuoâi heo an toaøn, khoûe maïnh. - Kieåm tra heo tröôùc khi xuaát baùn: kieåm tra laâm saøng 20% soá heo ñöôïc xuaát baùn ñoái vôùi moät soá beänh truyeàn nhieãm nguy hieåm, beänh vieâm khôùp, kyù sinh truøng, gheû, caùc veát thöông ôû chaân ñeå ñaùnh giaù keát quaû thöïc hieän veä sinh thuù y phoøng beänh taïi cô sôû vaø ñeà ra bieän phaùp khaéc phuïc. - Khi xuaát baùn phaûi ñaûm baûo: + Thöïc hieän khai baùo kieåm dòch vôùi cô quan thuù y theo quy ñònh vaø caäp nhaät soå saùch veà tình hình taêng giaûm ñaøn. + Coøn thôøi haïn mieãn dòch ñoái vôùi caùc beänh truyeàn nhieãm baét buoäc tieâm phoøng. + Khoâng coù toàn dö khaùng sinh, khoâng söû duïng hormon vaø caùc hoùa chaát caám söû duïng theo quy ñònh cuûa Boä Noâng nghieäp vaø PTNT (caên cöù treân soå theo doõi tình hình ñieàu trò, soå theo doõi tình hình xuaát baùn, phieáu keát quaû xeùt nghieäm kieåm tra 16 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn
theo ñònh kyø hoaëc ñoät xuaát theo chæ ñònh). 14. Hoûi: Hieän nay ôû TP. Hoà chí minh coù cô sôû naøo chaên nuoâi heo theo quy trình an toaøn khoâng? Ñaùp: - Xí nghieäp chaên nuoâi heo Ñoàng Hieäp, aáp 3, xaõ Phaïm Vaên Coäi, huyeän Cuû Chi, TPHCM. - Hôïp taùc xaõ chaên nuoâi heo an toaøn Tieân Phong aáp An Hoaø, xaõ An Phuù, huyeän Cuû Chi, TPHCM. PHAÀN II GIOÁNG VAØ COÂNG TAÙC GIOÁNG 15. Hoûi: Gioáng heo naøo ñöôïc öa chuoäng nuoâi taïi TP.HCM? Ñaùp: Caùc gioáng heo ngoaïi Yorkshire, Landrace, Duroc, Pietrain vaø heo lai 2, 3, 4 maùu nhö: Landrace - Yorkshire; Yorkshire - Landrace - Duroc; Landrace - Duroc - Yorkshire - Pietrain. 16. Hoûi: Muoán nuoâi heo naùi thì choïn gioáng heo naøo? Ñaùp: Muoán choïn heo naùi ta neân choïn heo caùi lai 2 maùu nhö Yorkshire-Landrace hoaëc Landrace-Yorkshire. Heo lai naøy coù saéc loâng traéng, tai to hôi suï, coå daøi, ñaàu thon, moâng vai nôû, löng daøi hôi cong, taêng troïng nhanh, tyû leä tieâu toán thöùc aên/kg taêng troïng thaáp, ñoä daøy môõ löng thaáp. Heo caùi lai thöôøng ñeû sai, trung bình 10 - 12 con/löùa, khoaûng 2 - 2,5 löùa/naêm, nuoâi con gioûi, cho söõa toát, deã nuoâi döôõng chaêm soùc vaø coù khaû naêng thích nghi toát vôùi moâi tröôøng nhieät ñôùi noùng aåm cuûa nöôùc ta. Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn 17
17. Hoûi: Muoán chaên nuoâi heo thòt, caàn löïa choïn gioáng heo naøo? Ñaùp: Muoán choïn heo thòt ta neân choïn heo lai hai maùu trôû leân trong ñoù ñöïc lai cuoái cuøng laø moät con höôùng naïc. Caùc gioáng heo lai nhö: Yorkshire - Duroc, Landrace-Duroc, Yorkshire-Pietrain, Landrace-Pietrain,Yorkshire-Landrace-Duroc,Yorkshire- Landrace-Duroc-Pietrain. Heo lai naøy thöôøng coù taàm voùc lôùn, tæ leä naïc raát cao, taêng troïng nhanh 5.5 - 6.5 thaùng tuoåi ñaït 100kg, tieâu toán thöùc aên/ kg taêng troïng thaáp, khaû naêng choáng chòu beänh toát. 18. Hoûi: AÙp duïng phöông phaùp thuï tinh nhaân taïo coù lôïi gì? Ñaùp: Thuï tinh nhaân taïo cho heo laøm taêng hieäu quaû kinh teá ñoái vôùi heo ñöïc, haïn cheá laây lan dòch beänh giöõa heo noïc vaø heo khaùc hoaëc ngöôïc laïi, kieåm tra ñöôïc tæ leä tinh truøng cuûa heo noïc ñeå ta coù theå loaïi thaûi nhöõng con khoâng ñaït yeâu caàu. Tuy nhieân, chuùng ta caàn phaûi xaùc ñònh ñuùng thôøi ñieåm tröùng ruïng thì môùi ñaûm baûo soá löôïng heo con ñeû ra nhieàu. 19. Hoûi: Ñòa chæ naøo cung caáp heo ñöïc gioáng toát? Ñaùp: - Xí nghieäp chaên nuoâi heo Phöôùc Long, Khu phoá 4, phöôøng Phöôùc Long B, quaän 9. Ñieän thoaïi: 08. 7313008 – 0909299289 - Traïi chaên nuoâi heo Taân Trung, aáp 4, xaõ Hoøa Phuù, huyeän Cuû Chi, TPHCM. Ñieän thoaïi: 08. 7956802 – 7954082 - Traïi chaên nuoâi heo Ñoàng Hieäp, aáp 3, xaõ Phaïm Vaên Coäi, huyeän Cuû Chi, TPHCM. Ñieän thoaïi: 08. 8966627 - Xí nghieäp heo gioáng caáp 1, 37/11 phöôøng Linh Xuaân, quaän Thuû Ñöùc, TPHCM. Ñieän thoaïi: 08.7240406 - Traïi heo Traàn Vaên Thaïnh, aáp Baéc Laân, Baø Ñieåm, Hoùc Moân. 18 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn
- Traïi heo Traàn Vaên Duõng, Taân Thôùi Nhì, Hoùc Moân - Traïi heo Nguyeãn Kim Thoaïi, aáp Caây Da, Taân Phuù Trung, Cuû Chi - Traïi heo Döông Vaên Thöøa, aáp Hoäi Thaønh, xaõ Trung An, Cuû Chi - Traïi heo Buøi Xuaân Vinh, 10/8 Long Thaïnh Myõ, quaän 9 20. Hoûi: Ñeå chaên nuoâi heo ñaït tyû leä naïc cao, caàn löïa choïn gioáng heo naøo phuø hôïp? Ñaùp: Ñeå chaên nuoâi heo ñaït tyû leä naïc cao neân choïn nuoâi heo gioáng ngoaïi vaø lai kinh teá ngoaïi x ngoaïi vì caùc gioáng heo ñòa phöông trong nöôùc cho naêng suaát, chaát löôïng vaø hieäu quaû kinh teá khoâng cao, môõ nhieàu ít naïc, khoâng ñaùp öùng ñöôïc thò hieáu ngöôøi tieâu duøng. Chính vì vaäy, ñeå caûi thieän chaát löôïng ñaøn heo trong nöôùc, moät soá gioáng heo nhaäp noäi nhö Yorkshire, Landrace, Duroc ñang ñöôïc nuoâi phoå bieán ôû nöôùc ta. Tuy nhieân, moãi gioáng heo ñeàu coù nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm khaùc nhau, nhöng khi keát hôïp laïi seõ taïo thaønh moät öu theá lai toát nhaát ôû con lai 2 maùu, 3 maùu, 4 maùu. Heo lai deã nuoâi, taêng troïng nhanh, tieâu toán thöùc aên/kg taêng troïng thaáp neân ngöôøi ta thöôøng goïi laø heo lai kinh teá. Tuøy coâng thöùc lai vaø phöông thöùc chaên nuoâi, heo lai kinh teá coù tyû leä naïc khaùc nhau. 21. Hoûi: Caùc phöông thöùc ñeå löïa choïn gioáng heo nuoâi thòt? Ñaùp: Ñeå coù ñöôïc heo con toát nuoâi thòt caàn phaûi choïn nhöõng con ñaït tieâu chuaån veà phaåm chaát gioáng, ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän nhö sau: - Choïn theo ngoaïi hình: daøi ñoøn, löng thaúng, buïng thon goïn, moâng vai nôû, boán chaân chaéc khoûe, khaáu ñuoâi to, khoâng coù dò taät ôû mieäng, muõi. - Choïn theo theå chaát: heo coù daùng ñi nhanh nheïn, khoûe maïnh, maét saùng, nieâm maïc hoàng haøo, loâng thöa, oùng möôït, muõi öôùt, phaøm aên, deã nuoâi. Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn 19
- Choïn theo gia phaû: choïn heo con töø nhöõng heo boá meï cao saûn vôùi caùc ñaëc tröng nhö: heo boá meï to con, taêng troïng nhanh, deã nuoâi, tieâu toán thöùc aên thaáp. Nhöõng ñaëc tính toát cuûa theá heä cha meï coù theå ñöôïc di truyeàn cho ñôøi sau. 22. Hoûi: Ñeå nuoâi heo höôùng naïc ñaït hieäu quaû, caàn chuù troïng nhöõng yeáu toá gì? Ñaùp: Muoán nuoâi heo höôùng naïc ñaït yeâu caàu taêng troïng nhanh, thôøi gian nuoâi ngaén, chi phí thöùc aên cho 1kg taêng troïng thaáp, quay voøng voán nhanh, giaù thaønh haï phaûi chuù troïng nhöõng yeáu toá sau: - Gioáng heo: phaûi choïn heo lai höôùng naïc vì khaû naêng taêng troïng nhanh, chæ soá tieâu toán thöùc aên thaáp, khaû naêng choáng chòu beänh toát. - Chuoàng traïi: phaûi ñaûm baûo thoâng thoaùng, taïo ñieàu kieän thoaûi maùi cho heo vaän ñoäng, sinh hoaït. Neáu chuoàng nuoâi quaù noùng, heo seõ aên ít vaø taêng troïng chaäm. Ngöôïc laïi, chuoàng nuoâi quaù laïnh, heo seõ aên nhieàu ñeå choáng laïnh vaø chi phí thöùc aên cao hôn. - Chaêm soùc nuoâi döôõng: ôû caùc giai ñoaïn tuoåi khaùc nhau coù nhu caàu dinh döôõng khaùc nhau. Thöùc aên giaøu dinh döôõng seõ giuùp heo phaùt trieån toái ña phaåm chaát di truyeàn taïo naïc. Thöùc aên phaûi caân ñoái nhu caàu dinh döôõng, khoâng neân thay ñoåi ñoät ngoät thaønh phaàn vaø giaù trò dinh döôõng cuûa thöùc aên deã daãn ñeán stress, aûnh höôûng ñeán khaû naêng tieâu hoùa, khoâng toát cho quaù trình sinh tröôûng, phaùt trieån cuûa ñaøn heo. Khi caàn thay ñoåi thöùc aên neân thay ñoåi töø töø trong vaøi ngaøy theo caùch sau: + Ngaøy thöù 1: 75% thöùc aên cuõ + 25% thöùc aên môùi + Ngaøy thöù 2: 50% thöùc aên cuõ + 50% thöùc aên môùi + Ngaøy thöù 3: 25% thöùc aên cuõ + 75% thöùc aên môùi 20 Caåm nang chaên nuoâi heo an toaøn