cẩm nang quyền tác giả khu vực châu á phần ii

Chia sẻ: Thái Duy Ái Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

136
lượt xem 34
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'cẩm nang quyền tác giả khu vực châu á phần ii', văn bản luật, sở hữu trí tuệ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: cẩm nang quyền tác giả khu vực châu á phần ii

Xaâm phaïm quyeàn taùc giaû (5) Phaàn ñöôïc trích daãn töø taùc phaåm B phaûi chính xaùc nhö trong taùc phaåm goác. (6) Nguoàn trích daãn töø taùc phaåm B phaûi ñöôïc chæ roõ. Quyeàn taùc giaû ñöôïc baûo hoä caû ôû trong nöôùc cuõng nhö quoác teá theo (7) Phaàn ñöôïc trích daãn khoâng xaâm phaïm quyeàn nhaân thaân cuûa luaät phaùp vaø caùc thoûa thuaän cuûa moãi nöôùc. Maëc duø vaäy, hieän nay taùc giaû cuûa taùc phaåm B. tình traïng xaâm phaïm quyeàn taùc giaû ñang ngaøy caøng phoå bieán. Chuùng Neáu ñaùp öùng caùc ñieàu kieän naøy thì coù theå ñöôïc pheùp trích daãn taùc ta ñaõ bieát ñeán caùc tröôøng hôïp ñöôïc ñaêng treân baùo chí vaø treân voâ tuyeán truyeàn hình, ñaøi phaùt thanh, v.v... Xaâm phaïm quyeàn taùc giaû coù phaåm. Quyeàn sôû höõu quyeàn taùc giaû laø nhaèm khuyeán khích tính saùng nghóa laø baát cöù haønh vi naøo vi phaïm quyeàn taùc giaû, ví duï nhö vieäc taïo caù nhaân. Vôùi khuyeán khích naøy, taùc giaû seõ coù nhieàu saùng taïo hôn söû duïng quyeàn taùc giaû - voán laø quyeàn caù nhaân thuoäc veà taùc giaû - maø vaø moïi ngöôøi seõ thoûa maõn hôn vôùi lôïi ích töø hoaït ñoäng saùng taïo cuûa khoâng ñöôïc pheùp, hay vieäc moät ngöôøi khoâng phaûi laø chuû sôû höõu taùc giaû. Ñieàu naøy seõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån vaên hoùa vaø thaønh quaû quyeàn taùc giaû ñaêng kí quyeàn taùc giaû. Neáu moät ngöôøi aên caép taøi saûn cuûa söï phaùt trieån ñoù seõ trôû thaønh taøi saûn chung cuûa taát caû moïi ngöôøi. maø ngöôøi khaùc phaûi maát bao coâng söùc môùi laøm ra ñöôïc vaø baùn taøi Vì vaäy, caàn phaûi coù söï caân baèng giöõa vieäc “baûo hoä quyeàn” vaø “taïo saûn ñoù ñi maø khoâng xin pheùp, thì ngöôøi ñoù bò coi laø phaïm moät toäi ñieàu kieän cho vieäc khai thaùc taùc phaåm” ñeå caû hai hoaït ñoäng naøy ñeàu nghieâm troïng. Chuùng ta ñeàu bieát raèng vieäc aên caép taøi saûn cuûa ngöôøi coù hieäu quaû. Hai hoaït ñoäng naøy coù theå caân baèng ñöôïc neáu ngöôøi söû khaùc laø moät vieäc laøm sai traùi. Ñoái vôùi nhöõng taøi saûn phi vaät theå nhö duïng hieåu ñöôïc caûm xuùc cuûa taùc giaû ñaõ saùng taïo ra taùc phaåm maø hoï quyeàn taùc giaû, ngöôøi ta döôøng nhö khoâng caûm thaáy day döùt veà vieäc ñang khai thaùc vaø ngöôøi saùng taïo taùc phaåm cuõng hieåu ñöôïc tình aên caép. Tuy nhieân, quyeàn sôû höõu trí tueä nhö quyeàn taùc giaû laø moät taøi huoáng cuûa ngöôøi söû duïng. Lieân quan ñeán vieäc söû duïng quyeàn taùc saûn raát giaù trò; ñoù laø quyeàn ñoái vôùi taùc phaåm maø taùc giaû ñaõ saùng taïo giaû, caàn phaûi hieåu söï khaùc nhau giöõa khai thaùc vaø trích daãn taùc baèng trí tueä, suy nghó vaø tình caûm. Böôùc sang theá kyû XXI naøy, chuùng phaåm. Seõ laø sai laàm khi cho raèng vieäc trích daãn taùc phaåm laø quyeàn ta caàn phaûi hieåu raèng vieäc xaâm phaïm caùc quyeàn naøy laø sai traùi. rieâng khoâng lieân quan ñeán quyeàn khai thaùc taùc phaåm. Trích daãn taùc phaåm laø moät hình thöùc khai thaùc taùc phaåm, nhöng neáu ñaùp öùng caùc Quyeàn taùc giaû bò xaâm phaïm döôùi nhöõng hình thöùc naøo? ñieàu kieän cuï theå thì seõ khoâng bò haïn cheá veà quyeàn taùc giaû vaø taùc phaåm coù theå ñöôïc trích daãn töï do. Caàn phaûi hieåu ñaây laø moät quy taéc Chuùng ta coù theå thaáy hieän nay quyeàn sôû höõu trí tueä ôû caùc nöôùc ngoaïi leä. Ngöôïc laïi, neáu baïn dieãn giaûi caùc ñieàu kieän veà trích daãn taùc Chaâu aù ñang bò xaâm phaïm döôùi raát nhieàu hình thöùc. Baïn ñaõ bao giôø phaåm sao cho phuø hôïp vôùi tình huoáng cuûa baïn, coá hieåu quy taéc moät nhìn thaáy baêng nhaïc, ñóa CD, baêng video hay ñóa DVD ñöôïc baùn vôùi caùch quaù roäng, thì seõ coù theå naûy sinh raéc roái. Seõ bôùt raéc roái neáu giaù reû ôû heø phoá vaø trong caùc ngoõ heûm chöa? ngöôøi trích daãn taùc phaåm cuûa ngöôøi khaùc coù yù thöùc traùnh khai thaùc taùc phaåm theo caùch thöùc maø neáu ñoù laø taùc phaåm cuûa chính hoï thì hoï Caùc loaïi phaàn meàm vi tính cuõng ñöôïc baùn vôùi giaù thaáp hôn raát cuõng seõ phaûn ñoái, vaø coù söï phaùn ñoaùn moät caùch khaùch quan raèng chuû nhieàu so vôùi giaù thoâng thöôøng. Caùc saûn phaåm naøy ñang ñöôïc sao sôû höõu quyeàn taùc giaû seõ ñoàng yù vôùi hình thöùc trích daãn ñoù. cheùp bí maät maø khoâng heà ñöôïc söï cho pheùp cuûa chuû sôû höõu quyeàn 44 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 45
taùc giaû vaø khoâng phaûi traû baát cöù loaïi phí naøo, noùi caùch khaùc, khoâng ñöôïc caáp pheùp phuø hôïp. Nhöõng saûn phaåm ñoù goïi laø saûn phaåm sao cheùp hoaëc saûn phaåm aên caép. Vieäc saûn xuaát caùc saûn phaåm theo caùch nhö vaäy laø traùi vôùi phaùp luaät vaø vieäc saûn xuaát vaø baùn caùc saûn phaåm ñoù laø phaïm toäi hình söï ôû baát kyø nöôùc naøo. Vì vaäy neáu baïn thaáy caùc saûn phaåm nhö vaäy, baïn khoâng neân mua chuùng cho duø chuùng ñöôïc baùn vôùi giaù reû. Vieäc coá tình mua moät saûn phaåm phi phaùp laø söï ñoàng loõa vôùi ngöôøi phaïm toäi. Ngöôøi naøo mua saûn phaåm ñoù khi ñi nöôùc ngoaøi thì seõ bò tòch thu neáu bò haûi quan phaùt hieän khi veà nöôùc vaø neáu mua vôùi yù ñònh ñeå kinh doanh thì seõ bò phaït. 46 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸
5 aûnh höôûng vaø taùc ñoäng cuûa kyõ thuaät nhieàu bôûi quyeàn taùc giaû, nhaát laø trong caùc hoaït ñoäng giaùo duïc trong vaø coâng ngheä môùi nhaø tröôøng vaø ngoaøi xaõ hoäi, caùc dòch vuï xaõ hoäi, moâi tröôøng, caùc hoaït ñoäng vaên hoaù vaø tình nguyeän. Ví duï ñieån hình nhaát laø moái quan heä giöõa ngöôøi bình thöôøng vôùi quyeàn taùc giaû qua maùy tính, chuùng ta khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc cuoäc soáng seõ nhö theá naøo neáu chuùng ta khoâng coù maùy tính. Maùy tính trôû thaønh moät phaàn quan troïng trong cuoäc soáng cuûa Töø cuoái theá kyû XX, nhöõng phöông tieän thoâng tin lieân laïc nhö chuùng ta trong voøng 20 naêm gaàn ñaây. Nhöõng tieán boä trong coâng maïng maùy tính, ñieän thoaïi di ñoäng vaø truyeàn hình qua veä tinh, ñaõ ngheä kyõ thuaät soá nhö Internet, e-mail vaø thoâng tin döõ lieäu lan traøn ñem laïi nhöõng phaùt trieån khoâng ngôø. So vôùi moät theá kyû hoaëc thaäm khaép theá giôùi vaø maùy tính trôû neân khoâng theå thieáu khoâng chæ trong chí vaøi thaäp kyû tröôùc, ngöôøi daân ôû caùc quoác gia coù neàn coâng nghieäp lónh vöïc soaïn thaûo vaên baûn maø coøn raát quan troïng ñoái vôùi aâm nhaïc, tieân tieán vaø caû ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån ñöôïc tieáp caän moät ñieän aûnh, xuaát baûn cuõng nhö vôùi ngöôøi tieâu duøng caùc saûn phaåm naøy. löôïng thoâng tin lôùn chöa töøng thaáy. Nhöõng tieán boä coâng ngheä ñoù Kyõ thuaät soá coù theå cho pheùp sao cheùp laïi moät taùc phaåm maø khoâng cuõng coù aûnh höôûng to lôùn ñoái vôùi lónh vöïc vaên hoùa. Tröôùc ñaây moät laøm giaûm chaát löôïng cuûa baûn goác. Hôn nöõa, maùy tính coù theå giuùp theá kyû, chæ moät soá ít ngöôøi treân theá giôùi ñöôïc coâng nhaän laø coù quyeàn cho moïi ngöôøi taïo ra taùc phaåm chæ vôùi moät chuùt kieán thöùc toái thieåu, taùc giaû ñoái vôùi taùc phaåm vaên hoïc, ngheä thuaät vaø phaàn lôùn hoï laø trong khi tröôùc kia ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù ñoøi hoûi ngöôøi ta phaûi coù nhöõng ngheä só nhö hoïa só, nhaø vaên vaø nhaïc só. Coù raát ít luaät sö vaø hoïc nhöõng khaû naêng vaø kinh nghieäm ñaëc bieät. Laáy aâm nhaïc laøm ví duï. giaû tham gia thaûo luaän veà quyeàn taùc giaû. Cho tôùi taän gaàn ñaây, nhöõng Giôø ñaây caùc chöông trình phaàn meàm coù theå giuùp cho vieäc soaïn nhaïc ngöôøi tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng saùng taïo môùi chæ bao goàm nhöõng trôû neân ñôn giaûn cho duø baïn khoâng bieát chôi nhaïc cuï naøo. Vieäc ghi ngöôøi hoaït ñoäng chuyeân nghieäp vaø nhöõng ngöôøi khai thaùc taùc phaåm aâm ña phöông tieän töøng laø moät quaù trình gian nan vaát vaû trong suoát cuûa hoï cuõng chæ hoaït ñoäng trong moät soá lónh vöïc, ví duï nhö lónh vöïc kyû nguyeân tröôùc ñaây, giôø ñaây coù theå ñöôïc thöïc hieän moät caùch nhanh thoâng tin ñaïi chuùng (nhaø xuaát baûn, ñaøi phaùt thanh, truyeàn hình, baùo choùng. Vieäc thu soá löôïng lôùn caùc döõ lieäu aâm nhaïc hoaëc caùc döõ lieäu chí, v.v...), vaø caùc coâng ty saûn xuaát baûn ghi, coâng ty ñieän aûnh, v.v… khaùc vaø löu giöõ chuùng ôû moät MD (minidisk) hay phöông tieän khaùc Noùi caùch khaùc, ngay caû khi moät ngöôøi bình thöôøng khoâng bieát gì veà coù kích côõ vöøa ñuùng loøng baøn tay baïn laø vieäc laøm hoaøn toaøn deã quyeàn taùc giaû ñi nöõa, thì ñieàu ñoù cuõng khoâng aûnh höôûng gì ñeán cuoäc daøng. Toác ñoä phaùt trieån coâng ngheä nhanh ñeán noãi nhöõng gì dieãn ra soáng haøng ngaøy cuûa hoï. Nhöng ngaøy nay ñieàu ñoù coù coøn ñuùng trong moät naêm töông ñöông vôùi 6 hoaëc 8 naêm tröôùc ñoù. Ñoù chính laø khoâng? lyù do taïi sao ngöôøi ñaõ ñaët teân cho söï phaùt trieån naøy laø “kyû nguyeân thieân lang”. Ngaøy nay chuùng ta thöôøng xuyeân ñöôïc thaáy thuaät ngöõ “quyeàn taùc Chuùng ta ñang höôûng thuï thaønh quaû phong phuù cuûa coâng ngheä kyõ giaû” vaø “quyeàn sôû höõu trí tueä” qua voâ tuyeán truyeàn hình, ñaøi phaùt thuaät soá khoâng chæ khi chuùng ta khai thaùc caùc taùc phaåm maø caû khi thanh, baùo vaø taïp chí. Chuùng ta ñang ngaäp trong caùc nguoàn thoâng chuùng ta saùng taïo taùc phaåm. Giôø ñaây, baát kì ai cuõng coù theå saùng taïo tin. Phaàn lôùn caùc thoâng tin ñoù laø ñoái töôïng cuûa quyeàn taùc giaû. Do vaäy taùc phaåm. Tuy nhieân, cuoäc caùch maïng coâng ngheä naøy laïi ñoàng thôøi ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa chuùng ta chaéc chaén seõ bò aûnh höôûng raát taïo ra nhöõng söï kieän khoâng löôøng tröôùc ñöôïc vaø nhöõng hình thöùc toäi 48 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 49
phaïm môùi. Tình traïng maïng maùy tính bò tin taëc hay nhöõng ngöôøi thaùc, möùc ñoä xaâm phaïm, v.v… do kyõ thuaät soá gaây ra. khaùc xaâm nhaäp ñeå truy caäp traùi pheùp vaø tình traïng döõ lieäu caù nhaân Ñoái vôùi heä thoáng maïng, khoâng chæ coù maïng quoác teá nhö Internet bò loä ñang ngaøy caøng gia taêng. Vieäc quaûn lyù thoâng tin trong caùc cô maø toâi ñaõ ñeà caäp trong phaàn tröôùc, maø coøn coù caùc maïng noäi boä, ví quan nhaø nöôùc cuõng nhö trong moãi toå chöùc vaø coâng ty ñang trôû thaønh duï nhö maïng duøng trong caùc coâng ty, ñang ngaøy caøng phaùt trieån. vaán ñeà. Do nhöõng thoâng tin kyõ thuaät soá coù theå söûa ñoåi deã daøng, moïi Caùc maïng naøy ñang ñöôïc söû duïng ñeå truyeàn taûi nhöõng taùc phaåm ngöôøi ñeàu raát deã rôi vaøo tình huoáng voâ yù xaâm phaïm quyeàn taùc giaû. khaùc nhau nhö aâm nhaïc, hình aûnh vaø phaàn meàm caùc troø chôi. Nhöng Vì vaäy, chuùng ta caàn phaûi coù nhöõng hieåu bieát ñaày ñuû veà quyeàn taùc khi taùc phaåm ñöôïc truyeàn ñi maø khoâng xin pheùp, tính nguy hieåm lan giaû vaø phaûi töï cam keát tuaân thuû luaät quyeàn taùc giaû cuûa nöôùc mình ñeå roäng treân phaïm vi toaøn caàu vaø khi taùc phaåm ñaõ ñöôïc truyeàn ñi thì baûo hoä caùc taùc phaåm laø di saûn vaên hoaù vaø laø taøi saûn chung cuûa nhaân khoù coù theå baûo veä ñöôïc. Neáu nguy cô naøy khoâng ñöôïc ngaên chaën, loaïi. caùc taùc giaû seõ khoâng coøn tin töôûng vaøo heä thoáng maïng. Do vaäy, hieän nay, caùc nöôùc ñang xem xeùt caùc hình thöùc quyeàn taùc giaû phuø hôïp vôùi Kyõ thuaät soá, maïng thoâng tin vaø quyeàn taùc giaû xaõ hoäi maïng vaø caùc quyeàn nhö “quyeàn truyeàn thoâng coâng coäng” daàn daàn ñöôïc ñöa vaøo trong luaät phaùp quoác gia vaø caùc ñieàu öôùc quoác teá. Nhö ñaõ trình baøy, nhöõng thay ñoåi roõ raøng nhaát trong moâi tröôøng quyeàn taùc giaû laø kyõ thuaät soá vaø maïng thoâng tin. Kyõ thuaät soá giuùp cho vieäc sao cheùp vaø söûa ñoåi taùc phaåm coù theå ñöôïc thöïc hieän moät caùch deã daøng. Kyõ thuaät soá cuõng giuùp giöõ cho chaát löôïng taùc phaåm ñöôïc nhaát quaùn vaø khoâng thay ñoåi, cho duø taùc phaåm ñoù ñöôïc sao cheùp bao nhieâu laàn, taùc phaåm lôùn nhö theá naøo hay thôøi gian coù qua ñi bao laâu chaêng nöõa. Vì chaát löôïng cuûa moãi baûn sao töông ñöông vôùi chaát löôïng baûn goác, caùc baûn sao khaùc laïi coù theå ñöôïc sao cheùp laïi töø baûn sao. Vieäc naøy laëp ñi laëp laïi vaø keát quaû laø ngaøy caøng coù nhieàu baûn sao ñöôïc taïo ra töø caùc baûn sao khaùc. Nguy cô quyeàn dòch thuaät vaø quyeàn baûo veä tính toaøn veïn cuûa taùc phaåm bò xaâm phaïm ngaøy caøng lôùn vì kyõ thuaät soá giuùp ngöôøi ta raát deã daøng thay ñoåi taùc phaåm goác. Moät taùc phaåm coù theå ñöôïc khai thaùc lieân tuïc maø chaát löôïng khoâng heà thay ñoåi nhôø coù caùc phöông tieän in sao chaát löôïng cao nhö CD- ROM, v.v… Luaät quyeàn taùc giaû ôû caùc nöôùc ñang ñöôïc söûa ñoåi ñeå goäp caùc cô cheá traû thuø lao vaø giôùi haïn vieäc sao cheùp ñeå söû duïng rieâng cho phuø hôïp vôùi nhöõng thay ñoåi maïnh meõ veà caùc hình thöùc khai 50 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 51
Hoûi & Ñaùp Taùc phaåm ñöôïc baûo hoä baèng quyeàn taùc giaû trong moät thôøi haïn nhaát ñònh. Neáu heát thôøi haïn baûo hoä quyeàn taùc giaû, taùc phaåm seõ Hoûi: Teân saùch, khaåu hieäu quaûng caùo v.v… coù phaûi laø khoâng ñöôïc baûo hoä nöõa. Maëc duø taùc phaåm laø taøi saûn vaên hoaù do moät taùc phaåm? caù nhaân saùng taïo ra, nhöng do coù nhieàu ngöôøi söû duïng neân taùc phaåm seõ thuoäc veà xaõ hoäi. Khi heát thôøi haïn nhaát ñònh, toaøn xaõ hoäi coù theå söû Trong moät soá tröôøng hôïp, raát khoù ñeå xaùc ñònh caùi gì thuoäc veà duïng taùc phaåm moät caùch töï do. Do vaäy, taùc phaåm ñaõ heát thôøi haïn quyeàn taùc giaû, nhö teân saùch, maãu quaûng caùo, kieåu chöõ, thieát keá. Noùi baûo hoä quyeàn taùc giaû seõ thuoäc veà sôû höõu coâng coäng. Ngoaøi ra, ôû chung, khoâng phaûi taát caû ñeàu ñöôïc baûo hoä baèng quyeàn taùc giaû, Nhaät Baûn, Haøn Quoác, Trung Quoác vaø caùc nöôùc khaùc, caùc taøi lieäu nhöng tieâu chí ñeå xaùc ñònh moät “taùc phaåm” laø: ñoù phaûi laø hình thöùc coâng coäng nhö luaät, phaùp leänh vaø caùc baûn aùn cuûa toaø aùn seõ khoâng theå hieän söï suy nghó vaø tình caûm moät caùch saùng taïo vaø mang tính ñöôïc baûo hoä quyeàn taùc giaû. chaát goác chöù khoâng chæ ñôn thuaàn laø moät hình thöùc theå hieän. Hoûi: Quyeàn taùc giaû ñoái vôùi trang web ñöôïc quy ñònh Hoûi: Caùc yù töôûng coù ñöôïc baûo hoä quyeàn taùc giaû? nhö theá naøo? YÙ töôûng duø lôùn ñeán ñaâu nhöng neáu chæ ñôn thuaàn laø xuaát hieän Neáu trang web do moät coâng ty hay moät caù nhaân taïo ra laø moät hình trong trí oùc cuûa baïn thì khoâng ñöôïc goïi laø “taùc phaåm” vaø vì vaäy thöùc theå hieän saùng taïo, thì trang web ñoù seõ ñöôïc coi laø moät taùc khoâng ñöôïc baûo hoä baèng quyeàn taùc giaû. Tuy nhieân, moät baøi tieåu luaän phaåm. Do vaäy, caàn phaûi chuù yù ñeå khoâng xaâm phaïm quyeàn taùc giaû hay cuoán saùch giaûi thích yù töôûng ñoù seõ ñöôïc goïi laø “taùc phaåm”. hoaëc quyeàn nhaân thaân khi chuùng ta taïo ra hay söû duïng trang web. Hôn nöõa, moät soá trang web coù theå chöùa moät taùc phaåm khaùc. Trong Hoûi: Trong tröôøng hôïp naøo taùc phaåm khoâng ñöôïc tröôøng hôïp ñoù, cuõng gioáng nhö moät böùc tranh hay taùc phaåm nhieáp luaät phaùp baûo hoä? aûnh ñöôïc in trong moät taïp chí, taùc giaû cuûa böùc tranh hay aûnh coù 52 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 53
Hoûi & Ñaùp Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp neáu phaàn lôùn caâu chuyeän do moät quyeàn taùc giaû ñoái vôùi böùc tranh hay aûnh ñoù. Theâm vaøo ñoù, duø baïn ngöôøi keå chuyeän ñòa phöông saùng taïo ra, thì caâu chuyeän ñoù coù theå coù töï xaây döïng moät trang web cho rieâng mình hay nhôø ai ñoù laøm, thì ñöôïc coi laø taùc phaåm ñöôïc baûo hoä hôïp phaùp. Neáu phaàn chính cuûa cuõng ñeàu caàn phaûi xaùc ñònh roõ chuû sôû höõu quyeàn taùc giaû. caâu chuyeän khoâng thay ñoåi vaø chæ moät soá phaàn ñöôïc boå sung hoaëc löôïc bôùt, thì caâu chuyeän ñoù khoâng ñöôïc coi laø moät taùc phaåm môùi. Töông töï, trong tröôøng hôïp moät ngöôøi nghe moät caâu chuyeän keå nhö theá vaø ghi laïi thì caâu chuyeän ñoù khoâng ñöôïc coi laø moät taùc phaåm cuûa Hoûi:Taùc phaåm coù ñoàng taùc giaû laø gì? ngöôøi ghi laïi. Khi yù chính cuûa moät caâu chuyeän coù saün ñöôïc söû duïng laøm cô sôû nhöng theâm vaøo nhöõng tình tieát khaùc nhau ñeå taïo neân moät Taùc phaåm coù ñoàng taùc giaû laø taùc phaåm do moät soá taùc giaû cuøng nhau caâu chuyeän môùi, thì caâu chuyeän ñoù ñöôïc coi laø coù noäi dung saùng taïo saùng taïo ra maø khoâng theå phaân chia hay söû duïng taùch rôøi. Trong tröôøng vaø vì vaäy cuõng ñöôïc coi laø moät taùc phaåm môùi. hôïp naøy, taát caû caùc taùc giaû cuøng chung quyeàn taùc giaû vaø caàn phaûi coù moät thoaû thuaän chung giöõa caùc taùc giaû ñeå thöïc hieän quyeàn taùc giaû. Ñoái vôùi truyeän tranh coù caùc hình veõ minh hoïa vaø phaàn lôøi ñöôïc thöïc Hoûi: Ai coù theå trôû thaønh taùc giaû? hieän bôûi hai ngöôøi khaùc nhau thì sao? Trong tröôøng hôïp naøy, tröø caùc taùc phaåm ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng laø coù ñoàng taùc giaû, caùc hình veõ minh hoïa seõ Baát kì ai saùng taïo ra moät “taùc phaåm” ñeàu coù theå trôû thaønh taùc giaû, thaäm ñöôïc coi laø moät taùc phaåm ngheä thuaät, phaàn lôøi thoaïi laø moät taùc phaåm vaên chí caû treû em hoaëc nhöõng ngöôøi khoâng chuyeân. Khoâng caàn phaûi phaân bieät hoïc vaø taùc giaû cuûa moãi taùc phaåm naøy seõ coù quyeàn taùc giaû ñoäc laäp. giaù trò taùc phaåm toát hay dôû maø chæ caàn bieát raèng ñoù laø söï theå hieän suy nghó hay tình caûm mang tính saùng taïo cuûa moät ngöôøi. Hoûi: Truyeän daân gian coù ñöôïc baûo hoä quyeàn taùc giaû khoâng? Hoûi: Quyeàn dòch thuaät thuoäc veà ai? Noùi chung, truyeän daân gian, truyeän coå tích, v.v… ñöôïc nhieàu ngöôøi Vì quyeàn dòch thuaät ñöôïc xaùc ñònh nhö quyeàn xuaát baûn, cho neân bieát ñeán ñeàu ñaõ vöôït thôøi haïn baûo hoä quyeàn taùc giaû raát nhieàu. nhieàu ngöôøi hieåu nhaàm raèng quyeàn dòch thuaät thuoäc veà nhaø xuaát 54 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 55
Hoûi & Ñaùp baûn. Tuy nhieân, quyeàn xuaát baûn laø quyeàn ñöôïc in aán hay sao cheùp Hoûi: Vieäc chæ ra nguoàn goác coù nghóa laø gì? baûn goác baèng maùy hay phöông phaùp hoaù chaát. Quyeàn xuaát baûn khoâng bao goàm quyeàn ñöôïc dòch taùc phaåm sang moät ngoân ngöõ khaùc. Vieäc chæ ra nguoàn goác nghóa laø ghi roõ taùc giaû cuûa taùc phaåm maø Neáu nhaø xuaát baûn muoán xuaát baûn taùc phaåm baèng moät ngoân ngöõ baïn ñang trích daãn. Neân neâu roõ teân cuûa taùc phaåm, teân taùc giaû, nhaø khaùc, hoï phaûi laøm hôïp ñoàng trong ñoù coù quy ñònh veà quyeàn dòch xuaát baûn, v.v... cho phuø hôïp vôùi hình thöùc sao cheùp hoaëc khai thaùc. thuaät. Trong tröôøng hôïp naøy, hôïp ñoàng khoâng chæ quy ñònh caùc quyeàn, maø coøn ghi roõ ñieàu kieän thöïc hieän vaø möùc phí phaûi traû ñeå ñöôïc thöïc hieän caùc quyeàn ñoù. Hoûi: Phaàn trích daãn coù theå ñöôïc toùm taét hay dòch thuaät khoâng? Hoûi: Quyeàn taùc giaû ñoái vôùi nhöõng nöôùc chöa tham gia caùc ñieàu öôùc ñöôïc quy ñònh nhö theá naøo? Hình thöùc trích daãn naøy taát nhieân laø coù theå ñöôïc pheùp nhöng neân löu yù raèng vieäc dòch sai hay toùm taét sai ñeàu coù theå bò coi laø xaâm Tröôùc heát xin tham khaûo danh saùch trong phuï luïc ñeå xaùc ñònh caùc hieäp phaïm quyeàn nhaân thaân cuûa taùc giaû. ñònh hoaëc ñieàu öôùc quoác teá maø moãi nöôùc ñaõ tham gia. Luaät phaùp quoác teá khoâng coù nghóa vuï baûo hoä quyeàn taùc giaû cuûa caùc quoác gia khoâng naèm Hoûi: Ñoái vôùi trích daãn pheâ phaùn hoaëc trích daãn xuyeân trong danh saùch naøy. Tuy nhieân, ngay caû moät taùc phaåm cuûa moät trong soá taïc thì sao? nhöõng nöôùc naøy cuõng phaûi ñöôïc baûo hoä neáu noù ñöôïc xuaát baûn laàn ñaàu hoaëc ñöôïc coâng boá laàn ñaàu ôû moät quoác gia tham gia moät trong caùc ñieàu Taát nhieân baïn coù theå töï do trích daãn nhaèm muïc ñích pheâ phaùn. öôùc quoác teá. Hôn nöõa, ngay caû caùc nöôùc khoâng tham gia caùc ñieàu öôùc veà Tuy nhieân, neáu noäi dung bò söûa ñoåi moät caùch coá yù traùi vôùi yù muoán quyeàn taùc giaû quoác teá cuõng phaûi coù nghóa vuï baûo hoä quyeàn taùc giaû neáu cuûa taùc giaû hoaëc coù tính chaát vu khoáng, baïn coù theå bò buoäc vaøo toäi caùc nöôùc naøy ñaõ tham gia Hieäp ñònh TRIPS, moät boä phaän cuûa Thoaû thuaän Marrakesh thaønh laäp WTO. xaâm phaïm quyeàn nhaân thaân cuûa taùc giaû, toäi xaâm phaïm danh döï, v.v… 56 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 57
Hoûi & Ñaùp Hoûi: Ñoái vôùi vieäc “trích daãn aûnh” thì sao? nhö vaäy khoâng ñaùp öùng caùc ñieàu kieän ñoái vôùi vieäc trích daãn taùc phaåm vaø vì vaäy haàu nhö khoâng ñöôïc pheùp. Vaán ñeà laø vieäc trích daãn coù ñaùp öùng caùc ñieàu kieän ñoái vôùi vieäc trích daãn taùc phaåm hay khoâng. Ví duï, neáu baïn söû duïng aûnh chaân dung cuûa ai ñoù chæ vì hoï xuaát hieän trong taùc phaåm, ñieàu naøy seõ Hoûi: Ñoái vôùi vieäc “trích daãn” töø trang web thì sao? khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu “caàn phaûi trích daãn töø taùc phaåm B ñeå saùng taïo ra taùc phaåm A” cho neân seõ khoâng ñöôïc pheùp söû duïng. Caùc trang web cuõng laø taùc phaåm. Thaäm chí caùc trang web coù quy ñònh laø ñöôïc “keát noái töï do” cuõng vaãn thuoäc veà quyeàn taùc giaû. Do Hoûi: Vieäc taäp hôïp caùc böùc tranh hoaëc cataloâ tranh vaäy, khi söû duïng trang web, chuùng ta caàn phaûi xin pheùp. Hôn nöõa, trieån laõm ñeå ñöa vaøo moät cuoán saùch thì coù phaûi laø trong moät soá tröôøng hôïp caùc hình veõ minh hoïa vaø böùc aûnh ñöôïc söû “trích daãn” khoâng? duïng trong trang web coù quyeàn taùc giaû rieâng. Xin löu yù raèng vieäc ñöôïc ngöôøi giöõ quyeàn taùc giaû trang web cho pheùp chöa phaûi laø söï Thuaät ngöõ “tôø rôi” ñöôïc luaät quyeàn taùc giaû ñònh nghóa laø cuoán cho pheùp chính thöùc caàn thieát ñeå coù theå söû duïng caùc hình aûnh ñoù. saùch nhoû ñôn giaûn. Vieäc söû duïng nhöõng boä söu taäp tranh trong caùc loaïi saùch nhö cataloâ trieån laõm, aùp phích quaûng caùo, böu thieáp, v.v… ñeå kinh doanh thöông maïi ñöôïc coi laø sao cheùp chöù khoâng phaûi laø Hoûi: Phaàn meàm mieãn phí ñöôïc taûi töø Internet coù “trích daãn”, vaø vì vaäy chuùng thuoäc vaøo quyeàn sao cheùp. Ñieàu naøy quyeàn taùc giaû khoâng? töøng ñöôïc xaùc ñònh trong caùc phaùn quyeát cuûa toaø aùn. Phaàn meàm öùng duïng treân Internet bao goàm phaàn meàm mieãn phí Hoûi: Vieäc söû duïng caùc böùc aûnh hoaëc khaåu hieäu trong töùc laø phaàn meàm coù theå ñöôïc pheùp taûi khoâng phaûi traû phí, vaø phaàn quaûng caùo coù phaûi laø “trích daãn”? meàm chia seû maø baïn phaûi traû tieàn. Phaàn meàm mieãn phí coù quyeàn taùc giaû khoâng? Moät thöù ñöôïc söû duïng mieãn phí khoâng coù nghóa laø caùc Coù theå “trích daãn” caùc böùc aûnh, hình veõ minh hoïa hoaëc nhöõng lôøi quyeàn cuûa noù bò töø boû. Trong nhieàu tröôøng hôïp, taùc giaû cuûa phaàn noùi noåi tieáng cuûa ai ñoù ñeå quaûng caùo khoâng? Phaàn lôùn vieäc söû duïng meàm cung caáp mieãn phí cho ñoäc giaû vôùi yù ñònh thu hoài voán ñaàu tö 58 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 59
Hoûi & Ñaùp ban ñaàu cuûa mình baèng caùch tính giaù vaøo caùc baûn caäp nhaät sau naøy. Trong nhöõng tröôøng hôïp ñoù, chuû sôû höõu quyeàn taùc giaû khoâng töø boû quyeàn taùc giaû ñoái vôùi taùc phaåm maø chæ taïm thôøi khoâng söû duïng quyeàn taùc giaû maø thoâi. Hoûi: Coù theå laøm moät cuoán saùch chæ bao goàm caùc phaàn trích daãn ñöôïc taäp hôïp töø caùc nguoàn khaùc nhau khoâng? Ñoâi khi, moät soá nhaø xuaát baûn coù keá hoaïch laøm vieäc naøy. Tuy nhieân, vieäc naøy khoâng ñöôïc coi laø trích daãn. Vieäc taäp hôïp caùc ñoaïn nhoû töø nhieàu taùc phaåm ñaõ xuaát baûn tröôùc ñaây ñeå laøm moät cuoán saùch rieâng roõ raøng laø khai thaùc taùc phaåm. Tuy nhieân, ñieàu naøy lieân quan ñeán vieäc söû duïng quyeàn sao cheùp, chöù khoâng phaûi laø quyeàn xuaát baûn vì quyeàn xuaát baûn lieân quan ñeán vieäc xuaát baûn taùc phaåm nguyeân veïn, vaø vì vaäy phaûi ñöôïc pheùp cuûa taùc giaû chöù khoâng phaûi cuûa nhaø xuaát baûn. Do ñoù, nhaø xuaát baûn khoâng coù quyeàn cho pheùp beân thöù ba sao cheùp moät phaàn taùc phaåm neáu khoâng coù söï ñoàng yù cuûa chuû sôû höõu quyeàn taùc giaû, cho duø vieäc ñoù laø ñeå quaûng caùo cho aán phaåm xuaát baûn hoaëc vì baát cöù lyù do naøo khaùc. Chæ coù chuû sôû höõu quyeàn taùc giaû môùi coù quyeàn cho pheùp vieäc sao cheùp ñoù. 60 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 61
PHUÏ LUÏC Coâng öôùc, Ñieàu öôùc vaø Xu höôùng quoác teá
PHUÏ LUÏC Coâng öôùc, Ñieàu öôùc vaø Xu höôùng phaåm ñeàu ñöôïc baûo hoä, keå caû taùc phaåm ra ñôøi töø tröôùc khi Coâng öôùc quoác teá coù hieäu löïc, tröø tröôøng hôïp taùc phaåm ñaõ trôû thaønh taøi saûn coâng coäng); 3) nguyeân taéc voâ ñieàu kieän (vieäc baûo hoä laø töï ñoäng vaø khoâng phaûi tuaân theo thuû tuïc naøo). Caùc heä thoáng luaät phaùp veà quyeàn sôû höõu trí tueä cuûa caùc nöôùc raát khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo caùc chính saùch vaên hoaù, coâng nghieäp vaø caùc yeáu toá khaùc. Tuy nhieân, nhöõng tieán boä nhanh choùng do xu höôùng Coâng öôùc Quyeàn taùc giaû toaøn caàu toaøn caàu hoaù mang laïi thoâng qua vieäc thieát laäp cô sôû haï taàng giao thoâng vaø thoâng tin lieân laïc ñaõ laøm naûy sinh nhöõng vaán ñeà môùi nhö Myõ vaø caùc quoác gia Chaâu Myõ Latinh ñaõ quy ñònh veà vieäc phaûi caùc tranh chaáp vaø maâu thuaãn thöông maïi veà quyeàn sôû höõu trí tueä. Cuï ñaêng kyù, noäp löu chieåu vaø coù daáu hieäu quyeàn taùc giaû ñeå ñöôïc baûo theå, caùc tranh chaáp veà quyeàn taùc giaû, nhö vieäc sao cheùp baát hôïp hoä quyeàn taùc giaû vaø vì vaäy ban ñaàu hoï khoâng tham gia Coâng öôùc phaùp ñóa nhaïc vaø phaàn meàm maùy tính, laø nhöõng vaán ñeà noåi coäm. Vì Berne vì Coâng öôùc naøy coâng nhaän quyeàn taùc giaû theo nguyeân taéc voâ lyù do naøy, trong nhöõng naêm qua, nhieàu nöôùc khoâng coù luaät phaùp ñieàu kieän. Vì vaäy, caàn phaûi coù moät soá thoaû thuaän giöõa caùc quoác gia ñöôïc thieát laäp töø tröôùc ñaõ lieân tuïc ban haønh caùc vaên baûn quy phaïm ñaõ ñaët ra yeâu caàu veà thuû tuïc baûo hoä quyeàn taùc giaû vaø nhöõng nöôùc phaùp luaät. Tuy nhieân, neáu chæ thieát laäp luaät phaùp trong nöôùc thoâi thì tham gia Coâng öôùc Berne. Vôùi UNESCO ñoùng vai troø trung gian, vaãn khoâng ñuû höõu hieäu ñeå kieåm soaùt nhöõng vaán ñeà naøy. Do ñoù, ñeå Coâng öôùc Quyeàn taùc giaû toaøn caàu ñöôïc ra ñôøi naêm 1952, cho pheùp tìm ra moät giaûi phaùp mang tính quoác teá, caùc maïng löôùi vaø quy taéc caû hai loaïi quoác gia treân trôû thaønh thaønh vieân. Coâng öôùc naøy giuùp khaùc nhau ñaõ ñöôïc thieát laäp. Döôùi ñaây laø moät soá giaûi phaùp ñieån hình cho caùc taùc phaåm töø caùc nöôùc thaønh vieân cuûa Coâng öôùc Berne coù theå nhaát ñeå baûo hoä quyeàn taùc giaû treân phaïm vi quoác teá. (Soá quoác gia ñöôïc baûo hoä ngay caû ôû nhöõng nöôùc yeâu caàu thuû tuïc baûo hoä, mieãn laø thaønh vieân ñöôïc tính ñeán thaùng 2 naêm 2004. Hoàng Koâng vaø Macao caùc nöôùc thaønh vieân cho bieát kyù hieäu quyeàn taùc giaû, teân cuûa chuû sôû aùp duïng caùc hieäp öôùc veà quyeàn taùc giaû vaø caùc quyeàn lieân quan maø höõu quyeàn taùc giaû vaø naêm xuaát baûn laàn ñaàu tieân. UNESCO quaûn lyù Trung Quoác tham gia). caùc coâng vieäc cuûa Coâng öôùc naøy. Ngoaøi vieäc phaûi cho bieát kyù hieäu quyeàn taùc giaû, Coâng öôùc coøn coù moät soá ñaëc ñieåm khaùc nhö nguyeân taéc ñoái xöû quoác gia (xem ôû treân) vaø khoâng hoài toá. (Taùc phaåm chöa Coâng öôùc Berne ñöôïc baûo hoä ôû nöôùc coù quy ñònh veà vieäc ñaêng kí ñeå ñöôïc baûo hoä khi Coâng öôùc ñöôïc kyù keát thì khoâng ñöôïc Coâng öôùc baûo hoä). Hieän nay, Teân ñaày ñuû cuûa hieäp öôùc naøy laø Coâng öôùc Berne veà Baûo veä caùc Coâng öôùc Quyeàn taùc giaû toaøn caàu coù 98 nöôùc thaønh vieân. taùc phaåm vaên hoïc vaø ngheä thuaät. Ra ñôøi naêm 1886, ñaây laø coâng öôùc coù sôùm nhaát veà quyeàn taùc giaû vaø ñöôïc söûa ñoåi naêm 1928 ôû Rome, naêm 1948 ôû Brussels vaø naêm 1975 ôû Paris. Myõ tham gia Coâng öôùc Coâng öôùc quoác teá veà Baûo hoä ngöôøi bieåu dieãn, nhaø saûn Berne vaøo naêm 1989. Ñeán nay ñaõ coù 155 nöôùc tham gia. Ba nguyeân xuaát baûn ghi aâm vaø caùc toå chöùc phaùt soùng (coøn ñöôïc goïi taéc cô baûn cuûa Coâng öôùc Berne laø: 1) nguyeân taéc ñoái xöû quoác gia laø Coâng öôùc Rome) (tham khaûo Coâng öôùc Paris); 2) nguyeân taéc hoài toá (taát caû caùc taùc 64 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 65
phöông veà hieäp ñònh chung veà Thueá quan vaø Maäu dòch (GATT) Coâng öôùc naøy do Khoái Lieân minh Berne, Toå chöùc Lao ñoäng Quoác ñöôïc toå chöùc taïi Uruguay töø naêm 1986. Caùc chuû ñeà ñöôïc thaûo luaän teá (ILO) vaø UNESCO laäp neân ñeå baûo hoä quyeàn cuûa ngöôøi bieåu dieãn, lieân quan ñeán vaán ñeà quyeàn sôû höõu trí tueä ñaõ ñem laïi moät soá keát quaû caùc nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm vaø caùc toå chöùc phaùt soùng. Moät trong nhö Thoaû thuaän Marrakesh thaønh laäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi caùc ñaëc tröng cuûa Coâng öôùc naøy laø nguyeân taéc ñoái xöû quoác gia, song (Thoaû thuaän WTO). WTO ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 1 naêm 1995 sau nguyeân taéc ñoái xöû quoác gia theo quy ñònh cuûa Coâng öôùc naøy khoâng 8 naêm ñaøm phaùn. Thoaû thuaän naøy huyû boû GATT vaø thay baèng WTO. gioáng nhö theo quy ñònh cuûa Coâng öôùc Berne vaø caùc ñieàu öôùc khaùc, Hieäp ñònh veà Caùc khía caïnh lieân quan ñeán thöông maïi cuûa quyeàn sôû vì noù chæ baûo hoä quoác gia ñoái vôùi caùc quyeàn ñöôïc quy ñònh trong höõu trí tueä (TRIPS) laäp ra caùc quy taéc môùi veà vieäc baûo veä quyeàn sôû Coâng öôùc naøy. Veà noäi dung baûo hoä, Coâng öôùc naøy quy ñònh nhöõng höõu trí tueä cuõng ñaõ ñöôïc xaây döïng. ngöôøi bieåu dieãn coù quyeàn chaám döùt vieäc phaùt soùng, ghi aâm vaø quay phim traùi pheùp cuõng nhö quyeàn ñöôïc höôûng thuø lao cho vieäc söû duïng phaùi sinh caùc chöông trình phaùt soùng baûn ghi aâm coù muïc ñích thöông Hieäp ñònh veà Caùc khía caïnh lieân quan ñeán thöông maïi. Coâng öôùc naøy quy ñònh nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm coù quyeàn sao maïi cuûa quyeàn sôû höõu trí tueä (TRIPS) cheùp laïi baûn ghi aâm vaø quyeàn ñöôïc höôûng thuø lao khi chöông trình ñöôïc söû duïng sau laàn truyeàn phaùt thöông maïi ñaàu tieân, vaø Coâng öôùc Hieäp ñònh naøy goàm 7 muïc vaø 73 ñieàu vaø quy ñònh caùc quyeàn sôû naøy cuõng quy ñònh caùc toå chöùc phaùt soùng coù quyeàn phaùt laïi vaø quyeàn höõu trí tueä sau: 1) quyeàn taùc giaû vaø caùc quyeàn lieân quan; 2) thöông ghi aâm, ghi hình. Hieän nay Coâng öôùc naøy coù 77 nöôùc thaønh vieân. hieäu; 3) chæ daãn ñòa lyù; 4) caùc thieát keá coâng nghieäp; 5) baèng saùng cheá; 6) thieát keá boá trí maïch tích hôïp; 7) baûo veä caùc thoâng tin bí maät; 8) kieåm soaùt caùc haønh vi haïn cheá caïnh tranh trong caùc hôïp ñoàng Coâng öôùc Baûo hoä nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm choáng chuyeån giao. Veà quyeàn taùc giaû, vieäc toân troïng caùc quy ñònh cuûa vieäc sao cheùp traùi pheùp baûn ghi aâm (Coâng öôùc Baûo Coâng öôùc Berne laø ñieàu kieän tieân quyeát. Ngoaøi ra, Hieäp ñònh naøy hoä baûn ghi aâm) coâng nhaän xu höôùng keùo daøi thôøi haïn baûo hoä. Hieän nay, Hieäp ñònh naøy coù 147 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå tham gia. Coâng öôùc naøy ñöôïc UNESCO vaø WIPO cho ra ñôøi naêm 1971 nhaèm muïc ñích ngaên chaën vieäc sao cheùp baát hôïp phaùp baûn ghi aâm. Toå chöùc Sôû höõu Trí tueä Theá giôùi (WIPO) Ngoaøi vieäc caám sao cheùp baûn ghi aâm traùi pheùp, Coâng öôùc naøy coøn baûo hoä quyeàn cuûa nhöõng nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm ôû nhöõng nöôùc WIPO laø moät toå chöùc quoác teá ñöôïc thaønh laäp naêm 1970 ñeå thuùc thaønh vieân lieân quan ñeán vaán ñeà nhaäp khaåu vaø phaùt haønh. Hieän nay ñaåy hoaït ñoäng baûo veä quyeàn sôû höõu trí tueä treân toaøn theá giôùi vaø ñaûm coù 73 nöôùc laø thaønh vieân cuûa Coâng öôùc naøy. baûo söï hôïp taùc cuûa khoái lieân minh veà maët haønh chính. Naêm 1974, WIPO trôû thaønh moät toå chöùc thuoäc Lieân Hôïp Quoác vaø coù truï sôû taïi Geneva, Thuïy Só. Voøng ñaøm phaùn Uruguay vaø Thoaû thuaän WTO WIPO noã löïc taêng cöôøng baûo hoä quyeàn taùc giaû quoác teá ñeå ñaùp öùng nhöõng tieán boä nhanh choùng veà coâng ngheä thoâng tin nhö Internet Voøng ñaøm phaùn Uruguay lieân quan ñeán vieäc ñaøm phaùn ña vaø caùc thay ñoåi trong xaõ hoäi. Vieäc xaây döïng moät phuï luïc cuûa Coâng 66 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 67
öôùc Berne ñaõ ñöôïc xem xeùt töø naêm 1991 vaø keát quaû laø Hieäp öôùc nhaän quyeàn nhaân thaân cuûa ngöôøi bieåu dieãn vaø quyeàn coâng boá taùc quyeàn taùc giaû WIPO vaø Hieäp öôùc veà ngöôøi bieåu dieãn vaø baûn ghi aâm phaåm cuûa hoï v.v...; vaø 2) quy ñònh caùc quyeàn cuûa ngöôøi bieåu dieãn WIPO ñaõ ra ñôøi. lieân quan ñeán vieäc ghi aâm vaø quyeàn cuûa nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm, bao goàm quyeàn sao cheùp, quyeàn cho thueâ taùc phaåm vaø chuyeån giao quyeàn sôû höõu. Hieäp öôùc naøy chæ bao goàm nhöõng quy ñònh veà caùc Hieäp öôùc quyeàn taùc giaû WIPO cuoäc bieåu dieãn ghi aâm vaø xin löu yù raèng vieäc kieåm soaùt caùc cuoäc bieåu dieãn nghe-nhìn seõ ñöôïc quy ñònh sau. Hieän nay coù 43 nöôùc Cöù khoaûng 20 naêm, Coâng öôùc Berne laïi ñöôïc söûa ñoåi moät laàn. tham gia Hieäp öôùc naøy. Tuy nhieân, moïi söûa ñoåi ñeàu phaûi ñöôïc söï ñoàng yù cuûa toaøn khoái lieân Baèng caùch naøy, caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ xaây döïng moät khung minh, cho duø soá löôïng caùc quoác gia tham gia Coâng öôùc naøy coù taêng baûo hoä quyeàn taùc giaû quoác teá. Nhöõng naêm gaàn ñaây, heä thoáng baûo hoä leân. Hieäp öôùc quyeàn taùc giaû WIPO ñöôïc xaây döïng ñeå boå sung vaø quyeàn sôû höõu trí tueä quoác teá bao goàm caùc quy ñònh veà baûo hoä quyeàn cuûng coá theâm vaán ñeà kyõ thuaät soá vaø maïng thoâng tin cho Coâng öôùc taùc giaû ñaõ ñöôïc phoái hôïp moät caùch haøi hoaø hôn. Berne. Do vaäy, caùc nguyeân taéc cô baûn veà ñoái xöû quoác gia, baûo hoä voâ ñieàu kieän vaø nguyeân taéc hoài toá vaãn ñöôïc giöõ nguyeân. Hieäp öôùc naøy bao goàm caùc noäi dung chính sau ñaây: 1) baûo hoä caùc chöông trình maùy tính; 2) baûo hoä vieäc bieân soaïn caùc döõ lieäu vaø cô sôû döõ lieäu; 3) caùc quy ñònh veà vieäc chuyeån giao caùc quyeàn ñoái vôùi moïi taùc phaåm; 4) quyeàn thöông maïi lieân quan ñeán caùc chöông trình maùy tính, caùc taùc phaåm ñieän aûnh vaø baûn ghi aâm; 5) quyeàn truyeàn ñaït tôùi coâng chuùng (quyeàn truyeàn tin cho nhau vaø quyeàn laøm cho taùc phaåm coù theå truy caäp ñöôïc); 6) keùo daøi thôøi haïn baûo hoä taùc phaåm nhieáp aûnh (hôn 50 naêm sau khi taùc giaû qua ñôøi); 7) caám xoaù boû quy ñònh baûo hoä baûn sao, v.v...; vaø 8) caám thay ñoåi quyeàn ñoái vôùi thoâng tin quaûn lyù. Hieän nay coù khoaûng 47 nöôùc laø thaønh vieân cuûa Hieäp öôùc naøy. Hieäp öôùc veà ngöôøi bieåu dieãn vaø baûn ghi aâm WIPO Maëc duø ñoái töôïng cuûa Hieäp öôùc naøy laø nhöõng ngöôøi bieåu dieãn vaø ghi aâm, Hieäp öôùc naøy ñöôïc coi laø hoaøn toaøn taùch bieät vôùi Coâng öôùc quoác teá veà Baûo hoä ngöôøi bieåu dieãn, nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm vaø caùc toå chöùc phaùt soùng - thoaû öôùc cô baûn veà caùc quyeàn lieân quan - vì Myõ khoâng tham gia Coâng öôùc quoác teá veà Baûo hoä ngöôøi bieåu dieãn, nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm vaø caùc toå chöùc phaùt soùng. Caùc ñaëc tröng cuûa Hieäp öôùc veà ngöôøi bieåu dieãn vaø baûn ghi aâm WIPO bao goàm: 1) coâng 68 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 69
Danh saùch caùc nöôùc/khu vöïc laø thaønh vieân cuûa caùc Ñieàu öôùc quoác teá
[Chuù thích] * Teân ñaày ñuû cuûa caùc Ñieàu öôùc Coâng öôùc Berne … Coâng öôùc Berne veà Baûo hoä caùc taùc phaåm vaên hoïc vaø ngheä thuaät Coâng öôùc Rome … Coâng öôùc quoác teá veà Baûo hoä ngöôøi bieåu dieãn, nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm vaø caùc toå chöùc phaùt soùng Coâng öôùc Baûo hoä baûn ghi aâm … Coâng öôùc Baûo hoä nhaø saûn xuaát baûn ghi aâm choáng vieäc sao cheùp traùi pheùp baûn ghi aâm Thoaû thuaän WTO … Thoûa thuaän Marrakesh thaønh laäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi WCT … Hieäp öôùc quyeàn taùc giaû WIPO WPPT … Hieäp öôùc veà ngöôøi bieåu dieãn vaø baûn ghi aâm WIPO CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 73
Caùc quoác gia/khu vöïc laø thaønh vieân cuûa caùc ñieàu öôùc quoác teá (Thaùng 7 naêm 2004) (Thaùng 7 naêm 2004) Coâng öôùc Quyeàn Coâng öôùc Berne taùc giaû toaøn caàu Coâng öôùc Coâng öôùc baûo Thoûa thuaän Khu vöïc Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa WCT WPPT Rome hoä baûn ghi aâm WTO Chaâu AÙ ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi Coâng Coâng Rome Brussels Stockholm Paris öôùc 1952 öôùc 1971 o o o o o o o Ên §é o o o o B¨ngla®et o Brun©y Butan o Campuchia chdcnd o TriÒu Tiªn o §µi Loan o o o o o o Hµn Quèc o Hång K«ng o o o In®«nªxia o Lµo o Macao o o Malaixia o Man®iv¬ o Mianma o o M«ng Cæ o Nªpan o o o o o o o o o o NhËt B¶n o o o o Pakixtan o o o o o o o Philipin o o Th¸i Lan o o o o o Trung Quèc ViÖt Nam (*) o o Xingapo o o o o Xri Lanca 74 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 75
Coâng öôùc Quyeàn Khu vöïc Coâng öôùc Berne taùc giaû toaøn caàu Coâng öôùc Coâng öôùc baûo Thoûa thuaän Trung Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa WCT WPPT Rome hoä baûn ghi aâm WTO ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi Coâng Coâng Ñoâng Rome Brussels Stockholm Paris öôùc 1952 öôùc 1971 o o o A rËp Xªut o Baren o Caùc Tieåu Vöông quoác o o o Araäp Thoáng nhaát o o Cata o C«oet o o o o Giooc®ani Iran Ir¨c o o o o o o o Ixraen o o o Lib¨ng o « man o o o o o o o o Sip o o o o Thæ NhÜ Kú o x yri Yªmen Khu vöïc Coâng öôùc Quyeàn Coâng öôùc Berne taùc giaû toaøn caàu caùc quoác Coâng öôùc Coâng öôùc baûo Thoûa thuaän gia ñoäc Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Coâng WCT WPPT Coâng Rome hoä baûn ghi aâm WTO ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi laäp (SNG) Rome Brussels Stockholm Paris öôùc 1952 öôùc 1971 o o o o Acmªnia o o o Adecbaigian o o o Bªlarut o o o Cad¨cxtan o o o o o o Cörôgöxtan o o o o Grudia o o o o o o o M«n®«va o o o o o Nga 76 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 77
o o Tatgikixtan Tu«cmªnixtan o o o o o o Ucraina Ud¬bªkixtan Coâng öôùc Quyeàn Coâng öôùc Berne taùc giaû toaøn caàu Khu vöïc Coâng öôùc Coâng öôùc baûo Thoûa thuaän WCT WPPT Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa EU Rome hoä baûn ghi aâm WTO Coâng Coâng ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi öôùc 1952 öôùc 1971 Rome Brussels Stockholm Paris o o o o o o Ailen o o o o o o o o o Anh o o o o o o o o o ¸o o o o o o o o o BØ o o o o o o o Bå §µo Nha o o o o o o o o o §an M¹ch o o o o o o o o o §øc o eu o o o o o o o o Hµ Lan o o o o o o o Hy L¹p o o o o o o o o Italia o o o o o o o Lucx¨mbua o o o o o o o o Ph¸p o o o o o o o o o PhÇn Lan o o o o o o o o o T©y Ban Nha o o o o o o o o o Thôy §iÓn Coâng öôùc Quyeàn Coâng öôùc Berne taùc giaû toaøn caàu Khu vöïc Coâng öôùc Coâng öôùc baûo Thoûa thuaän Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa WCT WPPT Chaâu AÂu ñoåi taïi Rome hoä baûn ghi aâm WTO ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi Coâng Coâng Rome Brussels Stockholm Paris öôùc 1952 öôùc 1971 o o o o o Aix¬len 78 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 79
o o o o o Anbani o o An®«ra o o o o o o o o Ba Lan B«xnia o o o Hecxªg«vina o o o o o o o o o Bungari o o o o o o o o o o Cr«atia o o o o Ext«nia o o o o o o o o o Hungari o o o o o o Latvia o o o o o o o o o Listenxtanh o o o o o o Litva o o o Manta o o o o o o o Maxª®«nia o o o o o o o M«nac« o o o o o o o o Na Uy o o o o o o o o Rumani o o o o o o o o Sec o o o o o o o o o Thôy SÜ o o o o o o Vatic¨ng xan Marin« Xecbi vµ o o o o o o o o o M«ntªnªgr« o o o o o o o o Xl«vakia o o o o o o o o o o Xl«venia Coâng öôùc Quyeàn Coâng öôùc Berne taùc giaû toaøn caàu Khu vöïc Coâng öôùc Coâng öôùc baûo Thoûa thuaän Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa WCT WPPT Baéc Myõ ñoåi taïi Rome hoä baûn ghi aâm WTO ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi Coâng Coâng Rome Brussels Stockholm Paris öôùc 1952 öôùc 1971 o o o o o o Cana®a o o o o o o o Mü 80 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 81
Coâng öôùc Quyeàn Coâng öôùc Berne taùc giaû toaøn caàu Khu vöïc Coâng öôùc Coâng öôùc baûo Thoûa thuaän WCT WPPT Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Ñöôïc söûa Rome hoä baûn ghi aâm WTO Trung Myõ ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi ñoåi taïi Coâng Coâng Rome Brussels Stockholm Paris öôùc 1952 öôùc 1971 Antigua vµ o o Bacbu®a o o o o o o Bacba®«t o o o Bahamat o o o Bªlixª o o o o o o o o C«xta Rica o o o o o CH ®«minicana o o o Cuba o o o ® «minica o o o o o o o o En Xanva®o o o o o o o Giamaica o o Grªna®a o o o o o o o Guatªmala o o o Haiti o o o o o o H«n®urat o o o o o o o o o Mªhic« o o o o o o o o Nicaragua o o o o o o o o Panama Trini®at vµ o o o o o T«bag« Xan Crixt«p o o vµ Nªvi Xan Vinxen o o o o vµ Grªna®in o o o o o o Xanta Luxia 82 CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ CÈm nang quyÒn t¸c gi¶ khu vùc Ch©u ¸ 83