Cẩm nang thương mại điện tử cho doanh nhân (10/2005) - ThS. Dương Tố Dung

Chia sẻ: Rùa NPC | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:84

Thêm vào BST

Báo xấu

421
lượt xem 151
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách này tập hợp những bài viết về thương mại điện tử với doanh nghiệp trong thời đại bùng nổ thông tin. Những bài viết được biên dịch hoặc sưu tầm từ những website hay các tạp chí khác nhau nên xin miễn bàn luận về bản quyền thông tin. Cuốn sách này là sự tổng hợp những yếu tố cần thiết đối với doanh nghiệp tham gia vào thương mại điện tử như: Kiến thức về thương mại điện tử, thành công trong hoạt động tiếp thị trực tuyến, tiếp thị bằng email, doanh nghiệp và website, bàn về sản phẩm và dịch vụ trực tuyến,... Cuốn sách gồm 7 chương, lần lượt giới thiệu các mảng kiến thức trong TMĐT. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cẩm nang thương mại điện tử cho doanh nhân (10/2005) - ThS. Dương Tố Dung

C M NANG THƯƠNG M I I N T CHO DOANH NHÂN Th c sĩ Dương T Dung 10/2005 Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 1
M cL c L i gi i thi u 4 Chương 1: Ki n th c chung v Internet và M ng (Network) 5 1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet 5 1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n WWW 6 1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW 6 1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet) 7 1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi 7 Chương 2: Ki n th c chung v Thương m i i n t (TM T) 10 2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n TM T 10 2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào? 11 2.3. Các c p phát tri n c a TM T 13 2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p 14 2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T 15 2.6. So sánh e-Business và TM T 16 2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i 18 2.8. Th c tr ng TM T Vi t Nam 20 2.9. Doanh nghi p VN và chi n lư c áp d ng TM T trong 2006 – 2010 23 2.10. Ti m năng, xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam 24 Chương 3: Website và các v n liên quan 28 3.1. Website là gì? Nh ng ph n thi t y u c a m t website? 28 3.2. Các mô hình website TM T 29 3.3. Xây d ng website và nh ng lưu ý khi chu n b xây d ng website 30 3.4. M t s khái ni m k thu t liên quan n website 32 3.5. Nh ng y u t t o nên tính hi u qu cho website 33 3.6. M t s ch c năng thư ng g p c a website và m c ích s d ng 36 3.7. M t s c u trúc website m u cho các mô hình website khác nhau 37 3.8. Nh ng lưu ý khi ch n nhà cung c p d ch v thi t k và duy trì website 39 Chương 4: Marketing qua m ng Internet (e-Marketing) 42 4.1. e-Marketing là gì? T i sao ph i th c hi n e-Marketing? 42 4.2. M t s cách e-Marketing cơ b n 43 4.3. M t s “chiêu th c” e-Marketing hay, hi u qu 44 4.4. Cách th c thu hút ngư i xem cho website 45 4.5. e-Marketing dành cho doanh nghi p s n xu t và xu t kh u hàng hóa 47 Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 2
4.6. e-Marketing dành cho doanh nghi p s n xu t, d ch v 47 4.7. “Chiêu th c” t i ưu hóa website ư c li t kê trong Top 10 c a k t qu tìm ki m c a Google.com 48 Chương 5: Thanh toán qua m ng, An toàn m ng, Lu t TM T 50 5.1. Cơ ch thanh toán qua m ng 50 5.2. Thanh toán qua m ng dành cho ngư i bán Vi t Nam 53 5.3. Thanh toán qua m ng dành cho ngư i mua Vi t Nam 54 5.4. Các r i ro trong an toàn m ng 56 5.5. An toàn m ng dành cho doanh nghi p VN tham gia TM T 58 5.6. An toàn m ng dành cho cá nhân t b o v mình 59 5.7. Tình hình lu t TM T trên th gi i 60 5.8. Tình hình lu t TM T Vi t Nam 61 Chương 6: ng d ng TM T cho t ng ngành kinh doanh 65 6.1. ng d ng TM T cho doanh nghi p s n xu t và xu t kh u hàng hóa 65 6.2. ng d ng TM T cho doanh nghi p trong ngành du l ch, gi i trí, m th c 66 6.3. ng d ng TM T trong bán s và l qua m ng 67 6.4. ng d ng TM T trong ngành d ch v 67 6.5. ng d ng TM T cho các ngành kinh doanh khác 68 Chương 7: Gi i thi u m t s website TM T 70 7.1. Sàn giao d ch B2B www.Alibaba.com 70 7.2. C ng thông tin www.Yahoo.com 71 7.3. B tìm ki m www.Google.com 72 7.4. Website thông tin du l ch qu c t www.Lonelyplanet.com 74 7.5. Website thông tin ki n th c TM T www.vitanco.com 75 7.6. Website bán l n i ti ng www.Amazon.com 75 K t lu n 78 Gi i thi u v tác gi 79 Ph l c: M t s thu t ng trong TM T 80 Tài li u tham kh o 84 Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 3
L I GI I THI U Thương m i i n t (TM T) là lĩnh v c tương im i Vi t Nam, r t ư c Chính ph quan tâm thúc y phát tri n. Cho n gi a năm 2005, ã có r t nhi u lý do doanh nghi p ph i quan tâm ng d ng TM T vào kinh doanh c nh tranh, t n t i và phát tri n trong th c tr ng toàn c u hóa. Tuy nhiên, hi n chưa có nhi u tài li u ki n th c TM T dành cho doanh nhân: sách TM T trên th trư ng không nhi u, h u h t nghiêng v k thu t l p trình ho c phương di n k thu t, không phù h p cho doanh nhân; các chương trình ào t o TM T dành cho doanh nhân không nhi u; ki n th c TM T cung c p mi n phí trên m ng Internet còn r i r c, không m b o s chính xác, tính úng n c a n i dung, không ti n l i cho doanh nhân tham kh o theo h th ng. T th c t trên, tác gi ch ý biên so n quy n C m nang Thương m i i n t cho Doanh nhân cung c p ki n th c TM T cho i tư ng c gi là doanh nhân - nh ng ngư i r t b n r n, không nh t thi t ph i am hi u chi ti t v k thu t mà quan tr ng là ph i có t m nhìn t ng quát và t p trung vào chi n lư c, cách th c tri n khai, áp d ng TM T mang l i hi u qu kinh t cao nh t. Sách g m 07 chương, l n lư t gi i thi u các m ng ki n th c trong TM T. c gi có th ct u n cu i quy n sách ho c ch n c nh ng ph n ki n th c mình quan tâm. Sau khi c xong quy n sách này, c gi s có ki n th c cơ b n c n thi t ra quy t nh xây d ng, v n hành website TM T có hi u qu , th c hi n marketing qua m ng hi u qu , ch n l a mô hình TM T phù h p, xúc ti n thanh toán qua m ng, áp d ng các bi n pháp an toàn m ng t i thi u c n thi t v.v... Trong quá trình biên so n, ch c ch n có thi u sót, r t mong c gi lư ng th và góp ý qua email todung@vitanco.com ho c duongtodung@yahoo.com. c gi có th c thêm nh ng bài vi t, sách i n t (e-book) v ki n th c TM T do tác gi vi t, ư c ăng t i trên website www.vitanco.com. Tháng 10/2005 Trân tr ng, Dương T Dung Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 4
CHƯƠNG 1 KI N TH C CHUNG V INTERNET VÀ M NG (NETWORK) Trong chương này c gi s l n lư t khám phá v Internet, World Wide Web (WWW), M ng (Network), M ng n i b (Intranet), M ng m r ng (Extranet), M ng không dây (Wireless Network), Công ngh không dây Bluetooth và Wi-Fi. Nh ng ki n th c này b sung cho s hi u bi t chung v m ng và Internet, t o ti n c gi hi u t t hơn v TM T. N i dung c a chương: 1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet 1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n WWW 1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW 1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet) 1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi 1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet Có nhi u cách nh nghĩa Internet. M t nh nghĩa ơn gi n v Internet như sau: ”Internet là m ng toàn c u c a các m ng k t n i các t ch c chính ph , các trư ng, các vi n và các t ch c kinh doanh”. (Internet is the international computer network of networks that connects government, academic and business institutions. – www.media.ucsc.edu/glossary.html - Trư ng i h c California Santa Cruz, M ) L ch s phát tri n Internet Năm 1969, m ng ARPAnet (ti n thân c a Internet) ư c phát minh b i các sinh viên các trư ng ih c M . M ng có tên g i là ARPAnet vì ư c ARPA (the Advanced Research Projects Agency - B ph n D án Nghiên c u Cao c p c a B Qu c Phòng M ) tài tr kinh phí. M ng này ban u ư c phát tri n v i ý nh ph c v vi c chia s tài nguyên c a nhi u máy tính, sau ó nó còn ư c dùng ph c v vi c liên l c, c th nh t là thư i n t (email). M ng ARPAnet ư c v n hành trên nguyên t c không c n s i u khi n trung tâm (without centralized control), cho phép nhi u ngư i g i và nh n thông tin cùng m t lúc thông qua cùng m t ư ng d n (dây d n, như dây i n tho i). M ng ARPAnet dùng giao th c truy n thông TCP (Transmission Control Protocol). Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 5
Sau ó, các t ch c khác trên th gi i cũng b t u tri n khai các m ng n i b , m ng m r ng, m ng liên t ch c (inter-organization network)... và nhi u chương trình ng d ng, giao th c, thi t b m ng... ã xu t hi n. ARPA t n d ng phát minh IP (Internetworking Protocol – giao th c liên m ng) t o thành giao th c TCP/IP - hi n nay ang s d ng cho Internet. Ban u, Internet ch ư c s d ng trong các trư ng i h c, vi n nghiên c u, sau ó quân ibt u chú tr ng s d ng Internet, và cu i cùng, chính ph (M ) cho phép s d ng Internet vào m c ích thương m i. Ngay sau ó, vi c s d ng Internet ã bùng n trên kh p các châu l c v i t c khác nhau. 1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n Có nhi u nh nghĩa khác nhau v WWW. Theo nh nghĩa c a Trư ng i h c Kansa, M : “World Wide Web là t p h p nh ng văn b n trên t t c các máy tính k t n i v i nhau trên toàn c u thông qua nh ng ư ng siêu k t n i có th click ư c. Ngư i s d ng ph i ch y truy c p Web.” (World Wide Web is a collection of documents on trình duy t Web computers located throughout the world that are connected to each other by clickable hyperlinks. You need to run a browser program to access the Web.) WWW ư c phát minh sau Internet khá lâu. Năm 1990, Tim Berners-Lee c a CERN (the European Laboratory for Particle Physics – Phòng nghiên c u V t lý H t nhân Châu Âu) phát minh ra WWW và m t s giao th c truy n thông chính y u cho WWW, trong ó có HTTP (Hyper-text Transfer Protocol – giao th c truy n siêu văn b n) và URL (Uniform Resource Locator - a ch Internet). Ngày 16 tháng 07 năm 2004 Tim Berners-Lee ư c N Hoàng Anh phong tư c Hi p Sĩ vì ã có công l n trong vi c phát minh ra WWW và phát tri n Internet toàn c u. Sau ó, các t ch c, cá nhân khác ti p t c phát minh ra nhi u ng d ng, giao th c cho WWW v i các ngôn ng l p trình khác nhau, chương trình, trình duy t trên các h i u hành khác nhau v.v... T t c làm nên WWW phong phú như ngày nay. 1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW Internet (hay m ng) là m ng c a các m ng (network of networks). Internet bao g m các máy tính, dây cáp, và các thi t b m ng. M ng ph c v vi c truy n t i d li u v i các thi t b ph n c ng (máy tính, máy ch - server, hub, switch, backbone - nh ng thu t ng dùng trong m ng, ch các thi t b ph n c ng c a m ng) và các giao th c truy n (HTTP, FTP – File Transfer Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 6
Protocol – Giao th c truy n file, TCP/IP, WAP – Wireless Application Protocol – Giao th c ng d ng không dây, v.v...) và các ng d ng khác (email, telnet, chat, v.v...). Trong khi ó, WWW (World Wide Web hay g i t t là Web) là m t d ng ng d ng ph bi n c a Internet. Web cho phép ngư i s d ng tìm ki m thông tin, d ch v khi k t n i Internet. Ngư i s d ng Web cũng có th ăng t i thông tin cho b t kỳ ai (có k t n i Internet) truy c p t b t kỳ nơi nào trên th gi i. 1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet) M ng n i b (Intranet) là m ng dùng trong n i b t ch c, cũng dùng giao th c TCP/IP c a Internet. Thông thư ng, ch nh ng ai ư c cho phép (nhân viên trong t ch c) m i ư c quy n truy c p m ng n i b này. M ng n i b thư ng ư c s d ng lưu thông tin, chia s file, cung c p thông tin dùng chung cho toàn t ch c như chính sách, thông báo... Nh ng thông tin này có th hi n th gi ng như m t website trên Internet, tuy nhiên, ch nh ng ai ư c cho quy n truy c p m i có th truy c p ư c. Trong khái ni m m ng n i b , có các khái ni m LAN (Local Area Network - m ng c c b trong m t ph m vi v t lý gi i h n), WAN (Wide Area Network - m ng trên di n tích r ng). M ng m r ng (Extranet) là m ng n i b nhưng cho phép m t s i tư ng ngoài t ch c truy c p v i nhi u m c phân quy n khác nhau. M ng m r ng giúp t ch c liên h v i i tác ti n l i, nhanh chóng, kinh t hơn. Ví d nhà cung c p nguyên v t li u cho công ty A có th truy c p vào Extranet c a công ty A bi t m c t n kho nguyên v t li u và bi t lúc nào c n cung c p thêm, do ó, công ty A ti t ki m ư c nhân l c qu n lý ph n vi c này, và các thông tin mua hàng cũng ư c t ng ghi nh n, ti t ki m nhân l c nh p li u và tránh sai sót khi nh p li u. 1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi M ng không dây (wireless network), như tên g i c a nó, là m ng truy n thông không có dây k t n i gi a các thi t b . Công ngh không dây d a trên t n s sóng radio. Các thi t b không dây có c i m là “di ng”, t c ngư i s d ng có th s d ng chúng b t kỳ nơi nào. Bluetooth là công ngh không dây cho phép truy n d li u, ti ng nói gi a các thi t b không dây trong ph m vi nh v i t c cao. Bluetooth ư c “thai nghén” b i Ericsson năm 1994. n năm 1998, nhóm Bluetooth Special Interest ư c hình thành, ban u g m Ericsson, IBM, Intel, Toshiba và Nokia, phát tri n chu n công ngh và kh năng dùng Bluetooth trên Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 7
nhi u lo i thi t b không dây khác nhau. Hi n có hơn 2000 công ty h tr chu n và thi t b Bluetooth. Bluetooth có kh năng truy n n 1 Mbps (mega bit trên giây) gi a các thi t b không dây trong ph m vi t i a 10 mét. Công ngh Bluetooth không tiêu t n nhi u năng lư ng, nên phù h p v i các thi t b không dây dùng pin. Bluetooth cũng ư c dùng k t n i các thi t b không dây trong văn phòng như các máy tính trong m ng không dây, chu t hay bàn phím không dây v i máy tính, máy tính và máy in... mà không c n dây cáp. Bluetooth dùng sóng radio v i t n s ph bi n trên toàn c u, do ó, có tính tương thích trên toàn c u. Wi-Fi là công ngh không dây băng thông r ng v i kh năng truy n d li u g p 10 l n c a Bluetooth. Nh ng s n ph m ư c ch ng nh n là Wi-Fi có th ho t ng tương tác v i nhau b t k chúng ư c s n xu t b i nhà s n xu t nào. Wi-Fi cho phép truy n d li u trong 100 mét và lên ntc truy n 11 Mbps, r t lý tư ng cho vi c truy c p Internet t thi t b không dây. So sánh gi a Bluetooth và Wi-Fi: c tính Bluetooth Wi-Fi T n s sóng 2,4 GHz 2,4 GHz Ph m vi 10 mét 100 mét Tc truy n 1 Mbps 11 Mbps Tiêu th năng lư ng Th p Va Thi t b ch y u i n tho i di ng, PDA (thi t b Máy tính xách tay, máy tính k thu t s h tr cá nhân) bàn, máy ch ... i tư ng s d ng Du khách, nhân viên văn phòng... Công ty, trư ng i h c, h i ch y u ngh ... B ng 1.1: So sánh gi a Bluetooth và Wi-Fi. Ngu n: Edwin S. Soriano. Nets, Webs and The Information Infrastructure Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 8
Tóm t t chương: - Ti n thân c a Internet là ARPAnet, ư c phát minh năm 1969. Internet là m ng toàn c u c a các m ng. - - WWW ư c phát minh b i Tim Berners-Lee, ngư i Anh, vào năm 1990. World Wide Web là t p h p nh ng văn b n trên t t c các máy tính k t n i v i nhau - trên toàn c u thông qua nh ng ư ng siêu k t n i có th click ư c. Ngư i s d ng ph i ch y trình duy t Web truy c p Web. M ng n i b (Intranet) là m ng dùng trong n i b t ch c, dùng giao th c TCP/IP c a - Internet. M ng m r ng (Extranet) là m ng n i b nhưng cho phép m t s - i tư ng ngoài t ch c truy c p v i nhi u m c phân quy n khác nhau. M ng không dây (wireless network) là m ng truy n thông không có dây k t n i gi a - các thi t b . Công ngh không dây d a trên t n s sóng radio. Bluetooth là công ngh không dây cho phép truy n d li u, ti ng nói gi a các thi t b - không dây trong ph m vi t i a 10 mét v i t c cao nh t là 1 Mbps. Wi-Fi là công ngh không dây băng thông r ng v i kh năng truy n d li u g p 10 l n - c a Bluetooth (t c t i a 11 Mbps v i kho ng cách t i a 100 mét). Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 9
CHƯƠNG 2 KI N TH C CHUNG V THƯƠNG M I I N T Trong chương này c gi s n m ư c nh ng thông tin, ki n th c chung nh t v TM T như: nh nghĩa TM T, l ch s phát tri n TM T, nh hư ng và l i ích c a TM T lên vi c kinh doanh, nh ng quan ni m sai l m v TM T doanh nghi p hay m c ph i. c gi cũng s n m ư c tình hình TM T trên th gi i và Vi t Nam hi n nay, ti m năng, xu hư ng TM T Vi t Nam, chi n lư c áp d ng TM T cho doanh nghi p Vi t Nam t ây n năm 2010. c gi cũng s hi u ư c s khác bi t gi a e-Business và TM T (e-Commerce). N i dung c a chương: 2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n TM T 2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào? 2.3. Các c p phát tri n c a TM T 2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p 2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T 2.6. So sánh e-Business và TM T 2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i 2.8. Th c tr ng TM T Vi t Nam 2.9. Doanh nghi p VN và chi n lư c áp d ng TM T trong 2006 - 2010 2.10. Ti m năng, xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam 2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n TM T là m t khái ni m chưa ư c nhi u doanh nhân Vi t Nam hi u chính xác. as doanh nhân nghĩ r ng TM T ph i là mua bán, thanh toán qua m ng. Nh n nh trên không hoàn toàn úng. Có nhi u nh nghĩa khác nhau v TM T, tác gi nh nghĩa ng n g n như sau “TM T là vi c th c hi n các ho t ng thương m i d a trên các công c i nt , c bi t là Internet và WWW.” Các ho t ng thương m i bao g m marketing, h tr khách hàng, cung c p thông tin, mua- bán, thanh toán... Không c n ph i th c hi n toàn b các ho t ng thương m i d a trên các công c i n t m i là áp d ng TM T, doanh nghi p có th t n d ng TM T ph c v m t hay nhi u ho t ng thương m i c a mình mang l i hi u qu kinh t . TM T nên ư c xem là tăng hi u qu kinh doanh. m t công c b sung cho thương m i truy n th ng Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 10
Các khái ni m B2B, B2C, C2C TM T ư c phân chia thành m t s lo i như B2B, B2C, C2C d a trên thành ph n tham gia ho t ng thương m i, c th : - B2B (Business-to-Business): thành ph n tham gia ho t ng thương m i là các doanh nghi p, t c ngư i mua và ngư i bán u là doanh nghi p. - B2C (Business-to-Consumer): thành ph n tham gia ho t ng thương m i g m ngư i bán là doanh nghi p và ngư i mua là ngư i tiêu dùng. - C2C (Consumer-to-Consumer): thành ph n tham gia ho t ng thương m i là các cá nhân, t c ngư i mua và ngư i bán u là cá nhân. L ch s phát tri n TM T T khi Tim Berners-Lee phát minh ra WWW vào năm 1990, các t ch c, cá nhân ã tích c c khai thác, phát tri n thêm WWW, trong ó có các doanh nghi p M . Các doanh nghi p nh n th y WWW giúp h r t nhi u trong vi c trưng bày, cung c p, chia s thông tin, liên l c v i i tác... m t cách nhanh chóng, ti n l i, kinh t . T ó, doanh nghi p, cá nhân trên toàn c u ã tích c c khai thác th m nh c a Internet, WWW ph c v vi c kinh doanh, hình thành nên khái ni m TM T. 2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào? V i Internet và TM T, vi c kinh doanh trên th gi i theo cách th c truy n th ng bao i nay ã ít nhi u b thay i, c th như: - Ngư i mua nay có th mua d dàng, ti n l i hơn, v i giá th p hơn, có th so sánh giá c m t cách nhanh chóng, và mua t b t kỳ nhà cung c p nào trên kh p th gi i, c bi t là khi mua s n ph m i n t download ư c (downloadable electronic products) hay d ch v cung c p qua m ng. - Internet t o i u ki n cho doanh nghi p duy trì m i quan h m t- n-m t (one-to-one) v i s lư ng khách hàng r t l n mà không ph i t n nhi u nhân l c và chi phí. - Ngư i mua có th tìm hi u, nghiên c u các thông s v s n ph m, d ch v kèm theo... qua m ng trư c khi quy t nh mua. - Ngư i mua có th d dàng ưa ra nh ng yêu c u c bi t c a riêng mình nhà cung c p áp ng, ví d như mua CD ch n các bài hát ưa thích, mua n trang t thi t k ki u, mua máy tính theo c u hình riêng... - Ngư i mua có th ư c hư ng l i t vi c doanh nghi p c t chi phí dành cho qu ng cáo trên các phương ti n truy n thông, thay vào ó, gi m giá hay khuy n mãi tr c ti p cho ngư i mua qua m ng Internet. Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 11
- Ngư i mua có th tham gia u giá trên ph m vi toàn c u. - Ngư i mua có th cùng nhau tham gia mua m t món hàng nào ó v i s lư ng l n ư c hư ng ưu ãi gi m giá khi mua nhi u. - Doanh nghi p có th tương tác, tìm khách hàng nhanh chóng hơn, ti n l i hơn, v i chi phí r t th p hơn trong thương m i truy n th ng. - Nh ng trung gian trên Internet cung c p thông tin h u ích, l i ích kinh t (gi m giá, ch n l a giá t t nh t...) cho ngư i mua hơn là nh ng trung gian trong thương m i truy n th ng. - C nh tranh toàn c u và s ti n l i trong vi c so sánh giá c khi n cho nh ng ngư i bán l ph i hư ng chênh l ch giá ít hơn. - TM T t o i u ki n cho doanh nghi p nh , doanh nghi p các nư c ang phát tri n có th c nh tranh v i các doanh nghi p l n. - Nhà cung c p hàng hóa trên m ng có th dùng chương trình gi i thi u t ng nh ng m t hàng khác hay m t hàng liên quan cho khách hàng c a mình, d a trên nh ng thông tin ã thu th p ư c v thói quen mua s m, món hàng ã mua... c a khách hàng. - Ngành ngân hàng, giáo d c, tư v n, thi t k , marketing và nh ng d ch v tương t ã, ang và s thay i r t nhi u v ch t lư ng d ch v , cách th c ph c v khách hàng d a vào Internet và TM T. - Internet giúp gi m chi phí cho các ho t ng thương m i như thông tin liên l c, marketing, tài li u, nhân s , m t b ng... - Liên l c gi a i tác các qu c gia khác nhau s nhanh chóng, kinh t hơn nhi u. - Mô hình c ng tác (affiliate) tương t vi c hư ng hoa h ng khi gi i thi u khách hàng ang bùng n . Ví d Amazon.com có chương trình hoa h ng cho các website nào d n ư c khách hàng n website Amazon.com và mua hàng, m c hoa h ng t 5% n 15% giá tr ơn hàng. Tóm l i: - V i Internet, TM T, quy n c a ngư i mua ư c gia tăng áng k : ch n l a hàng hóa, tham kh o thông tin, kh o sát giá, mua t b t kỳ nhà cung c p nào trên m ng Internet, yêu c u c bi t theo s thích cá nhân, mua r hơn, chính sách tr l i hàng n u không hài lòng... - V i Internet, TM T, doanh nghi p (ngư i bán) ph i c nh tranh nhi u hơn, n l c ph c v khách hàng t t hơn, l i nhu n trên món hàng ít hơn, song, ph c v th trư ng l n hơn, ti t ki m ư c nhi u chi phí kinh doanh hơn. Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 12
2.3. Các c p phát tri n c a TM T TM T ư c chia ra thành nhi u c p phát tri n. Xin gi i thi u 02 cách phân chia sau: Cách phân chia th nh t: 6 c p phát tri n TM T Cp 1 - hi n di n trên m ng: doanh nghi p có website trên m ng. mc này, • website r t ơn gi n, ch là cung c p m t thông tin v doanh nghi p và s n ph m mà không có các ch c năng ph c t p khác. Cp 2 – có website chuyên nghi p: website c a doanh nghi p có c u trúc ph c • t p hơn, có nhi u ch c năng tương tác v i ngư i xem, h tr ngư i xem, ngư i xem có th liên l c v i doanh nghi p m t cách thu n ti n. Cp 3 - chu n b TM T: doanh nghi p b t u tri n khai bán hàng hay d ch v • qua m ng. Tuy nhiên, doanh nghi p chưa có h th ng cơ s d li u n i b ph c v các giao d ch trên m ng. Các giao d ch còn ch m và không an toàn. Cp 4 – áp d ng TM T: website c a DN liên k t tr c ti p v i d li u trong m ng • n i b c a DN, m i ho t ng truy n d li u ư c t ng hóa, h n ch s can thi p c a con ngư i và vì th làm gi m áng k chi phí ho t ng và tăng hi u qu . Cp 5 - TM T không dây: doanh nghi p áp d ng TM T trên các thi t b không • dây như i n tho i di ng, Palm (máy tính b túi) v.v… s d ng giao th c truy n không dây WAP (Wireless Application Protocal). Cp 6 - c th gi i trong m t máy tính: ch v i m t thi t b i n t , ngư i ta có • th truy c p vào m t ngu n thông tin kh ng l , m i lúc, m i nơi và m i lo i thông tin (hình nh, âm thanh, phim, v.v…) và th c hi n các lo i giao d ch. Cách phân chia th hai: 3 c p phát tri n TM T Cp 1 – thương m i thông tin (i-commerce, i=information: thông tin): doanh • nghi p có website trên m ng cung c p thông tin v s n ph m, d ch v ... Các ho t ng mua bán v n th c hi n theo cách truy n th ng. Cp 2 – thương m i giao d ch (t-commerce, t=transaction: giao d ch): doanh • nghi p cho phép th c hi n giao d ch t hàng, mua hàng qua website trên m ng, có th bao g m c thanh toán tr c tuy n. Cp 3 – thương m i tích h p (c-business, c=colaborating, connecting: tích h p, • k t n i): website c a doanh nghi p liên k t tr c ti p v i d li u trong m ng n i b c a doanh nghi p, m i ho t ng truy n d li u ư c t ng hóa, h n ch s can thi p c a con ngư i và vì th làm gi m áng k chi phí ho t ng và tăng hi u qu . Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 13
2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p TM T nên ư c xem là m t công c h tr thương m i truy n th ng trong b i c nh Vi t Nam hi n nay. Bên dư i là nh ng l i ích TM T mang l i cho doanh nghi p: Qu ng bá thông tin và ti p th cho th trư ng toàn c u v i chi phí c c th p: ch - v i t vài ch c n vài trăm nghìn ng m i tháng, doanh nghi p có th ưa thông tin qu ng bá n v i ngư i xem trên kh p th gi i. ây là i u mà ch có TM T làm ư c cho doanh nghi p. Chi phí cho website c a doanh nghi p m i tháng ư c tính (kinh t nh t) là: 50.000 ng chi phí lưu tr tr c tuy n (hosting), vài trăm nghìn ng cho chi phí qu ng cáo trên m ng ( ây ch là chi phí t i thi u cho website c a doanh nghi p). Doanh nghi p s thu ư c hi u qu qu ng bá cao hơn n u u tư chi phí, th i gian, nhân l c nhi u hơn cho vi c marketing qua m ng. D ch v t t hơn cho khách hàng: v i TM T, doanh nghi p có th cung c p - catalogue, brochure, thông tin, b ng báo giá cho i tư ng khách hàng m t cách c c kỳ nhanh chóng, doanh nghi p có th t o i u ki n cho khách hàng ch n mua hàng tr c ti p t trên m ng v.v… TM T mang l i cho doanh nghi p các công c làm hài lòng khách hàng, b i trong th i i ngày nay, ch t lư ng d ch v , thái và t c ph c v là nh ng y u t r t quan tr ng trong vi c tìm và gi khách hàng. Tăng doanh thu: v i TM T, - i tư ng khách hàng c a doanh nghi p gi ây không còn b gi i h n v m t a lý. Doanh nghi p không ch có th bán hàng cho cư dân trong a phương, mà còn có th bán hàng trong toàn b Vi t Nam ho c bán ra toàn c u. Doanh nghi p không ng i ch khách hàng t tìm n mà tích c c và ch ng i tìm khách hàng cho mình. Vì th , s lư ng khách hàng c a doanh nghi p s tăng lên áng k d n n tăng doanh thu. Tuy nhiên, lưu ý r ng ch t lư ng và giá c s n ph m hay d ch v c a doanh nghi p ph i t t, c nh tranh, n u không, TM T không giúp ư c cho doanh nghi p. Gi m chi phí ho t ng: v i TM T, DN không ph i chi nhi u cho vi c thuê m t - b ng, ông o nhân viên ph c v , kho ch a... Ch c n kho ng 10 tri u ng xây d ng m t website bán hàng qua m ng, sau ó chi phí v n hành và marketing website m i tháng không quá m t tri u ng, DN ã có th bán hàng qua m ng. N u website c a doanh nghi p ch trưng bày thông tin, hình nh s n ph m, DN ti t ki m ư c chi phí in n brochure, catalogue và c chi phí g i bưu i n nh ng n ph m này. N u DN s n xu t hàng xu t kh u, doanh nhân có th ng i nhà tìm ki m khách hàng qu c t qua m ng. Doanh nghi p còn ti t ki m ư c chi phí trong vi c qu n lý d li u, qu n lý m i quan h khách hàng (CRM – Customer Relationship Management) v.v... Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 14
L i th c nh tranh: kinh doanh trên m ng là “sân chơi” cho s sáng t o, nơi ây, - doanh nhân tha h áp d ng nh ng ý tư ng hay nh t, m i nh t v d ch v h tr , chi n lư c ti p th v.v… Khi các i th c nh tranh c a doanh nghi p u áp d ng TM T, thì ph n th ng s thu c v ai sáng t o hay nh t t o ra nét c trưng riêng (differentiation) cho doanh nghi p, s n ph m, d ch v c a mình có th thu hút và gi ư c khách hàng. 2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T Khi doanh nhân còn nh n nh chưa úng n v TM T thì TM T còn chưa ư c ng d ng hi u qu ph c v vi c kinh doanh c a doanh nghi p. Các nh n nh sai ó g m: - Tin r ng xây d ng website xong là s có khách hàng m t cách d dàng và nhanh chóng: th c t doanh nghi p ph i u tư r t nhi u cho marketing, c p nh t thông tin cho website, h tr khách hàng... có th tìm ư c khách hàng qua website. - Tin r ng doanh nghi p có th dùng website qu ng bá s n ph m, thông tin nv i m i ngư i trên kh p th gi i m t cách d dàng: th c t có hơn 8 t trang web v i hơn 40 tri u website trên Internet, n u doanh nghi p không u tư marketing website t t thì xác su t ngư i xem t tìm ra website c a doanh nghi p s r t th p. - Tin r ng website s thay th các công c , phương ti n marketing khác: th c t website và TM T ch là công c h tr cho các công c s n có trong thương m i truy n th ng. - Không chú tr ng và hi u bi t úng n v thi t k , giao di n, ch c năng... c a website: th c t website hi u qu ph i là website d s d ng, có các ch c năng c n thi t h tr cho ngư i xem, t c t i v nhanh, không quá nhi u màu s c, hi u ng... - Không chú tr ng nh ng thông tin thuy t ph c ngư i xem ra quy t nh mua hàng. Hãy tr l i câu h i “T i sao b n nên mua hàng c a chúng tôi?” nêu ra ư c nh ng l i th c a s n ph m hay d ch v c a doanh nghi p so v i c a i th c nh tranh. - Không c p nh t thông tin thư ng xuyên. - Tin r ng website p v m thu t s mang l i nhi u khách hàng. Th c t nh ng website n i ti ng trên th gi i v doanh s bán u là nh ng website ư c thi t k r t ơn gi n v m thu t, quan tr ng là b trí thông tin sao cho ngư i xem d dàng tìm ư c i u h mu n m t cách nhanh nh t và cung c p ch c năng áp ng nhu c u c a ngư i xem. - Không có thói quen tr l i ngay nh ng email h i thông tin c a ngư i xem. Như th s làm khách hàng ti m năng có n tư ng không t t v tính chuyên nghi p c a doanh nghi p và s yh n v i nhà cung c p khác. Lu t “b t thành văn” trong TM T là doanh nghi p nên tr l i m i email c a ngư i xem trong vòng 48 gi . Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 15
- Không quan tâm n r i ro trong thanh toán qua m ng. Th c t , theo lu t chung c a TM T th gi i, n u có r i ro trong thanh toán qua m ng, ngư i bán s là ngư i ch u m i thi t h i. (Xem thêm trong chương 5) - Áp d ng r p khuôn nh ng mô hình TM T ã có: th c t không có cách t t nh t áp d ng TM T cho t t c các doanh nghi p. Doanh nghi p ph i d a trên c tính riêng mình t o ra m t mô hình TM T phù h p cho riêng doanh nghi p. Lưu ý: chìa khóa thành công trong TM T n m c m t “t o nét c trưng riêng” (differentiation). - Không quan tâm úng m c v c nh tranh trong TM T: doanh nghi p có th áp d ng TM T thì i th c nh tranh cũng có th áp d ng TM T. Chi phí tri n khai TM T là r t th p nên h u như ai cũng có th áp d ng TM T, d n n c nh tranh gay g t trong lĩnh v c này. Vì th , thành công, doanh nghi p ph i bi t cách u tư: r t quan tâm n ti p th qua m ng (Internet Marketing hay e-marketing), ti n ích và ch t lư ng ph c v khách hàng, t o nét c trưng cho riêng mình. - Không quan tâm n công ngh m i: công ngh thông tin là lĩnh v c mà s l c h u công ngh di n ra r t nhanh. TM T là m t lo i hình kinh doanh d a trên s phát tri n c a công ngh thông tin, do ó, t c i m i cũng di n ra nhanh, òi h i doanh nghi p tham gia TM T ph i luôn i m i: i m i công ngh , i m i phương th c kinh doanh, i m i tư duy, i m i cung cách qu n lý v.v… 2.6. So sánh e-Business và TM T Ph n này là m t ph n b sung ki n th c cho c gi vì ít nhi u liên quan n TM T. Khái ni m e-business cũng ít khi ư c nh nghĩa chính xác. Có nhi u nh nghĩa v e-business. Theo nh nghĩa c a công ty ICONI c a Anh như sau: “e-Business có hai ý nghĩa. Th nh t: ch m t công ty ư c thành l p ch kinh doanh trên m ng. Th hai: ch m t công ty i n t c a Internet.” hóa các ho t ng ch c năng bên trong công ty dùng các công ngh (“Definition: e-Business can mean two things. Firstly if a company is set up and deals solely online it is said to be an e-Business. Or for established companies e-Business means transforming internal processes using Internet technologies” - www.iconi.co.uk/default.asp). Mt nh nghĩa khác: “e-Business là h th ng hay ng d ng thông tin ph c v và làm tăng hi u qu các ho t ng kinh doanh. Ngày nay vi c i n t hóa này ch y u dùng các công ngh web.” (“Electronic business is any information system or application that empowers business processes. Today this is mostly done with web technologies” - www.en.wikipedia.org/wiki/E-business) Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 16
Như v y, có hai cách hi u v e-business: t m d ch ti ng Vi t là: Kinh doanh i n t : công ty ư c thành l p ch - kinh doanh trên m ng. Doanh nghi p i n t : công ty i n t hóa các ho t - ng ch c năng bên trong công ty dùng các công ngh c a Internet. Trong quy n sách này, khái ni m e-business ư c c p là khái ni m Doanh nghi p i n t . Doanh nghi p ng d ng e-business ph c v vi c liên k t t ng gi a các phòng ban ch c năng trong doanh nghi p và liên k t v i các i tác như nhà cung c p, khách hàng v.v... m t cách ti n l i và hi u qu . e-Business truy n d li u qua Internet, m ng n i b hay m ng m r ng. Hình 2.1: mô hình ví d v e-Business. Gi i thích mô hình: e-Business “r ng” hơn e-Commerce (TM T). e-Business bao ph các quá trình ho t ng trong doanh nghi p như: mua hàng qua m ng i n t (e-procurement, e-purchasing), qu n lý dây chuy n cung c p nguyên v t li u, x lý ơn hàng b ng chương trình i n t , ph c v khách hàng và giao d ch v i i tác qua các công c i n t , chia s d li u thông tin gi a các b ph n ch c năng trong doanh nghi p v.v... Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 17
e-Business là m t h th ng thông tin g m nhi u module (ph n) như: - HRM (Human Resource Management - Qu n lý Nhân s ): dành cho phòng Nhân s - ERP (Enterprise Resource Planning - Ho ch nh Tài nguyên Doanh nghi p), MRP (Material Reqirements Planning - Ho ch nh Nhu c u V t li u): dành cho b ph n s n xu t - CRM (Customer Relationship Management – Qu n lý M i quan h Khách hàng), Sales Management (Qu n lý Bán hàng): dành cho b ph n kinh doanh, bán hàng, h tr khách hàng... - Document Management (qu n lý thông tin, văn b n): dùng cho các b ph n chia s văn b n bao chung quanh m t cơ s d li u chung (Database) v i chương trình EAI (Enterprise Application Integration – Tích h p các ng d ng trong doanh nghi p). Tùy theo nhu c u và kh năng c a doanh nghi p, doanh nghi p có th ng d ng t ng module cho t ng giai o n. Trong khi khái ni m TM T ch bao g m vi c th c hi n các giao d ch thương m i d a trên các công c i n t , g m các ho t ng bán hàng, marketing, ph c v khách hàng, qu n lý m i quan h khách hàng... 2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i Trên Internet hi n có hơn 8 t trang web (theo ghi nh n c a Google) v i hơn 40 tri u tên mi n website ang ho t ng (theo ghi nh n c a Whois). (s li u c p nh t gi a năm 2005). Theo Internet World Stats, năm 2004, s ngư i truy c p Internet trên toàn c u là hơn 800 tri u ngư i, chi m t l 12,7% dân s . T l này không u nhau các châu l c. B ng sau cung c p s li u th ng kê v s ngư i s d ng Internet các châu l c, t l ph n trăm ngư i truy c p Internet so v i t ng dân s ... Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 18
% tăng S ngư i truy trư ng so Chi m t l % so v i Châu l c c p Internet v i năm % dân s toàn c u 2000 Châu Phi 12.937.100 186,6 % 1,4 % 1,6 % Châu Á 257.898.314 125,6 % 7,1 % 31,7 % Châu Âu 230.886.424 124,0 % 31,6 % 28,4 % Trung ông 17.325.900 227,8 % 6,7 % 2,1 % B cM 222.165.659 105,5 % 68,3 % 27,3 % M Latin 55.930.974 209,5 % 10,3 % 6,9 % Châu i 15.787.221 107,2 % 48,5 % 1,9 % Dương Toàn c u 812.931.592 125,2 % 12,7 % 100,0 % B ng 2.1: Th ng kê s ngư i truy c p Internet trên toàn c u năm 2004 theo châu l c. Ngu n: Internet World Stats Theo th ng kê và ư c tính c a Forrester Research, doanh s TM T toàn c u (B2B và B2C) năm 2004 là 6,75 nghìn t dollar M , trong ó phân b như sau: Châu l c Doanh s (nghìn t dollar) % so v i toàn c u B cM 3,5 51,9 Châu Á – Thái Bình Dương 1,6 23,7 Tây Âu 1,5 22,2 M Latin 0,08 1,2 Còn l i 0,07 1,0 T ng c ng 6,75 100,0% B ng 2.2: Doanh s TM T toàn c u năm 2004 (B2B+B2C) phân theo châu l c. Ngu n: Forrester Research Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 19
th y ư c s tăng trư ng doanh s TM T toàn c u theo các năm, b ng sau minh h a doanh s B2B toàn c u t năm 2000 n 2005 (ư c tính): Năm Doanh s (dollar M ) 2000 $433 t 2001 $919 t 2002 $1,9 nghìn t 2003 $3,6 nghìn t 2004 $6,0 nghìn t 2005 $8,5 nghìn t B ng 2.3: Doanh s B2B toàn c u t năm 2000 – 2005 Ngu n: Gartner Group i v i th trư ng M - nơi sinh ra TM T và cũng là nơi TM T phát tri n m nh m nh t, doanh s bán l qua m ng t năm 2002 n 2006 ư c th ng kê và ư c tính như sau: Năm T USD 2002 47.8 2003 63.9 2004 82.9 2005 104.4 2006 130.3 B ng 2.4: doanh s bán l qua m ng M t năm 2002 n 2006 Ngu n: Gartner Group Trong ó các s n ph m bán ch y nh t qua m ng như sau: Sách 42% Quà t ng 24% CD/DVD/Video 38% Ph n c ng máy tính 18% Khác 37% D ch v gi i trí 17% Ph n m m máy tính 29% V t d ng trong nhà 16% D ch v du l ch 28% T p hóa, thu c 13% Qu n áo, v i s i 27% (Ngu n: ACNielsen) Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 20