Cán cân thanh toán

16/12/2008

Chủ đề 4.2

Cán cân thanh toán

Quách Mạnh Hào

PhD (Fin, Bham), MBA (Fin, Bham), BSc

(Econ, Hanoi)

Cán cân thanh toán

•Là thống kê các giao dịch kinh doanh

quốc tế diễn ra trong thời gian một năm

•Đo lường các giao dịch kinh tế quốc tế

giữa cư dân một quốc gia với cư dân

nước ngoài được gọi là cán cân thanh

toán (BOP)

Cán cân thanh toán

•Số liệu BOP quan trọng đối với các nhà hoạch định

chính sách và các MNEs vì nó hàm chứa tính cạnh

tranh và sức mạnh của một quốc gia

•Với một MNE cả số liệu BOP nước mình và nước

ngoài đều quan trọng:

–Là chỉ số thể hiện sức ép lên tỷ giá

–Là dấu hiệu của việc áp đặt hoặc kiểm soát các hình

thức thanh toán khác nhau (cổ tức, lãi suất, chi phí

bản quyền và các hình thức thanh toán khác)

–Là dự báo triển vọng thị trường của một quốc gia

(đặc biệt là trong ngắn hạn)

Các giao dich BOP đặc trưng

•Mỗi giao dịch sau đây đều là một giao dịch

kinh tế quốc tế được phản ánh vào US BOP:

–Một chi nhánh US của một MNE nước ngoài hoạt

động như là một nhà phân phối cho sản phNm của

các MNEs tại thị trường US

–Một công ty trụ sở tại US, quản lý việc xây dựng

một nhà máy sản xuất điện tại nước ngoài

–Chi nhánh US của một công ty nước ngoài trả lợi

nhuận (cổ tức) cho công ty mẹ tại nước ngoài

–Chính phủ US tài trợ việc mua các thiết bị quân sự

cho quân đội nước ngoài

Cơ bản về Kế toán BOP

•BOP phảicân bằng

•Nó không thể không cân bằng trừ khi có

giao dịch nào đó không được tính hoặc

được tính không chính xác

•Do vậy sẽ không đúng nếu nói BOP

không cân bằng

Cơ bản về Kế toán BOP

•Có ba bước cơ bản trong việc đo lường các hoạt động

kinh tế quốc tế:

–Xác định những giao dịch nào là giao dịch kinh tế

quốc tế

–Hiểu các dòng hàng hóa, dịch vụ, tài sản và tiền tạo

ra các khoản mục nợ và có đối với BOP tổng thể

–Hiểu các quy trình kế toán BOP

•Nói chung, công việc đo lường BOP rất dễ nhàm chán!

16/12/2008

BOP là một báo cáo dòng tiền

•BOP thường bị hiểu sai khi nhiều người cho rằng nó giống như

một Bảng tổng kết tài sản, trong khi thực ra thì nó là một Báo cáo

dòng tiền.

•Bảng tổng kết tài sản là sự cân đối giữa nguồn và tài sản trong khi

Báo cáo dòng tiền đơn giản là phản ánh các khoản thu – chu.

•Bằng việc ghi nhận các giao dịch quốc tế trong một giai đoạn 1

năm, BOP cho phép xem xét dòng tiền thanh toán thường xuyên

giữa một quốc gia và các quốc gia khác

•BOP không cộng dồn giá trị tài sản và nợ của một quốc gia tại một

ngày cụ thể nào (như một bảng tổng kết tài sản một công ty

thường làm)

BOP là báo cáo dòng tiền

•Hai giao dịch kinh doanh xác định cán cân thanh toán:

–Trao đổi tài sản thực: xuất khNu cá tra, giầy dép,

dầu thô, lúa gạo .v.v.

–Trao đổi tài sản tài chính: mua bán cổ phiếu, trái

phiếu, mua bán nợ .v.v.

•Mặc dù các tài sản có thể được nhận diện gắn với từng

nhóm, nhưng để đơn giản thì hãy nghĩ các tài sản là các

hàng hoá có thể mua hoặc bán.

Các tài khoản của BOP

•BOP bao gồm hai tài khoản nhỏ, Tài

khoản vãng lai và Tài khoản vốn/tài

chính

•Thêm vào đó, tài khoản Dự trữ chính

thức thể hiện giao dịch của chính phủ

•Tài khoản thứ tư, tài khoản Sai số và Bỏ

sót ròng, được tạo ra để đảm bảo sự cân

bằng của BOP

Tài khoản vãng lai

•Tài khoản vãng lai bao gồm tất cả các giao dịch kinh tế quốc

tế với khoản thu hoặc chi xảy ra trong một năm, bao gồm

những hạng mục sau:

–Xuất nhập khNu hàng hóa

–Trao đổi dịch vụ

–Các khoản thu nhập

–Các khoản thanh toán vãng lai

•Tài khoản vãng lai thường được chi phối mạnh bởi cấu phần

đầu tiên, gọi là Cán cân Thương mại (BOT) dù nó không

bao hàm giao dịch dịch vụ.

•Thực tế khi nói tới cán cân thanh toán, nhiều nhà phân tích

chỉ quan tâm tới BOT.

Source: International Monetary Fund,

Balance of Payments Statistics Yearbook, 2004

Cán cân thương mại, và giao dịch dịch vụ&thu

nhập của Mỹ, từ năm 1985-2003 (tỷ US$)

Cán cân hàng hóa Cán cân dịch vụ và thu nhập

1998

$200

$100

–$100

–$200

–$300

–$400

–$500

–$600

2001 2002 2003200019991997199619951994199319921991199019891988198719861985

Cán cân Vãng lai

•Thâm hụt BOT trong quá khứ đã là một mối lo

ngại của nước Mỹ, trong cả khu vực công và tư

•Thâm hụt hàng hóa đi liền với thực tế là sự sụt

giảm của các ngành công nghiệp nặng truyền

thống của Mỹ (thép, ô tô, thiết bị ô tô, dệt)

16/12/2008

Tài khoản vốn/tài chính

•Tài khoản vốn trong cán cân thanh toán

đo lường các giao dịch kinh tế của các tài

sản tài chính. Nó được chia thành hai

phần cơ bản:

–Tài khoản vốn

–Tài khoản tài chính

•Tài khoản vốn thường được coi là phụ,

trong khi tài khoản tài chính được coi là

chính

Tài khoản tài chính

•Tài sản tài chính có thể được phân loại

theo nhiều cách bao gồm độ dài của tài

sản (thời hạn) và bản chất của sở hữu

(công hay tư)

•Tài khoản tài chính ghi nhận theo mức

độ kiểm soát của nhà đầu tư đối với các

tài sản hoặc doanh nghiệp

Tài khoản tài chính

•Tài khoản tài chính bao gồm 3 cấu phần cơ

bản;

–Đầu tư trực tiếp – trong đó nhà đầu tư có quyền

kiểm soát nhất định đối với tài sản

–Đầu tư danh mục (gián tiếp) – nhà đầu tư không có

quyền kiểm soát tài sản

–Đầu tư khác – bao gồm các khoản tín dụng thương

mại ngắn và dài hạn, các khoản vay, tiền gửi, các

khoản phải thu, phải trả liên quan tới giao dịch

thương mại ngoài biên giới

Đầu tư trực tiếp

•Đây là tài khoản vốn ròng vào và ra nước Mỹ với mục tiêu kiểm

soát tài sản.

•Đầu tư trực tiếp nước ngoài phát sinh từ 10% sở hữu cổ phiếu biểu

quyết tại các công ty nội địa bởi các nhà đầu tư nước ngoài.

•Những lo ngại về đầu tư trực tiếp nước ngoài của bất kỳ quốc gia

nào cũng đều tập trung vào hai vấn đề: kiểm soát và lợi nhuận.

•Một số quốc gia có những hạn chế về việc người nước ngoài được

nắm giữ bao nhiêu % tài sản.

•Quy tắc chung là đất đai, tài sản và những ngành công nghiệp nội

địa được nắm giữ bởi cư dân cội địa.

•Những quan ngại về lợi nhuận cũng có chung nền tảng này.

Đầu tư danh mục

•Đây là khoản vốn ròng vào và ra khỏi nước Mỹ

nhưng không vượt quá 10% phần đầu tư trực

tiếp.

•Việc mua các chứng khoán nợ qua biên giới

được phân loại là đầu tư danh mục bởi các

chứng khoán nợ theo định nghĩa không mang

lại quyền sở hữu hay kiểm soát của người mua.

•Đầu tư danh mục được thực hiện chủ yếu do

lợi nhuận chứ không phải vấn đề kiểm soát hay

quản lý.

Source: International Monetary Fund, Balance of Payments Statistics Yearbook, 2004.

Tài khoản Vốn/Tài chính của Mỹ, 1992-2003

(tỷ US$)

Current Account Capital/Financial Account

$600

$400

$200

–$200

–$400

–$600

2001 2002 2003200019991998199719961995199419931992

16/12/2008

Tài khoản Sai số/Dự trữ chính thức

•Tài khoản sai số và bỏ xót ròng đảm bảo rằng BOP

luôn cân bằng.

•Tài khoản Dự trũ chính thức là tổng số dự trũ nắm dữ

bởi cơ quan quản lý tiền tệ quốc gia.

•Dự trữ thường bao gồm các đồng tiền mạnh được sử

dụng trong các giao dịch thương mại và tài chính quốc

tế.

•Tầm quan trong của dự trữ chính thức phụ thuộc vào

liệu một quốc gia theo đuổi chế độ tỷ giá cố định hay

thả nổi.

Tổng BOP — Thặng dư

•Thặng dư BOP hàm ý rằng cầu cho tiền

tệ một quốc gia vượt quá cung và chính

phủ nên cho phép đồng tiền tăng giá –

hoặc can thiệp và mua vào ngoại tệ nhằm

tích lũy dự trữ quốc gia.

Tổng BOP — Thâm hụt

•Thâm hụt BOP hàm ý rằng cung tiền của

một quốc gia vượt quá mức cầu, và chính

phủ nên cho phép đồng tiền giảm giá

hoặc bán bớt dự trữ quốc gia để đảm bảo

tỷ giá.

Quan hệ BOP với các biến số vĩ mô

•Cán cân thanh toán có quan hệ với hầu hết các

biến số kinh tế vĩ mô

•Quan hệ hàm ý rằng BOP tác động và bị tác

động bởi những biến số kinh tế vĩ mô đó:

–Tổng thu nhập quốc nội (GDP)

–Tỷ giá

–Lãi suất

–Lạm phát

BOP và GDP

•Chúng ta có thể diễn giải GDP theo

phương trình đơn giản:

GDP = C + I + G + X – M

BOP và GDP

•Các biến số từ công thức này bao gồm:

C = chi tiêu tiêu dùng

I = chi tiêu đầu tư

G = chi tiêu của chính phủ

X = xuất khNu hàng hóa dịch vụ

M = nhập khNu hàng hóa dịch vụ

X – M = cán cân vãng lai

16/12/2008

BOP và Tỷ giá

•BOP của một quốc gia có thể có tác động

mạnh lên tỷ giá và ngược lại

•Quan hệ giữa BOP và tỷ giá có thể được

phản ánh bởi phương trình đơn giản sau

BOP và Tỷ giá

(X – M) + (CI – CO) + (FI – FO) + FXB = BOP

Trong đó:

X = xuất khNu hàng hóa dịch vụ

M = nhập khNu hàng hóa dịch vụ

CI = Dòng vốn vào

CO = Dòng vốn ra

FI = Dòng tài chính vào

FO = Dòng tài chính ra

FXB = dự trữ tiền tệ chính thức

Cán cân vẵng lai

Cán cân vốn

Cán cân tài chính

BOP và Tỷ giá

•Các nước tỷ giá cố định

–Trong tỷ giá cố định, chính phủ có trách nhiệm đảm

bảo BOP gần với 0

•Các nước tỷ giá thả nổi

–Trong tỷ giá thả nổi, chính phủ không có trách

nhiệm neo vào đồng tiền nước ngoài

•Thả nổi quản lý

–Quốc gia theo đuổi chính sách thả nổi quản lý

thường nhận thấy cần can thiệp khi muốn đảm bảo

mức tỷ giá mong muốn

BOP và Lãi suất

•Ngoài việc dùng lãi suất để can thiệp vào thị trường hối

đoái, mức lãi suất chung so với các nước khác cũng có

tác động tới tài khoản tài chính của BOP

•Lãi suất thấp tương đối thường sẽ khuyến khích dòng

chảy ra của vốn để kiếm tìm mức lãi cao hơn

•Tuy nhiên, trong trường hợp của Mỹ, điều ngược lại đã

xảy ra- chủ yếu do niềm tin vào sự tăng trưởng và chính

trị ổn đinh. Đây cũng chính là điều giúp cho nước Mỹ

củng cố được thâm hụt ngân sách lớn

•Nhưng có vẻ như là dòng vào tài khoản tài chính đang

giảm dần trong khi tài khoản vãng lai xấu đi – làm cho

nước Mỹ đang trở thành một con nợ lớn trên thế giới

Cán cân thương mại và Tỷ giá

•Xuất nhập khNu hàng hóa và dịch vụ của một

quốc gia chịu ảnh hưởng của thay đổi tỷ giá

•Cơ chế chuyển dịch tương đối đơn giản: thay

đổi tỷ giá sẽ dẫn tới sự thay đội quá trình xuất

nhập khNu, thay đổi giá cả va do vậy tác động

tới cầu do sự nhạy cảm của cầu theo giá

•Về lý thuyết, điều này có vẻ như sẽ xảy ra ngay

lập tức, nhưng trong thế giới thực thì mọi việc

có vẻ phức tạp hơn

Đường cong J

Trade Balance

(domestic currency)

Trade Balance

Time

(months)

Initial Trade

Balance Position

(typically in deficit)

t1t2

Currency

Contract

Period

Exchange Rate

Pass-Through

Period

Quantity

Adjustment

Period

Cán cân thanh toán

Cán cân thanh toán là thống kê các giao dịch kinh doanh quốc tế diễn ra trong thời gian một năm. Đo lường các giao dịch kinh tế quốc tế giữa cư dân một quốc gia với cư dân nước ngoài.

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi