Chiến lược phát triển đô thị gắn với hệ thống giao thông công cộng đường thủy TP. HCM

Chia sẻ: Trinhthamhodang1214 Trinhthamhodang1214 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày sự hình thành hệ thống giao thông công cộng đường thủy ở thành phố Hồ Chí Minh và các tác động đô thị; kinh nghiệm từ các đô thị trên thế giới với đặc trưng phát triển hệ thống giao thông công cộng đường thủy; định hướng chiến lược phát triển đô thị gắn với hệ thống giao thông công cộng đường thủy tại TP. Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chiến lược phát triển đô thị gắn với hệ thống giao thông công cộng đường thủy TP. HCM

Chi’n l≠Óc PHAÙT TRIEÅN ÑOÂ THÒ GAÉN VÔÙI HEÄ THOÁNG GIAO THOÂNG COÂNG COÄNG ÑÖÔØNG THUÛY TP.HCM TS.KTS. MAõ VAên PHUÙC* ThS.KTS. KHOånG MInH TrAnG Söï hình thaønh heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy ôû TP.HCM vaø caùc taùc ñoäng ñoâ thò Söï ra ñôøi cuûa tuyeán xe buyùt ñöôøng soâng doïc soâng Saøi Goøn seõ ñaùnh daáu söï hình thaønh cuûa heä thoáng QUY HOAÏCH giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy cuûa TP.HCM. Ñaây laø moät böôùc khôûi ñaàu nhieàu höùa heïn veà moät heä thoáng giao thoâng môùi cho thaønh phoá, goùp phaàn giaûi quyeát cho baøi toaùn veà gaùnh naëng quaù taûi cuûa heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä maø cuï theå tröôùc maét laø vaán naïn keït xe. Khoâng nhöõng vaäy, xeùt veà maët lòch & TAÙC GIAÛ söû vaø nhìn laïi baûn chaát quaù trình phaùt trieån cuûa TP.HCM, ñònh höôùng xaây döïng heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng soâng raát phuø hôïp vôùi ñaëc tính ñòa lyù heä thoáng keânh raïch vaø soâng nöôùc chaèng chòt cuõng nhö beà daøy lòch söû xaây döïng vaø phaùt trieån caùc coäng ñoàng daân cö sinh soáng trong thaønh phoá gaén vôùi maët nöôùc. Caùc ñaëc tröng cuûa coäng ñoàng daân cö gaén vôùi maët nöôùc töø quaù khöù khoâng chæ bao goàm vaán ñeà veà heä thoáng giao thoâng, maø coøn laø moät heä thoáng huyeát maïch veà kinh teá, moät chuoãi gaén keát veà vaên hoùa ñoâ thò gaén vôùi soâng nöôùc. Tuy nhieân, hieän thöïc thaønh phoá ngaøy nay ñaõ traûi qua quaù trình ñoâ thò hoùa, khoâng theå phuû nhaän ñoâ thò TP.HCM ñang ngaøy moät ñoåi thay, vaø khoâng theå phuû nhaän boái caûnh cuûa nhöõng aùp löïc leân kinh teá, vaên hoùa, haï taàng cuûa thaønh phoá töø heä quaû cuûa ñoâ thò hoùa. Chính boái caûnh naøy laø pheùp coäng theâm trong ñaàu ñeà baøi toaùn caàn laøm roõ veà vai troø vaø söï aûnh höôûng cuûa vieäc hình thaønh heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy ñoái vôùi söï phaùt trieàn cuûa thaønh phoá ñöôïc neâu ra ôû ñaây. Ñoàng thôøi vôùi boái caûnh ñoâ thò hoùa, vôùi nhaø phoá, maïng ñöôøng xe cô giôùi, söï phaùt trieån oà aït cuûa caùc döï aùn khu daân cö vaø heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä chaèng chòt laïi trôû thaønh söùc eùp cho moät yù töôûng môùi veà heä thoáng giao thoâng thuûy nhen nhoùm hình thaønh. Lieäu moät heä thoáng khoâng coù gì laø môùi vôùi beà daøy lòch söû 300 naêm cuûa moät thaønh phoá sinh ra vaø lôùn leân gaén vôùi soâng nöôùc, nhöng hieän taïi laïi coù veû laø môùi vôùi ngöôøi Saøi Goøn giôø ñaõ quen xe maùy, nhaø phoá taáp vaøo hai beân… laïi coù theå tìm ñöôïc choã ñöùng phuø 76 SË 93 . 2018
Q u y h oπch & t∏c g i ∂ hôïp, tìm ñöôïc söï tích hôïp vaøo nhu caàu ñoâ thò bình ñeå trung chuyeån ñeán beán taøu laø 6,42km, chuyeån theo tuyeán ñöôøng thuûy vaãn ñoùng hieän nay, vaø ñoùng goùp ñöôïc vai troø tích cöïc trong ñoù khoaûng caùch di chuyeån ñeán beán taøu vai troø heát söùc quan troïng trong ñôøi soáng trong baøi toaùn phaùt trieån beàn vöõng cuûa thaønh daøi nhaát laø 9,3km, vaø ngaén nhaát laø 3,4km. Toång cuûa hoï. phoá hay khoâng. thôøi gian di chuyeån treân tuyeán doïc soâng chính Chao Phraya cho moät chuyeán ñi vaøo khoaûng Tuy nhieân, ñeå heä thoáng naøy coù theå phaùt Kinh nghieäm töø caùc ñoâ thò 50 phuùt, trong ñoù thôøi gian di chuyeån baèng trieån trong töông lai vaø trôû thaønh moät heä Bangkok vaø Amsterdam vôùi ñaëc taøu thuyeàn khoaûng 20 phuùt, coøn laïi laø thôøi gian thoáng giao thoâng beàn vöõng goùp phaàn giaûm tröng phaùt trieån heä thoáng giao trung chuyeån baèng caùc phöông tieän khaùc ñeán taûi cho giao thoâng ñöôøng boä thì vaán ñeà tieáp thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy beán thuyeàn. Loä trình cuûa tuyeán ñöôøng soâng caän ñeán beán taøu veà khoaûng caùch, thôøi gian Bangkok chính naøy laø 35km vôùi 36 beán vaø phuïc vuï di chuyeån caàn phaûi ñöôïc caûi thieän, taêng Taøu thuyeàn laø phöông tieän vaän chuyeån laâu trung bình 73.332 löôït haønh khaùch moãi ngaøy. cöôøng khaû naêng keát noái vôùi caùc loaïi hình ñôøi nhaát ôû Bangkok. Tuy nhieân, do söï thay Giaù veù khoaûng töø 9-32 Baht/chuyeán. Khoaûng phöông tieän khaùc, vaø coù söï ñaàu tö veà haï ñoåi ñaùng keå trong söï phaùt trieån cuûa thaønh caùch thôøi gian giöõa 2 chuyeán laø 5-20 phuùt tuøy taàng cô sôû ñeå thuùc ñaåy nhu caàu söû duïng phoá, baét ñaàu töø naêm 1857, döôùi trieàu vua Mongkut (Rama IV) thì loái soáng gaén vôùi ñaát lieàn ñöôïc phaùt huy vaø phöông thöùc vaän taûi ñöôøng soâng nöôùc laïi giaûm daàn. Ngaøy nay, tuy coù khoaûng 1.200 tuyeán ñöôøng thuûy nhöng chæ coù moät vaøi tuyeán chính thöùc tieáp tuïc caùc dòch vuï. Heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy ôû Bangkok laø söï keát hôïp treân moät maïng löôùi bao goàm ñöôøng soâng chính Chao Pharaya vaø caùc nhaùnh keânh raïch keát noái vaøo beân trong ñoâ thò. Coù 3 loaïi hình phöông tieän giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy vôùi caùc dòch vuï khaùc nhau bao goàm: tuyeán express boats (taøu cao toác), ferryboats (phaø), vaø tuyeán long-tailed boats (taøu “ñuoâi daøi”). Caùc phöông tieän naøy coù kích côõ vaø muïc ñích khaùc nhau. Taøu cao toác (thuyeàn coù söùc chöùa gaàn 80 haønh khaùch) phuïc vuï caùc beán taøu treân soâng Chao Phraya, chaïy töø 10-20 phuùt töø WatRatsingkhon (moät ngoâi ñeàn ven soâng ôû khu vöïc Yannawa) ñeán tænh laân caän phía baéc cuûa Bangkok thuoäc tænh Nonthaburi. Trong nhöõng giôø cao ñieåm, taøu Maïng löôùi tuyeán ñöôøng thuûy chính soâng Chao Phraya vaø caùc tuyeán nhaùnh cao toác coù côø maøu ñoû vaø cam chaïy doïc theo trong moái lieân heä vôùi ñoâ thò cuøng tuyeán ñöôøng vaø chæ döøng laïi ôû caùc beán thuoäc vaøo giôø cao ñieàm. tuyeán giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy. taøu chính. Moät cuoäc khaûo saùt vaøo naêm 2000 Caùc thoâng soá coù aûnh höôûng ñeán vieäc söû Amsterdam cho thaáy khi keát hôïp vôùi nhau, nhöõng chieác duïng heä thoáng coâng coäng ñöôøng thuûy tuøy Nöôùc luoân laø vaán ñeà ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu thuyeàn soâng naøy vaän chuyeån qua laïi 78.664 thuoäc vaøo khaû naêng tieáp caän cuûa caùc beán vôùi Amsterdam. Phöông thöùc öùng xöû vôùi haønh khaùch moãi ngaøy. Phaø cuõng lieân keát caùc taøu (vò trí, tính chaát söû duïng ñaát, thôøi gian di nöôùc vaãn luoân thay ñoåi qua haøng theá kyû. khu vöïc giöõa 2 bôø phía ñoâng vaø phía taây, vaø chuyeån vaø khoaûng caùch di chuyeån). Trong Amsterdam laø thaønh phoá sinh ra töø moät vuøng caùc taøu ñuoâi daøi ñeå ñi vaøo caùc nhaùnh keânh ñoù cho thaáy muïc ñích di chuyeån giöõa vuøng buøn laày ñöôïc boài ñaép bôûi phuø sa Amstel. phuï. Tuy nhìn treân toång theå, heä thoáng caùc loõi ñoâ thò vaø vuøng ngoaïi oâ coù löu löôïng lôùn Trong tieán trình cuoäc chieán vôùi nöôùc, töø thôøi tuyeán keânh raïch vaãn hoaït ñoäng nhöng chæ nhaát. Do ñoù, hieän nay coù theå thaáy hieäu quaû ñieåm naêm 1250, caùc heä thoáng keânh raïch, nhö nhöõng maûnh gheùp rôøi raïc vuïn vôõ trong cuûa heä thoáng chuû yeáu naèm ôû tuyeán express ñeâ, keø, coáng, cöûa soâng ñaõ daàn daàn bieán ñoåi söï choàng cheùo vaø ñan nhau cuûa heä thoáng bus vaän chuyeån doïc soâng Chao Phraya giaûi vuøng ñaát buøn laày naøy thaønh vuøng ñaát xaây giao thoâng ñöôøng boä cuûa thaønh phoá. quyeát nhu caàu di chuyeån treân tuyeán ñöôøng döïng. Beân caïnh phuïc vuï cho nhu caàu tröõ vaø daøi trong vaø ngoaøi ñoâ thò, ñoàng thôøi laø moät löu thoaùt nöôùc, caùc heä thoáng keânh raïch ñaàu Hoaït ñoäng hieän nay chæ coøn nhaän thaáy chuû löïa choïn thay theá trong giôø cao ñieåm, chia tieân coøn ñoùng vai troø laø heä thoáng phoøng thuû yeáu doïc theo tuyeán ñöôøng soâng chính Chao seû moät phaàn nhoû gaùnh naëng leân haï taàng cho thaønh phoá. Sau nhieàu söï baønh tröôùng Phraya. Muïc ñích di chuyeån treân tuyeán naøy ñöôøng boä hieän nay. Ñoàng thôøi, moät maët cuûa ñoâ thò, heä thoáng haøo nöôùc phoøng thuû hieän nay coù theå thaáy raát ña daïng bao goàm ñi naøo ñoù ñoái vôùi caùc coäng ñoàng sinh soáng naøy laïi trôû thaønh heä thoáng keânh raïch chaûy mua saém, ñi laøm, ñi hoïc… Khoaûng caùch trung doïc theo heä thoáng keânh raïch naøy, vieäc di beân trong ñoâ thò vaø maát daàn chöùc naêng SË 93 . 2018 77
phoøng thuû cuûa noù. Tuy nhieân chuùng ñaûm nhaän moät vai troø môùi laø caùc huùt taïo nhu caàu cho ngöôøi daân söû duïng heä thoáng giao thoâng ñöôøng keânh giao thöông haøng hoùa vaø vaän chuyeån haønh khaùch, ñoùng goùp thuûy, vaø ngöôïc laïi heä thoáng giao thoâng ñöôøng thuûy laø chuoãi lieân keát ñeå cho söï phoàn vinh cuûa thaønh phoá. Ñeán theá kyû 18, thaønh phoá ñaõ toàn taïi taïo neân giaù trò cuûa caùc khoâng gian ñoâ thò gaén vôùi maët nöôùc. khoâng ít hôn 60 chôï noåi vaø traûi roäng khaép thaønh phoá laø caùc ñieåm neo ñaäu taøu thuyeàn vaø dòch vuï. Ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò gaén vôùi heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy TP.HCM Ñeán theá kyû 20, caùc heä thoáng keânh raïch coù hieän töôïng ngaøy moät oâ Theo Sôû Giao thoâng vaän taûi TP.HCM, Thaønh phoá seõ ñöa tuyeán ñöôøng nhieãm bôûi vieäc vöùt raùc thaûi cuûa ngöôøi daân ñoâ thò, ñoàng thôøi ñaûm nhieäm thuûy ñaàu tieân ñi vaøo hoaït ñoäng trong thaùng 10/2017 vôùi noã löïc giaûm vai troø ñöôøng coáng thoaùt nöôùc neân chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc ngaøy bôùt taéc ngheõn giao thoâng ñöôøng boä. Tuyeán ñaàu tieân seõ baét ñaàu töø Beán caøng bò bieán ñoåi. Theâm vaøo ñoù laø buøng noå xu höôùng laáp keânh raïch ñeå Baïch Ñaèng ôû Quaän 1 vaø ñi doïc soâng Saøi Goøn ñeå vaøo keânh Thanh xaây döïng ñöôøng do aûnh höôûng cuûa kyû nguyeân oâ toâ. Vieäc xaây döïng Ga Ña, sau ñoù di chuyeån ñeán beán treân soâng Bình Quôùi taïi phöôøng Linh trung taâm naêm 1885 ñaùnh daáu böôùc chuyeån ñoåi quan troïng trong moái Ñoâng, quaän Thuû Ñöùc. Tuyeán seõ coù chieàu daøi gaàn 11km vaø coù 7 ñieåm lieân heä cuûa ngöôøi daân Amsterdam vaø maët nöôùc. Xaây döïng vaø phaùt döøng. Tuyeán thöù hai, keùo daøi khoaûng 10,3km, cuõng seõ khôûi haønh töø trieån heä thoáng ñöôøng saét ñaõ daàn daàn caét ñöùt moái lieân heä cuûa heä thoáng Beán Baïch Ñaèng treân soâng Saøi Goøn qua caùc keânh Beán Ngheù vaø Taøu keânh raïch vaø trung taâm ñoâ thò. Heä thoáng keânh raïch daàn maát ñi chöùc naêng cuûa caùc haønh lang giao thoâng chính. Tuy nhieân, vôùi böôùc chuyeån bieán tieáp theo keå töø thaäp nieân 1950 do caùc hoaït ñoäng giaûi trí gaén vôùi maët nöôùc trôû thaønh moät traøo löu thì heä thoáng keânh raïch laïi ñöôïc môû roäng. Ñieàu naøy khieán Amsterdam trôû neân haáp daãn hôn vôùi caùc hoaït ñoäng giaûi trí vaø theå thao treân nöôùc. Töø ñoù caùc khu vöïc keânh raïch naøy trôû thaønh ñieåm thu huùt ngöôøi daân ñoâ thò vaø caùc hoaït ñoäng coäng ñoàng gaén keát vôùi noù. Söï hieän dieän cuûa caùc ñieåm gaëp gôõ coäng ñoàng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc duy trì söï haáp daãn cuûa caùc khoâng gian coâng coäng ven maët nöôùc naøy. Khoâng nhö London, Paris hay Madrid vôùi caùc truïc ñaïi loä vaø quaûng tröôøng, khoâng gian ñoâ thò cuûa Amsterdam laø caùc tuyeán keânh raïch vôùi haøng caây ngaû boùng hai beân, nôi ñaây traøn ngaäp caùc khoâng gian maët nöôùc vaø beán thuyeàn. Ñaây laø nhöõng nôi choán ngöôøi daân vaø khaùch du lòch coù theå gaëp gôõ vaø troø chuyeän cuøng nhau, laø khoâng gian hoïp chôï, vaø haøng daõy nhöõng gheá ngoài döôùi boùng raâm, chuùng ñoùng vai troø laø khoâng gian ñöôøng daïo nôi daønh cho caùc hoaït ñoäng cuûa ñoâ thò. Moät ñieàu kieän tieân quyeát ñeå caùc hoaït ñoäng naøy dieãn ra laø caùc beán caûng vaø maët nöôùc phaûi thöïc söï coù theå tieáp caän ñöôïc deã daøng, khoâng bò chaén bôûi caùc baõi ñoã xe oâ toâ, chöôùng ngaïi vaät, nhöõng con thuyeàn hay caùc raëng Loä trình tuyeán buyùt ñöôøng soâng Saøi Goøn caây khieán taàm nhìn cuûa nöôùc bò che khuaát. Caùc caàu taøu daãn xuoáng maët keát noái giöõ khu vöïc loõi trung taâm vaø ngoaïi thaønh nöôùc cuõng laøm cho ngöôøi daân deã tieáp caän hôn. Nhöõng khoâng gian naøy coøn ñaëc tröng bôûi caùc loái ñi boä roäng vôùi taàm nhìn ra maët nöôùc hoaëc vôùi Huû qua caùc quaän 1, 4, 5, 6 vaø 8. moät cöûa haøng aên uoáng hoaëc quaùn caø pheâ ñöôïc thieát laäp ôû ñoù. Trong giai ñoaïn ñaàu, nhaø ñaàu tö seõ cung caáp 10 taøu thuyeàn coù theå chöùa 60 ngöôøi. Vôùi khoaûng caùch 11km, moãi chuyeán ñi seõ maát khoaûng Nhö vaäy coù theå thaáy ñoâ thò vaø vai troø cuûa heä thoáng keânh raïch ñaõ coù 30 phuùt. Hai tuyeán ñöôøng naøy döï kieán seõ phuïc vuï khoaûng 5.000 haønh nhöõng böôùc chuyeån bieán thaêng traàm, heä thoáng giao thoâng ñöôøng thuûy khaùch moãi ngaøy. ôû ñaây cuõng coù thôøi kyø bò laán aùt vaø chia caét bôûi heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä vaø ñoâ thò hoùa, nhöng baèng söï taùi taïo vaø khoâi phuïc laïi, caùc Tuyeán xe buyùt ñöôøng thuûy seõ ñöôïc keát noái vôùi caùc tuyeán xe buyùt treân khoâng gian maët nöôùc naøy ñaõ trôû thaønh ñieåm ñeán cho nhöõng ngöôøi ñaát lieàn ñeå cho pheùp haønh khaùch ñi ñeán caùc ñieåm ñeán khaùc treân toaøn daân ñoâ thò. Caùc khoâng gian coâng coäng vaø ñieåm ñeán naøy trôû thaønh löïc thaønh phoá. Caùc tuyeán ñöôøng naøy döï kieán caûi thieän giao thoâng ñöôøng Caûnh quan caùc khoâng gian coâng coäng gaén lieàn vôùi maët nöôùc cuûa Amsaterdam 78 SË 93 . 2018
Quy h oπc h & t∏c gi∂ boä vaø giaûm taéc ngheõn trong caùc quaän noäi thaønh cuûa thaønh phoá. nhöng ñang ngaøy caøng bò maát daàn vaø queân laõng. Tuy nhieân hieän nay vieäc xaây döïng maïng löôùi naøy chæ tính toaùn ñeán n Tieàm naêng phaùt trieån heä thoáng khoâng gian caûnh quan coâng löu löôïng giao thoâng maø noù seõ goùp phaàn gaùnh vaùc cho ñoâ thò. Nhö coäng gaén vôùi maët nöôùc vaäy thì chöa ñuû, bôûi noù coù nhöõng taùc ñoäng aûnh höôûng khoâng chæ Vôùi tieàm naêng saün coù cuûa heä thoáng soâng ngoøi, keânh raïch, ñaëc bieät laø veà maët giao thoâng, maø coøn veà khoâng gian caûnh quan, caáu truùc ñoâ tuyeán soâng Saøi Goøn vaø caùc tuyeán keânh raïch chính laø keânh Nhieâu Loäc thò, ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi vaø taäp quaùn sinh soáng cuûa ngöôøi daân. vaø keânh Taøu Huû, khi heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy xuaát hieän thì söï keát noái maïng löôùi naøy seõ laø cô hoäi ñeå khoâi phuïc vaø phaùt n Thaønh phoá cuûa soâng ngoøi vaø keânh raïch trieån, giuùp dieän maïo cuûa thaønh phoá thay ñoåi, gaén lieàn vôùi maët nöôùc, Nhìn laïi baûn chaát, TP.HCM cuõng ñöôïc xaây döïng treân dieän tích ñoàng thôøi laø cô hoäi ñeå caûi taïo heä thoáng haï taàng, heä thoáng nhaø ôû, heä vuøng ñaát truõng thaáp vôùi 65% maët ñaát ôû ñoä cao döôùi 1,5m so vôùi thoáng thöông maïi dòch vuï, vaø ñaëc bieät laø khoâng gian caûnh quan doïc möïc nöôùc bieån. Cuoäc soáng ñoâ thò dieãn ra chuû yeáu gaén lieàn vôùi theo caùc tuyeán soâng vaø keânh raïch. heä thoáng keânh raïch vaø maët nöôùc. Nöôùc coù maët ôû khaép nôi trong thaønh phoá. Thaønh phoá hieän nay ñöôïc bao phuû bôûi moät maïng löôùi Caûnh quan doïc soâng Saøi Goøn hieän nay mang raát nhieàu dieän maïo, soâng ngoøi daøy ñaëc daøi khoaûng 8000km, chieám 16% toång dieän tích. töø nhöõng khu vöïc saàm uaát cuûa trung taâm ñoâ thò (beán Baïch Ñaèng), Maïng löôùi naøy tröôùc tieân ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho giao thoâng nhöõng caàu caûng tieáp noái vaøo khu daân cö môùi (beán Saøi Goøn Pearl, vaø giao thöông ñöôøng thuûy, goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån thaønh Thaûo Ñieàn), ñeán nhöõng khu daân cö vaø chöùc naêng hieän höõu coù nhu phoá. Vaøo theá kyû 18, maïng löôùi keânh raïch ñaõ ñöôïc caûi taïo vaø phaùt caàu keát noái cao nhö Thanh Ña, Bình Trieäu, Thuû Ñöùc. Coù theå thaáy trieån nhaèm taêng cöôøng thöông maïi vôùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu ñaây ñeàu laø caùc khu vöïc beán taøu tieàm naêng caàn phaûi ñöôïc taêng cöôøng Long. Veà maët lòch söû, soâng Saøi Goøn ñöôïc coâng nhaän laø khu vöïc ñaàu tö, vaán ñeà ñaàu tö khoâng chæ laø cô sôû haï taàng cuûa rieâng beán taøu, haáp daãn nhaát vaø coù vò trí quan troïng trong hình thaùi ñoâ thò TP.HCM. maø caàn phaûi naâng cao hôn möùc ñoä thieát keá caûnh quan, taïo ra caùc Ngoaøi ra, heä thoáng keânh raïch coøn ñoùng goùp trong vieäc ñieàu hoøa khoâng gian hoaït ñoäng thu huùt ngöôøi daân, ñoàng thôøi ñaàu tö hôn moät nöôùc cho thaønh phoá trong nhöõng tröôøng hôïp ngaäp luït. möùc nöõa veà söï tích hôïp chöùc naêng vaøo caùc khu vöïc beán taøu vaø caùc khu vöïc laân caän beán taøu. Phaïm vi phaùt trieån khoâng chæ ôû coâng trình Söï nhaän thöùc veà ñöôøng thuyû ñoâ thò ñaõ thay ñoåi trong theá kyû 20. Vaøo beán taøu maø caàn tö duy phaïm vi aûnh höôûng lan toûa hôn laø caûnh quan giai ñoaïn naøy, aùp löïc veà daân soá vaø thaønh thò bieán nöôùc thaønh moät keát noái trong phaïm vi kích thích ñi boä hay chuyeån tieáp töø caùc phöông vaán ñeà quan troïng ñoái vôùi thaønh phoá. Khi keânh raïch bò bieán thaønh tieän khaùc (khoaûng baùn kính 500-600m). nôi ñeå ñoå chaát thaûi doïc theo caùc khu daân cö, caùc cô quan thöïc daân Phaùp ñaõ quyeát ñònh san laáp taát caû caùc keânh raûi beân trong trung Vaø khoâng chæ ôû khoâng gian beán taøu, caùc khoâng gian doïc soâng cuõng taâm thaønh phoá vì muïc ñích baûo veä moâi tröôøng vaø söùc khoûe. Ngaøy caàn ñaàu tö thay ñoåi dieän maïo, taêng tính keát noái vaø tieáp caän vôùi bôø nay, cuøng vôùi vieäc ñoâ thò hoùa, caùc beán caûng ñaõ trôû neân loãi thôøi vaø soâng. Ñaây laø cô hoäi khoâng chæ gia taêng giaù trò caûnh quan, maø coøn taïo nhöõng khu oå chuoät naèm doïc theo caùc soâng vaø keânh chính ñaõ gaây ra nhu caàu tieáp caän treân tuyeán ñöôøng giao thoâng coâng coäng ñöôøng ra nhöõng vaán ñeà nghieâm troïng nhö thieáu nöôùc vaø aûnh höôûng luõ thuûy, kích thích nhu caàu söû duïng tuyeán giao thoâng coâng coäng naøy. Coù luït. Nhö vaäy thaønh phoá cuõng ñang rôi vaøo aùp löïc cuûa söï phaùt trieån theå tham khaûo baøi hoïc veà thieát keá ñoâ thò cuûa Amsterdam ñöôïc neâu ôû nhanh choùng vôùi maät ñoä ñoâ thò ngaøy caøng gia taêng, daãn ñeán nhöõng treân vôùi caùc khoâng gian maët nöôùc haáp daãn, ñoù coù theå laø coâng vieân bôø taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi heä thoáng keânh raïch vaø maët nöôùc hieän höõu voán soâng, quaùn caø pheâ, maùi che gaëp gôõ vaø chuyeän troø, caùc khu vöïc troø coù. Caùc giaù trò khoâng gian veà maët nöôùc laø moät taøi nguyeân voâ giaù chôi treân nöôùc,… Caùc khoâng gian naøy höùa heïn mang laïi cho Saøi Goøn moät ñoâ thò khoâng chæ beàn vöõng maø coøn soáng ñoäng. n Söï phuø hôïp cuûa heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy vôùi boái caûnh giao thoâng vaø phaùt trieån ñoâ thò TP.HCM Heä thoáng giao thoâng coâng coäng muoán toàn taïi vaø phaùt trieån toát trong ñoâ thò TP.HCM caàn phaûi hoäi tuï caùc yeáu toá: söï tieän lôïi, chi phí thaáp vaø khaû naêng thích öùng vôùi boái caûnh sinh hoaït vaø taäp quaùn di chuyeån cuûa ngöôøi daân. Vôùi baûn chaát cuûa heä thoáng nöôùc saün coù, vieäc ñaàu tö cho heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy seõ söû duïng cô sôû haï taàng saün coù. Phaàn chi phí ñaàu tö chuû yeáu cho caùc coâng taùc naïo veùt vaø veä sinh keânh raïch, tuy nhieân coâng vieâc naøy ngoaøi taùc duïng ñoái vôùi giao thoâng coøn goùp phaàn caûi taïo haï taàng caáp thoaùt nöôùc cho ñoâ thò cuõng nhö veä sinh moâi tröôøng. Chi phí veà phöông tieän vaø coâng ngheä seõ chaéc chaén thaáp hôn so vôùi caùc loaïi hình giao thoâng coâng coäng khaùc, ñaëc bieät nhö giao thoâng ñöôøng saét metro, neân chi phí cho giaù veù chaéc chaén seõ coù lôïi theá so saùnh hôn so vôùi caùc loaïi hình giao thoâng coâng coäng khaùc. Caùc giaù trò khoâng gian veà maët nöôùc naøy laø moät taøi nguyeân voâ giaù nhöng ñang ngaøy caøng bò maát daàn vaø queân laõng. Söï tieän lôïi laø khaû naêng ñaùp öùng ña daïng nhu caàu giao thoâng cuûa SË 93 . 2018 79
Qu y h oπc h & t∏c gi∂ ngöôøi daân ñoâ thò, theå hieän ôû söï keát noái cuûa maïng löôùi Keát luaän giao thoâng coâng coäng vaøo caùc khu vöïc chöùc naêng sao Vieäc phaùt trieån heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng cho vôùi thôøi gian vaø khoaûng caùch ñi boä ngaén nhaát. Do thuûy laø cô hoäi ñeå quy hoaïch cho moät ñoâ thò lyù töôûng. ñoù quy hoaïch tuyeán ñöôøng thuûy seõ phaûi ñöôïc tieán haønh Noù seõ tröïc tieáp tham gia vaøo phaùt trieån ñoâ thò theo song song vôùi vieäc hình thaønh caùc khu chöùc naêng taäp höôùng beàn vöõng. Haõy ñeå tuyeán xe buyùt ñöôøng thuûy trung maät ñoä doïc theo tuyeán. phaùt huy taùc duïng xa hôn, khoâng chæ ñôn thuaàn laø giaûi quyeát vaán ñeà giao thoâng, ñoù laø söï caáu truùc laïi Hieän nay, tuyeán xe buyùt ñöôøng soâng ñaàu tieân doïc soâng khoâng gian ñoâ thò gaén vôùi maët nöôùc, quy hoaïch laïi Saøi Goøn coù theå nhaän thaáy vai troø laø tuyeán “cao toác” caùc khu chöùc naêng, kích thích kinh teá ñoâ thò phaùt (express boat) keát noái loõi trung taâm vaø caùc khu vöïc beân trieån. Ñoàng thôøi, ñònh höôùng khoâi phuïc vaø khai thaùc ngoaøi ñoâ thò phía Ñoâng Baéc. Caùc khu chöùc naêng ñöôïc tieàm naêng cuûa heä thoáng giao thoâng coâng coäng ñöôøng keát noái vaøo tuyeán ngoaøi beán ñaàu tieân xuaát phaùt töø trung thuûy coøn laø cô hoäi caûi taïo hình aûnh ñoâ thò, xaây döïng taâm (Quaän 1), caùc beán coøn laïi ôû ñoaïn giöõa laø caùc khu heä thoáng caûnh quan maët nöôùc ñaëc tröng cuûa Saøi ôû môùi vaø hieän höõu, vaø chöùc naêng cuoái tuyeán (Thuû Ñöùc) Goøn - TP.HCM. Döï aùn phaùt trieån heä thoáng giao thoâng ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa khu daân cö vaø saûn xuaát. Roõ coâng coäng ñöôøng thuûy cho thaønh phoá vaø caùc döï aùn raøng laø xu höôùng söû duïng tuyeán ñöôøng soâng naøy seõ phaùt trieån gaén lieàn vôùi heä thoáng naøy (phaùt trieån khoâng phaàn lôùn theo “giao thoâng con laéc” ñaùp öùng nhu caàu di gian coâng coäng, phaùt trieån caùc döï aùn chieán löôïc hai chuyeån hai ñaàu trong vaø ngoaøi ñoâ thò. Do ñoù ñeå gia taêng beân bôø soâng vaø keânh raïch, caùc döï aùn phaùt trieån haï nhu caàu söû duïng tuyeán naøy, caàn ñaàu tö vaøo ña daïng taàng ñöôøng thuûy bao goàm caû giao thoâng vaø caáp thoaùt hoùa chöùc naêng cuûa caùc khu vöïc keát noái treân tuyeán, nöôùc) seõ trôû thaønh moät trong nhöõng döï aùn chieán löôïc cuï theå tröôùc maét laø caàn coù quy hoaïch phaùt trieån moät trong xaây döïng vaø phaùt trieån cuûa TP.HCM, khoâng chæ soá beán ñaõ ñöôïc xaùc ñònh nhö Taàm Vu, Bình An, Hieäp giaûi quyeát caùc vaán ñeà veà cô sôû haï taàng, maø coøn kích Bình Chaùnh,… vôùi tieàm naêng chôø saün cuûa quyõ ñaát vaø thích tieàm naêng veà kinh teá vaø du lòch, taïo laäp giaù trò cô sôû haï taàng, chöùc naêng söû duïng ñaát chöa ñöôïc ñaàu caûnh quan, taùc ñoäng aûnh höôûng khoâng chæ trong baûn tö töông xöùng vôùi vò trí vaø ñònh höôùng keát hôïp vôùi giao thaân heä thoáng giao thoâng ñöôøng thuûy maø coøn ñoùng thoâng coâng coäng ñöôøng thuûy vaø caûnh quan maët nöôùc. goùp vaøo chieán löôïc phaùt trieån chung cuûa thaønh phoá. Ngoaøi ra, beân caïnh tuyeán chính doïc soâng Saøi Goøn, trong töông lai khi caùc tuyeán nhaùnh hình thaønh theo heä thoáng keânh raïch, caàn coù thieát keá ñoâ thò phuø hôïp sao cho * Khoa Quy hoaïch, Ñaïi hoïc Kieán truùc TP.HCM vöøa tieáp nhaän söï keát noái vôùi giao thoâng ñöôøng thuûy, vöøa ñaùp öùng laø nôi chuyeån tieáp vaø keát noái vôùi heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä, cuï theà laø caùc beán baõi, quy hoaïch maïng Taøi lieäu Tham khaûo: 1. Minh Trang Khong - Water Transit - Oriented Development ñöôøng coù ñònh höôùng phuïc vuï vieäc ñaáu noái vôùi caùc beán (WTOD) for livable and sustainable city – Hoäi thaûo ICAPPS 2017 – thuûy naøy. Thieát keá ñoâ thò caàn coù caùc haønh lang ñi boä Nagoya, Nhaät Baûn 2. Moinul Hossain and Pawinee Iamtrakul, Ph.D., Water khuyeán khích ngöôøi daân tham gia ñi boä vaø chuyeån tieáp Transportation in Bangkok: Past, Present, and the Future, Research vaøo heä thoáng giao thoâng ñöôøng thuûy. Articles on Urban Planning 3.Thosapol Suparee - Traffic and Transportation Department - Bangkok Metropolitan Administration (BMA), Sustainable Urban Thöïc hieän ñònh höôùng quy hoaïch vaø trieån khai thieát keá Transport in Bangkok ñoâ thò doïc theo maët nöôùc laø moät coâng ñoâi vieäc, vöøa ñeå 4. Pawinee Iamtrakul, Waleerat Thongplu, Transformation of Water Transportation in Bangkok from the “Venice of East” towards the taïo laäp ra caùc nhu caàu ñi laïi baèng tuyeán ñöôøng thuûy, “Jungle of Concrete” ñoàng thôøi cuõng laø söï ñaûm baûo hình thaønh caùc khu chöùc 5. City of Amsterdam, Physical Planning Department, The Blue Gold – The spatio-economic significance of Amsterdam’s water. naêng taïo ra söï tieän lôïi, kích thích vieäc söû duïng caùc tuyeán 6. https://video.vnexpress.net/tin-tuc/xa-hoi/hai-tuyen-buyt-duong- giao thoâng coâng coäng naøy. song-dau-tien-cua-tp-hcm-sap-hoat-dong-3557031.html 80 SË 93 . 2018