Chính sách vĩ mô kiềm chế lạm phát và kích thích tăng trưởng kinh tế

Kinh tế VN trên đà tăng trưởng<br /> <br /> PGS. TS. NGUYỄN VĂN TRÌNH<br /> & THS. NGUYỄN SƠN HOA<br /> <br /> Trường ĐH Kinh tế - Luật,<br /> ĐHQG TP.HCM<br /> 1. Đặt vấn đề<br /> <br /> Các lý thuyết kinh tế vĩ mô<br /> hiện đại đều chứng minh giữa tăng<br /> trưởng kinh tế và lạm phát có mối<br /> quan hệ thuận, nghĩa là, khi nền<br /> kinh tế tăng trưởng cao thì sẽ dẫn<br /> đến lạm phát. Vấn đề là mức lạm<br /> phát nào nền kinh tế chấp nhận<br /> được và không dẫn đến những<br /> xáo trộn trầm trọng tình hình kinh<br /> tế - xã hội, gây những bất ổn đến<br /> an ninh, trật tự xã hội. Trên cơ sở<br /> đánh giá tác động của lạm phát đến<br /> tình hình kinh tế - xã hội mà chính<br /> phủ sẽ quyết định can thiệp để điều<br /> chỉnh. Đồng thời, chính phủ cũng<br /> dựa vào mục tiêu của mình để đưa<br /> ra các quyết định điều chỉnh. Nếu<br /> vì mục tiêu tăng trưởng cao, giải<br /> quyết nạn thất nghiệp, chính phủ có<br /> thể phải duy trì mức lạm phát cao,<br /> và ngược lại, chính phủ muốn kiềm<br /> chế lạm phát thì phải hy sinh tốc độ<br /> tăng trưởng kinh tế, chịu mức thất<br /> <br /> 2<br /> <br /> nghiệp cao. Một chính sách nhằm<br /> duy trì tốc độ tăng trưởng cao mà<br /> mức lạm phát thấp là rất khó khăn,<br /> nhất là trong điều kiện nguồn lực<br /> cho tăng trưởng đã tới hạn và nền<br /> kinh tế đã hội nhập, chịu tác động<br /> của thị trường thế giới và nền kinh<br /> tế toàn cầu. Vậy trong điều kiện<br /> hiện nay, VN phải chọn con đường<br /> nào? Chấp nhận tăng trưởng cao<br /> và lạm phát cao, thất nghiệp thấp?<br /> Hay tăng trưởng thấp, lạm phát<br /> thấp nhưng thất nghiệp gia tăng?<br /> Hoặc có chính sách nào vẫn đảm<br /> bảo tăng trưởng kinh tế cao và lạm<br /> phát thấp ở VN? Đây là những vấn<br /> đề kinh tế vĩ mô đang làm đau đầu<br /> các nhà lý luận cũng như các nhà<br /> lãnh đạo, hoạch định chính sách vĩ<br /> mô của VN hiện nay.<br /> 2. Phân tích vấn đề<br /> <br /> Để có lời giải tương đối phù hợp<br /> cho các vấn đề trên, cần phân tích<br /> thực trạng tình hình tăng trưởng<br /> kinh tế và các nguyên nhân lạm<br /> phát của VN trong những năm vừa<br /> qua.<br /> 2.1 Về tình hình tăng trưởng<br /> <br /> PHÁT TRIỂN & HỘI NHẬP Số 6 - Tháng 8/2010<br /> <br /> kinh tế<br /> Kinh tế VN trong những năm<br /> qua đã đạt được nhiều thành tựu<br /> trong điều kiện tình hình kinh tế<br /> thế giới có nhiều biến động. Tăng<br /> trưởng kinh tế của VN luôn giữ ở<br /> mức cao thứ hai trong khu vực, chỉ<br /> sau Trung Quốc, mặc dù vào năm<br /> 2009 do tác động của khủng hoảng<br /> kinh tế tài chính toàn cầu tốc độ<br /> tăng trưởng có giảm so với các năm<br /> trước. (Năm 2005 tăng trưởng kinh<br /> tế của VN là 8,44%; năm 2006 là<br /> 8,23%; năm 2007 đạt 8,46%; năm<br /> 2008 là 6,31% và năm 2009 là<br /> 5,32%) [4, 69]. Xuất khẩu tăng cao<br /> là nhân tố quan trọng tác động đến<br /> tăng trưởng kinh tế. Trong những<br /> năm qua, tốc độ tăng kim ngạch<br /> xuất khẩu của VN cũng cao, tuy<br /> vào năm 2009, do ảnh hưởng của<br /> suy thoái kinh tế toàn cầu tốc độ<br /> tăng xuất khẩu có giảm, nhưng kim<br /> ngạch xuất khẩu vẫn giữ ở mức cao.<br /> (Tỷ lệ tăng kim ngạch xuất khẩu<br /> qua các năm như sau: Năm 2005<br /> là 22,5%; năm 2006: 22,7%; năm<br /> 2007: 21,9%; năm 2008: 29,1% và<br /> năm 2009: -8,9%) [4, 76]. Đầu tư<br /> <br /> Kinh tế VN trên đà tăng trưởng<br /> nước ngoài vào VN cũng đánh dấu<br /> mức tăng trưởng nhảy vọt, với số<br /> vốn FDI đăng ký qua các giai đoạn<br /> luôn tăng, đặc biệt giai đoạn 2006<br /> – 2009 là giai đoạn thu hút vốn<br /> FDI mạnh nhất của VN, chẳng hạn<br /> như: Giai đoạn 2001 – 2005 tổng<br /> vốn đăng ký đạt 20,7 tỷ USD, tổng<br /> vốn giải ngân đạt 13,8 tỷ USD; giai<br /> đoạn 2006 – 2009 tổng vốn FDI<br /> đăng ký đạt 126,5 tỷ USD và tổng<br /> vốn FDI giải ngân đạt 33,6 tỷ USD<br /> [4,72 ]. Qua số liệu trên có thể thấy<br /> giai đoạn 2006 – 2009 tổng vốn<br /> FDI đăng ký tăng nhiều lần so với<br /> giai đoạn 2001 – 2005. Trong giai<br /> đoạn năm 2006 – 2009 vốn đầu tư<br /> gián tiếp (FII) vào VN cũng tăng<br /> cao, trong đó vốn đầu tư trên thị<br /> trường chứng khoán cũng gia tăng<br /> nhanh chóng. Lượng kiều hối vào<br /> VN cũng gia tăng cao: Năm 2005<br /> là 3,8 tỷ USD; năm 2006: 4,7 tỷ<br /> USD; năm 2007: 5,5 tỷ USD; năm<br /> 2008: 7,2 tỷ USD và năm 2009 là<br /> 6,3 tỷ USD [4,79]. Trong những<br /> năm qua, thị trường chứng khoán<br /> VN cũng phát triển mạnh, thể hiện<br /> cả ở số lượng các công ty niêm yết<br /> và số vốn hóa trên thị trường. Tính<br /> đến cuối năm 2009 đã có 455 công<br /> ty niêm yết trên thị trường chứng<br /> khoán (năm 2008 chỉ là 338 công<br /> ty), với vốn hóa chiếm trên 48%<br /> GDP cả nước (năm 2008 chỉ chiếm<br /> 20% GDP năm 2008) [4,33], biến<br /> thị trường chứng khoán trở thành<br /> kênh huy động vốn chủ yếu cho<br /> đầu tư và phát triển các doanh<br /> nghiệp của VN.<br /> Tuy nhiên, những năm qua cũng<br /> đánh dấu nền kinh tế VN có nhiều<br /> hạn chế như: Lạm phát tăng cao<br /> (Lạm phát năm 2006: 6,6%; năm<br /> 2007: 12,6%; năm 2008; 19,89%<br /> và năm 2009: 6,52%). Tình hình<br /> cán cân thương mại thâm hụt cũng<br /> <br /> tăng cao: Năm 2005 nhập siêu 4,3<br /> tỷ USD; năm 2006: 5 tỷ USD; năm<br /> 2007: 14,2 tỷ USD; năm 2008: 18<br /> tỷ USD và năm 2009 12,8 tỷ USD.<br /> Trong đó, năm 2008 cũng là năm<br /> có mức nhập siêu cao nhất từ trước<br /> đến nay, đạt đến trên 18 tỷ USD,<br /> tăng hơn 4 lần so với mức trên 4,3<br /> tỷ USD của năm 2005 và chiếm<br /> trên 28,8% so với kim ngạch xuất<br /> khẩu của năm 2008. Bắt đầu từ năm<br /> 2007 nền kinh tế VN ngày càng hội<br /> nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế<br /> giới, đánh dấu bởi sự kiện VN là<br /> thành viên chính thức của WTO,<br /> nên từ năm 2007 những biến động<br /> trên thị trường thế giới cũng như<br /> của nền kinh tế thế giới đều có tác<br /> động mạnh đến thị trường và nền<br /> kinh tế VN. Chẳng hạn, trong năm<br /> 2007 giá dầu hỏa trên thị trường<br /> thế giới tăng cao đến mức trên dưới<br /> 100 USD/thùng kéo theo giá nhiều<br /> mặt hàng nguyên, nhiên vật liệu<br /> khác lên giá, đã tác động đẩy giá<br /> cả trong nước tăng theo. Đồng thời<br /> trong những năm qua, nền kinh tế<br /> VN cũng luôn chịu nhiều tác động<br /> của thiên tai, dịch bệnh như dịch<br /> cúm gia cầm, dịch tiêu chảy cấp,<br /> bão, lũ, hạn, hán…<br /> Tâm điểm chú ý của các nhà<br /> lý luận cũng như các nhà quản lý<br /> kinh tế vĩ mô là vấn đề lạm phát<br /> tăng cao ở VN trong các năm 2007,<br /> 2008 và tình hình suy giảm kinh tế<br /> năm 2008, 2009 do tác động của<br /> khủng hoảng tài chính toàn cầu.<br /> Vậy giải quyết vấn đề này như thế<br /> nào? Theo chúng tôi, cần phải xác<br /> định quan điểm nhìn nhận về lạm<br /> phát và nguyên nhân của lạm phát<br /> để có giải pháp điều chỉnh đúng<br /> đắn.<br /> 2.2 Quan điểm nhìn nhận lạm<br /> phát<br /> Lạm phát đi kèm với tăng<br /> <br /> trưởng là hiện tượng kinh tế có tính<br /> quy luật, được nhiều nhà kinh tế<br /> học phát hiện trong học thuyết của<br /> mình. J.M. Keynes (1883 – 1946)<br /> là một trong những nhà kinh tế học<br /> phát hiện ra tính quy luật này và<br /> cho rằng cần phải tạo ra mức lạm<br /> phát “có kiểm soát” để thúc đẩy<br /> kinh tế tăng trưởng. Quan điểm của<br /> Keynes đã được phát triển thành<br /> một trường phái thống trị trong<br /> một thời gian dài cả trong lý luận<br /> lẫn trong thực tiễn, với nhiều nhà<br /> kinh tế học ở nhiều quốc gia trên<br /> thế giới tham gia, trong đó trường<br /> phái Keynes ở Mỹ là phát triển đa<br /> dạng nhất. Ngày nay, quan điểm về<br /> lạm phát của trường phái này vẫn<br /> còn ý nghĩa trong điều hành chính<br /> sách lạm phát ở nhiều nước, mặc<br /> dù có những biến thái nhất định để<br /> phù hợp với điều kiện kinh tế - xã<br /> hội của từng nước.<br /> Các nhà điều hành chính sách ở<br /> VN hiện nay đang thực hiện quan<br /> điểm của trường phái Keynes trong<br /> điều kiện VN. Điều này có thể nhận<br /> biết qua cách điều hành nền kinh<br /> tế của Chính phủ VN hiện nay.<br /> Chính phủ VN đã chấp nhận mức<br /> lạm phát “vừa phải”, dưới hai con<br /> số, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế<br /> (mức lạm phát năm 2004 là 9,5%;<br /> năm 2005 là 8,4% và năm 2006<br /> khoảng 7%). Như vậy, lý luận và<br /> thực tiễn đã chứng minh mối quan<br /> hệ thuận giữa tăng trưởng kinh tế<br /> và lạm phát, không thể có một tỷ<br /> lệ tăng trưởng cao mà lạm phát ở<br /> mức thấp được. Tăng trưởng kinh<br /> tế cao thì mức lạm phát phải cao.<br /> Vấn đề là mức lạm phát có thể<br /> vượt mức tăng trưởng kinh tế hay<br /> không? Vượt ở mức nào thì chấp<br /> nhận được? Theo quan điểm của<br /> chúng tôi, mức lạm phát có thể<br /> vượt mức tăng trưởng kinh tế, mức<br /> <br /> Số 6 - Tháng 8/2010 PHÁT TRIỂN & HỘI NHẬP<br /> <br /> 3<br /> <br /> Kinh tế VN trên đà tăng trưởng<br /> vượt trong khoảng từ 1-2% là có thể<br /> chấp nhận được. Do đó, mức lạm<br /> phát trong năm 2007 cao hơn mức<br /> tăng trưởng kinh tế khoảng trên 4%<br /> là tương đối cao, nhưng vẫn có thể<br /> chấp nhận được. Tuy nhiên, trong<br /> năm 2008 lạm phát đã tăng quá<br /> cao so với mức tăng trưởng kinh<br /> tế (tăng trưởng kinh tế là 6,31%,<br /> trong khi mức lạm phát là ở mức<br /> 19,89%). Muốn kiềm chế lạm phát<br /> phải tìm hiểu nguyên nhân đã dẫn<br /> đến mức lạm phát cao trong năm<br /> 2007 và năm 2008 để từ đó có thể<br /> điều hành chính sách giữ cho mức<br /> lạm phát vừa phải nhằm đảm bảo<br /> kích thích tăng trưởng kinh tế một<br /> cách bền vững.<br /> 2.3 Nguyên nhân dẫn đến lạm<br /> phát<br /> Theo lý thuyết kinh tế học, có<br /> hai nguyên nhân chủ yếu dẫn đến<br /> lạm phát là do cầu kéo và chi phí<br /> đẩy. Lý thuyết lạm phát do cầu kéo<br /> chỉ đúng khi nền kinh tế đạt mức<br /> sản lượng tiềm năng, khi nền kinh tế<br /> đã sử dụng hết hoặc gần hết nguồn<br /> lực sẵn có. Khi đó, nếu tổng cầu gia<br /> tăng thì sẽ làm giá cả gia tăng vì<br /> nền kinh tế không còn tiềm năng<br /> để tăng trưởng, nên tổng cầu tăng<br /> không làm tổng cung tăng, mà chỉ<br /> làm tăng giá cả. Tổng cầu bao gồm<br /> các thành phần: cầu chi tiêu của cá<br /> nhân, cầu chi tiêu của chính phủ,<br /> cầu đầu tư của các doanh nghiệp và<br /> cầu chi tiêu của người nước ngoài<br /> (xuất khẩu). Tổng cầu phải thể hiện<br /> thông qua tổng cầu tiền mặt. Bởi vì<br /> trong nền kinh tế thị trường, muốn<br /> mua hoặc bán được hàng hóa phải<br /> có một lượng tiền tương ứng với<br /> giá cả hàng hóa (lượng tiền cần<br /> thiết cho lưu thông). Các nhà lý<br /> luận kinh tế gọi đây là lưu thông<br /> hàng hoá – tiền tệ. Vì vậy, khi tổng<br /> tiền mặt trong lưu thông tăng lên<br /> <br /> 4<br /> <br /> cũng thể hiện tổng cầu tăng lên.<br /> Trong trường hợp Ngân hàng trung<br /> ương có chính sách làm cho khối<br /> tiền trong lưu thông tăng lên, điều<br /> đó đồng nghĩa với việc sẽ làm cho<br /> tổng cầu gia tăng. Nếu nền kinh tế<br /> còn dưới mức tiềm năng, tổng cầu<br /> tăng sẽ tác động làm tổng cung<br /> tăng, nền kinh tế tăng trưởng, lúc<br /> này lạm phát sẽ không cao, nền<br /> kinh tế sẽ chịu đựng được mức lạm<br /> phát này. Ngược lại, nếu nền kinh<br /> tế đã ở mức tiềm năng thì tổng cầu<br /> tăng sẽ làm giá tăng, mà sản lượng<br /> không tăng nổi, lạm phát sẽ tăng<br /> cao.<br /> Nguyên nhân lạm phát do chi<br /> phí đẩy được thể hiện trong nền<br /> kinh tế còn nằm dưới mức sản<br /> lượng tiềm năng. Lúc này lạm phát<br /> cao xảy ra do giá các yếu tố đầu vào<br /> của nền sản xuất tăng cao (nguyên,<br /> nhiên vật liệu chủ yếu trong nền<br /> kinh tế như xăng dầu, lương thực<br /> thực phẩm…tăng cao) làm cho chi<br /> phí sản xuất hàng hóa tăng cao và<br /> đẩy giá cả hàng hóa trên thị trường<br /> tăng cao. Lạm phát cao xảy ra.<br /> Từ các nguyên nhân về mặt lý<br /> thuyết ở trên, xuất phát từ thực tiễn<br /> VN, có thể phân tích nguyên nhân<br /> lạm phát ở VN trong năm 2007,<br /> 2008 có cả yếu tố cầu kéo và chi<br /> phí đẩy.<br /> Trước hết, nguyên nhân do<br /> cầu kéo. Mặc dù nền kinh tế VN<br /> chưa đạt mức sản lượng tiềm năng,<br /> vẫn còn nhiều nguồn lực cho tăng<br /> trưởng: Nguồn nhân lực dồi dào và<br /> trẻ, nguồn vốn trong và ngoài nước<br /> phong phú, nguồn tự nhiên chưa<br /> khai thác hết, nhưng lạm phát năm<br /> 2007, 2008 vẫn có nguyên nhân từ<br /> phía cầu. Có thể trình bày những<br /> nguyên nhân từ phía cầu như sau:<br /> - Thu nhập quốc dân tăng lên do<br /> kết quả tăng trưởng kinh tế nhiều<br /> <br /> PHÁT TRIỂN & HỘI NHẬP Số 6 - Tháng 8/2010<br /> <br /> năm liền trước đó làm cho thu nhập<br /> của dân cư tăng lên (năm 2001:<br /> 6,89%, năm 2002: 7,08%, năm<br /> 2003: 7,34%, năm 2004: 7,79%,<br /> năm 2005: 8,44%, năm 2006:<br /> 8,23%; năm 2007: 8,46%). Điều<br /> đó làm cho cầu tiêu dùng cá nhân<br /> tăng cao trong năm 2007.<br /> - Tốc độ tăng đầu tư trong toàn<br /> bộ nền kinh tế (bao gồm khu vực<br /> kinh tế trong nước và nước ngoài)<br /> cao trong nhiều năm liền (khoảng<br /> 20%/năm), nhất là đầu tư nước<br /> ngoài tăng cao trong các năm 2006<br /> (vốn FDI đăng ký trên 12 tỷ USD);<br /> năm 2007 là 21 tỷ USD và đặc biệt<br /> nhảy vọt trong năm 2008 (vốn FDI<br /> đăng ký trên 71 tỷ USD), làm cho<br /> cầu đầu tư tăng lên nhanh chóng,<br /> đẩy giá nguyên, nhiên vật liệu và<br /> nhân công tăng cao. Tiền lương tối<br /> thiểu trong khu vực hành chính, sự<br /> nghiệp đã tăng lên kéo tiền lương<br /> trong khu vực sản xuất cũng tăng<br /> theo, làm gia tăng thu nhập bằng<br /> tiền và tiêu dùng trong dân cư cũng<br /> tăng theo.<br /> - Xuất khẩu tăng nhanh qua<br /> nhiều năm, riêng năm 2006 là 39,8<br /> tỷ USD, năm 2007 là 48,5 tỷ USD<br /> và năm 2008 đã đạt đến trên 62,6<br /> tỷ USD làm cho việc tiêu dùng sản<br /> xuất xuất khẩu như mua nguyên<br /> nhiên vật liệu, thuê mướn nhân<br /> công….tăng nhanh, đẩy tổng cầu<br /> tăng nhanh.<br /> - Đồng thời, với chính sách đẩy<br /> mạnh đầu tư và xuất khẩu nhằm<br /> duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế<br /> cao, Chính phủ VN đã thực hiện<br /> chính sách tiền tệ mở rộng, khi giữ<br /> mức lãi suất thị trường thấp, tỷ giá<br /> hối đoái VND cao. Điều đó thể<br /> hiện trong năm 2007 Ngân hàng<br /> Nhà nước đã phát hành khối lượng<br /> tiền mặt tăng thêm 30%, chủ yếu<br /> để mua ngoại tệ nhằm giữ giá trị<br /> <br /> Kinh tế VN trên đà tăng trưởng<br /> VND thấp, với mục đích thúc đẩy<br /> xuất khẩu. Bên cạnh đó, do lãi suất<br /> thị trường thấp nên lượng tín dụng<br /> từ các ngân hàng cũng tăng lên<br /> đến trên 35%, nhất là cho vay mua<br /> chứng khoán và kinh doanh bất<br /> động sản, nhưng thiếu biện pháp<br /> để thu hút tiền về ngân hàng. Riêng<br /> trong năm 2008, do thực hiện các<br /> gói giải cứu nền kinh tế thoát khỏi<br /> suy thoái kinh tế nên lượng tiền<br /> trong lưu thông tăng lên rất nhanh;<br /> điều này cũng làm gia tăng lạm<br /> phát trong năm 2008.<br /> Thứ hai, nguyên nhân do chi<br /> phí đẩy. Nguyên nhân về phía chi<br /> phí đẩy có thể phân tích ở những<br /> điểm sau:<br /> - Trong năm 2007 VN đã trở<br /> thành thành viên chính thức thứ 150<br /> của WTO, đánh dấu sự hội nhập<br /> của nền kinh tế VN vào nền kinh tế<br /> thế giới. Do đó, các biến động trên<br /> thị trường thế giới đều ảnh hưởng<br /> đến thị trường trong nước. Chẳng<br /> hạn như giá dầu trên thị trường thế<br /> giới tăng cao ảnh hưởng rất lớn<br /> đến nền kinh tế VN; mặc dù, VN là<br /> nước xuất khẩu dầu, nhưng khi giá<br /> dầu lên lại ảnh hưởng xấu đến nền<br /> kinh tế, bởi vì,VN chưa có công<br /> nghiệp hóa dầu mạnh nên chủ yếu<br /> phải nhập xăng dầu và các nguyên<br /> liệu sản xuất từ dầu hỏa với giá cao,<br /> trong khi phải xuất khẩu dầu thô với<br /> giá thấp. Giá dầu tăng cao và giá<br /> cả các hàng hóa nguyên, nhiên vật<br /> liệu khác trên thế giới tăng cao quả<br /> thật đã đè nặng lên chi phí sản xuất<br /> của VN, do VN phải nhập nhiều<br /> thứ hàng hóa máy móc, thiết bị,<br /> nguyên, nhiên vật liệu cho sản xuất<br /> kinh doanh trong nước và cho xuất<br /> khẩu. Từ năm 2007 mức nhập siêu<br /> của VN luôn tăng cao, trong đó,<br /> đến 80% là nhập khẩu máy móc,<br /> thiết bị, nguyên, nhiên vật liệu phục<br /> <br /> vụ sản xuất. Giá nhập khẩu tăng đã<br /> đẩy giá thành sản xuất trong nước<br /> tăng cao; để không bị lỗ, nhà sản<br /> xuất, kinh doanh phải nâng giá bán<br /> lên, đẩy mức giá cả chung tăng lên<br /> (các nhà lý luận kinh tế gọi đây là<br /> hiện tượng nhập khẩu lạm phát).<br /> Trong khi đó, năng suất lao động<br /> của VN còn thấp, việc ứng dụng<br /> khoa học – công nghệ nhằm nâng<br /> cao năng suất lao động, tiết kiệm<br /> chi phí, giảm giá thành sản phẩm<br /> còn ít, nên cũng không thể hạ giá<br /> bán sản phẩm hàng hóa.<br /> - Từ năm 2007 đến nay VN<br /> thường xuyên chịu nhiều thiệt hại<br /> do thiên tai, dịch bệnh gây ra. Bão,<br /> lũ các tỉnh miền Bắc, miền Trung đã<br /> làm tình hình sản xuất lương thực,<br /> thực phẩm của các địa phương này<br /> gặp khó khăn, kèm theo dịch bệnh<br /> liên tục đã làm cho giá lương thực,<br /> thực phẩm tăng cao. Đồng thời, các<br /> cơn sốt nhà đất, bất động sản trong<br /> những năm qua cũng đã đẩy giá<br /> nhà, giá căn hộ, giá thuê nhà ở, giá<br /> văn phòng cho thuê tăng cao. Bên<br /> cạnh đó, giá các dịch vụ khác cũng<br /> đều gia tăng: giá điện, giá nước,<br /> chi phí học tập….Tất cả đều ảnh<br /> hưởng đến chi phí sản xuất, nhất là<br /> đến giá trị sức lao động, gây sức ép<br /> đẩy giá nhân công tăng cao, và làm<br /> cho chi phí sản xuất tăng cao, góp<br /> phần đẩy mức giá chung tăng lên.<br /> - Với chủ trương điều hành<br /> nền kinh tế theo cơ chế thị trường,<br /> Chính phủ đã quyết định thực hiện<br /> cơ chế giá các mặt hàng thiết yếu<br /> của nền kinh tế như xăng, dầu,<br /> điện, nước, lương thực, thực phẩm<br /> theo giá thị trường. Tuy nhiên, việc<br /> điều chỉnh tăng giá các mặt hàng<br /> xăng, dầu, điện, nước không đúng<br /> thời điểm đã góp phần làm tăng<br /> giá trong nền kinh tế, đẩy tỷ lệ lạm<br /> phát tăng cao.<br /> <br /> 2.4 Những giải pháp kiềm chế<br /> lạm phát<br /> Những nguyên nhân của lạm<br /> phát trong thời gian qua về cơ bản<br /> đã được nhận diện, vậy cần phải<br /> làm gì để lạm phát trong những<br /> năm tới được kềm giữ ở mức<br /> mong muốn nhằm đảm bảo tốc độ<br /> tăng trưởng kinh tế, nhất là thời<br /> kỳ hậu khủng hoảng kinh tế, trong<br /> khi những nhân tố làm gia tăng<br /> lạm phát có tác động với cường<br /> độ mạnh hơn như: Đầu tư toàn xã<br /> hội phải tăng cao hơn, tiền lương<br /> trong tất cả các khu vực đã tăng<br /> cao hơn (từ 01/05/2010 tiền lương<br /> cơ bản của khu vực hành chính, sự<br /> nghiệp đã tăng lên 730.000 VNĐ/<br /> tháng so với trước đây là 650.000<br /> VND/tháng); giá dầu trên thế giới<br /> còn nhiều bí ẩn, và có thể vẫn giữ<br /> ở mức cao như hiện nay, thậm chí<br /> còn có thể cao hơn hiện nay (hiện<br /> nay là khoảng 82 USD/thùng)….<br /> Theo chúng tôi, cần phải thực<br /> hiện đồng loạt nhiều biện pháp một<br /> cách thông minh, khôn khéo mới<br /> có thể kiềm chế lạm phát ở mức<br /> mong muốn mà không ảnh hưởng<br /> đến tăng trưởng kinh tế cao. Có thể<br /> gợi ý một vài biện pháp sau:<br /> - Không thể giảm tổng cầu để<br /> kiềm chế lạm phát được, bởi vì, nó<br /> sẽ có tác động làm giảm tỷ lệ tăng<br /> trưởng. Tuy nhiên, có thể thông qua<br /> chính sách tiền tệ để vẫn giữ lãi suất<br /> ở mức vừa phải nhằm thúc đẩy đầu<br /> tư mà vẫn kiềm chế dược mức tổng<br /> cầu tiền tệ, nhất là đối với những<br /> khoản cầu tiền tệ không cần thiết<br /> cho nền kinh tế. Chính sách tiền tệ<br /> cần thực hiện một cách linh hoạt và<br /> kịp thời theo thực tế diễn biến của<br /> nền kinh tế. Ngân hàng Nhà nước<br /> đưa tiền ra và rút tiền về một cách<br /> hợp lý sẽ góp phần kiềm chế lạm<br /> phát và kích thích tăng trưởng kinh<br /> <br /> Số 6 - Tháng 8/2010 PHÁT TRIỂN & HỘI NHẬP<br /> <br /> 5<br /> <br /> Kinh tế VN trên đà tăng trưởng<br /> tế. Năm 2009, thông qua các chính<br /> sách vĩ mô, Chính phủ đã thực hiện<br /> một cách thành công kiềm chế<br /> lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng<br /> kinh tế, giúp nền kinh tế phục hồi<br /> nhanh sau khủng hoảng. Lạm phát<br /> năm 2009 được giữ ở mức 6,52%,<br /> trong khi tăng trưởng kinh tế đạt<br /> 5,32%, được xem là mức tăng<br /> trưởng nhanh trong khu vực. Tuy<br /> nhiên, những tháng đầu năm 2010,<br /> chính sách tiền tệ của Ngân hàng<br /> Nhà nước có những điểm hạn chế<br /> khi vẫn giữ chủ trương hạn chế hạn<br /> mức dư nợ tín dụng, làm cho tổng<br /> phương tiện thanh toán bị hạn chế,<br /> ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế,<br /> thay vì, Ngân hàng Nhà nước phải<br /> tiếp tục thực hiện chính sách tiền<br /> tệ nới lỏng để duy trì đà phục hồi<br /> tăng trưởng kinh tế của năm 2009.<br /> Nói cách khác, Ngân hàng Nhà<br /> nước nên điều hành chính sách tiền<br /> tệ một cách khôn khéo và linh hoạt<br /> hơn, nên sử dụng một cách tốt hơn<br /> và kịp thời các công cụ của chính<br /> sách tiền tệ như: lãi suất chiết khấu,<br /> tỷ lệ dự trữ bắt buộc, nghiệp vụ thị<br /> trường mở…để điều hành chính<br /> sách tiền tệ ở VN.<br /> - Về chi tiêu công: Chính phú<br /> cần chú ý giải ngân kịp thời cho<br /> các dự án đầu tư có nguồn vốn từ<br /> ngân sách của Chính phủ, nhằm<br /> hạn chế tình trạng gây sức ép tăng<br /> giá vào cuối năm khi đầu năm thì<br /> chậm hoặc không giải ngân, để<br /> đến gần cuối năm mới đẩy mạnh<br /> giải ngân làm cho một lượng tiền<br /> mặt lớn đi vào lưu thông, tác động<br /> làm tăng giá mạnh vào cuối năm.<br /> Chính phủ nên kiểm soát chặt chẽ<br /> các khoản chi tiêu của chính phủ<br /> trên tinh thần sử dụng một cách có<br /> hiệu quả đồng vốn ngân sách, tránh<br /> lãng phí, thất thoát trong đầu tư xây<br /> dựng cơ bản. Để đạt yêu cầu này,<br /> Chính phủ cần tập trung phát huy<br /> <br /> 6<br /> <br /> chức năng của đội ngũ các bộ phận<br /> hoạch định dự án, phân bổ nguồn<br /> vốn và kiểm tra, giám sát việc thực<br /> hiện dự án thuộc Chính phủ. Chính<br /> phủ nên tập trung chú ý đến quản<br /> trị tài chính công, tránh vết xe đổ<br /> của khủng hoảng nợ công của<br /> Chính phủ Hy Lạp và một số nước<br /> khác ở châu Âu.<br /> - Chính phủ cần tăng cường<br /> năng lực của bộ máy dự báo để<br /> dự báo chính xác sự biến động giá<br /> cả trên thị trường thế giới, nhất là<br /> giá cả của các mặt hàng chiến lược<br /> như xăng, dầu, sắt, thép, lương<br /> thực, thực phẩm…để kịp thời điều<br /> chỉnh giá trong nước, tránh tình<br /> trạng phải đối phó bị động như<br /> trong năm 2007, 2008. Tập trung<br /> toàn bộ lực lượng quản lý, điều<br /> chỉnh giá cả một cách nhanh nhạy,<br /> bằng các biện pháp hành chính lẫn<br /> biện pháp kinh tế đối với giá cả thị<br /> trường. Chống đầu cơ nâng giá đối<br /> với mọi khu vực kinh tế, kể cả kinh<br /> tế nhà nước.<br /> - Chính phủ cần phải tăng<br /> cường quản lý các doanh nghiệp<br /> nhà nước, nhất là các tập đoàn kinh<br /> tế, các tổng công ty mạnh để các<br /> doanh nghiệp này tập trung nguồn<br /> lực phát triển các ngành nghề chủ<br /> lực mà Nhà nước giao. Kiên quyết<br /> sắp xếp lại các tập đoàn kinh tế nhà<br /> nước có vấn đề trong hoạt động sản<br /> xuất kinh doanh như trường hợp<br /> tập đoàn Vinashin thời gian qua.<br /> Nguyên tắc chung là Chính phủ chỉ<br /> nên phát triển các tập đoàn nhà nước<br /> trong các lĩnh lực kinh tế trọng yếu<br /> của nền kinh tế như: năng lượng,<br /> lương thực, khoáng sản…còn các<br /> lĩnh vực khác thì nên để cho các<br /> thành phần kinh tế khác hoạt động.<br /> Chính phủ nên kiên quyết biến các<br /> tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà<br /> nước thành các đơn vị kinh tế chủ<br /> lực, “các nắm đấm chủ lực” trong<br /> <br /> PHÁT TRIỂN & HỘI NHẬP Số 6 - Tháng 8/2010<br /> <br /> việc thực hiện nhiệm vụ ổn định và<br /> tăng trưởng kinh tế, tham gia kiềm<br /> chế lạm phát khi Chính phủ yêu<br /> cầu. Trong thời gian qua, có một<br /> thực tế là chính các tập đoàn kinh<br /> tế nhà nước đã góp phần làm gia<br /> tăng lạm phát. Đó là trường hợp<br /> tăng giá xăng, dầu, giá điện, giá<br /> than của các tập đoàn kinh tế nhà<br /> nước không đúng thời điểm. Thay<br /> vì để thực hiện nhiệm vụ kiềm chế<br /> lạm phát của Chính phủ, các tập<br /> đoàn này phải giữ giá, thậm chí là<br /> phải giảm giá thì họ đã làm ngược<br /> lại, tăng giá hàng loạt, làm cho mức<br /> giá cả chung trong nền kinh tế càng<br /> tăng cao.<br /> 3. Kết luận<br /> <br /> Trong thực tế điều hành đất<br /> nước, bất cứ chính phủ của quốc<br /> gia nào cũng muốn nền kinh tế<br /> nước mình có tốc độ tăng trưởng<br /> kinh tế cao và mức lạm phát thấp,<br /> mức thất nghiệp thấp. Tuy nhiên,<br /> thực tế hoạt động của nền kinh tế<br /> cũng chỉ rõ kinh tế tăng trưởng<br /> cao đồng hành với mức lạm phát<br /> cao. Do đó, nếu VN muốn có mức<br /> tăng trưởng cao mà đặt mục tiêu<br /> duy trì mức lạm phát thấp là khó<br /> thực hiện. Muốn đạt được điều<br /> đó đòi hỏi phải có một chính sách<br /> cực kỳ thông minh, trên cơ sở phải<br /> có được một chính phủ giỏi và sử<br /> dụng thành thạo các công cụ kinh<br /> tế vĩ mô lẫn các công cụ quản lý<br /> hành chính nhà nước. Điều đó hy<br /> vọng sẽ đạt được đối với VN trong<br /> năm 2010 và những năm tiếp theo<br /> để VN nhanh chóng trở thành một<br /> nước công nghiệp phát triển, với<br /> nền kinh tế tăng trưởng và phát<br /> triển bền vữngl<br /> (Xem tiếp trang 21 )<br /> <br />