Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> CHUAÅN MÖÏC BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ<br /> DAØNH CHO DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA<br /> <br /> TS. Phạm Thị Minh Tuệ*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T<br /> rong tiến trình toàn cầu hóa, các nước đang phát triển phải đối mặt với những thách thức<br /> lớn trong việc tăng cường năng lực của con người và thể chế chính sách để tận dụng các cơ<br /> hội thương mại và đầu tư. Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) chiếm khoảng 90% tổng số các<br /> doanh nghiệp, tạo thành nguồn lao động quan trọng và tạo ra thu nhập đáng kể trong nước<br /> và xuất khẩu. Toàn cầu hóa và tự do hóa thương mại đã mở ra những cơ hội cũng như thách thức mới cho<br /> SMEs. Để giành lấy cơ hội nhiều hơn cho hội nhập kinh tế quốc tế, SMEs cần tuân thủ các Chuẩn mực báo<br /> cáo tài chính (BCTC) quốc tế dành cho SMEs (IFRS for SMEs), nhằm tăng tính minh bạch, tính so sánh<br /> và chất lượng của thông tin tài chính. Bài viết đề cập đến vai trò và những nội dung chính của IFRS for<br /> SMEs, mô tả thực tế vận dụng IFRS for SMEs tại các nền kinh tế thế giới đồng thời đề cập tới định hướng<br /> cho SMEs Việt Nam.<br /> <br /> Từ khóa: Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế, doanh nghiệp nhỏ và vừa<br /> <br /> IFRS for SMEs<br /> <br /> In the globalization proceeds, developing countries face major challenges in strengthening their human<br /> and institutional capacities to take advantage of trade and investment opportunities. Small and medium<br /> sized enterprises (SMEs) typically account for more than 90% of all firms, constitute a major source of<br /> employment and generate significant domestic and export earnings. Globalization and trade liberalization<br /> have ushered in new opportunities as well as challenges for SMEs. In order to gain more opportunities for<br /> international economic integration, SMEs should adhere to the International Financial Reporting Standards<br /> for SMEs, in order to increase the comparability and quality of financial information. This article discusses<br /> the roles and key elements of IFRS for SMEs, describes the practical application of IFRS for SMEs in the<br /> world economies and mentions to the direction for Vietnamese SMEs.<br /> <br /> Keywords: SMEs, IFRS for SMEs<br /> <br /> *Khoa Kế toán - Kiểm toán - Học viện Ngân hàng<br /> <br /> 40 Số 114 - tháng 4/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  1. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) (OECD), SMEs là các công ty độc lập, sử dụng ít<br /> nhân viên. Giới hạn thường xuyên nhất chỉ định<br /> Định nghĩa về SMEs khác nhau ở các quốc gia,<br /> một SME sử dụng 250 nhân viên, tuy nhiên con số<br /> nhưng thường dựa trên các tiêu chí định lượng về<br /> này thay đổi theo quy định của từng quốc gia. [9]<br /> số lượng người lao động, giá trị bán hàng và giá<br /> Một số góc nhìn ở các quốc gia:<br /> trị tài sản. Trên thế giới, SME được xem là những<br /> doanh nghiệp có trách nhiệm phát hành BCTC cho - Canada định nghĩa một doanh nghiệp có ít<br /> các đối tượng sử dụng như chủ sở hữu không tham hơn 500 nhân viên được coi là doanh nghiệp vừa<br /> gia quản lý doanh nghiệp, chủ nợ và các tổ chức và ít hơn 100 nhân viên là doanh nghiệp nhỏ, và là<br /> tín dụng, đồng thời các doanh nghiệp này không doanh nghiệp siêu nhỏ khi có ít hơn 5 nhân viên.<br /> có trách nhiệm phải giải trình công khai các thông - Tại châu Âu, các tiêu chí dùng để xác định một<br /> tin tài chính. Một doanh nghiệp chỉ có trách nhiệm doanh nghiệp là SMEs là số lượng nhân viên và<br /> giải trình công khai khi có cổ phần được giao dịch tổng doanh thu, hoặc giá trị tổng tài sản/nguồn vốn<br /> hoặc sắp được giao dịch trên thị trường vốn hoặc trên Bảng Cân đối kế toán. Trong Liên minh châu<br /> đóng vai trò doanh nghiệp chính nắm giữ các tài Âu, một định nghĩa mới về SMEs bắt đầu được<br /> sản từ sự ủy thác của một nhóm các đối tượng bên áp dụng từ 1/1/2005 được đưa ra cho các doanh<br /> ngoài. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế nghiệp có quy mô vừa, nhỏ và siêu nhỏ. (Bảng 1)<br /> <br /> Bảng 1: Tiêu chuẩn SMEs ở châu Âu<br /> <br /> Tổng giá trị trên<br /> Quy mô doanh nghiệp Số lượng nhân viên Doanh thu<br /> Bảng Cân đối kế toán<br /> Vừa < 250 ≤ € 50m * ≤ € 43m<br /> Nhỏ < 50 ≤ € 10m ≤ € 10m<br /> Siêu nhỏ < 10 ≤ € 2m ≤ € 2m<br /> Nguồn: http://www.ec.europa.eu tháng 3/2017<br /> * m: triệu<br /> <br /> - Tại Trung Quốc, định nghĩa về SMEs được đưa ra với nhiều lĩnh vực đa dạng, tiêu chuẩn về SMEs trong<br /> một số lĩnh vực điển hình như sau:<br /> Bảng 2: Tiêu chuẩn SMEs ở Trung Quốc<br /> <br /> Ngành Số lượng nhân viên Doanh thu (RMB) **<br /> Công nghiệp nặng < 1000 ≤ 400m<br /> Vận chuyển < 1000 ≤ 300m<br /> Kho bãi < 200 ≤ 300m<br /> Công nghệ thông tin < 300 ≤ 100m<br /> Nhà hàng/Dịch vụ ăn uống < 300 ≤ 100m<br /> ...<br /> Nguồn: http://www.china-briefing.com<br /> ** RMB: Nhân dân tệ<br /> <br /> SMEs giữ vai trò quan trọng trong hầu hết các thu nhập cho quốc gia (GDP) và giải quyết một số<br /> nền kinh tế trên thế giới, đặc biệt là các nước đang lượng lớn lao động. SMEs đóng góp tới 45% tổng số<br /> phát triển. Là một bộ phận doanh nghiệp với số việc làm và lên tới 33% thu nhập quốc gia ở các nền<br /> lượng lớn, SMEs đóng góp đáng kể vào việc đem lại kinh tế mới nổi. Theo con số ước tính của Ngân<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 114 - tháng 4/2017 41<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> hàng Thế giới, trong 15 năm tới, cần có khoảng 600 hoạt động trên phạm vi quốc tế, và việc quyết định<br /> triệu việc làm để thu hút lực lượng lao động toàn cho vay, thiết lập các điều khoản và thực hiện giám<br /> cầu ngày càng gia tăng, chủ yếu ở Châu Á và Tiểu sát món cho vay đều dựa vào các BCTC. Khi BCTC<br /> vùng Sahara Châu Phi. Hầu hết các công việc chính của SMEs được lập dựa theo các GAAP riêng lẻ<br /> thức ở các thị trường mới nổi là SMEs. Như vậy, của từng quốc gia sẽ dẫn đến thiếu tính so sánh<br /> phát triển SMEs trở thành một trong những công trong một thị trường kinh doanh ngày càng được<br /> cụ chính trong nỗ lực giảm nghèo của các nước tích hợp cao. Thực tế việc xây dựng một bộ GAAP<br /> đang phát triển. [8] cho quốc gia được xem là khá tốn kém, nhiều quốc<br /> gia khi ban hành GAAP cũng thiếu những tài liệu<br /> 2. Chuẩn mực kế toán quốc tế cho SMEs<br /> hướng dẫn thực hiện, điều này thậm chí còn làm<br /> Vì sao có IFRS rồi vẫn cần thiết phải ban hành giảm tính so sánh thông tin của SMEs ngay trong<br /> IFRS dành cho SMEs chính một quốc gia;<br /> IFRS đầy đủ được thiết kế để đáp ứng nhu cầu - Chất lượng thông tin: Đối với các quốc gia<br /> của các nhà đầu tư vào doanh nghiệp trong một thị chưa phát triển hoặc đang phát triển, thông tin của<br /> trường vốn rộng lớn, IFRS chứa một lượng lớn các SMEs cung cấp theo GAAP quốc gia không đáp<br /> điều chỉnh liên quan đến các giao dịch ở các công ứng được nhu cầu của các tổ chức tín dụng, điều<br /> ty đại chúng. Tuy nhiên, người sử dụng thông tin này ảnh hưởng lớn đến sự tiếp cận vốn của SMEs,<br /> trên BCTC của các SMEs không có nhu cầu như hoặc khi tiếp cận thường bị tăng chi phí cho các<br /> các nhà đầu tư vào công ty đại chúng, họ tập trung khoản vay;<br /> vào việc đánh giá các dòng tiền ngắn hạn, tính<br /> - Gánh nặng từ áp dụng IFRS đầy đủ: Khi IFRS<br /> thanh khoản và khả năng thanh toán của SMEs.<br /> được chấp nhận rộng rãi trên toàn thế giới, ngày<br /> Tại hầu hết các quốc gia, các doanh nghiệp đều càng nhiều quốc gia đã xây dựng GAAP dựa trên<br /> có nghĩa vụ pháp lý phải tuân thủ theo nguyên tắc IFRS. Một số quốc gia yêu cầu SMEs áp dụng<br /> kế toán được chấp nhận rộng rãi (GAAP). Thông IFRS theo các mức độ khác nhau, điều này dẫn<br /> thường, thông tin trên BCTC của các SMEs không đến một gánh nặng rất lớn cho khối SMEs khi<br /> bắt buộc phải được kiểm toán, mà các BCTC chỉ việc tuân thủ một bộ IFRS phức tạp là vượt quá<br /> được yêu cầu trình cho các cơ quan chức năng của khả năng chuyên môn và làm tăng chi phí của họ<br /> Chính phủ hoặc công khai trên website nhằm cung lên rất cao.<br /> cấp thông tin cho Chính phủ, nhà cung cấp, chủ<br /> Từ một số lý do trên, việc ban hành một bộ<br /> nợ, nhân viên và các đối tượng quan tâm khác. Tại<br /> tiêu chuẩn chung về BCTC trên toàn thế giới cho<br /> Châu Âu, nơi có hơn 20 triệu doanh nghiệp kinh<br /> SMEs là thực sự cần thiết cho một thời kỳ kinh tế<br /> doanh với hơn 5 triệu SMEs, hầu hết đều xây dựng<br /> hội tụ. Tháng 2/2007, IASB đã công bố một dự án<br /> GAAP quốc gia đơn giản dành cho khối SMEs,<br /> ban hành một bộ tiêu chuẩn về kế toán dành cho<br /> nhiều nước còn xây dựng bộ GAAP này theo nhiều<br /> các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ. Mục đích<br /> cấp độ cho các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ.<br /> của dự án này là xây dựng một bộ chuẩn mực về lập<br /> Các nước ở châu Á và các châu lục khác cũng thực<br /> BCTC quốc tế, đáp ứng nhu cầu báo cáo tài chính<br /> hiện tương tự. Mặc dù các quốc gia đều có GAAP<br /> của các SMEs có nhu cầu công khai thông tin tài<br /> cho SMEs, tuy nhiên khi thực hiện các giao dịch<br /> chính ra bên ngoài. Bản IFRS for SMEs chính thức<br /> trên phạm vi quốc tế, thì tình trạng thông tin tài<br /> đã được phát hành vào tháng 7/2009.<br /> chính được lập theo các các bộ GAAP riêng lẻ gây<br /> ra nhiều nhược điểm như: IFRS dành cho SMEs khác gì với IFRS?<br /> <br /> - Tính so sánh: Thực tế ở các nước cho thấy, So với IFRS đầy đủ và GAAP tại nhiều quốc gia,<br /> khoảng ½ đến ¾ SMEs, kể cả các doanh nghiệp siêu IFRS dành cho SMEs đơn giản hơn nhiều, ở các<br /> nhỏ, đều có khoản vay ngân hàng. Các Ngân hàng điểm sau:<br /> <br /> 42 Số 114 - tháng 4/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  - Bỏ qua các vấn đề không liên quan đến SMEs độ (IFRS 34), các vấn đề liên quan đến kế toán của<br /> như: thu nhập trên mỗi cổ phần, báo cáo tài chính bên cho thuê tài chính, hợp đồng bảo hiểm…<br /> giữa niên độ hay báo cáo bộ phận;<br /> Các vấn đề được xây dựng trên nền tảng IFRS<br /> - Các nguyên tắc công nhận và đo lường tài sản, nhưng được đơn giản hóa hơn cho SMEs bao gồm:<br /> nợ phải trả, thu nhập và chi phí trong IFRS được khấu hao bất động sản đầu tư, khấu hao tài sản cố<br /> đơn giản hóa, như các nguyên tắc về phân bổ lợi định vô hình, chi phí đi vay, lập báo cáo lưu chuyển<br /> thế thương mại, ghi nhận chi phí đi vay và chi phí tiền tệ theo phương pháp gián tiếp (SMEs lập báo<br /> nghiên cứu phát triển, chi phí của mô hình các cáo lưu chuyển tiền tệ theo phương pháp trực tiếp<br /> công ty liên kết và các đơn vị liên doanh; thì tham chiếu IAS 7), kế toán các khoản thu được<br /> <br /> - Thông tin cần công bố trên BCTC ít hơn so với từ tài trợ, kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên<br /> yêu cầu của IFRS; kết (SMEs áp dụng phương pháp vốn chủ sở hữu<br /> thì được tham chiếu IAS 28), kế toán công ty liên<br /> - Các nội dung sửa đổi IFRS dành cho SMEs doanh (việc sử dụng phương pháp vốn chủ sở hữu<br /> sẽ được giới hạn ba năm một lần, nhằm giảm bớt và hợp nhất BCTC cho phép tham chiếu IAS 31),<br /> gánh nặng cho SMEs. kế toán công cụ tài chính, ghi nhận là chi phí cho<br /> IFRS dành cho SMEs tất cả các chi phí nghiên cứu và phát triển (trong<br /> khi IAS 38 yêu cầu vốn hóa chi phí này sau khi<br /> IFRS dành cho SMEs được xây dựng dựa trên<br /> đánh giá được tính khả thi của việc kinh doanh).<br /> IFRS và sửa đổi theo tinh thần đơn giản hóa các<br /> công cụ đo lường và công nhận thông tin, lược bỏ IASB đã hoàn tất việc rà soát toàn diện cho IFRS<br /> những vấn đề được điều chỉnh trong IFRS nhưng dành cho SMEs và một phiên bản sửa đổi đầy đủ của<br /> không đại diện cho một SME điển hình, bao gồm: IFRS dành cho SMEs đã được ban hành vào tháng<br /> báo cáo điều chỉnh mức giá chung trong môi 12/2015. Hội đồng xem xét các tiêu chuẩn của IASB<br /> trường siêu lạm phát, thanh toán bằng cổ phiếu cũng đã đánh giá toàn diện phiên bản sửa đổi 2015<br /> (IFRS 2), xác định giá trị hợp lý của tài sản nông để đưa ra phiên bản hoàn chỉnh có hiệu lực từ ngày<br /> nghiệp (IFRS 41), các vấn đề liên quan đến công 1/1/2017. Hiện nay, IFRS dành cho SMEs bao gồm<br /> nghiệp và khai khoáng (IFRS 6), BCTC giữa niên 35 phần, như được mô tả trong Bảng 1.<br /> <br /> Bảng 3: IFRS dành cho SMEs<br /> <br /> Phần Tên chuẩn mực Phần Tên chuẩn mực<br /> Hợp nhất kinh doanh và lợi thế thương<br /> Phần 1 Doanh nghiệp nhỏ và vừa Phần 19<br /> mại<br /> Phần 2 Các nguyên tắc và khái niệm Phần 20 Thuê tài sản<br /> Phần 3 Báo cáo tài chính Phần 21 Các khoản dự phòng và nợ tiềm tàng<br /> Phần 4 Bảng Cân đối kế toán Phần 22 Nợ phải trả và vốn chủ sở hữu<br /> Phần 5 Báo cáo kết quả kinh doanh Phần 23 Doanh thu<br /> Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu, thu<br /> Phần 6 Phần 24 Tài trợ của Chính phủ<br /> nhập và lợi nhuận giữ lại<br /> Phần 7 Báo cáo lưu chuyển tiền tệ Phần 25 Chi phí đi vay<br /> Phần 8 Thuyết minh BCTC Phần 26 Thanh toán trên cơ sở cổ phiếu<br /> Phần 9 BCTC hợp nhất và BCTC riêng Phần 27 Giảm giá trị tài sản<br /> Chính sách kế toán, ước tính và sai<br /> Phần 10 Phần 28 Lợi ích của nhân viên<br /> sót<br /> Phần 11 Công cụ tài chính cơ bản Phần 29 Thuế thu nhập doanh nghiệp<br /> Phần 12 Công cụ tài chính khác Phần 30 Thay đổi tỷ giá hối đoái<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 114 - tháng 4/2017 43<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> Phần 13 Hàng tồn kho Phần 31 Siêu lạm phát<br /> Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc<br /> Phần 14 Đầu tư vào công ty liên kết Phần 32<br /> kỳ kế toán năm<br /> Phần 15 Đầu tư vào công ty liên doanh Phần 33 Thông tin về các bên liên quan<br /> Phần 16 Bất động sản đầu tư Phần 34 Các hoạt động đặc thù<br /> Phần 17 Nhà xưởng, máy móc, thiết bị Phần 35 Chuyển đổi sang IFRS for SMEs<br /> Phần 18 Tài sản cố định vô hình<br /> Nguồn: http://www.ifrs.org tháng 2/2017<br /> <br /> Tính đến tháng 12/2015, IFRS dành cho SMEs 3. Vận dụng IFRS dành cho SMEs trên thế giới<br /> đã được dịch sang 25 thứ tiếng. Năm 2010, một<br /> Trong số 149 quốc gia đã vận dụng IFRS, trong<br /> nhóm triển khai IFRS dành cho SMEs được thành<br /> lập (SMEIG), có vai trò hỗ trợ và giám sát việc áp khuôn khổ đánh giá tiến độ đạt được mục tiêu của<br /> dụng IFRS dành cho SMEs, xây dựng các văn bản các tiêu chuẩn kế toán toàn cầu, tổ chức IFRS đã<br /> hướng dẫn thực hiện đồng thời là cơ quan đưa ra thực hiện đánh giá mức độ sử dụng IFRS dành cho<br /> những khuyến nghị cho IASB về các vấn đề cần<br /> SMEs. Nhiều quốc gia đã yêu cầu SMEs phải thực<br /> thiết phải sửa đổi IFRS dành cho SMEs. Các tài liệu<br /> hiện công bố thông tin kế toán theo IFRS dành cho<br /> đào tạo về IFRS dành cho SMEs của IASB cũng đã<br /> được phát hành bằng tiếng Anh, Nga, Tây Ban Nha, SMEs, tuy nhiên nhiều quốc gia không yêu cầu hoặc<br /> Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập. còn đang xem xét. Bảng 1 sẽ mô tả con số cụ thể:<br /> <br /> Bảng 4: Số lượng các quốc gia yêu cầu hoặc cân nhắc vận dụng IFRS dành cho SMEs<br /> <br /> Mức độ yêu cầu/cân nhắc Số lượng quốc gia<br /> Yêu cầu vận dụng IFRS dành cho SMEs 85<br /> Cân nhắc vận dụng IFRS dành cho SMEs 11<br /> Không vận dụng hoặc đang cân nhắc 53<br /> Tổng 149<br /> Nguồn: http://www.ifrs.org tháng 2/2017<br /> <br /> Nhiều quốc gia trên thế giới chưa yêu cầu SMEs phải thực hiện IFRS dành cho SMEs, mà vẫn cho phép<br /> họ thực hiện theo các quy định pháp lý về kế toán của quốc gia, cụ thể là:<br /> <br /> Bảng 5: Khuôn khổ pháp lý cho kế toán của SMEs trên thế giới<br /> <br /> Khuôn khổ pháp lý cho SMEs Số lượng quốc gia<br /> Không yêu cầu vận dụng IFRS đầy đủ mà yêu cầu vận dụng IFRS dành cho SMEs 4<br /> SMEs có thể lựa chọn vận dụng IFRS hoặc IFRS dành cho SMEs 55<br /> SMEs có thể lựa chọn vận dụng IFRS, IFRS dành cho SMEs hoặc tiêu chuẩn kế<br /> 23<br /> toán khác cho SMEs<br /> SMEs có thể lựa chọn vận dụng IFRS, IFRS dành cho SMEs hoặc tiêu chuẩn kế<br /> 2<br /> toán của quốc gia cho SMEs<br /> Tổng 84<br /> Nguồn: http://www.ifrs.org tháng 2/2017<br /> <br /> Khi vận dụng IFRS dành cho SMEs, không đủ, hình 1 sẽ mô tả thực tế sửa đổi IFRS dành cho<br /> phải quốc gia nào cũng vận dụng toàn bộ và đầy SMEs khi đưa vào vận dụng trên thế giới.<br /> <br /> 44 Số 114 - tháng 4/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  Hình 1: Mức độ vận dụng IFRS dành cho SMEs lâu dài của SMEs trong nền kinh tế; công tác xúc<br /> của các quốc gia trên thế giới tiến, phát triển SMEs được coi là một trong những<br /> nhiệm vụ trọng tâm trong chính sách<br /> phát triển kinh tế quốc gia. Tại Việt<br /> Nam, SMEs được định nghĩa theo<br /> Nghị định 56/2009/NĐ-CP ban hành<br /> ngày 30/6/2009 về trợ giúp phát triển<br /> SMEs, bao gồm ba cấp độ: siêu nhỏ,<br /> nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn<br /> vốn hoặc số lao động bình quân năm<br /> trong đó tổng nguồn vốn là tiêu chí<br /> Nguồn: http://www.ifrs.org tháng 2/2017 ưu tiên. Khối SMEs tại Việt Nam, chiếm trên 97%<br /> [2] đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra việc<br /> Hình 1 mô tả mức độ vận dụng IFRS dành cho<br /> làm và thu nhập cho một lực lượng lao động đông<br /> SMEs của các quốc gia trên thế giới. Thực tế cho<br /> đảo, giúp huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư<br /> thấy, mức độ vận dụng IFRS dành cho SMEs các<br /> phát triển, xóa đói giảm nghèo…, cụ thể hàng năm<br /> quốc gia không giống nhau, có nhóm vận dụng<br /> tạo ra việc làm cho khoảng 1 triệu lao động mới,<br /> hoàn toàn nhưng có nhóm quốc gia có thực hiện<br /> sử dụng tới 51% lao động xã hội và đóng góp hơn<br /> sửa đổi. Cụ thể trong tổng số 84 quốc gia có vận 40% GDP. [3]<br /> dụng IFRS dành cho SMEs (tính đến 24/2/2017),<br /> SMEs tại Việt Nam thực hiện theo Chuẩn mực<br /> mức độ vận dụng như sau:<br /> kế toán nào?<br /> - Nhóm 1- vận dụng hoàn toàn IFRS dành cho<br /> Sau khi Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS)<br /> SMEs, không sửa đổi: 77/84 quốc gia, chiếm 91,7%;<br /> được ban hành, Chế độ kế toán dành cho SMEs<br /> - Nhóm 2 - vận dụng theo IFRS dành cho SMEs theo Quyết định 48/2006/QĐ-BTC ngày 14/9/2006<br /> nhưng có sửa đổi một số nội dung: 7/84 quốc gia, đã được xây dựng trên cơ sở áp dụng đầy đủ 7 VAS<br /> chiếm 8,3%. Những nội dung sửa đổi cụ thể là: (VAS 01, 05, 14, 16, 18, 23, 26), áp dụng không đầy<br /> + Anh và Ireland: cho phép SMEs vận dụng đủ 12 VAS (VAS 02, 03, 04, 06, 07, 08, 10, 15, 17, 21,<br /> IFRS hoặc IFRS dành cho SMEs; 24, 29) và không áp dụng 7 VAS (VAS 11, 19, 22, 25,<br /> 27, 28, 30) do không phát sinh tại SMEs hoặc do<br /> + Bangladesh: không vận dụng Phần 31 “Siêu<br /> quá phức tạp không phù hợp với SMEs.<br /> lạm phát” vì nước này cho rằng siêu lạm phát<br /> không phải là vấn đề quan ngại trong nước; Trong giai đoạn Việt Nam đang hội nhập kinh<br /> tế quốc tế ngày càng sâu rộng, Bộ Tài chính đã ban<br /> + Bosnia and Herzegovina: không yêu cầu SMEs<br /> hành Thông tư 133/2016/TT-BTC ngày 26/8/2016,<br /> phải lập và công khai báo cáo lưu chuyển tiền tệ;<br /> hướng dẫn Chế độ kế toán cho doanh nghiệp nhỏ<br /> + Malaysia: sửa đổi nội dung kế toán liên quan và vừa, có hiệu lực từ ngày 01/1/2017, thay thế cho<br /> đến bất động sản; Quyết định 48/2006/QĐ-BTC. Chế độ kế toán theo<br /> + Pakistan và Uruguay: cho phép vốn hóa chi Thông tư 133/2016/TT-BTC được xây dựng theo<br /> <br /> phí đi vay. các chuẩn và tiêu chí mới, phù hợp với thông lệ<br /> quốc tế. Thông tư 133/2016/TT-BTC có rất nhiều<br /> 4. SMEs Việt Nam<br /> điểm mới so với Quyết định 48/2006/QĐ-BTC<br /> Hiện nay, Chính phủ các nước phát triển và như: hướng dẫn đối với toàn bộ mẫu biểu chứng<br /> đang phát triển đều xác định vai trò quan trọng, từ kế toán, lược bỏ một số tài khoản kế toán, chi<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 114 - tháng 4/2017 45<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> tiết hóa hơn đối với một số tài khoản, hướng dẫn bố thông tin trên BCTC. Về áp dụng VAS, Thông<br /> ghi nhận các giao dịch không quá chi tiết, cho tư yêu cầu SMEs thực hiện các VAS có liên quan,<br /> phép doanh nghiệp có thể sử dụng nhiều kỹ thuật ngoại trừ các các VAS 11, 19, 22, 25, 27, 28, 30; cụ<br /> hạch toán khác nhau với mục đích chính là công thể ở Bảng sau:<br /> <br /> Bảng 6: Các VAS áp dụng cho SMEs Việt Nam<br /> <br /> STT Số hiệu và tên chuẩn mực<br /> 1 CM số 11 – Hợp nhất kinh doanh<br /> 2 CM số 19 – Hợp đồng bảo hiểm<br /> 3 CM số 22 – Trình bày bổ sung BCTC của các ngân hàng và tổ chức tài chính tương tự<br /> 4 CM số 25 – BCTC hợp nhất và kế toán các khoản đầu tư vào công ty con<br /> 5 CM số 27 – BCTC giữa niên độ<br /> 6 CM số 28 – Báo cáo bộ phận<br /> 7 CM số 30 – Lãi trên cổ phiếu<br /> <br /> (Nguồn: Thông tư 133/2016/TT-BTC, ngày 26/8/2016)<br /> <br /> Các chuyên gia kế toán, tài chính trên thế giới 3. Bộ Tài chính (2016), Thông tư 133/2016/<br /> đã thừa nhận, để có tiếng nói chung trong ngôn TT-BTC ngày 26/8/2016 Chế độ kế toán<br /> ngữ kế toán, thúc đẩy môi trường kinh doanh và Doanh nghiệp nhỏ và vừa;<br /> tạo dựng niềm tin cho các nhà đầu tư, Việt Nam 4. International Finance Corporation (World<br /> cần thống nhất VAS với IFRS. Từ xu hướng tất yếu Bank Group) (2012), Study on the potential<br /> này, Bộ Tài chính đã đặt mục tiêu đến năm 2020 of substainalbe energy financing for small<br /> sẽ ban hành VAS theo hướng cập nhật những thay and medium enterprises in China, ESD<br /> China Limited;<br /> đổi của IFRS, các công ty có lợi ích công chúng sẽ<br /> phải dần chuyển đổi từ áp dụng VAS theo IFRS 5. IFRS (2009), International Financial<br /> Reporting Standard for Small and<br /> sang IFRS và phải hoàn tất quá trình chuyển đổi.<br /> Medium-sized Entities (IFRS for SMEs)<br /> Từ sau 2025, IFRS sẽ được đưa vào vận dụng tại<br /> (2009) http://www.ifrs.org/IFRS-for-SMEs/<br /> doanh nghiệp theo các cấp độ: các công ty niêm yết Documents/SMEProjectUpdate-Updated-<br /> có lợi ích công chúng thực hiện IFRS đầy đủ, các 2016.pdf;<br /> công ty khác áp dụng VAS theo IFRS, còn SMEs 6. EUROPA, What is an SME? http://<br /> thực hiện chế độ kế toán dành cho SMEs. Như vậy, ec.europa.eu/growth/smes/business-friend-<br /> hiện nay chưa có lộ trình cụ thể nào về việc hướng ly-environment/sme-definition_en truy cập<br /> tới ban hành VAS cho SMEs theo hướng vận dụng ngày 11/3/2017;<br /> IFRS for SMEs. Mục tiêu Việt Nam cần hướng tới 7. IFRS, About the IFRS for SMEs http://<br /> là định hướng các yêu cầu, tiêu chuẩn và các thông www.ifrs.org/IFRS-for-SMEs/Pages/<br /> lệ kế toán đối với SMEs dần dần hội tụ với kế toán IFRS-for-SMEs.aspx truy cập ngày<br /> SMEs trên thế giới. 11/3/2017;<br /> 8. https://www.worldbank.org/en/topic/<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO financialsector/brief/smes-finance truy cập<br /> 1. Chính phủ (2009) Nghị định 56/2009/ ngày 1/9/2015;<br /> NĐ-CP ban hành ngày 30/6/2009 Về trợ<br /> 9. https://stats.oecd.org/glossary/detail.<br /> giúp phát triển SMEs;<br /> asp?ID=3123<br /> 2. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2011), Công văn số<br /> 10. http://www.ifrs.org<br /> 4695/BKHĐT-PTDN ngày 18/7/2011, Xây<br /> dựng kế hoạch phát triển doanh nghiệp nhỏ 11. http://www.ec.europa.eu<br /> và vừa giai đoạn 2011 – 2015; 12. http://www.worldbank.org<br /> <br /> 46 Số 114 - tháng 4/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />