Cơ sở lý thuyết chuẩn đoán tình trạng kỹ thuật của ô tô

Chia sẻ: Hi Car Car | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

358
lượt xem 149
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong quá trình sử dụng ô tô , trạng thái kỹ thuật của xe thay đổi theo chiều hướng xấu đi .Để xác định tình trạng kỹ thuật của xe ta có thể tháo rời các cụm , các tổng thành để phát hiện hư hại

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cơ sở lý thuyết chuẩn đoán tình trạng kỹ thuật của ô tô

Chöông 3 CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT CHAÅN ÑOAÙN TÌNH TRAÏNG KYÕ THUAÄT CUÛA OÂTOÂ I. KHAÙI NIEÄM VEÀ CHAÅN ÑOAÙN KYÕ THUAÄT 1. Chaån ñoaùn kyõ thuaät: • Trong quaù trình söû duïng oâtoâ, traïng thaùi kyõ thuaät cuûa xe bò thay ñoåi theo chieàu höôùng xaáu ñi. Ñeå xaùc ñònh tình traïng kyõ thuaät cuûa xe ta coù theå thaùo rôøi caùc cuïm, caùc toång thaønh ñeå phaùt hieän hö hoûng. Neáu laøm nhö vaäy seõ phaù hoûng traïng thaùi tieáp xuùc cuûa beà maët laøm vieäc cuûa caùc chi tieát maùy, ngoaøi ra coøn taêng coâng lao ñoäng, taêng toång chi phí lao ñoäng kyõ thuaät. • Hieän nay ôû nöôùc ta cuõng nhö caùc nöôùc khaùc ñeàu duøng maùy moùc thieát bò ñeå tieán haønh kieåm tra traïng thaùi kyõ thuaät cuûa oâtoâ, cuûa caùc cuïm, toång thaønh… maø khoâng caàn phaûi thaùo rôøi chuùng. Phöông phaùp xaùc ñònh tình traïng kyõ thuaät naøy ñöôïc goïi laø phöông phaùp chaån ñoaùn kyõ thuaät. • Chaån ñoaùn kyõ thuaät döïa treân heä thoáng caùc quy luaät, caùc tieâu chuaån ñaëc tröng cho traïng thaùi kyõ thuaät cuûa oâtoâ ñeå phaùn ñoaùn tình traïng kyõ thuaät toát xaáu cuûa oâtoâ. Khi chaån ñoaùn kyõõ thuaät do khoâng thaùo rôøi caùc chi tieát neân khoâng theå tröïc tieáp phaùt hieän hö hoûng maø phaûi thoâng qua caùc trieäu chöùng ñeå phaùt hieän giaùn tieáp caùc hö hoûng ôû beân trong. Thí duï: Ñeå ñaùnh giaù ñoä hao moøn cuûa xeùc maêng - xi lanh ngöôøi ta duøng thieát bò ño löôïng khí chaùy loït xuoáng caùc te hoaëc ñeå ñaùnh giaù tình traïng kyõ thuaät cuûa heä thoáng phanh ôû caùc baùnh xe ngöôøi ta ño löïc phanh ôû caùc baùnh xe (hay quaõng ñöôøng phanh, …) 2 . Muïc ñích cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät: Coâng ngheä chaån ñoaùn kyõ thuaät ra ñôøi nhaèm laøm thay ñoåi vaø naâng cao chaát löôïng cuûa coâng taùc baûo döôõng kyõ thuaät. - 64 -
Noù ñaùnh giaù traïng thaùi kyõ thuaät cuûa ñoái töôïng ñöôïc kieåm tra moät caùch chính xaùc, khaùch quan vaø nhanh choùng, naâng cao tính tin caäy cuûa xe, döï baùo ñöôïc khaû naêng hoaït ñoäng an toaøn cuûa ñoái töôïng ñöôïc kieåm tra vaø quyeát ñònh caùc phöông aùn baûo döôõng, söûa chöõa kòp thôøi nhöõng hö hoûng ñaõ phaùt hieän, theá neân seõ taêng ñöôïc khaû naêng an toaøn trong giao thoâng. Naâng cao ñöôïc tuoåi beàn, giaûm chi phí do khoâng phaûi thaùo laép vaø giaûm ñöôïc hao moøn cuûa chi tieát. Do phaùt hieän kòp thôøi nhöõng bieán xaáu kyõ thuaät, kòp thôøi ñieàu chænh caùc boä phaän nhaát laø heä thoáng cung caáp nhieân lieäu laøm giaûm tieâu hao nhieân lieäu, daàu nhôøn neân giaûm giaù thaønh vaän chuyeån. Ngaøy nay chaån ñoaùn kyõ thuaät ñaõ trôû thaønh moät phöông phaùp chính ñeå kieåm tra traïng thaùi kyõ thuaät cuûa oâtoâ, cuûa toång thaønh maø khoâng phaûi thaùo rôøi noù, ñaõ trôû thaønh moät yeáu toá coâng ngheä baûo döôõng vaø söûa chöõa oâtoâ. 3 . Vò trí coâng taùc chaån ñoaùn kyõ thuaät trong daây chuyeàn baûo döôõng vaø söûa chöõa oâtoâ: • Chaån ñoaùn traïng thaùi kyõ thuaät cuûa oâtoâ laø moät khaâu quan troïng trong quaù trình saûn xuaát cuûa moät xí nghieäp vaän taûi oâtoâ, nhaèm baûo ñaûm chaát löôïng vaø haï giaù thaønh baûo döôõng, söûa chöõa. Döïa vaøo keát quaû cuûa chaån ñoaùn coù theå hieäu chænh laïi chu kyø baûo döôõng, söûa chöõa cho phuø hôïp. Nhö vaäy, söû duïng toát chaån ñoaùn kyõ thuaät keát hôïp vôùi baûo döôõng, söûa chöõa seõ giaûm bôùt cöôøng ñoä lao ñoäng, haï giaù thaønh vaän chuyeån. • Vì vaäy ñeå phaùt hieän, phaân loaïi nhöõng xe oâtoâ coù nhieàu hö hoûng ngöôøi ta phaûi tieán haønh chaån ñoaùn kyõ thuaät tröôùc khi ñöa vaøo baûo döôõng ñeå phaân bieät khoái löôïng coâng vieäc söûa chöõa vaø coâng vieäc baûo döôõng rieâng bieät. Boá trí theo caùch naøy coù theå giaûm chi phí baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa thöôøng xuyeân khoaûng 15% vaø naêng suaát lao ñoäng taêng leân gaáp ñoâi. • Ngöôøi ta coù theå boá trí chaån ñoaùn kyõ thuaät tröôùc baûo döôõng kyõ thuaät caáp I, caáp II luùc naøy nhieäm vuï cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät tröôùc caùc caáp baûo döôõng laø - 65 -
khaùc nhau. Ngöôøi ta döïa vaøo keát quaû cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät maø xöû lyù caùc hö hoûng cuûa oâtoâ taïi caùc vò trí söûa chöõa, sau ñoù ñöa vaøo vò trí baûo döôõng. • Caùc vò trí chaån ñoaùn vaø baûo döôõng kyõ thuaät, söûa chöõa thöôøng xuyeân, thöôøng boá trí theo sô ñoà daây chuyeàn sau : Kieåm tra Caàu röûa xe Chaån ñoaùn toång Vò trí chôø söûa Chaån ñoaùn toång quaùt tröôùc BD-I quaùt tröôùc BD-II BD – I Söûa chöõa thöôøng BD-II baûo döôõng caáp I xuyeân baûo döôõng caáp II Chôø xuaát xöôûng Hình 1. Daây chuyeàn saûn xuaát trong xí nghieäp baûo döôõng oâtoâ Theo caùch boá trí naøy, oâtoâ sau khi qua kieåm tra (kieåm tu) seõ ñeán caàu röûa xe ñeå laøm veä sinh xe saïch seõ, ñeán vò trí chôø söûa, sau ñoù tuøy theo keát quaû quan saùt, theo haønh trình km xe ñaõ chaïy ñöôïc ñeán moät trong hai daây chuyeàn chaån ñoaùn tröôùc baûo döôõng söûa chöõa, tuyø theo tình traïng sau chaån ñoaùn maø xe ñöôïc ñeán moät trong ba daây chuyeàn baûo döôõng, söûa chöõa. Sau ñoù xe ñöôïc ñöa vaøo khu vöïc chôø xuaát xöôûng. Tuy phaân theo tuyeán baûo döôõng, nhöng caùc tuyeán quan heä chaët cheõ vôùi nhau ñöôïc ñieàu haønh chung bôûi phoøng kyõ thuaät. - 66 -
4 . Phöông höôùng phaùt trieån cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät: Söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc chaån ñoaùn gaén lieàn vôùi söï hoaøn thieän cuûa caùc thieát bò chaån ñoaùn. Ngaøy nay xu höôùng söû duïng chaån ñoaùn kyõ thuaät keát hôïp vôùi quaù trình hoaøn thieän kyõ thuaät baûo döôõng vaø söûa chöõa ñang ñöôïc chuù yù ñaëc bieät, chaån ñoaùn kyõ thuaät ngaøy caøng hoaøn thieän vaø phaùt huy vai troø quan troïng cuûa noù. Hieän nay chaån ñoaùn kyõ thuaät phaùt trieån theo moät soá höôùng sau: - ÖÙng duïng nhöõng tieán boä kyõ thuaät môùi: Nhaèm caûi tieán, hieän ñaïi hoùa nhöõng thieát bò cuõ ñaõ coù (ñeå taän duïng soá thieát bò cuõ naøy). - Hoaøn thieän caùc phöông phaùp vaø thieát bò chaån ñoaùn hieän ñaïi: Caùc boä ñaàu ño, caùc boä chuyeån ñoåi, caùc boä xöû lyù… - Töï ñoäng hoaù quaù trình chaån ñoaùn: OÂtoâ bao goàm nhieàu toång thaønh, nhieàu heä thoáng phöùc taïp, ñeå xaùc ñònh haøng traêm thoâng soá ñaõ maát nhieàu thôøi gian, vieäc töï ñoäng hoùa quaù trình chaån ñoaùn seõ taêng ñoä chính xaùc vaø ruùt ngaén ñöôïc thôøi gian . - Söû duïng maùy tính ñieän töû: Ngöôøi ta söû duïng maùy tính ñieän töû ñeå theo doõi söï hoaït ñoäng cuûa caùc chi tieát, caùc cuïm, caùc toång thaønh trong oâtoâ. Noäi dung cuûa chöông trình ñöôïc saép xeáp, maõ hoùa veà cheá ñoä chaån ñoaùn, xöû lyù treân maùy tính ñieän töû noù theå hieän döôùi daïng ñóa, baêng hoaëc hieån thò treân maøn hình… Trong söûa chöõa chaån ñoaùn kyõ thuaät phaûi phaùt hieän ñöôïc nguyeân nhaân sinh ra söï coá hö hoûng töø ñoù xaùc ñònh bieän phaùp kyõ thuaät ñeå khaéc phuïc tình traïng hö hoûng aáy. Döïa vaøo keát quaû nghieân cöùu cuûa caùc nöôùc vôùi ñaëc ñieåm cuûa töøng ñôn vò ngöôøi ta coù theå boá trí chaån ñoaùn kyõ thuaät trong quy trình coâng ngheä baûo döôõng, söûa chöõa oâtoâ theo hai phöông aùn: + Chaån ñoaùn kyõ thuaät cuøng vôùi baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa + Chaån ñoaùn kyõ thuaät treân moät traïm rieâng. - 67 -
Theo phöông aùn thöù nhaát, tieán haønh chaån ñoaùn kyõ thuaät ñeå khaéc phuïc caùc söï coá hoaëc hö hoûng ñöôïc phaùt hieän trong quaù trình chaån ñoaùn kyõ thuaät hoaëc xaùc ñònh thoâng soá ñeå döï ñoaùn ñoä tin caäy trong quaù trình söû duïng saép tôùi. Hieän nay ñaïi boä phaän caùc ñôn vò ôû VN ñang söû duïng phöông aùn naøy, coâng taùc chaån ñoaùn kyõ thuaät ñöôïc tieán haønh ngay treân daây chuyeàn baûo döôõng caáp I, caáp II. Theo phöông aùn naøy khi oâtoâ ra xöôûng ñöôïc laøm ñaày ñuû nhöõng noäi dung trong baûo döôõng vaø döï baùo ñoä tin caäy trong thôøi gian laøm vieäc sau ñoù. Phöông aùn thöù hai chæ ñôn thuaàn chaån ñoaùn nhanh tình traïng kyõ thuaät cuûa oâtoâ, chaån ñoaùn naøy nhaèm döï baùo thöôøng xuyeân ñoä tin caäy cuûa oâtoâ. Vieäc ñöa oâtoâ ñi baûo döôõng söûa chöõa ñöôïc laøm ôû nôi khaùc. Trong traïm chaån ñoaùn kyõ thuaät ôû Myõ chæ ñôn thuaàn laø chaån ñoaùn kyõ thuaät oâtoâ, khoâng chæ ñònh phöông phaùp ñieàu chænh hay söûa chöõa. II. XAÙC ÑÒNH CAÙC THOÂNG SOÁ ÑAËC TRÖNG DUØNG TRONG CHAÅN ÑOAÙN KYÕ THUAÄT Moät oâtoâ goàm raát nhieàu chi tieát ñöôïc laép gheùp vôùi nhau taïo thaønh cuïm, toång thaønh … ñeå thaønh xe ñöôïc goïi laø keát caáu. Coù loaïi keát caáu theå hieän moái töông quan giöõa caùc toång thaønh, caùc cuïm trong xe, trong quaù trình söû duïng keát caáu naøy khoâng thay ñoåi. Coù loaïi keát caáu theå hieän moái quan heä töông hoã, ñoä beàn, ñoä boùng, ñoä cöùng beà maët chi tieát … trong quaù trình söû duïng loaïi keát caáu naøy thay ñoåi. Moãi ñoái töôïng coù keát caáu cuï theå, coù chöùc naêng cuï theå nhö vò trí töông quan giöõa caùc chi tieát trong toång thaønh, caùch laép gheùp caùc chi tieát vôùi nhau, söï taùc duïng töông hoã giöõa chuùng… 1. Thoâng soá chaån ñoaùn: Trong quaù trình söû duïng, ñaëc tính kyõ thuaät cuûa oâtoâ thay ñoåi vaø caùc söï coá kyõ thuaät cuûa oâtoâ xuaát hieän döôùi daïng naøy hay daïng khaùc, nhöng caùc söï coá kyõ thuaät coù theå phaân laøm boán daïng sau: - 68 -
a) Hö hoûng do keát caáu: Bao goàm caùc daïng hö hoûng phaùt sinh theo qui luaät truøng laëp nhieàu laàn gioáng nhau, thöôøng hö hoûng ôû moät vò trí nhaát ñònh. Hö hoûng thuoäc veà nhoùm naøy chi tieát thöôøng bò gaõy, raïn nöùt do söùc beàn keùm, öùng suaát taäp trung, do thieát keá sai… b) Hö hoûng do coâng ngheä: Bao goàm nhöõng hö hoûng do caùc yeáu toá coâng ngheä nhö khoâng baûo ñaûm ñoä boùng, ñoä cöùng beà maët, nhieät luyeän sai… c) Hö hoûng do laõo hoùa: Do oâtoâ söû duïng quaù thôøi gian qui ñònh caùc chi tieát maùy bò hao moøn nhanh, khoâng coù khaû naêng ñieàu chænh phuïc hoài. Ñaây laø daïng hö hoûng töï nhieân tuaân theo qui luaät hao moøn trong quaù trình laøm vieäc . d) Hö hoûng do vaän haønh: Bao goàm nhöõng hö hoûng do vi phaïm qui taéc vaän haønh xe nhö: thieáu daàu môõ boâi trôn, xe chôû quaù taûi… Coù raát nhieàu nguyeân nhaân gaây ra söï coá hö hoûng, tuøy theo tình traïng söû duïng, tình traïng baûo döôõng söûa chöõa maø nguyeân nhaân gaây ra söï coá cuõng thay ñoåi, caùc bieåu hieän söï coá cuõng raát ña daïng. Do ñoù vieäc choïn caùc tham soá chaån ñoaùn, caùc phöông phaùp chaån ñoaùn coù moät yù nghóa heát söùc quan troïng trong quaù trình nghieân cöùu, aùp duïng kyõ thuaät chaån ñoaùn . Vaán ñeà lieân quan ñeán phöông tieän chaån ñoaùn laø choïn vaø xaùc ñònh soá löôïng caùc tham soá laáy laøm cô sôû söû duïng trong chaån ñoaùn nhö caùc tham soá ñoä lôùn, ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng, caùc heä thoáng vaø caùc quaù trình laøm vieäc cuûa ñoái töôïng chaån ñoaùn . - 69 -
Trong chaån ñoaùn kyõ thuaät tröôùc tieân phaûi xeùt ñeán thoâng soá keát caáu vaø ñaëc ñieåm cuûa caùc ñoái töôïng lieân quan trong quaù trình laøm vieäc. Caùc thoâng soá keát caáu (thoâng soá traïng thaùi kyõ thuaät) laø nhöõng ñaïi löôïng vaät lyù nhö: kích thöôùc (ñoä daøi, dieän tích, theå tích…), cô hoïc (löïc, aùp suaát, taàn soá, bieân ñoä…), ñieän (voân, ampe…), nhieät (calo, ñoä …), aâm thanh … Quaù trình söû duïng caùc thoâng soá keát caáu bieán ñoåi töø giaù trò ban ñaàu ñeán giaù trò giôùi haïn môùi hoûng. - Giaù trò ban ñaàu cuûa thoâng soá keát caáu ñöôïc tính toaùn theo yeâu caàu kyõ thuaät cuûa nhaø cheá taïo. - Giaù trò cho pheùp cuûa thoâng soá keát caáu laø ranh giôùi xuaát hieän hö hoûng, tính naêng söû duïng baét ñaàu giaûm, tình traïng kyõ thuaät baét ñaàu truïc traëc nhöng vaãn coøn khaû naêng laøm vieäc. - Giaù trò giôùi haïn cuûa thoâng soá keát caáu laø toång thaønh hoaëc oâtoâ maát hoaøn toaøn khaû naêng laøm vieäc. Trong nhieàu tröôøng hôïp khoâng theå thöïc hieän ñöôïc vieäc ño ñaïc caùc thoâng soá keát caáu khi khoâng thaùo rôøi caùc boä phaän ra khoûi xe. Vì vaäy vieäc thoâng tin veà tình traïng kyõ thuaät cuûa caùc chi tieát, cuïm, toång thaønh… döïa vaøo caùc thoâng soá theå hieän trong quaù trình laøm vieäc cuûa caùc boä phaän naøy cuûa oâtoâ. Caùc thoâng soá quaù trình theå hieän ra beân ngoaøi ñöôïc goïi laø thoâng soá chaån ñoaùn. 2. Phöông phaùp xaùc ñònh thoâng soá chaån ñoaùn: Trong quaù trình laøm vieäc traïng thaùi kyõ thuaät cuûa keát caáu theå hieän ôû raát nhieàu maët vaø naèm trong moät daõi roäng töø toát ñeán khoâng toát. Trong chaån ñoaùn kyõ thuaät chæ khaûo saùt hai ñaëc tröng toång quaùt laø toát vaø khoâng toát. Moãi ñieåm khoâng toát seõ xaùc ñònh moät söï sai leäch cuûa thoâng soá keát caáu so vôùi trò soá giôùi haïn cho pheùp, - 70 -
ñöôïc theå hieän qua caùc trieäu chöùng trong thôøi gian laøm vieäc cuûa oâtoâ. ÔÛ ñaây, ta chæ khaûo saùt nhöõng thoâng soá naèm trong giôùi haïn cho pheùp, quaù trình xaùc ñònh caùc thoâng soá nhö sau: + Tröôùc heát phaûi phaân tích caùc söï coá, hö hoûng theo caùc soá lieäu thoáng keâ. Qua phaân tích seõ xaùc ñònh ñöôïc ñoä tin caäy cuûa caùc boä phaän, heä thoáng cuûa oâtoâ. + Phaân tích söï coá tieán haønh theo caùc böôùc: - Xaùc ñònh caùc tính naêng laøm vieäc cuûa caùc toång thaønh, cuïm caàn chaån ñoaùn, nghieân cöùu ñaëc ñieåm quaù trình laøm vieäc vaø taùc duïng töông hoã giöõa caùc boä phaän. - Chuù yù ñeán caùc ñaëc ñieåm laép gheùp giöõa caùc toång thaønh, cuïm, caùc beà maët laép gheùp seõ bò moøn, caùc thoâng soá keát caáu seõ bò sai leäch trong quaù trình laøm vieäc, do ñoù traïng thaùi kyõ thuaät bò xaáu ñi so vôùi ban ñaàu. - Caùc thoâng soá keát caáu noù xaùc ñònh söï taùc duïng töông hoã giöõa caùc boä phaän vaø beà maët laép raùp. - Ñeà caäp ñeán caùc hö hoûng coù theå xaûy ra, xaùc ñònh caùc thoâng soá naøy treân cô sôû phaân tích caùc soá lieäu thoáng keâ caùc hö hoûng cuûa toång thaønh, cuïm… - Caùc hö hoûng treân theå hieän ra beân ngoaøi, ngoaïi tröø trieäu chöùng. Ñeå ñaùnh giaù caùc trieäu chöùng, ngöôøi ta phaûi nghieân cöùu toång hôïp nhieàu trieäu chöùng vaø haøng loaït caùc hö hoûng duøng trong chaån ñoaùn coù caùc löôïng thoâng tin khaùc nhau. - Xaùc ñònh (sô boä) caùc thoâng soá duøng trong kieåm tra, trong quaù trình chaån ñoaùn Caùc thoâng soá naøy phaûi coù tính oån ñònh cao khi ñieàu kieän laøm vieäc cuûa ñoái töôïng chaån ñoaùn thay ñoåi. Nhöõng böôùc treân coù theå toùm taét thaønh daïng sô ñoà khoái sau: - 71 -
Tính naêng cuûa cuïm, toång thaønh… Söï laép gheùp cuûa cuïm, toång thaønh… Caùc thoâng soá keát caáu cuûa cuïm, toång Hö hoûng Trieäu chöùng Thoâng soá chaån ñoaùn Muoán chaån ñoaùn thu ñöôïc keát quaû chính xaùc vaø coù ñoä tin caäy cao ta phaûi tieán haønh thöïc nghieäm trong phoøng thí nghieäm vaø nghieân cöùu thöïc nghieäm treân hieän tröôøng nhieàu laàn, nhieàu maãu khaùc nhau… ñeå choïn moät caùch ñuùng ñaén caùc thoâng soá ñaûm baûo ñuùng hö hoûng coù theå xaûy ra vaø coù khoái löôïng tin töùc nhieàu nhaát. 3. Tieâu chuaån vaø caùc loaïi tieâu chuaån chaån ñoaùn: Caùc thoâng soá chaån ñoaùn cuõng coù tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù tình traïng kyõ thuaät cuûa xe, caùc giaù trò ban ñaàu (SO), giaù trò cho pheùp (Scp), giaù trò giôùi haïn (Sgh). Giaû söû haøm S = f(l) laø tuyeán tính: S : thoâng soá chaån ñoaùn l : quaõng ñöôøng xe chaïy (km) - 72 -
Hình 2. Sô ñoà caáu thaønh tieâu chuaån chaån ñoaùn Ta coù theå thieát laäp moái quan heä cuûa haøm treân nhö hình sau: Ñoaïn (1) giöõa SO-Sgh: bieåu thò traïng thaùi hoaït ñoäâng cuûa xe Ñoaïn (2) giöõa Scp-Sgh: phaïm vi döï tröõ cho traïng thaùi hoaït ñoäng phuø hôïp vôùi kieåm tra giöõa kyø. Ñoaïn (3) ngoaøi Sgh : phaïm vi xe hö hoûng. Töø sô ñoà treân ta thaáy taïi A: laø thôøi ñieåm chaån ñoaùn (döï baùo hö hoûng) B: laø thôøi ñieåm xuaát hieän truïc traëc C: laø xe hoûng (toång thaønh hoûng). Trong chaån ñoaùn ngöôøi ta thöôøng söû duïng moät soá tieâu chuaån: Tieâu chuaån nhaø nöôùc: Thöôøng lieân quan ñeán an toaøn giao thoâng, oâ nhieãm moâi tröôøng… nhöõng tieâu chuaån naøy ñeå ño tröïc tieáp. Thöôøng qui ñònh caùc giaù trò lôùn hôn, nhoû hôn hoaëc baèng ñònh möùc. Thí duï: ñoä oàn cho pheùp phaûi nhoû hôn (hoaëc baèng) ñònh möùc, löïc phanh phaûi lôùn hôn (hoaëc baèng) ñònh möùc… Tieâu chuaån nhaø cheá taïo: Döïa treân dung sai cheá taïo caùc chi tieát, caùc chæ tieâu ñoä beàn, tính tin caäy… cuûa xe ñaõ thöû nghieäm. Thí duï: Khe hôû caëp tieáp ñieåm maù vít, khe hôû giöõa baïc vaø truïc, khe hôû giöõa piston vaø xi lanh. - 73 -
III. MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA CAÙC THOÂNG SOÁ TRONG HEÄ THOÁNG CHAÅN ÑOAÙN – CAÙC QUAÙ TRÌNH CHAÅN ÑOAÙN KYÕ THUAÄT 1. Moái quan heä giöõa caùc thoâng soá trong heä thoáng chaån ñoaùn: Traïng thaùi kyõ thuaät cuûa caùc cô caáu (caùc thoâng soá) quyeát ñònh khaû naêng laøm vieäc cuûa chuùng trong quaù trình vaän haønh. Sau moät thôøi gian laøm vieäc caùc thoâng soá bò thay ñoåi töø trò soá tieâu chuaån (trò soá toái öu) ñeán trò soá giôùi haïn cho pheùp. Vieäc xaùc ñònh traïng thaùi kyõ thuaät cuûa oâtoâ khoâng ñoøi hoûi phaûi thaùo rôøi caùc cuïm chính laø vieäc xaùc ñònh xu höôùng thay ñoåi caùc thoâng soá ñoù, caùc thay ñoåi naøy bao giôø cuõng theå hieän ra nhöõng trieäu chöùng beân ngoaøi. Thí duï: Nhöõng rung ñoäng, thay ñoåi veà ñoä kín, nhieät ñoä, aùp suaát, ñoä rô… Haàu heát caùc theå hieäân ñeàu coù theå duøng laøm cô sôû chaån ñoaùn. Moät soá caùc theå hieän khaùc bieåu thò thoâng qua quaù trình (nhö nhieät ñoä, ñoäâ rung ñoäng…). Caùc daáu hieäu naøy ñaëc tröng cho traïng thaùi kyõ thuaät cuûa rieâng töøng yeáu toá cuûa toång thaønh. Moät soá nhöõng daáu hieäu coù theå ño ñöôïc khi cuïm hoaëc toång thaønh khoâng laøm vieäc (ñoä rô, ñoä ñaûo…). Moãi ñoái töôïng chaån ñoaùn coù raát nhieàu thoâng soá keát caáu, ñoàng thôøi cuõng coù raát nhieàu thoâng soá chaån ñoaùn. Muoán laäp moái quan heä giöõa caùc thoâng soá chaån ñoaùn ngöôøi ta phaûi xaùc ñònh caùc hö hoûng, tìm thoâng soá chaån ñoaùn baèng caùch laäp sô ñoà ñieàu tra keát caáu nhö hình vẽ. Sau ñaây giôùi thieäu caùch laäp moái quan heä giöõa thoâng soá keát caáu vôùi trieäu chöùng vaø thoâng soá chaån ñoaùn. - 74 -
Hình 3. Moâ hình quan heä ñieàu tra keát caáu giöõa thoâng soá keát caáu, trieäu chöùng vaø thoâng soá chaån ñoaùn cuûa nhoùm xi lanh - piston OÂ toâ laø toång hôïp cuûa nhieàu cuïm, nhieàu heä thoáng, toång thaønh … raát phöùc taïp vaø quan heä giöõa thoâng soá keát caáu vaø thoâng soá chaån ñoaùn laø quan heä hoãn hôïp. Vôùi nhöõng keát caáu ñôn giaûn laø moái quan heä ñôn (moät giaù trò keát caáu coù moät giaù trò chaån ñoaùn) Vôùi nhöõng keát caáu phöùc taïp hoaëc coù quan heä ñan xen laãn nhau nhö: • Thoâng soá keát caáu laø ñoä moøn xeùc maêng, coù theå coù nhieàu thoâng soá chaån ñoaùn nhö: giaûm aùp suaát cuoái taàm neùn, daàu nhôøn suïc leân buoàng chaùy laøm khoùi xaû ñen, khí chaùy loït xuoáng caùc te taêng… • Hoaëc coù khi moät thoâng soá chaån ñoaùn nhö: giaûm aùp suaát cuoái taàm neùn laïi lieân quan ñeán nhieàu thoâng soá keát caáu nhö: moøn xeùc maêng – xi lanh, keânh xupaùp, hôû gioaêng ñeäm naép maùy… . - 75 -
Ñeå giaûi nhöõng baøi toaùn phöùc taïp naøy ngöôøi ta laäp caùc ma traän chaån ñoaùn hoaëc caùc maùy tính ñieän töû trôï giuùp. 2. Quaù trình chung cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät: a) Khaùi nieäm: Quaù trình chung cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät bao goàm: - Chöông trình chaån ñoaùn. - Ño caùc thoâng soá chaån ñoaùn. - Xöû lyù caùc thoâng tin. - Ñaùnh giaù keát quaû chaån ñoaùn. Trong ñoù chöông trình chaån ñoaùn chính laø noäi dung cuûa chaån ñoaùn. Noäi dung cuûa chaån ñoaùn phaûi theå hieän ñöôïc nhieàu nhaát traïng thaùi kyõ thuaät cuûa toång thaønh, cuïm, cuûa xe vôùi chi phí hôïp lyù. Noäi dung cuûa chaån ñoaùn coù theå thöïc hieän treân beä thöû hoaëc khi xe ñang hoaït ñoäng. Thoâng qua noäi dung chaån ñoaùn hôïp lyù seõ ñaùnh giaù ñuùng caùc hö hoûng cuûa xe . Ño caùc thoâng soá chaån ñoaùn baèng caùc boä caûm bieán, caùc ñaàu ño khaùc nhau nhö: ñieän töø, thuûy löïc, thuûy khí… Thöôøng ngöôøi ta duøng hai loaïi: loaïi gaén coá ñònh vôùi caùc boä phaän caàn ño treân xe nhö: caûm bieán ño nhieät ñoä nöôùc laøm maùt, aùp suaát daàu boâi trôn, aùp suaát bình chöùa khí neùn, ño toác ñoä gioù ôû hoïng naïp…; loaïi caûm bieán chæ gaén vaøo xe khi duøng thieát bò ño nhö: goùc ñaùnh löûa cuûa ñoäng cô, goùc phun sôùm, toác ñoä quay cuûa truïc khuyûu… Caùc thoâng tin nhaän ñöôïc töø caùc boä caûm bieán phaûi ñöôïc truyeàn veà boä tieáp nhaän, khueách ñaïi thoâng tin, loïc nhieãu… vaø ñeán boä xöû lyù keát quaû ño. Boä xöû lyù thieát bò ño laøm vieäc theo nguyeân taéc: so saùnh giaù trò ño vôùi giaù trò tieâu chuaån chaån ñoaùn. Neáu keát quaû ño naèm trong phaïm vi tieâu chuaån thì xe ñöôïc pheùp söû duïng ñeán ñôït kieåm tra sau, neáu vöôït quaù phaïm vi tieâu chuaån thì xe phaûi vaøo baûo döôõng söûa chöõa. - 76 -
b) Caùc quaù trình chaån ñoaùn kyõ thuaät: Caùc toång thaønh, oâtoâ vaø moät soá ñoái töôïng chaån ñoaùn phöùc taïp. Ñeå chaån ñoaùn toát tình traïng kyõ thuaät cuûa noù ngöôøi ta coù theå söû duïng caùc phöông phaùp nhö: - Quaù trình chaån ñoaùn theo phöông phaùp toång hôïp. - Quaù trình chaån ñoaùn theo phöông phaùp phaân tích. - Duøng thuaät toaùn chaån ñoaùn. Noùi chung caùc quaù trình chaån ñoaùn theo phöông phaùp naøo cuõng caàn phaûi duøng caùc boä caûm bieán, theo phöông phaùp toång hôïp duøng nhieàu boä caûm bieán nhieàu chöùc naêng khaùc nhau, theo phöông phaùp phaân tích thì moãi boä caûm bieán ñaûm nhieäm nhieàu chöùc naêng khaùc nhau… Khi chaån ñoaùn chuyeân saâu hoaëc toång hôïp, caùc boäï caûm bieán seõ nhaän thoâng tin qua caùc thay ñoåi veà thoâng soá keát caáu theå hieän bôûi caùc trieäu chöùng, roài ñöa ñeán boä xöû lyù, khueách ñaïi, loïc nhieãu, so saùnh vaø ñöa ra keát quaû chaån ñoaùn. Hieän nay duøng nhieàu quaù trình chaån ñoaùn theo phöông phaùp toång hôïp: duøng nhieàu boä caûm bieán vaø trôï giuùp cuûa maùy tính ñieän töû ñeå nhaän vaø xöû lyù thoâng tin roài thoâng baùo keát quaû chaån ñoaùn treân maøn hình hieån thò. - 77 -