Đặc điểm của bệnh gút ở người lớn tuổi tại khoa nội cơ xương khớp Bệnh viện Thống nhất

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH GÚT Ở NGƯỜI LỚN TUỔI  <br /> TẠI KHOA NỘI CƠ XƯƠNG KHỚP BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT <br /> Hồ Thị Thanh Tâm*, Ngô Thế Hoàng*, Nguyễn Đức Công* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, bệnh lý kèm theo ở bệnh nhân gút lớn tuổi. <br /> Thiết kế nghiên cứu: Tiền cứu, mô tả 44 trường hợp bệnh gút trên 60 tuổi điều trị nội trú tại khoa Nội Cơ <br /> Xương Khớp bệnh viện Thống Nhất từ 3/2012 đến tháng 4/2013. <br /> Kết quả: Trong số 44 bệnh nhân, gồm nam 42 (95,5%), nữ 2 (4,5%). Tỉ lệ nam/nữ: 21/1. Tuổi trung bình <br /> 72,5  ± 7,9 tuổi (60‐92). Lâm sàng: đa số bệnh nhân ở giai đoạn gút mạn (86,3%). Bệnh nhân sưng đau nhiều <br /> hơn 2 khớp 81,8%. Chẩn đoán nhầm viêm khớp nhiễm khuẩn 22,7% (10/44 bệnh nhân). Tophi chỉ gặp ở 29,5% <br /> bệnh nhân. Cận lâm sàng: nồng độ axít uric máu trung bình 499,8 ± 97,0 µmol/L; 11,8% đợt cấp gút mạn không <br /> tăng axít uric máu. Tổn thương khớp trên phim X‐quang tỉ lệ hẹp khe khớp 38,6% và khuyết xương chỉ ghi nhận <br /> 13,6%. Bệnh lý kèm theo: thường gặp tăng huyết áp 70,5%; thiếu máu cơ tim 40,9%; rối loạn lipid máu 34,1% <br /> và đái tháo đường type 2 29,5%. <br /> Kết  luận: Gút ở người lớn tuổi thường mạn tính, đợt cấp dễ chẩn đoán nhầm viêm khớp nhiễm khuẩn. <br /> Kháng sinh và kháng viêm không steroids thường được sử dụng trước khi vào viện. Tăng huyết áp, thiếu máu cơ <br /> tim, rối loạn lipid máu và đái tháo đường type 2 là những bệnh lý thường kết hợp ở bệnh nhân gút lớn tuổi. <br /> Từ khóa: Gút, người lớn tuổi, tophi. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> CLINICAL AND LABORATORY FEATURES OF GOUT IN ELDERLY PATIENTS AT THE <br /> RHEUMATIC MUSCULOSKELETAL MEDICINE DEPARTMENT AT THONG NHAT HOSPITAL <br /> Ho Thi Thanh Tam, Ngo The Hoang, Nguyen Duc Cong <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 3‐ 2013: 270 ‐ 274 <br /> Objective: To describe clinical and laboratory characteristics and diseases associated  with  gout  in  elderly <br /> patients. <br /> Subjects and Methods: This prospective study included 44 patients aged 60 years old or older, who were <br /> diagnosed  with  gout  and  treated  in  the  Rheumatic  Musculoskeletal  Medicine  Department  at  Thong  Nhat <br /> Hospital during the period from March 2012 to April 2013. <br /> Results: Of the 44 patients, 42 were male (95.5%) and 2 were female (4.5%) and the male/female ratio <br /> was  24/1.  The  mean  age  of  these  patients  was  72.5  ±  7.9  years  (ranged  from  60  to  92).  Clinical  features: <br /> 86.3%  patients  had  chronic  gout.  81.8%  patients  had  polyarthritis  in  2  or  more  joints.  Misdiagnosed  as <br /> septic arthritis 22.7% (10/44 patients). Tophaceous gout developed in 29.5% patients. Laboratory features: <br /> the  mean  serum  uric  acid  level  was  499.8  ±  97.0  µmol/L.  11.8%  of  exacerbations  of  chronic  gout  had  no <br /> hyperuricemia.  Radiographical  abnormalities  of  bone  and  joints  were  joint‐space  narrowing  38.6%  and <br /> erosive bone lesions 13.6%. Associated medical diseases: Hypertension 70.5%, ischemic heart disease 40.9%, <br /> dyslipidemia 30.1% and diabetes mellitus 29.5%. <br /> Conclusions: Gout in aged patients was most frequently presented in the form of chronic disease and the <br /> * Bệnh viện Thống Nhất TPHCM <br /> Tác giả liên lạc: BSCKII. Ngô Thế Hoàng <br /> <br /> 270<br /> <br /> ĐT: 0908418109 <br /> <br /> Email: thekhangngo@gmail.com.vn.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013 <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> diagnosis  was  often  mistaken  for  pyogenic  arthritis.  Abusive  treatment  with  NSAIDs  and  antibiotics  was <br /> common. Hypertension, ischemic heart disease, dyslipidemia and diabetes mellitus are often associated with gout <br /> in elderly patients.  <br /> Keywords: Gout, elderly patients, tophi. <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Gút  là  một  bệnh  chuyển  hóa  thường  gặp, <br /> liên quan đến rối loạn chuyển hóa purine. Hậu <br /> quả tăng axít uric máu kéo dài và lắng đọng tinh <br /> thể  urát  sodium  ở  khớp(1,11).  Tỉ  lệ  mắc  bệnh  gút <br /> có  xu  hướng  tăng  lên  trong  hai  thập  kỉ  qua, <br /> thường xảy ra ở nam giới với tỷ lệ lưu hành là <br /> 0,16‐1,36%(9,8).  Ở  Việt  Nam  gút  là  bệnh  khá <br /> thường  gặp,  nhưng  do  một  số  biểu  hiện  của <br /> bệnh lại có thể gặp trong một số bệnh khớp khác <br /> (viêm  khớp  nhiễm  khuẩn,  viêm  khớp  dạng <br /> thấp…) nên dễ bị chẩn đoán nhầm. Do đó, bệnh <br /> nhân  phải  chịu  hậu  quả  do  không  được  chẩn <br /> đoán  sớm  và  điều  trị  đúng  cách.  Bên  cạnh <br /> những  tổn  thương  về  xương  khớp,  suy  thận <br /> trong  giai  đoạn  muộn  đã  làm  giảm  chất  lượng <br /> cuộc sống, đặc biệt ở những người lớn tuổi. Tại <br /> bệnh  viện  Thống  Nhất,  khoa  Nội  Cơ  Xương <br /> Khớp là khoa mới thành lập với cơ cấu bệnh tật <br /> đa dạng. Thực hiện nghiên cứu này nhằm khảo <br /> sát một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và <br /> các  bệnh  lý  kèm  theo  ở  bệnh  nhân  gút  trên  60 <br /> tuổi. Từ đó,  có  thể  xây  dựng  kế  hoạch  điều  trị, <br /> nâng  cao  trình  độ  chuyên  môn  góp  phần  cải <br /> thiện  chất  lượng  cuộc  sống  bệnh  nhân  gút  lớn <br /> tuổi. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu: tất cả các bệnh nhân <br /> ≥60  tuổi  được  chẩn  đoán  gút  theo  tiêu  chuẩn <br /> Bennett‐Wood  năm  1968,  điều  trị  nội  trú  tại <br /> khoa Cơ Xương Khớp từ tháng 3/2012 đến tháng <br /> 4/2013. Loại trừ  các  bệnh  nhân  lú  lẫn,  suy  thận <br /> mạn  giai  đoạn  cuối,  gút  thứ  phát  hoặc  bệnh <br /> nhân có dùng các thuốc ảnh hưởng đến sự  sản <br /> xuất  và  bài  tiết  acid  uric  trong  vòng  10  ngày <br /> trước nhập viện. <br /> Phương  pháp  nghiên  cứu:  tiền  cứu,  mô  tả <br /> cắt ngang. <br /> <br /> Tiến hành thu thập số liệu theo bệnh án mẫu <br /> và các xét nghiệm đều được thực hiện tại phòng <br /> xét nghiệm bệnh viện Thống Nhất. Xử lý số liệu <br /> bằng phần mềm SPSS 13.0 for Window. <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Sau  13  tháng  thành  lập  khoa,  tại  khoa  Cơ <br /> Xương  Khớp  Bệnh  viện  Thống  Nhất  chúng  tôi <br /> có 44 trường hợp được chẩn đoán gút. Kết quả <br /> như sau:  <br /> <br /> Dịch tễ học <br /> Tuổi trung bình 72,5 ± 7,9 tuổi (thấp nhất 60, <br /> cao  nhất  92  tuổi).  Nam  95,5%  (42/44),  nữ  4,5% <br /> (2/44).  Tỉ  lệ  nam/  nữ  =  21/1.  Sống  ở  thành  thị <br /> 56,8%  (25/44),  ở  vùng  nông  thôn  43,2%  (19/44). <br /> Thời  gian  mắc  bệnh  trung  bình  5,8  ±  3,6  năm <br /> (thấp nhất 1 tháng, cao nhất 15 năm). Ghi nhận 1 <br /> trường hợp (2,3%) có người thân mắc bệnh gút.  <br /> Bảng 1. Phân bố theo tuổi. <br /> Nhóm tuổi<br /> 60 – 69<br /> 70 – 79<br /> ≥ 80<br /> <br /> n=44 (100%)<br /> 15 (34,1)<br /> 20 (45,5)<br /> 9 (20,5)<br /> <br /> Nhận  xét:  79,6%  bệnh  nhân  ở  nhóm  60‐79 <br /> tuổi, trên 80 tuổi ít gặp hơn. <br /> Bảng 2. Chẩn đoán và điều trị trước vào khoa. <br /> Chẩn đoán trước khi vào khoa, n=19 (43,2%)<br /> Viêm khớp dạng thấp<br /> 2 (10,5)<br /> Thoái hóa khớp<br /> 7 (36,8)<br /> Viêm khớp nhiễm khuẩn<br /> 10 (52,6)<br /> Thuốc điều trị trước khi vào khoa, n=30 (68,2%)<br /> NSAIDs<br /> 14 (46,7)<br /> Corticoides<br /> 6 (20,0)<br /> Kháng sinh<br /> 10 (33,3)<br /> Thuốc đông y<br /> 4 (13,3)<br /> <br /> Nhận  xét:  chẩn  đoán  trước  khi  vào  viện <br /> không  phải  gút  43,2%  (trong  đó  53,6%  viêm <br /> khớp  nhiễm  khuẩn;  36,8%  thoái  hóa  khớp); <br /> 46,7% được sử dụng NSAIDs; 33,3% kháng sinh <br /> và 20% corticoides. <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013 <br /> <br /> 271<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng <br /> <br /> Các bệnh kèm theo <br /> <br /> Bảng 3. Triệu chứng lâm sàng. <br /> <br /> Bảng 7. Các bệnh lý kèm theo. <br /> <br /> Tại thời điểm nghiên cứu<br /> Sưng đau 1 khớp (bàn ngón chân cái)<br /> Sưng đau 2 khớp (bàn ngón cái, cổ chân<br /> hoặc gối)<br /> <br /> n=44 (100%)<br /> 8 (18,2)<br /> <br /> Sưng đau ≥ 3 khớp (bàn ngón cái, cổ chân,<br /> gối và chi trên 2 bên)*<br /> Tophi<br /> <br /> 23 (52,3)<br /> 13 (29,5)<br /> 13 (29,5)<br /> <br /> 2 bệnh nhân (4,5%) được chẩn đoán là viêm <br /> khớp dạng thấp. <br /> <br /> Bệnh kèm theo<br /> Tăng huyết áp<br /> Thiếu máu cơ tim<br /> Rối loạn lipid máu<br /> Đái tháo đường type 2<br /> Viêm phế quản mạn<br /> Viêm loét dạ dày tá tràng<br /> <br /> n<br /> 31<br /> 18<br /> 15<br /> 13<br /> 8<br /> 3<br /> <br /> %<br /> 70,5<br /> 40,9<br /> 34,1<br /> 29,5<br /> 20,5<br /> 6,8<br /> <br /> Nhận  xét:  81,8%  bệnh  nhân  sưng  đau  ≥  2 <br /> khớp. 29,5% bệnh nhân có tophi. <br /> <br /> Nhận  xét:  Bệnh  lý  thường  gặp  cao  nhất  là <br /> tăng  huyết  áp,  kế  tiếp  là  thiếu  máu  cơ  tim,  rối <br /> loạn lipid máu, đái tháo đường type  2  và  viêm <br /> phế quản mạn. <br /> <br /> Bảng 4. Acid uric máu. <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> <br /> Tại thời điểm<br /> nghiên cứu<br /> Gút cấp<br /> Đợt cấp gút mạn<br /> Gút mạn<br /> Tổng<br /> <br /> n (%)<br /> 6 (13,6)<br /> 17 (38,6)<br /> 21 (47,7)<br /> 44 (100)<br /> <br /> Axít uric Axít uric máu<br /> máu tăng<br /> µmol/L<br /> 6 (100)<br /> 609,8 ± 59,0<br /> 15 (88,2) 523,7 ± 107,8<br /> 17 (80,9) 441,8 ± 44,5<br /> 38 (86,4) 499,8 ± 97,0<br /> <br /> Nhận  xét:  Đợt  gút  cấp  mạn  và  gút  mạn <br /> chiếm  86,3%;  gút  cấp  chỉ  13,6%.  86,4%  bệnh <br /> nhân  có  tăng  axít  uric  máu.  11,8%  đợt  cấp  gút <br /> mạn không tăng axit uric máu. Nồng độ axít uric <br /> máu trung bình 499,8 ± 97,0 µmol/L; có sự khác <br /> biệt  có  ý  nghĩa  thống  kê  của  nồng  độ  axít  uric <br /> máu giữa gút cấp với gút mạn và giữa đợt cấp <br /> gút mạn với gút mạn (p