Đặc điểm đất đai và yếu tố hạn chế trong đất nông nghiệp vùng Tây Bắc Việt Nam

Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM ĐẤT ĐAI VÀ YẾU TỐ HẠN CHẾ TRONG ĐẤT NÔNG NGHIỆP<br /> VÙNG TÂY BẮC VIỆT NAM<br /> Lương Đức Toàn1, Trần Minh Tiến1<br /> 1<br /> Viện Thổ nhưỡng Nông hóa<br /> ĐT: 0904446926; email: ldtoan76@gmail.com<br /> TÓM TẮT<br /> Đất nông nghiệp vùng Tây Bắc có diện tích 1.258.197 ha được chia thành 10 nhóm đất, 17<br /> Đơn vị đất, trong đó nhóm Đất xám có diện tích lớn nhất với 1.043.651,50 ha (chiếm 82,95% diện tích<br /> điều tra). Diện tích đất phân bố ở địa hình từ dốc đến rất dốc chiếm khá nhiều (gần 45% diện tích điều<br /> tra); đất có tầng dày dưới 75 cm chiếm trên 25%; trong đất tầng mặt có tỷ lệ đá lẫn cao, trong đó tỷ lệ<br /> đất có đá lẫn trên 15% chiếm diện tích khá lớn (25% diện tích điều tra). Hầu hết các loại đất có thành<br /> phần cơ giới trung bình; đất từ chua đến rất chua; hàm lượng mùn và đạm ở mức nghèo ngoại trừ<br /> các nhóm đất phù sa, đất đỏ, đất đen, đất dốc tụ; lân tổng số ở mức thấp đến trung bình thấp; kali<br /> tổng số và dễ tiêu cũng đều ở mức thấp đến trung bình thấp. Những hạn chế chính của tài nguyên đất<br /> đai đối với sản xuất nông nghiệp đó là: địa hình dốc; đất chua, độ phì thấp, đá lẫn nhiều; tần suất xuất<br /> hiện nhiệt độ thấp và sương muối khá dày ở vùng phía Tây, độ ẩm cao, nhiều sương mù ở vùng phía<br /> Đông. Để sử dụng hiệu quả tài nguyên đất trên cần có các biện pháp vừa khai thác vừa bảo vệ đất<br /> trong đó ưu tiên phục hồi các loại đất bị thoái hóa; sử dụng đất kết hợp thâm canh, cải tạo đất.<br /> Từ khóa: đất nông nghiệp, yếu tố hạn chế, sử dụng hiệu quả, vùng Tây Bắc.<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Vùng Tây Bắc là vùng miền núi phía Tây<br /> của miền Bắc Việt Nam, có chung đường biên<br /> giới với Lào và Trung Quốc. Vùng Tây Bắc<br /> trong phạm vi nghiên cứu bao gồm sáu tỉnh:<br /> Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, Sơn<br /> La và Hòa Bình; nằm trong tọa độ địa lý từ<br /> 20O39’ đến 22O49’ vĩ độ Bắc và 102O10’ đến<br /> 105O49’ kinh độ Đông. Toàn vùng có diện tích<br /> 50.728 km2, chiếm 15% tổng diện tích phần<br /> đất liền của nước ta; nhưng dân số chỉ chiếm<br /> 4,8% tổng dân số cả nước với mật độ dân số<br /> chỉ bằng 31% so với cả nước (Niên giám thống<br /> kê 2014).<br /> Vùng Tây Bắc có diện tích đất sản xuất<br /> nông nghiệp không nhiều, đồng thời do địa<br /> hình bị chia cắt mạnh, tình trạng thoái hóa, xói<br /> mòn đất diễn ra mạnh, mùa khô kéo dài, tần<br /> xuất xuất hiện sương muối thất thường, hệ<br /> thống thủy lợi kém là những yếu tố hạn chế<br /> cho sản xuất nông nghiệp của vùng. Trình độ<br /> thâm canh của người dân chưa cao, các sản<br /> phẩm nông lâm nghiệp còn đơn điệu, chủ yếu<br /> nguyên liệu thô. Do vậy, để góp phần phát triển<br /> nông nghiệp Tây Bắc các nghiên cứu sau đã<br /> được tiến hành: (i) Đánh giá thực trạng đất sản<br /> xuất nông nghiệp (ii) Yếu tố hạn chế của đất<br /> đến sản xuất nông nghiệp và (iii) Đề xuất<br /> những tiến bộ khoa học kỹ thuật phù hợp cho<br /> <br /> sản xuất nông nghiệp hiệu quả, bền vững và<br /> bảo vệ môi trường<br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> - Đối tượng nghiên cứu: Các yếu tố hạn<br /> chế của đất trong sản xuất nông nghiệp của các<br /> tỉnh vùng Tây Bắc.<br /> - Phạm vi nghiên cứu: Các vùng đất sản<br /> xuất nông nghiệp của các tỉnh Yên Bái, Lào<br /> Cai, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La và Hòa Bình.<br /> - Thời gian nghiên cứu: Từ năm 20112015.<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> - Phương pháp thu thập số liệu: Số liệu<br /> thứ cấp được thu thập có chọn lọc từ các cơ<br /> quan nghiên cứu, đơn vị liên quan cấp tỉnh và<br /> huyện, bao gồm: báo cáo, số liệu, bản đồ về<br /> điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội; các tài liệu,<br /> số liệu về đất đai, khí hậu,… vùng nghiên cứu.<br /> Sử dụng phần mềm Excel để tổng hợp và xử lý<br /> các tài liệu, số liệu có liên quan.<br /> - Phương pháp lấy mẫu và phân tích đất:<br /> Số lượng và mật độ phẫu diện cần lấy<br /> tuân theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN<br /> 9487:2012). Số lượng phẫu diện là 3.500, trong<br /> đó có 350 phẫu diện chính có phân tích. Các<br /> <br /> 1031<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> chỉ tiêu liên quan trong đất được phân tích theo<br /> Tiêu chuẩn Việt Nam và tài liệu hướng dẫn của<br /> Viện Thổ nhưỡng Nông hóa.<br /> - Phương pháp xử lý số liệu đánh giá<br /> chất lượng đất<br /> Đánh giá chất lượng đất được dựa vào<br /> Hướng dẫn của FAO để tính bình quân hàm<br /> lượng các chỉ tiêu lý, hóa học ở khoảng độ sâu<br /> 0 – 50 cm.<br /> - Xác định khả năng thích hợp và hạn<br /> chế của đất đai đến cây trồng<br /> Thực hiện theo quy trình đánh giá đất đai<br /> của FAO: Trên cơ sở chất lượng đất đai, đối<br /> chiếu so sánh với yêu cầu sử dụng của cây trồng<br /> để xác định khả năng thích hợp và không thích<br /> hợp. Những vùng đất ít thích hợp hoặc không<br /> thích hợp sẽ xác định những yếu tố hạn chế<br /> chính đến năng suất cây trồng.<br /> - Phương pháp xây dựng các giải pháp<br /> khoa học công nghệ<br /> Các giải pháp khoa học công nghệ được<br /> xây dựng trên cơ sở tính chất đất đai và yêu<br /> cầu của từng cây trồng chính, tổng hợp, đúc kết<br /> từ những kết quả nghiên cứu về sử dụng đất<br /> bền vững tại vùng trong những nghiên cứu<br /> trước đây.<br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO<br /> LUẬN<br /> 3.1. Đặc thù về quá trình hình thành các loại<br /> đất chính vùng Tây Bắc<br /> Đất tại Tây Bắc được chia thành 3 kiểu<br /> hình thành chính:<br /> - Kiểu 1: Gồm nhóm đất Leptosols,<br /> Nitisols, Ferrasols, Alisols, Acrisols; đây là<br /> những loại đất hình thành tại chỗ trên nhiều<br /> dạng địa hình khác nhau từ dạng đồi thấp đến<br /> địa hình núi cao, thường chịu tác động mạnh<br /> mẽ của quá trình rửa trôi bề mặt. Mẫu chất khá<br /> đa dạng, tuy nhiên có một vài nhóm đất có mẫu<br /> chất đặc trưng như là nhóm đất nâu tím<br /> (Nitisols) phát triển trên các loại mẫu chất<br /> phiến thạch sét; đất đỏ (Ferralsols) hình thành<br /> do sự phong hóa của các loại đá mẹ macma<br /> bazơ, trung tính hoặc đá vôi trong điều kiện khí<br /> hậu nhiệt đới ẩm, thường xuất hiện trên các<br /> dạng địa hình đồi núi thấp và có độ dốc thoải<br /> và độ cao xuất hiện thường dưới 800 m (độ cao<br /> <br /> 1032<br /> <br /> tương đối); Đất Mùn trên núi cao (Alisols) hình<br /> thành trong điều kiện nhiệt đới ẩm, nhiệt độ<br /> nhỏ hơn 150C trên các loại mẫu chất axít (hoặc<br /> nghèo kiềm) như: Granít, gơnai, đá cát, đá<br /> vôi... trên các đỉnh núi cao.<br /> - Kiểu 2: Calcisols, Luvisols, Regosols;<br /> là những nhóm đất hình thành do quá trình tích<br /> lũy sản phẩm dốc tụ. Nhóm đất tích vôi<br /> (Calcisols) và đất đen (Luvisols) được hình<br /> thành từ các sản phẩm dốc tụ các loại đá mẹ<br /> giàu kiềm, đặc biệt là đá vôi, tại các nơi có địa<br /> hình thấp, dưới chân các sườn dốc hoặc hình<br /> thành ngay tại các sườn dốc thoải, độ dốc từ 0<br /> – 8O. Nhóm đất Dốc tụ (Regosols): được hình<br /> thành do những sản phẩm xói mòn từ đồi núi<br /> đổ xuống theo dòng chảy được tích tụ lại; phân<br /> bố tại các thung lũng, vùng ven chân đồi hoặc<br /> lưng sườn đồi núi thoải.<br /> - Kiểu 3: Fluvisols và Gleysols là những<br /> nhóm đất hình thành trên trầm tích phù sa.<br /> Nhóm đất phù sa (Fluvisols) hình thành do sự<br /> bồi đắp phù sa của các con sông, suối lớn chảy<br /> qua địa bàn vùng như: sông Hồng, sông Mã...<br /> Phân bố thành các vùng dọc theo các con sông.<br /> Nhóm đất Glây (Gleysols) là loại đất hình<br /> thành trên trầm tích phù sa, ít được bồi đắp phù<br /> sa trong thời gian dài, thường phân bố ở những<br /> nơi có địa hình thấp, bị đọng nước thường<br /> xuyên, có mực nước ngầm nông tạo ra trạng<br /> thái yếm khí thường xuyên trong đất làm cho<br /> các hợp chất sắt, mangan... bị quá trình khử<br /> hòa tan trong nước, di chuyển và tụ lại ở những<br /> tầng nhất định tạo thành tầng glây, có mầu xám<br /> xanh đặc trưng.<br /> Nhóm đất xám (Acrisols) chiếm diện tích<br /> lớn nhất (82,95% diện tích điều tra toàn vùng)<br /> và phân bố ở tất cả các tỉnh. Lai Châu, Lào Cai<br /> và Sơn La vẫn còn diện tích đất sản xuất nông<br /> nghiệp trên loại đất tầng mỏng (Leptosols),<br /> chịu ảnh hưởng của xói mòn. Lào Cai là tỉnh<br /> có trên 6.700 ha loại đất này, thể hiện việc<br /> thiếu đất canh tác nông nghiệp phù hợp nên<br /> người dân phải sử dụng những loại đất có<br /> nhiều yếu tố hạn chế. Yên Bái là tỉnh có sự đa<br /> dạng về loại đất nhiều nhất so với các tỉnh<br /> khác, với sự xuất hiện của nhóm đất glây và đất<br /> tích vôi. Sơn La là tỉnh có nhiều tiềm năng phát<br /> triển các loại cây công nghiệp, cây ăn quả do<br /> có diện tích đất đỏ (Ferralsols) khá lớn, với gần<br /> 40.000 ha.<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai<br /> <br /> Bảng 1. Bảng phân loại đất và diện tích các loại đất nông nghiệp vùng Tây Bắc (ha)<br /> Ký hiệu<br /> <br /> TÊN ĐẤT THEO FAOUNESCO-WRB<br /> <br /> %<br /> Điện Biên Hòa Bình Lai Châu<br /> <br /> Lào Cai<br /> <br /> Sơn La<br /> <br /> Yên Bái<br /> <br /> %<br /> <br /> DTĐT<br /> <br /> TÊN ĐẤT VIỆT NAM<br /> <br /> DTTN<br /> <br /> Toàn vùng<br /> <br /> LP<br /> <br /> LEPTOSOLS<br /> <br /> ĐẤT TẦNG MỎNG<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 573,15<br /> <br /> 6.713,05<br /> <br /> 637,84<br /> <br /> -<br /> <br /> 7.924,04<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> 0,16<br /> <br /> Lpha<br /> <br /> Haplic Leptosols<br /> <br /> Đất tầng mỏng điển hình<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 573,15<br /> <br /> 6.713,05<br /> <br /> 637,84<br /> <br /> -<br /> <br /> 7.924,04<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> 0,16<br /> <br /> FL<br /> <br /> FLUVISOLS<br /> <br /> ĐẤT PHÙ SA<br /> <br /> 9.293,81 10.182,69<br /> <br /> 2.425,68<br /> <br /> 5.903,35<br /> <br /> 4.972,72<br /> <br /> 9.500,59<br /> <br /> 42.278,84<br /> <br /> 3,36<br /> <br /> 0,83<br /> <br /> FLgl<br /> <br /> Gleyic Fluvisols<br /> <br /> Đất phù sa glây<br /> <br /> 1.207,84<br /> <br /> 861,10<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 588,57<br /> <br /> 2.657,51<br /> <br /> 0,21<br /> <br /> 0,05<br /> <br /> FLst<br /> <br /> Stagnic Fluvisols<br /> <br /> Đất phù sa đọng nước<br /> <br /> 1.819,18<br /> <br /> 2.537,20<br /> <br /> -<br /> <br /> 2.101,96<br /> <br /> 2.355,86<br /> <br /> 3.968,10<br /> <br /> 12.782,30<br /> <br /> 1,02<br /> <br /> 0,25<br /> <br /> Flha<br /> <br /> Haplic Fluvisols<br /> <br /> Đất phù sa điển hình<br /> <br /> 6.266,79<br /> <br /> 6.784,39<br /> <br /> 2.425,68<br /> <br /> 3.801,39<br /> <br /> 2.616,86<br /> <br /> 4.943,92<br /> <br /> 26.839,03<br /> <br /> 2,13<br /> <br /> 0,53<br /> <br /> GL<br /> <br /> GLEYSOLS<br /> <br /> ĐẤT GLÂY<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 297,03<br /> <br /> 297,03<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> Glha<br /> <br /> Haplic Gleysols<br /> <br /> Đất glây điển hình<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 297,03<br /> <br /> 297,03<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> NT<br /> <br /> NITISOLS<br /> <br /> ĐẤT NÂU TÍM<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 595,70<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 595,98<br /> <br /> 1.191,68<br /> <br /> 0,09<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> Ntha<br /> <br /> Haplic Nitisols<br /> <br /> Đất nâu tím điển hình<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 595,70<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 595,98<br /> <br /> 1.191,68<br /> <br /> 0,09<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> FR<br /> <br /> FERRASOLS<br /> <br /> ĐẤT ĐỎ<br /> <br /> 16.916,27<br /> <br /> 3.507,50<br /> <br /> 11.453,69<br /> <br /> 3.057,70<br /> <br /> 39.286,51<br /> <br /> 4.075,18<br /> <br /> 78.296,85<br /> <br /> 6,22<br /> <br /> 1,54<br /> <br /> Frha<br /> <br /> Haplic Ferralsols<br /> <br /> Đất đỏ điển hình<br /> <br /> 16.916,27<br /> <br /> 3.507,50<br /> <br /> 11.453,69<br /> <br /> 3.057,70<br /> <br /> 39.286,51<br /> <br /> 4.075,18<br /> <br /> 78.296,85<br /> <br /> 6,22<br /> <br /> 1,54<br /> <br /> AL<br /> <br /> ALISOLS<br /> <br /> ĐẤT MÙN TRÊN NÚI CAO<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 285,75<br /> <br /> -<br /> <br /> 465,17<br /> <br /> -<br /> <br /> 750,92<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> Alha<br /> <br /> Haplic Alisols<br /> <br /> Đất mùn trên núi cao điển hình<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 285,75<br /> <br /> -<br /> <br /> 465,17<br /> <br /> -<br /> <br /> 750,92<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> 1033<br /> 1033<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> 1034<br /> <br /> CL<br /> <br /> CALCISOLS<br /> <br /> ĐẤT TÍCH VÔI<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 354,85<br /> <br /> 354,85<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> Clha<br /> <br /> Haplic Calcisols<br /> <br /> Đất tích vôi điển hình<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 354,85<br /> <br /> 354,85<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> AC<br /> <br /> ACRISOLS<br /> <br /> ĐẤT XÁM<br /> <br /> 262.072,85 190.394,70 1.043.718,17<br /> <br /> 82,95<br /> <br /> 20,58<br /> <br /> Acvt<br /> <br /> Vetic Acrisols<br /> <br /> Đất xám nghèo bazơ<br /> <br /> Acgl<br /> <br /> Gleyic Acrisols<br /> <br /> Đất xám glây<br /> <br /> Acst<br /> <br /> Stagnic Acrisols<br /> <br /> Đất xám đọng nước<br /> <br /> Acha<br /> <br /> Haplic Acrisols<br /> <br /> Đất xám điển hình<br /> <br /> LV<br /> <br /> LUVISOLS<br /> <br /> ĐẤT ĐEN<br /> <br /> LVst<br /> <br /> Stagnic Luvisols<br /> <br /> Đất đen đọng nước<br /> <br /> Lvha<br /> <br /> Haplic Luvisols<br /> <br /> RG<br /> <br /> 210.582,08 41.217,97 130.772,27 208.678,30<br /> 5.572,34<br /> <br /> 694,42<br /> <br /> 7.880,25<br /> <br /> 48.802,11<br /> <br /> 9.700,29<br /> <br /> 49.126,75<br /> <br /> 121.776,16<br /> <br /> 9,68<br /> <br /> 2,40<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 331,25<br /> <br /> 331,25<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 0,01<br /> <br /> 4.422,16 14.611,32<br /> <br /> 21.999,57<br /> <br /> 10.161,23<br /> <br /> 3.069,23<br /> <br /> 18.166,32<br /> <br /> 72.429,83<br /> <br /> 5,76<br /> <br /> 1,43<br /> <br /> 249.303,33 122.770,38<br /> <br /> 849.180,93<br /> <br /> 67,49<br /> <br /> 16,74<br /> <br /> 200.587,58 25.912,23 100.892,45 149.714,96<br /> 3.683,83<br /> <br /> 9.448,86<br /> <br /> 11.824,89<br /> <br /> -<br /> <br /> 11.030,76<br /> <br /> 1.413,90<br /> <br /> 37.402,24<br /> <br /> 2,97<br /> <br /> 0,74<br /> <br /> -<br /> <br /> 3.186,65<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 1.413,90<br /> <br /> 4.600,55<br /> <br /> 0,37<br /> <br /> 0,09<br /> <br /> Đất đen điển hình<br /> <br /> 3.683,83<br /> <br /> 6.262,21<br /> <br /> 11.824,89<br /> <br /> -<br /> <br /> 11.030,76<br /> <br /> -<br /> <br /> 32.801,69<br /> <br /> 2,61<br /> <br /> 0,65<br /> <br /> REGOSOLS<br /> <br /> ĐẤT DỐC TỤ<br /> <br /> 6.685,51 16.057,85<br /> <br /> 2.662,45<br /> <br /> 5.674,81<br /> <br /> 1.534,15<br /> <br /> 13.367,77<br /> <br /> 45.982,54<br /> <br /> 3,65<br /> <br /> 0,91<br /> <br /> RGst<br /> <br /> Stagnic Regosols<br /> <br /> Đất dốc tụ đọng nước<br /> <br /> - 12.443,08<br /> <br /> 1.238,31<br /> <br /> 2.832,62<br /> <br /> 1.335,35<br /> <br /> 236,37<br /> <br /> 18.085,73<br /> <br /> 1,44<br /> <br /> 0,36<br /> <br /> Rgha<br /> <br /> Haplic Regosols<br /> <br /> Đất dốc tụ điển hình<br /> <br /> 1.424,14<br /> <br /> 2.842,19<br /> <br /> 198,80<br /> <br /> 13.131,40<br /> <br /> 27.896,81<br /> <br /> 2,22<br /> <br /> 0,55<br /> <br /> 320.000,00 220.000,00 1.258.197,2<br /> <br /> 100,00<br /> <br /> 24,81<br /> <br /> 6.685,51<br /> <br /> 3.614,77<br /> <br /> Tổng diện tích điều tra (DTĐT):<br /> <br /> 247.161,50 80.414,87 160.593,58 230.027,21<br /> <br /> Tổng diện tích không điều tra:<br /> <br /> 709.128,87 383.457,10 746.285,20 408.362,38 1.097.444,00 468.627,64 3.813.305,2<br /> <br /> 75,19<br /> <br /> Tổng diện tích tự nhiên (DTTN):<br /> <br /> 956.290,37 463.871,97 906.878,78 638.389,59 1.417.444,00 688.627,64 5.071.502,4<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 1034<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai<br /> <br /> 3.2. Một số đặc điểm chung về tài nguyên<br /> đất nông nghiệp vùng Tây Bắc<br /> 3.2.1. Phân bố theo độ dốc<br /> Phân tích, xử lý bản đồ địa hình và bản<br /> đồ đất của vùng Tây Bắc cho thấy có trên 55%<br /> diện tích điều tra (DTĐT) phân bố ở địa hình<br /> <br /> từ bằng phẳng đến hơi dốc. Ở địa hình dốc đến<br /> rất dốc (độ dốc lớn hơn 15O), diện tích đất<br /> nông nghiệp cũng chiếm tỷ lệ lớn (gần 45%<br /> DTĐT) (Bảng 2). Đây là những vùng cần đặc<br /> biệt quan tâm, và phải có biện pháp canh tác<br /> phù hợp vì nguy cơ xói mòn rất lớn.<br /> <br /> Bảng 2. Đất nông nghiệp phân theo cấp độ dốc (ha)<br /> Bằng phẳng Lượn sóng<br /> (0-3O)<br /> (3-8O)<br /> Yên Bái<br /> 46.779,0<br /> 16.019,6<br /> Lào Cai<br /> 6.191,1<br /> 46.804,7<br /> Lai Châu<br /> 30.255,3<br /> 9.793,0<br /> Điện Biên<br /> 27.747,9<br /> 16.258,5<br /> Sơn La<br /> 22.276,4<br /> 52.127,8<br /> Hòa Bình<br /> 55.817,4<br /> 12.694,4<br /> Tổng cộng<br /> 189.067,1 153.698,1<br /> Tỷ lệ (%)<br /> 15,03<br /> 12,22<br /> Tỉnh<br /> <br /> Hơi dốc<br /> Dốc<br /> Khá dốc<br /> Rất dốc<br /> Tổng<br /> (8-15O)<br /> (15-20O) (20-25O)<br /> (>25O)<br /> 72.656,6<br /> 30.888,3<br /> 32.500,3 21.156,1 220.000,0<br /> 62.741,1<br /> 57.284,1<br /> 43.564,1 13.442,2 230.027,2<br /> 42.480,8<br /> 29.732,6<br /> 29.558,3 18.773,7 160.593,6<br /> 59.173,7<br /> 79.611,4<br /> 45.048,1 19.321,9 247.161,5<br /> 111.212,8<br /> 85.360,4<br /> 32.194,5 16.828,1 320.000,0<br /> 7.743,9<br /> 3.596,0<br /> 527,6<br /> 35,6<br /> 80.414,9<br /> 356.008,9 286.472,9 183.392,8 89.557,4 1.258.197,2<br /> 28,30<br /> 22,77<br /> 14,58<br /> 7,12<br /> 100,0<br /> <br /> 3.2.2. Độ dày tầng đất mịn<br /> Độ dầy tầng đất liên quan đến khả năng<br /> phát triển của bộ rễ cây trồng, từ đó ảnh hưởng<br /> tới quá trình sinh trưởng, phát triển của cây,<br /> đặc biệt là đối với cây ăn quả và cây lâu năm<br /> khác. Độ dày tầng đất mịn được phân cấp và<br /> thể hiện trong Bảng 3. Nhìn chung phần lớn đất<br /> điều tra tại các tỉnh vùng Tây Bắc có độ dày<br /> tầng đất từ trung bình (50-75 cm) đến rất dày<br /> <br /> (> 100 cm). Đất có tầng dày đến rất dày chiếm<br /> tới trên 72% DTĐT và đất có tầng dày trung<br /> bình có gần 27% DTĐT. Chỉ có một số rất ít<br /> diện tích điều tra tại các tỉnh Lào Cai, Sơn La<br /> và Lai Châu có tầng đất mỏng đến rất mỏng và<br /> diện tích này thường phân bố trên địa hình núi<br /> cao, dốc nên gặp nhiều hạn chế trong sản xuất<br /> nông nghiệp.<br /> <br /> Bảng 3. Phân cấp đất theo độ dày tầng đất mịn (ha)<br /> Đơn vị<br /> <br /> Rất dày<br /> (> 100 cm)<br /> <br /> Dày<br /> (75-100 cm)<br /> <br /> Trung bình<br /> Mỏng<br /> Rất mỏng<br /> (50-75 cm) (30-50 cm) (< 30 cm)<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Yên Bái<br /> <br /> 167.754,2<br /> <br /> 7.877,3<br /> <br /> 44.368,4<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 220.000,0<br /> <br /> Lào Cai<br /> <br /> 8.961,1<br /> <br /> 82.508,4<br /> <br /> 131.844,7<br /> <br /> 6.713,1<br /> <br /> -<br /> <br /> 230.027,2<br /> <br /> Lai Châu<br /> <br /> 136.454,6<br /> <br /> 178,2<br /> <br /> 23.693,0<br /> <br /> -<br /> <br /> 267,8<br /> <br /> 160.593,6<br /> <br /> Điện Biên<br /> <br /> 37.392,1<br /> <br /> 162.174,8<br /> <br /> 47.594,6<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 247.161,5<br /> <br /> 108.642,9<br /> <br /> 145.182,5<br /> <br /> 65.748,6<br /> <br /> 426,0<br /> <br /> -<br /> <br /> 320.000,0<br /> <br /> 17.769,2<br /> <br /> 41.098,8<br /> <br /> 21.546,8<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 80.414,9<br /> <br /> 476.974,1<br /> <br /> 439.020,1<br /> <br /> 334.796,2<br /> <br /> 7.139,0<br /> <br /> 267,8<br /> <br /> 1.258.197,2<br /> <br /> 37,91<br /> <br /> 34,89<br /> <br /> 26,61<br /> <br /> 0,57<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 100,00<br /> <br /> Sơn La<br /> Hòa Bình<br /> Tổng cộng<br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 3.2.3. Thành phần cơ giới (TPCG)<br /> Đất nông nghiệp của vùng chủ yếu có<br /> thành phần cơ giới trung bình, chiếm 78,5%;<br /> đất có thành phần cơ giới nặng và nhẹ có diện<br /> <br /> tích không nhiều, chiếm 21,5% (Bảng 4). Đây<br /> cũng có thể là một trong những đặc điểm thuận<br /> lợi cho quá trình sinh trưởng, phát triển của cây<br /> trồng cũng như cho sản xuất nông nghiệp.<br /> <br /> 1035<br /> <br />