Đặc điểm giải phẫu bệnh u trung thất ở trẻ em

Chia sẻ: Trần Thị Hạnh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong đề tài này có mục tiêu nhằm nghiên cứu đặc điểm giải phẫu bệnh u trung thất ở trẻ em. Nghiên cứu tiến hành từ 01/01/2006-30/06/2008 tại bệnh viện Nhi Đồng 1 thành phố Hồ Chí Minh. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm rõ nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc điểm giải phẫu bệnh u trung thất ở trẻ em

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16* Phụ bản của Số 1 * 2012 ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU BỆNH U TRUNG THẤT Ở TRẺ EM Hồ Trần Bản*, Trương Đình Khải* TÓM TẮT Mục đích: Nghiên cứu đặc điểm giải phẫu bệnh u trung thất ở trẻ em. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: mô tả hàng loạt ca từ 01/01/2006 – 30/06/2008 tại bệnh viện Nhi Đồng 1 thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả: Tổng số trẻ trong mẫu nghiên cứu là 51. U trung thất thường gặp: u nguyên bào thần kinh (27,4%), lymphôm (19,6%), u quái trưởng thành (15,7%) và u tuyến ức (15,7%). U ở vùng trung thất trước chiếm nhiều nhất là lymphôm. U vùng trung thất giữa đa số là u quái trưởng thành. U vùng trung thất sau thường là u nguyên bào thần kinh. Trẻ ≤ 5 tuổi có nguy cơ cao mắc u nguyên bào thần kinh và trẻ > 5 tuổi có nguy cơ bị lymphôm Kết luận: Các đặc diểm riêng biệt về tuổi, vị trí u có thể chẩn đoán đặc điểm giải phẫu bệnh. Từ khóa: U trung thất, giải phẫu bệnh, trẻ em. ABSTRACT PATHOLOGIC FEATURES OF MEDIASTINAL TUMORS PRESENT IN CHILDREN Ho Tran Ban, Truong Đinh Khai * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 – 2012: 102 - 106 Objective: To study characteristic features of mediastinal tumors usually presenting in children. Materials and methods: A case-series study of 51 children at Children Hospital No1 HCMC from 01/1/2006 to 30/6/2008. Results: The totality of children in the study was 51. The mediastinal tumors was observed in 27.4% of neuroblastoma, 19.6% of lymphoma, 15.7% of mature teratoma and 15.7% of thymoma. The most common pathologic feature in the anterior compartment was lymphoma, in the middle compartment was mature teratoma, and in the posterior compartment was neuroblastoma. Neuroblastoma usually present patients (≤ 5 year – old), and lymphoma usually present patients (> 5 year – old) Conclusion: Ages, location of mediastinal tumors can help to diagnosis pathologic features. Keywords: Mediastinal tumor, pathological, children. ĐẶT VẤN ĐỀ Ở Việt Nam, các nghiên cứu về u trung thất trẻ em không được nhiều. Tại bệnh viện Nhi Đồng I, hầu hết bệnh nhi vào viện trễ với tình trạng cấp cứu: phù mặt – cổ, khó thở do chèn ép trung thất hoặc tràn dịch màng phổi lượng nhiều(9). Tình trạng này nói lên bệnh diễn tiến âm thầm, khó phát hiện và ác tính. Chẩn đoán xác định bản chất giải phẫu bệnh * Bộ Môn Ngọai Nhi - ĐHYD TpHCM Tác giả liên lạc: Ths.Bs Hồ Trần Bản 102 của u để có hướng điều trị rất khó vì mọi can thiệp xâm lấn đều làm tăng nguy cơ tử vong cho trẻ. Trong báo cáo này, chúng tôi giới thiệu một số đặc điểm giải phẫu bệnh ở trẻ em để hỗ trợ trong điều trị. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Tiêu chuẩn chọn mẫu Tất cả những bệnh nhi bị u trung thất và đã có kết quả giải phẫu bệnh từ 01/01/2006 – ĐT: 0989037074 Email: hotranban@gmail.com Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản Và Bà Mẹ - Trẻ Em Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 30/06/2008 tại bệnh viện Nhi Đồng 1 thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu Y học 41.2 58.8 Thiết kế nghiên cứu Laø nh tính Hồi cứu, mô tả hàng loạt ca. Aù c tính KẾT QUẢ Có 51 bệnh nhi đã được chẩn đoán u trung thất tại khoa ngoại bệnh viện Nhi Đồng 1. Biểu đồ 1: Tỉ lệ ác tính Đặc điểm nhóm nghiên cứu Tuổi Tuổi trung bình phát hiện là 65,2  56,9 tháng, sớm nhất là 0,3 tháng và trễ nhất là 184 tháng. Giới tính Có 33 (64,7%) trường hợp là nam và 18 (35,3%) trường hợp là nữ. Đặc điểm giải phẫu bệnh Bảng 1: Đặc điểm giải phẫu bệnh Kết quả U nguyên bào thần kinh Lymphôm U quái trưởng thành U tuyến ức Sarcôm cơ vân U tế bào mầm U hạch thần kinh U quái chưa trưởng thành U nguyên bào mỡ U lành sợi thần kinh U mỡ Tổng Tần số 14 10 8 8 3 2 2 1 1 1 1 51 Tỉ lệ (%) 27,4 19,6 15,7 15,7 5,8 3,9 3,9 2 2 2 2 100 Nhận xét: u nguyên bào thần kinh chiếm đa số. Đặc điểm ác tính U ác: 30 trường hợp U lành: 21 trường hợp Nhận xét: u ác tính chiếm ưu thế. Đặc điểm giải phẫu bệnh theo vị trí trung thất Bảng 2: Đặc điểm giải phẫu bệnh ở trung thất trước trên Kết quả Lymphôm U tuyến ức U quái trưởng thành U tế bào mầm U quái chưa trưởng thành Tổng Tần số 10 8 5 2 1 26 Tỉ lệ (%) 38,5 30,8 19,2 7,7 3,8 100 Nhận xét: lymphôm chiếm nhiều nhất ở trung thất trước trên. Bảng 3: Đặc điểm giải phẫu bệnh ở trung thất giữa Kết quả U quái trưởng thành U mỡ Tổng Tần số 2 1 3 Tỉ lệ (%) 66,7 33,3 100 Nhận xét: u quái trưởng thành chiếm nhiều nhất ở trung thất giữa. Bảng 4: Đặc điểm giải phẫu bệnh ở trung thất sau Kết quả U nguyên bào thần kinh Sarcôm cơ vân U hạch thần kinh U lành sợi thần kinh U quái trưởng thành U nguyên bào mỡ Tổng Tần số 14 3 2 1 1 1 22 Tỉ lệ (%) 63,7 13,7 9,1 4,5 4,5 4,5 100 Nhận xét: u nguyên bào thần kinh chiếm nhiều nhất ở trung thất sau. Ngọai Nhi 103 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16* Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Liên quan giữa tuổi và đặc điểm giải phẫu bệnh Liên quan giữa vị trí u và đặc điểm giải phẫu bệnh Bảng 5: Liên quan giữa tuổi và đặc điểm giải phẫu bệnh Bảng 7: Liên quan giữa vị trí trung thất trước trên và đặc điểm giải phẫu bệnh Lymphôm U tuyến ức U quái trưởng thành U tế bào mầm U quái chưa trưởng thành U nguyên bào thần kinh Sarcôm cơ vân U hạch thần kinh U lành sợi thần kinh U mỡ U nguyên bào mỡ Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Tuổi (năm) ≤5 >5 2 8 28 13 4 4 26 17 5 3 25 18 0 2 30 19 0 1 30 20 12 2 18 19 3 0 27 21 1 1 29 20 1 0 29 21 1 0 29 21 1 0 29 21 7,741 0,010 0,305 0,702 0,053 1 2,974 0,165 5,761 0,025 2,231 0,259 0,067 1 0,714 1 0,714 1 0,714 U nguyên bào thần kinh liên quan với lứa tuổi ≤ 5 có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Liên quan giữa giới tính và đặc điểm ác tính Bảng 6: Liên quan giữa giới tính và đặc điểm ác tính Ác tính Có Không 6 12 24 9 7,462 Có Không U tuyến ức Có Không U quái trưởng Có thành Không Có U tế bào mầm Không 10 16 8 18 5 21 2 0 25 0 25 3 22 0 24 25 Có U quái chưa trưởng thành Không 1 0 25 25 Lymphôm 0,001 0,004 0,703 0,49 Bảng 8: Liên quan giữa vị trí trung thất giữa và đặc điểm giải phẫu bệnh U quái trưởng Có thành Không U mỡ Có Không Nhận xét: nam có nguy cơ ác tính hơn nữ có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Có Không 2 1 1 2 6 42 0 48 P 0,061 0,059 Phép kiểm Fisher’s Exact test Nhận xét: không có sự liên quan giữa u quái trưởng thành, u mỡ với vùng trung thất giữa (p < 0,05). Bảng 9: Liên quan giữa vị trí trung thất sau và đặc điểm giải phẫu bệnh P 0,006 1 Nhận xét: có sự liên quan giữa lymphôm, u tuyến ức và vùng trung thất trước trên có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). U nguyên bào thần kinh Sarcôm cơ vân Phép kiểm 2 104 P Phép kiểm Fisher’s Exact test 1 Lymphôm liên quan với lứa tuổi > 5 có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Nữ Nam Không Trung thất giữa Nhận xét: 2 Có 1,457 0.412 Phép kiểm Fisher’s Exact test Giới tính Trung thất trước trên P 2 U hạch thần kinh U lành sợi thần kinh Có Không Có Không Có Không Có Không Trung thất sau Có Không 14 0 8 29 3 0 19 29 2 0 20 29 1 0 21 29 P 0 0,074 0,181 0,431 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản Và Bà Mẹ - Trẻ Em Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 U quái trưởng thành U nguyên bào mỡ Có Không Có Không Trung thất sau Có Không 1 7 21 22 1 0 21 29 Freud José Carlos Fraga P 5 tuổi 6 tháng 6 tuổi 8 tháng Giới Trong nghiên cứu của chúng tôi, nam chiếm tỉ lệ cao hơn nữ (64,7% so với 33,3%). Tỉ lệ này cũng tương tự như ghi nhận của các tác giả khác(3,4,2,13,14). 0,117 0,431 Phép kiểm Fisher’s Exact test Nhận xét: có sự liên quan giữa u nguyên bào thần kinh và vùng trung thất sau có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). BÀN LUẬN Đặc điểm nhóm nghiên cứu Tuổi Tuổi trung bình trong nghiên cứu của chúng tôi là 5 tuổi 5 tháng. So với một số tác giả khác bệnh nhi của chúng tôi được phát hiện sớm hơn(3,2,13,14). Bảng 10: So sánh độ tuổi phát hiện bệnh với các tác giả khác Tác giả Hồ Trần Bản Tansel Temes Nghiên cứu Y học Tuổi 5 tuổi 5 tháng 7 tuổi 11 tuổi Bảng 11: So sánh tỉ lệ phân bố giới tính với các tác giả khác Tác giả Hồ Trần Bản Tansel Temes José Carlos Fraga Freud Grosfeld Tần số 33/51 24/37 13/22 12/20 27/45 105/196 Tỉ lệ nam (%) 64,7 64,1 59 60 60 53,6 Đặc điểm giải phẫu bệnh Trong đó, tỉ lệ cao nhất là u có nguồn gốc thần kinh chiếm 33,3% (u nguyên bào thần kinh: 27,4%, u hạch thần kinh 3,9%, u lành sợi thần kinh 2%), kế đến là lymphôm 29,6% (không Hodgkin 11,8%, Hodgkin 7,8%), sau đó là u quái trưởng thành, u tuyến ức 15,7%, còn lại là các u khác. Bảng 12: So sánh đặc điểm giải phẫu bệnh với các tác giả khác(4,8,11,12) Kết quả U nguyên bào thần kinh U quái U tuyến ức Lymphôm không Hodgkin Lymphôm Hodgkin Sarcôm cơ vân U tế bào mầm U hạch thần kinh U nguyên bào mỡ U lành sợi thần kinh U mỡ Hồ Trần Bản 27,4 15,7 15,7 11,8 7,8 5,8 3,9 3,9 2 2 2 Sairanen 15,7 5,7 7,6 16,4 8,2 (-) 0,6 9,4 (-) 3,1 0,6 (-): không có dữ liệu Nhìn chung, kết quả của chúng tôi không khác biệt nhiều với các tác giả trên thế giới. Đặc điểm ác tính Trong các kết quả giải phẫu bệnh, có 58,8% u ác tính và 41,2% u lành tính. Ngoài ra, chúng tôi ghi nhận nam có nguy cơ ác tính cao hơn nữ có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Nguy cơ ác tính Ngọai Nhi Grosfeld 19,4 8,1 1 11,7 21,4 0,5 1 7,1 (-) (-) (-) King 6,9 (-) 1,1 28,7 17,6 2,7 (-) 9 (-) 2,1 (-) Takeda 13,8 16,2 7,7 7,7 3,3 (-) 2,3 26,2 (-) 1,6 (-) cao của u trung thất ở trẻ em được ghi nhận hầu hết các báo cáo(4,8,11,12) (Bảng 13). Ngoài ra, theo Kaiser khoảng 50% u trung thất ở trẻ em không có triệu chứng lâm sàng, chỉ phát hiện tình cờ qua X – quang ngực. Tỉ lệ bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng bằng với tỉ lệ ác tính. Chính vì lẽ đó, có ý kiến cho rằng nếu không có triệu chứng thì gợi ý lành tính, còn có triệu chứng lâm sàng thì gợi ý ác tính(5). 105 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16* Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Bảng 13: So sánh tỉ lệ ác tính với các tác giả khác (nghiên cứu về u trung thất trẻ em) Tác giả Hồ Trần Bản Grosfeld King Sairanen Takeda Tần số 30/51 141/196 136/188 77/159 48/130 Tỉ lệ nam (%) 58,8 72 72 48,4 36,9 Trước đây, nhiều người nghĩ u trung thất ở trẻ em thường lành tính hơn người lớn(6). Tuy nhiên, những nghiên cứu hiện nay ngược lại với quan điểm. Bảng 14: So sánh tỉ lệ ác tính với các tác giả khác (nghiên cứu về u trung thất người lớn)(1,7,10) Tác giả Hồ Trần Bản Phạm Văn Hùng Kim Kyu-Rae Davis Tỉ lệ ác tính (%) 58,8 32,4 20 25 – 42 Liên quan giữa vị trí u và đặc điểm giải phẫu bệnh Dựa trên những biến đổi trong quá trình phát triển phôi thai của trung thất, chúng tôi thấy nguồn gốc u trung thất cũng có liên quan đến vị trí mà chúng xuất hiện. Chúng tôi thấy có mối liên quan giữa vị trí u và đặc điểm giải phẫu bệnh của u. Liên quan giữa tuổi và đặc điểm giải phẫu bệnh Chúng tôi ghi nhận có mối liên quan giữa tuổi đối với lymphôm và u nguyên bào thần kinh. Trẻ ≤ 5 tuổi có nguy cơ cao mắc u nguyên bào thần kinh và trẻ > 5 tuổi có nguy cơ bị lymphôm hơn một số loại u khác ở vùng trung thất. Điều này cũng phù hợp với báo cáo của một số tác giả(4). KẾT LUẬN Chúng tôi ghi nhận có 4 loại u trung thất thường gặp ở trẻ em: u nguồn gốc thần kinh, lymphôm, u quái trưởng thành, u tuyến ức. Mỗi loại có một số đặc điểm riêng biệt có thể giúp ích trong điều trị và tiên lượng cho bệnh nhi. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. 2. 3. 4. 5. 6. Vùng trung thất trước trên, chiếm phần lớn là lymphôm (38,5%), u tuyến ức (30,8%). 7. Vùng trung thất sau, phần lớn là u có nguồn gốc thần kinh chiếm ưu thế (77,3%) – trong đó u nguyên bào thần kinh chiếm 66,7%, u hạch thần kinh 9,1%, u lành sợi thần kinh 4,5%; không có lymphôm ở vùng này. 8. Như vậy, mối liên quan có ý nghĩa giữa vị trí u và đặc điểm giải phẫu bệnh của u đã chứng minh cho chúng ta thấy do có sự biến đổi vị trí các tạng của lồng ngực trong quá trình phát triển phôi thai ở vùng trung thất mà từ đó đã tạo nên những nguồn gốc bệnh lý tuỳ thuộc vào những vị trí đã định hình ở trung thất trong giai đoạn phôi thai. 106 9. 10. 11. 12. 13. 14. Davis RD (1996), “The mediastinum”, Surgery of the chest, pp. 576 – 610. Fraga JC, et al (2003), “Mediastinal tumors in children”, J Pneumol, 29 (5), pp. 253 – 257. Freud E, et al (2002), “Mediastinal tumors in children: a single institution experience”, Clin Pediatr, 41, pp. 219 – 223. Grosfeld JL, Skinner MA (1994), “Mediastinal tumors in children: experience with 196 cases”, Ann Surg Oncol, 1, pp. 121 – 127. Kaiser LR, Singhal S (2004), “Mediastinum”, Essentials of Thoracic Surgery, Elsevier Mosby, Philadelphia, pp. 321 – 353. Kennebeck SS (2005), “Tumors of the mediastinum”, Clin Pediatr Emerg Med, 6, pp. 156 – 164. Kim KR (1985), “Histopathologic study of the mediastinal tumors and tumor – like condition”, Korean J Pathol, 19 (4), pp. 412 – 419. King RM, et al (1982), “Primary mediastinal tumors in children”, J Pediatr Surg, 17, pp. 512 – 520. Lau LCh, Davis RD (2004), “The mediastinum”, Sabiston textbook of surgery, 1, 17th Ed, W.B. Sauder Co., Philadelphia, pp. 1738 – 1759. Phạm Văn Hùng (1998), “So sánh u trung thất trẻ em với u trung thất người lớn về đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học”, Ngoại khoa, 3, tr. 9 – 11. Sairanen H, Leijala M, Louhimo I (1987), “Primary mediastinal tumors in children”, Eur J Cardiothorac Surg, 1, pp. 148 – 151. Takeda S, et al (2003), “Clinical spectrum of primary mediastinal tumors: a comparision of adult and pediatric populations at a single Japanese institution”, J Surg Oncol, 83, pp. 24 – 30. Tansel T, et al (2006), “Childhood mediastinal masses in infants and children”, Turk J Pediatr, 48, pp. 8 – 12. Temes R, et al (2000), “Primary mediastinal malignancies in children: report of 22 patients and comparison to 197 adults”, Oncologist, pp. 179 – 184. Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản Và Bà Mẹ - Trẻ Em