ÑOÁI CHIEÁU ÑAËC ÑIEÅM GIAÛI PHAÃU BEÄNH VÔÙI ÑAËC ÑIEÅM NOÄI SOI<br />
CUÛA CAÙC TOÅN THÖÔNG ÑAÏI – TRÖÏC TRAØNG<br />
Nguyeãn Saøo Trung*<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Khaûo saùt 480 maãu noäi soi sinh thieát ñaïi-tröïc traøng, taùc giaû ñaõ ñoái chieáu caùc ñaëc ñieåm laâm saøng vôùi<br />
caùc ñaëc ñieåm vaø chaån ñoaùn vi theå, töø ñoù thu ñöôïc caùc keát quaû: Tuoåi beänh nhaân: Löùa tuoåi töø 51-70 tuoåi<br />
chieám tyû leä cao nhaát (44,3%). Rieâng caùc nhoùm coù ung thö ñaïi-tröïc traøng, tyõ leä trong nhoùm tuoåi naøy laø<br />
55,4%. Khoâng coù söï khaùc bieät veà taàn suaát ung thö giöõa hai giôùi nam vaø nöõ. Tyû leä phaàn traêm theo thöù töï 4<br />
nhoùm beänh: Ung thö, vieâm, polyp vaø u laønh laàn löôït laø: 48%, 30%, 13,75% vaø 6,87%. Vò trí ung thö: Tröïc<br />
traøng: 65,36%. Ñaïi traøng sigma: 9,95%. Loaïi Carcinoâm tuyeán chieám 96%. Tyû leä töông hôïp giöõa chaån ñoaùn<br />
laâm saøng vaø chaån ñoaùn giaûi phaãu beänh (trong nhoùm ung thö) laø 70,56%.<br />
<br />
SUMMARY<br />
PATHOLOGIC AND ENDOSCOPIC FEARTURES OF RECTOCOLIC LESIONS<br />
Nguyen Sao Trung * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 147 – 150<br />
<br />
We have studied 480 cases of rectocolon endoscopic biopsies. Results: Most of patients (44,3%) are<br />
between 51 and 70 years old, 55,4% of them have rectocolic carcinoma. There was no difference in the<br />
cancer ratio between male and female. The percentages of malignant tumors, benign tumors,<br />
inflammatory lesions and polyps were about 48 %, 7% , 30% and 14%. Malignant tumors occure 65,36 %<br />
in the rectum and 9,95% in the sigmoid colon. Most of malignant tumors, 96%, were adenocarcinoma. Thr<br />
true-positive percentage of endoscopic diagnosis (confronted with microscopic finding) in the cancer<br />
group was 70,56%..<br />
<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Ñaïi-tröïc traøng laø nôi coù xuaát ñoä u cao nhaát cuûa<br />
ñöôøng tieâu hoaù. Ung thö ñaïi traøng laø moät trong<br />
nhöõng loaïi ung thö thöôøng gaëp. Trong caùc loaïi u laønh<br />
cuûa ñaïi-tröïc traøng, polyp xuaát nguoàn töø thöôïng moâ laø<br />
loaïi ñöôïc löu yù nhieàu nhaát bôûi vì ñaây laø loaïiu thöôøng<br />
gaëp nhaát vaø coù theå trôû thaønh ung thö.<br />
Phöông phaùp noäi soi ñaïi-tröïc traøng giuùp ích raát<br />
nhieàu cho vieäc chaån ñoaùn caùc beänh lyù oáng tieâu hoaù<br />
ñaëc bieät laø beänh lyù polyp vaø ung thö ñaïi-tröïc traøng.<br />
Noäi soi khoâng nhöõng cho pheùp quan saùt caùc ñaëc ñieåm<br />
ñaïi theå cuûa toån thöông ñeå höôùng ñeán chaån ñoaùn laønh<br />
hay aùc maø coøn cho pheùp thöïc hieän sinh thieát chaån<br />
ñoaùn giaûi phaãu beänh. Ñaëc bieät, vôùi caùc toån thöông laø<br />
polyp, noäi soi giuùp phaùt hieän sôùm, xaùc ñònh roõ loaïi<br />
polyp ñeå coù caùch ñieàu trò thích hôïp ñeà phoøng ngöøa caùc<br />
<br />
polyp thoaùi hoaù thaønh ung thö.<br />
Hieän nay, treân theá giôùi ñaõ coù nhieàu coâng trình<br />
nghieân cöùu veà ñaëc ñieåm ñaïi theå qua noäi soi cuûa caùc u<br />
ñaïi tröïc traøng, veà moái lieân heä giöõa caùc ñaëc ñieåm naøy<br />
vôùi ñaëc ñieåm vi theå. Taïi Vieät Nam, ñaõ coù moät soá coâng<br />
trình nghieân cöùu veà laâm saøng vaø noäi soi u ñaïi tröïc<br />
traøng, nhöng chöa coù coâng trình nghieân cöùu naøo<br />
khaûo saùt ñoái chieáu giaûi phaãu beänh – laâm saøng caùc toån<br />
thöông ñaïi-tröïc traøng.<br />
Thöïc hieän coâng trình naøy, chuùng toâi nhaèm 2<br />
muïc tieâu sau:<br />
1. Khaûo saùt tyû leä giöõa soá ca ung thö ñaïi-tröïc<br />
traøng trong toång soá ca beänh lyù ñaïi-tröïc traøng.<br />
2. Ñoái chieáu caùc ñaëc ñieåm laâm saøng, noäi soi vôùi<br />
ñaëc ñieåm giaûi phaãu beänh,<br />
3. Khaûo saùt töông hôïp vaø moái töông quan giöõa<br />
<br />
* Boä moân Giaûi phaãu beänh - Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM<br />
<br />
147<br />
<br />
nhaän ñònh laâm saøng, noäi soi vôùi chaån ñoaùn vi<br />
theå.<br />
<br />
VAÄT LIEÄU – PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU<br />
Vaät lieäu nghieân cöùu goàm 480 maãu noäi soi sinh<br />
thieát ñaïi-tröïc traøng, thöïc hieän taïi Trung Taâm Y khoa<br />
Medic trong naêm 2004, coù caùc döõ kieän laâm saøng cô<br />
baûn laø tuoåi, giôùi, vò trí toån thöông, chaån ñoaùn noäi soi.<br />
Moãi maãu sinh thieát ñeàu ñöôïc caét moûng thaønh<br />
nhieàu maët caét, traûi treân 2 tieâu baûn nhuoäm HE, quan<br />
saùt döôùi kính hieån vi moâ taû vaø chaån ñoaùn vi theå.<br />
Chuùng toâi xeáp loaïi 4 nhoùm beänh lyù chính laø:<br />
1. Caùc toån thöông vieâm (vaø vieâm ñaëc hieäu).<br />
2. Caùc polyp: giaû u, hoaøn toaøn laønh tính, khoâng<br />
hoùa aùc.<br />
3. Caùc u laønh xuaát nguoàn töø trung moâ: Goàm u<br />
môõ, u cô trôn, u maïch maùu.<br />
4. Caùc u tuyeán oáng vaø u tuyeán nhaùnh ñaïi traøng,<br />
coù khaû naêng hoùa aùc<br />
5. Caùc u aùc tính.<br />
<br />
KEÁT QUAÛ<br />
Soá ca ung thö treân toång soá ca noäi soi laø<br />
231/480=48%.<br />
Ñoái chieáu theo tuoåi beänh nhaân vaø<br />
chaån ñoaùn vi theå (xem baûng 1)<br />
Baûng 1: Ñoái chieáu theo tuoåi beänh nhaân vaø chaån ñoaùn<br />
vi theå<br />
Tuoåi<br />
<br />
80 Toång<br />
Chaån ñoaùn vi theå<br />
Vieâm<br />
17<br />
29<br />
17<br />
24<br />
31<br />
20<br />
138<br />
Vieâm lao<br />
1<br />
2<br />
3<br />
6<br />
Polyp vaø ña 28<br />
10<br />
8<br />
6<br />
7<br />
7<br />
66<br />
polyp<br />
Ulaønh<br />
9<br />
6<br />
5<br />
4<br />
5<br />
5<br />
33<br />
Ung thö<br />
10<br />
15<br />
30<br />
55<br />
73<br />
48<br />
231<br />
55,4%<br />
76%<br />
Bình thöôøng<br />
1<br />
2<br />
0<br />
2<br />
1<br />
0<br />
6<br />
Toång<br />
65<br />
62<br />
61<br />
93<br />
120<br />
79<br />
480<br />
44,3%<br />
61%<br />
<br />
Phaân boá theo giôùi: (xem baûng 2).<br />
Baûng 2: Ñoái chieáu theo giôùi vaø chaån ñoaùn vi theå<br />
Giôùi<br />
Chaån ñoaùn<br />
Bình thöôøng<br />
Vieâm<br />
Polyp<br />
U laønh<br />
Ung thö<br />
Toång<br />
<br />
Nöõ<br />
<br />
Nam<br />
<br />
1<br />
75<br />
34<br />
24<br />
123<br />
257<br />
<br />
5<br />
69<br />
32<br />
9<br />
108<br />
223<br />
<br />
Phaân boá theo chaån ñoaùn vi theå: (xem<br />
baûng 3)<br />
Baûng 3: Phaân boá theo chaån ñoaùn vi theå vaø vò trí khoái u<br />
Ñoä bieät hoùa<br />
Vò trí Tröïc traøng<br />
<br />
Roõ<br />
<br />
Vöøa<br />
<br />
Keùm<br />
<br />
Carcinoâm teá baøo gai<br />
Carcinoâm tuyeán<br />
Carcinoâm teá baøo nhaãn<br />
Ñaïi traøng sigma<br />
Carcinoâm tuyeán<br />
Ñaïi traøng P<br />
Carcinoâm tuyeán<br />
Carcinoâm teá baøo nhaãn<br />
Ñaïi traøng T<br />
Carcinoâm tuyeán<br />
Ñaïi traøng<br />
Carcinoâm tuyeán<br />
Carcinoâm teá baøo nhaãn<br />
Oáng haäu moân<br />
Carcinoâm tuyeán<br />
<br />
1<br />
91<br />
<br />
2<br />
25<br />
<br />
24<br />
<br />
16<br />
<br />
3<br />
<br />
4<br />
<br />
136<br />
<br />
3<br />
<br />
22<br />
<br />
Toång<br />
154<br />
(65,36%)<br />
3<br />
140<br />
11<br />
23<br />
<br />
1<br />
3<br />
<br />
3<br />
<br />
1<br />
<br />
7<br />
<br />
13<br />
<br />
2<br />
<br />
2<br />
<br />
17<br />
1<br />
<br />
2<br />
<br />
1<br />
<br />
3<br />
228<br />
<br />
Caùc loaïi khaùc:<br />
Hodgkin:<br />
U Carcinoid:<br />
Sarcoâm nhaøy:<br />
<br />
1<br />
1<br />
1<br />
231<br />
<br />
Ñoái chieáu chaån ñoaùn noäi soi – chaån<br />
ñoaùn giaûi phaãu beänh: (xem baûng 4)<br />
Tyû leä töông hôïp giöõa noäi soi vaø giaûi phaãu beänh:<br />
Nhoùm vieâm: 31/44 tröôøng hôïp # 21,5%.<br />
Nhoùm polyp: 66/63 tröôøng hôïp # 36,45%.<br />
Nhoùm u, u laønh: 12/33 tröôøng hôïp # 36,36%.<br />
Nhoùm ung thö: 163/231 tröôøng hôïp # 70,56%.<br />
Caû 4 nhoùm: 269/231 tröôøng hôïp # 56%.<br />
<br />
148<br />
<br />
Chuyeân ñeà Y Học Cơ Sở<br />
<br />
Vaäy: Carcinoâm bieät hoùa roõ (gai + tuyeán) =<br />
136/231# 59%; Carcinoâm bieät hoùa vöøa = 41/231#<br />
18%; Carcinoâm bieät hoùa keùm = 34/231 # 15%;<br />
Carcinoâm teá baøo nhaãn = 14/231# 6%; Carcinoâm<br />
tuyeán = 96%<br />
Veà vò trí<br />
Tröïc traøng: 154/231=65,36%<br />
Tröïc traøng vaø ñaïi traøng sigma: 174/231- 75%<br />
Caû ñaïi traøng traùi: 181/231-86%<br />
Ñaïi traøng phaûi: 11%<br />
Khoâng ghi vò trí u: 3%<br />
Baûng 4: Töông hôïp giöõa chaån ñoaùn noäi soi (NS) vaø<br />
chaån ñoaùn giaûi phaãu beänh (GPB):<br />
GPB<br />
NS<br />
Vieâm<br />
<br />
VIEÂM<br />
<br />
POLYP<br />
<br />
U<br />
<br />
K<br />
<br />
0<br />
<br />
2<br />
<br />
3<br />
<br />
Polyp<br />
<br />
31<br />
21,5%<br />
5<br />
<br />
10<br />
<br />
0<br />
<br />
U<br />
<br />
42<br />
<br />
63<br />
95,5%<br />
3<br />
<br />
65<br />
<br />
K<br />
<br />
66<br />
<br />
0<br />
<br />
12<br />
36%<br />
9<br />
<br />
Toång<br />
<br />
144<br />
<br />
66<br />
<br />
33<br />
<br />
163<br />
70,5%<br />
231<br />
<br />
BÌNH TOÅNG<br />
THÖÔØNG<br />
2<br />
38<br />
78<br />
4<br />
<br />
126<br />
238<br />
<br />
6<br />
<br />
480<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
1. Trong toång soá ca noäi soi, soá ca ung thö chieám 48%<br />
laø tyû leä khaù cao. Ñoù laø do coù söï choïn loïc cuûa caùc<br />
baùc só noäi soi, chæ sinh thieát caùc tröôøng hôïp coù<br />
höôùng chaån ñoaùn ung thö hoaëc nghingôø ung thö.<br />
Soá lieäu naøy seõ coù yù nghóa hôn neáu bieát ñöôïc soá ca<br />
noäi coù sinh thieát laãn soá ca noäi soi khoâng sinh thieát,<br />
nhaèm coù nhöõng nhaän ñònh lieân quan ñeán chæ ñònh<br />
sinh thieát. Nhaèm phaùt hieän sôùm vaø khoâng boû soùt<br />
coù neân sinh thieát trong taát caû caùc ca soi ñaïi-tröïc<br />
traøng coù phaùt hieän ñöôïc baát kyø toån thöông naøo<br />
qua noäi soi?<br />
2. Trong 480 ca noäi soi, löùa tuoåi treân 30 chieám 61%.<br />
Trong 231 ca ung thö, löùa tuoåi treân 50 chieám 76%.<br />
Xuaát ñoä theo tuoåi cuûa toång keát naøy tuy khoâng phaûi<br />
laø xuaát ñoä cuûa coäng ñoàng nhöng cuõng phuø hôïp vôùi<br />
caùc soá lieäu veà xuaát ñoä maéc beänh ung thö theo löùa<br />
tuoåi cuûa caùc taùc giaû nöôùc ngoaøi(1,2,3,4).<br />
<br />
Trong caùc nhoùm beänh lyù khaùc (vieâm, u laønh,<br />
polyp), khoâng coù söï khaùc bieät veà xuaát ñoä theo löùa tuoåi.<br />
3. Khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ giöõa<br />
toång soá beänh nhaân nam vaø nöõ (223 nam/257nöõ).<br />
Taùc giaû Chandrasoma P. (3) ghi nhaän ôû Baéc Myõ, tyû<br />
leä ung thö tröïc traøng ôû giôùi nam/nöõ laø 2/1.<br />
Damjanov I. vaø Linder J. (2) nhaán maïnh ôû caùc<br />
ñoaïn khaùc ngoaøi tröïc traøng, ít coù söï khaùc bieät veà<br />
xuaát ñoä maéc beänh cuûa hai giôùi.<br />
Tuy nhieân, löu yù raèng soá lieäu ôû toång keát naøy chöa<br />
phaûi laø soá lieäu thoáng leâ trong coäng ñoàng, caàn coù caùc<br />
thoáng keâ ñaày ñuû hôn ñeå khaúng ñònh coù hay khoâng söï<br />
khaùc bieät veà xuaát ñoä ung thö ñaïi-tröïc traøng ôû hai giôùi,<br />
treân ngöôøi Vieät Nam.<br />
4. Haàu heát caùc taùc giaû ñeàu nhaát trí raèng vò trí “öu<br />
tieân” cuûa ung thö ñaïi-tröïc traøng laø tröïc traøng vaø<br />
ñaïi traøng sigma.<br />
Trong ñoù, tröïc traøng laø ñoaïn chieám ña soá. Ñieàu<br />
naøy raát coù lôïi cho chaån ñoaùn vì coù theå phaùt hieän toån<br />
thöông qua thaêm khaùm tröïc traøng.<br />
Taùc giaû<br />
Vò trí xuaát phaùt<br />
Tröïc traøng<br />
Ñaïi traøng sigma<br />
Ñaïi traøng T<br />
<br />
Chandrasom Cabanne Potet F.<br />
a P. (3)<br />
P. (1)<br />
(4)<br />
<br />
50%<br />
70%<br />
<br />
48%<br />
75%<br />
84%<br />
<br />
66%<br />
80%<br />
<br />
BC naøy<br />
<br />
65%<br />
75%<br />
86%<br />
<br />
Veà kích thöôùc vaø hình daïng toån thöông<br />
Ít ñöôïc ghi nhaän hay moâtaû chi tieát qua noäi soi<br />
neân chuùng toâi khoâng theå toång keát. Ñaây laø thieáu soùt raát<br />
ñaùng tieác vì cuøng vôùi kích thöôùc vaø hình daïng, söï lieân<br />
quan cuûa toån thöông vôùi caùc toån thöông ñöôïc xem laø<br />
polyp (qua chaån ñoaùn noäi soi) raát coù yù nghóa trong<br />
beänh lyù ñaïi-tröïc traøng(1,2,5).<br />
Trong ung thö ñaïi-tröïc traøng, loaïi chieám ña soá laø<br />
carcinoâm tuyeán, trong ñoù loaïi bieät hoùa roõ, tuyeán ung<br />
thö daïng tuyeán Lieberkuhn hoaëc tuyeán nhuù chieám<br />
hôn 50%. Trong baùo caùo naøy loaïi Carcinoâm tuyeán<br />
chieám 96%, trong ñoù 60% laø bieät hoùa roõ. Coù 3 tröôøng<br />
hôïp Carcinoâm teá baøo gai, nhöng chæ xuaát phaùt töø tröïc<br />
traøng. Chandrasoma P. (3) ghi nhaän loaïi Carcinoâm<br />
tuyeán-gai chieám chöa tôùi 0,5% Carcinoâm ñaïi traøng vaø<br />
thöôøng xuaát phaùt töø ñaïi traøng phaûi, ñaëc bieät laø manh<br />
<br />
149<br />
<br />
traøng loaïi Carcinoâm teá baøo gai cuõng raát hieám ôû caùc<br />
ñoaïn khaùc ngoaøi tröïc traøng (khoaûng 0,4% theo<br />
Williams vaø cs, 1979) vaø thöôøng theo sau moät chuyeån<br />
saûn gai cuûa caùc polyp. Damjanov I. (2) löu yù caùc yeáu toá<br />
nguy cô daãn ñeán Carcinoâm teá baøo gai laø tình traïng coù<br />
loã doø hoaëc bò tia xaï tröôùc ñoù.<br />
Caùc loaïi ung thö khaùc hieám gaëp hôn, chuùng toâi<br />
coù 1 ca Hodgkin, 1 ca Carcinoid vaø 1 ca Sarcoâm nhaày.<br />
Khi ñoái chieáu giöõa chaån ñoaùn noäi soi vaø chaån<br />
ñoaùn giaûi phaãu beänh, tyû leä töông hôïp cao nhaát thuoäc<br />
veà nhoùm polyp (95,5%); keá ñeán laø nhoùm ung thö<br />
(70,5%). Raát tieác laø kích thöôùc vaø hình daïng toån<br />
thöông ñaõ khoâng ñöôïc ghi nhaän qua noäi soi (theo caùc<br />
phieáu xeùt nghieäm giaûi phaãu beänh), neân khoâng nhaän<br />
ñònh ñöôïc vì sao coù söï töông hôïp cao trong nhoùm<br />
polyp, vaø caùc moái lieân quan ñeán nhoùm ung thö.<br />
Nhoùm vieâm coù tyû leä töông hôïp thaáp nhaát<br />
(21,5%) vì caùc baùc só noäi soi nhaän ñònh laø ung thö<br />
hoaëc u laønh nhöng vi theå chæ thaáy toån thöông.<br />
Nguyeân nhaân coù theå do maãu sinh thieát quaù nhoû,<br />
khoâng coù teá baøo u hoaëc do soá maãu sinh thieát ít<br />
(döôùi 2 maãu/1 laàn sinh thieát).<br />
<br />
KEÁT LUAÄN<br />
Duø chöa phaûi laø thoáng keâ coäng ñoàng roäng lôùn<br />
nhöng qua phaân tích 480 tröôøng hôïp noäi soi sinh<br />
thieát ñaï-tröïc traøng coù theå nhaän ñònh:<br />
- Tuoåi maéc beänh cao nhaát trong khoaûng 50-70 vaø<br />
<br />
150<br />
<br />
toån thöông aùc tính cuõng cao nhaát trong ñoä tuoåi naøy.<br />
- Vò trí toån thöông chuû yeáu laø ôû tröïc traøng vaø ñaïi<br />
traøng sigma.<br />
- Loaïi Carcinoâm tuyeán chieám ña soá trong ung thö<br />
ñaïi-tröïc traøng.<br />
- Tyû leä töông hôïp giöõa chaån ñoaùn ñaïi theå (qua noäi<br />
soi) vaø chaån ñoaùn giaûi phaãu beänh chöa cao (56%), coù<br />
khaû naêng caùc toån thöông u hoaëc ung thö nhöng sinh<br />
thieát chæ thaáy vieâm.<br />
- Ñoäng taùc laáy nhieàu maãu (3-5 maãu/1 beänh nhaân)<br />
seõ giuùp tyû leä töông hôïp vôùi giaûi phaãu beänh cao hôn.<br />
- Vieäc moâ taû kích thöôùc vaø hình daïng toån thöông<br />
tuû mæ seõ giuùp xaùc ñònh caùc lieân heä giöõa toån thöông tæ<br />
mæ seõ giuùp xaùc ñònh caùc lieân heä giöõa polyp vaø ung thö.<br />
<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br />
1.<br />
<br />
2.<br />
<br />
3.<br />
<br />
4.<br />
<br />
5.<br />
<br />
Cabanne P., Bonenfant J.T. (2001): Tumeurs malignes<br />
primitives du colon. In: (Ed: Cabanne P.) Anatomie<br />
pathologique, p824-828. Les Presses de L'universiteù<br />
Laval, Quebec.<br />
Damjanov I., James L. (2001): Tumors of large<br />
intestine and anus. In: Anderson' pathology. Vol 2,<br />
11th edition, p1767-1770. Mosby Comp.<br />
Chadrasoma P., Taylor C.R. (2000): Malignant<br />
neoplasm of colon and rectum. In Concise Pathology,<br />
2th edition p612-618. Appleton &Lange Comp.<br />
Potet<br />
F.<br />
(1997):<br />
Pathologie<br />
tumorale.<br />
In:<br />
Histopathologie du tube digestif 2e edition, p210-219,<br />
Masson, Paris<br />
Nguyeãn Saøo Trung, Traàn Maäu Kim (2004): Beänh cuûa<br />
ñaïi traøng. Trong: Beänh hoïc taïng vaø heä thoáng (Nguyeãn<br />
Saøo Trung chuû bieân), trang 177-194. NXB Y hoïc..<br />
<br />
Chuyeân ñeà Y Học Cơ Sở<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
