Đặc điểm ngôn từ trong bài dân ca Hmông

38<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> sè<br /> <br /> 8 (190)-2011<br /> <br /> Ng«n ng÷ víi v¨n ch−¬ng<br /> <br /> ®Æc ®iÓm ng«n tõ trong bµi d©n ca hm«ng<br /> <br /> c«n<br /> ″gµ c«ng gÆp nhau″<br /> NguyÔn thu quúnh<br /> (ThS, §¹i häc S− ph¹m Th¸i Nguyªn)<br /> <br /> 1. Dân ca là m t hình th c sinh ho t văn<br /> ngh r t ph bi n trong i s ng sinh ho t tinh<br /> th n c a ngư i Hmông. V i h , cu c s ng<br /> chính là m t bài dân ca trư ng thiên, b t t n.<br /> Bài Gà công g p nhau - rangx tsơư sil njiz<br /> (do Hùng ình Quý sưu t m và biên d ch in<br /> trong cu n Dân ca Hmông Hà Giang, S Văn<br /> hóa Thông tin t nh Hà Giang, năm 2003, t p 3,<br /> tr. 108 - 109) có th ư c xem là m t trong<br /> nh ng bài dân ca tiêu bi u vi t v ch<br /> tình<br /> yêu (gâux plênhx).<br /> Tìm hi u c i m ngôn t có th giúp phát<br /> hi n ư c nh ng c trưng v hình th c và<br /> cách th hi n ng nghĩa c a bài dân ca này,<br /> thông qua ó hi u v giá tr ích th c c a bài<br /> ca, ng th i bi t thêm v<br /> i s ng văn hóa<br /> Hmông, cũng như tâm tư tình c m c a t c<br /> ngư i quen s ng vùng cao núi á này.<br /> 2. Các c i m c a bài ca<br /> 2.1. c i m hình th c<br /> K t c u c a bài Gà công g p nhau g m có<br /> ba khúc, tương ng v i hai lư t l i trao áp và<br /> lư t cùng hát c a chàng trai và cô gái. Sau ây<br /> là nguyên văn bài dân ca và ph n d ch sang<br /> ti ng Vi t c a Hùng ình Quý:<br /> Khúc 1:<br /> Cêr tax jông xuôv hax<br /> Tax tus khâuz truôz qêz<br /> Cur ndâux rus caox hal jông luôx no<br /> Cangx ntus zuôv trux sơưr cêr tsênhl<br /> Caox trisl cangr tênhv cur luz cheix trâu<br /> <br /> Caox nav caox txir luz pangl êx nzuôx sêz.<br /> Tax tus khâuz truôz suô<br /> Cur ndâux rus caox hal jông luôx no<br /> Cangx ntus zuôv trux sơưr cêr tsênhl<br /> Caox trisl cangr tênhv cur luz nhôngs trâu<br /> Caox nav caox txir luz pangl êx nzuôx<br /> ntuôs.<br /> ( ư ng b ng t t i giày<br /> ư ng ph ng d quét ch i<br /> Mi ng anh cùng em nói hay ghê<br /> Ngày mai anh ng d y ra v<br /> S em không dám h n anh nơi<br /> Cái ao b m em chuyên gi t giày<br /> B ng ph ng d ch i quét<br /> Mi ng anh cùng em nói hay l m<br /> Ngày mai anh ng d y ra i<br /> S em không dám h n anh nơi<br /> Cái h b m em chuyên gi t lanh)<br /> Khúc 2 :<br /> Nxeik gâux tangz tal<br /> Cur chêr chax luôs gâux grêl luôs nhăngz<br /> Cur uô nteil chuôx lênhx trôngz ziv lênhx<br /> hang<br /> Caox seiz cur luz pangx flu nyei zuôr jông<br /> tangv<br /> Pangx tênhz pangx vuôv sangv siv rang.<br /> Cur uô nteil chuôx lênhx trôngz ziv lênhx<br /> ơưs<br /> Caox seiz cur luz pangx flu nyei zuôr jông<br /> tangv<br /> Pangx tênhz pangx vuôv sangv siv tươs.<br /> <br /> Sè 8<br /> <br /> (190)-2011<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> (G u Hmông nói r ng<br /> Em ã thành gái thành dâu h<br /> Em ã vư t chín dãy núi tám dãy thung<br /> Anh nhìn em s càng th y p t a<br /> Hoa èn hoa v ang mùa n r<br /> Em ã vư t chín dãy núi tám dãy èo<br /> Anh ng m em s càng th y xinh y<br /> Hoa èn hoa v ang mùa n reo)<br /> Khúc 3:<br /> Nax yuôz tơưs meerr yuôz<br /> Tơưs jox traor sil iz<br /> Ưz tul gâux râus rangx ênh tsil tâu zuôr<br /> Muôx hnôngz sil suô ưz tangv rangx zis<br /> lâur tsơưs<br /> Rênhz khux khuôr jôngr nux txênhs xaz<br /> traor sil njiz.<br /> Tơưs jox traor sil buôl<br /> Ưz tul gâux râus rangx ênh tsil tâu zuôr<br /> Muôx hnôngz sil suô ưz tangv rangx zis<br /> lâur tsơưs<br /> Rênhz khux khuôr jôngr nux txênhs xaz<br /> traor sil chuôs.<br /> (Xa to n xa bé<br /> N ngay bên y<br /> ôi ta yêu m n nhau không l y ư c<br /> Có ngày s làm gà lôi chim công<br /> B i s t so t núi th m r ng sâu g p nhau<br /> N ngay bên sát<br /> ôi mình yêu m n nhau không l y ư c<br /> Có ngày s làm gà lôi chim công<br /> B i s t so t r ng sâu núi d i g p l i).<br /> Bài Gà công g p nhau ã ph i h p c hai<br /> d ng k t c u i n hình thư ng g p c a dân ca:<br /> k t c u i áp và k t c u m t chi u. Hai khúc<br /> hát m<br /> u là hai lư t l i trao - áp c a hai ch<br /> th di n xư ng (chàng trai và cô gái). Khúc hát<br /> cu i có k t c u m t chi u do c chàng trai và cô<br /> gái cùng hòa ca.<br /> Khúc hát u là l i c a chàng trai g m 11<br /> câu, trong ó có hai o n. o n m t g m sáu<br /> câu, hai câu u năm âm ti t, b n câu sau an<br /> <br /> 39<br /> <br /> xen tám âm ti t / b y âm ti t/ tám âm ti t/ chín<br /> âm ti t. o n hai ch g m năm câu, câu u<br /> năm âm ti t, b n câu sau cũng an xen gi ng<br /> o n m t tám âm ti t/ b y âm ti t/ tám âm ti t/<br /> chín âm ti t. L i c a chàng trai trong khúc hát<br /> này k chuy n v con ư ng ph ng d i,<br /> chàng trai và cô gái t ng cùng nhau trò chuy n.<br /> Chàng trai s m t ngày kia khi mình v s<br /> không g p l i ư c cô gái.<br /> Khúc hát th hai là l i c a cô gái áp l i<br /> chàng trai. Khúc hát này g m tám câu và cũng<br /> chia làm hai o n. o n m t có b n câu, câu<br /> u b n âm ti t, các câu sau an xen tám âm<br /> ti t/ chín âm ti t/ mư i âm ti t. o n hai cũng<br /> g m b n câu, câu u và câu cu i b y âm ti t,<br /> hai câu sau an xen chín âm ti t/ mư i âm ti t.<br /> L i c a cô gái nói r ng nay mình ã thành dâu<br /> nhà khác. L n g p này cô gái ã ph i vư t qua<br /> r t nhi u khó khăn, tr ng i<br /> n v i chàng<br /> trai. Khi g p chàng trai, cô gái còn ví mình<br /> gi ng như bông hoa ang vào mùa n r , n<br /> reo.<br /> Khúc hát cu i là l i c a c chàng trai và cô<br /> gái. Khúc hát này g m hai o n, o n m t có<br /> năm câu, hai câu u năm âm ti t, câu ba chín<br /> âm ti t, hai câu sau mư i âm ti t. o n hai g m<br /> b n câu, câu u năm âm ti t, câu hai chín âm<br /> ti t, hai câu cu i mư i âm ti t. L i c a chàng<br /> trai và cô gái trong khúc hát này là m t l i ư c<br /> h n - vì yêu nhau không l y ư c nhau nên h<br /> nguy n ki p sau s hóa thành gà lôi và chim<br /> công<br /> ư c bên nhau mãi.<br /> Nhìn chung, k t c u c a bài ca khá linh<br /> ho t. Hai d ng k t c u i áp và m t chi u k t<br /> h p khi n cho bài ca thêm lôi cu n và h p d n.<br /> Các o n, các khúc u có s an xen c a các<br /> câu hát ng n dài khác nhau làm cho l i hát<br /> thêm uy n chuy n, nh p nhàng, giúp ngư i hát<br /> d b c l ư c nhi u cung b c c m xúc c a<br /> mình.<br /> <br /> 40<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> t ch c ư c k t c u c a bài dân ca này,<br /> tác gi dân gian Hmông ã s d ng ch y u<br /> bi n pháp trùng i p: i p t , i p câu th m chí<br /> i p c t ng o n trong m t khúc hát.<br /> i p t là th pháp l p l i m t t trong câu<br /> hay trong m t s câu ti p theo. Th pháp này<br /> góp ph n t o nên tính nh p i u cho câu hát<br /> ng th i còn có tác d ng liên k t gi a các câu,<br /> các o n trong bài. Trong Gà công g p nhau,<br /> có nh ng t ư c l p l i nh m m c ích nh n<br /> m nh, gây n tư ng, th hi n m t s c thái bi u<br /> c m nh t nh, làm n i b t ch ý và c m xúc<br /> c a ngư i hát. Trong lư t hát c a ngư i con gái<br /> áp l i l i c a chàng trai, nh ng t như luôs<br /> (h , ngư i ta), lênhx (ng n, dãy), pangx (hoa)<br /> ư c l p i l p l i r t nhi u l n trong m t câu<br /> hay trong nh ng câu liên ti p: Cur chêr chax<br /> luôs gâux grêl luôs nhăngz/ Cur uô nteil<br /> chuôx lênhx trôngz ziv lênhx hang/ Caox seiz<br /> cur luz pangx flu nyei zuôr jông tangv/ Pangx<br /> tênhz pangx vuôv sangv siv rang. (Em ã<br /> thành gái thành dâu h / Em ã vư t chín dãy<br /> núi tám dãy thung/ Anh nhìn em s càng th y<br /> p t a/ Hoa èn hoa v ang mùa n r ). Cô<br /> gái mu n nói v i chàng trai là nay mình ã tr<br /> thành con dâu nhà khác nên trong l i hát c a cô<br /> c nh n i nh n l i các t luôs (luôs gâux - con<br /> gái h , luôs nhăngz - con dâu h ).<br /> ng p<br /> chàng trai, cô gái ã ph i vư t qua m t quãng<br /> ư ng dài y khó khăn, v t v . S l p l i t<br /> lênhx (lênhx trôngv - dãy núi, lênhx hang - dãy<br /> thung) góp ph n di n t s khó khăn, v t v y.<br /> Trong l i hát, cô gái còn l p i l p l i t pangx<br /> (hoa) dư ng như mu n nói v mình.<br /> i p câu hát, i p c t ng o n trong m t<br /> khúc hát cũng ư c s d ng v i m t cao và<br /> khá linh ho t. Th pháp này ã t o ra nh ng<br /> c p sóng ôi c v ng nghĩa và c u trúc cú<br /> pháp. S l p l i<br /> ây không ph i y nguyên<br /> nh ng câu hát trư c mà thư ng có s thay i<br /> <br /> sè<br /> <br /> 8 (190)-2011<br /> <br /> trong âm ti t cu i cùng c a câu hát ho c o n<br /> trong khúc hát.<br /> Ví d : Cur ndâux rus caox hal jông luôx<br /> no/ Cangx ntus zuôv trux sơưr cêr tsênhl/ Caox<br /> trisl cangr tênhv cur luz cheix trâu/ Caox nav<br /> caox txir luz pangl êx nzuôx sêz. - Cur ndâux<br /> rus caox hal jông luôx no/ Cangx ntus zuôv<br /> trux sơưr cêr tsênhl/ Caox trisl cangr tênhv cur<br /> luz nhôngs trâu/ Caox nav caox txir luz pangl<br /> êx nzuôx ntuôs.<br /> Ho c: Tơưs jox traor sil iz/ Ưz tul gâux<br /> râus rangx ênh tsil tâu zuôr/ Muôx hnôngz<br /> sil suô ưz tangv rangx zis lâur tsơưs/ Rênhz<br /> khux khuôr jôngr nux txênhs xaz traor sil njiz. Tơưs jox traor sil buôl/ Ưz tul gâux râus<br /> rangx ênh tsil tâu zuôr/ Muôx hnôngz sil suô<br /> ưz tangv rangx zis lâur tsơưs/ Rênhz khux<br /> khuôr jôngr nux txênhs xaz traor sil chuôs.<br /> Có th th y, xét v phương di n hình th c,<br /> cách trùng i p câu hát theo ki u i p t , i p<br /> câu ho c i p t ng o n trong m t khúc hát ã<br /> làm cho bài dân ca d nh , d thu c, t ó d<br /> dàng lưu truy n trong dân gian. ng th i, nh<br /> có l i i p, bài dân ca này tr nên m m m i,<br /> uy n chuy n hơn, sinh ng hơn, có th truy n<br /> t i ư c nhi u thông tin ng nghĩa hơn. Cách<br /> trùng i p còn góp ph n t o nên nh p i u, ti t<br /> t u cho khúc hát, làm cho các câu, các o n<br /> trong bài ca liên k t, g n bó v i nhau thành m t<br /> m ch c m xúc nh t nh phù h p v i khung<br /> c nh di n xư ng c th c a dân ca.<br /> Ngoài k t c u i áp k t h p v i k t c u<br /> m t chi u và bi n pháp trùng i p, v hình<br /> th c, các tác gi dân gian Hmông còn hay s<br /> d ng cách gieo v n trong toàn bài ca. S hi p<br /> v n này tương i ch t ch . Hai d ng v n ch<br /> y u xu t hi n là v n lưng và v n chân.<br /> Kh o sát toàn bài, có th nh n th y v n chân<br /> t n t i c hai d ng: v n li n và v n cách. V n<br /> li n xu t hi n liên ti p trong ba câu ca: Cur uô<br /> nteil chuôx lênhx trôngz ziv lênhx hang/ Caox<br /> <br /> Sè 8<br /> <br /> (190)-2011<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> seiz cur luz pangx flu nyei zuôr jông tangv/<br /> Pangx tênhz pangx vuôv sangv siv rang. V n<br /> cách xu t hi n nhi u hơn v n li n. V n cách có<br /> th xu t hi n câu u và câu cu i c a o n<br /> hát như: Tax tus khâuz truôz suô/ Cur ndâux<br /> rus caox hal jông luôx no/ Cangx ntus zuôv<br /> trux sơưr cêr tsênhl/ Caox trisl cangr tênhv cur<br /> luz nhôngs trâu/ Caox nav caox txir luz pangl<br /> êx nzuôx ntuôs. Cũng có th xu t hi n c hai<br /> v n an xen cách câu hi p v n v i nhau như:<br /> Nax yuôz tơưs meerr yuôz/ Tơưs jox traor sil iz/<br /> Ưz tul gâux râus rangx ênh tsil tâu zuôr/<br /> Muôx hnôngz sil suô ưz tangv rangx zis lâur<br /> tsơưs/ Rênhz khux khuôr jôngr nux txênhs xaz<br /> traor sil njiz. V n lưng cũng ư c gieo khá<br /> phong phú các v trí t<br /> u n cu i câu thơ,<br /> trong ó c bi t có nh ng câu xu t hi n m t<br /> chu i âm ti t hi p v n lưng n i ti p nhau như:<br /> Pangx tênhz pangx vuôv sangv siv rang ho c<br /> trong m t câu t n t i t i hai n ba c p âm ti t<br /> hi p v n lưng an xen, n i ti p nhau như: Ưz<br /> tul gâux râus rangx ênh tsil tâu zuôr. Ho c:<br /> Muôx hnôngz sil suô ưz tangv rangx zis lâur<br /> tsơưs (muôx - suô, sil - zis, tangv - rangx).<br /> Hay: Rênhz khux khuôr jôngr nux txênhs xaz<br /> traor sil chuôs (rênhz - txênhs, khux - nux,<br /> khuôr - chuôs). Như v y, ch trong m t câu ca<br /> có chín ho c mư i âm ti t mà ã có t i ba n<br /> sáu âm ti t hi p v n lưng v i nhau. Nh ng hi n<br /> tư ng hi p v n trên ã liên k t, móc xích các<br /> âm ti t trong các câu hát, o n hát, khúc hát l i<br /> v i nhau thành m t ch nh th hoàn ch nh. Các<br /> âm ti t hi p v n làm cho l i dân ca tr nên cân<br /> i, hài hòa, nh p nhàng và còn góp ph n t o<br /> nên nh p i u riêng cho c bài dân ca.<br /> Như v y, v hình th c, bài Gà công g p<br /> nhau có k t c u tương i linh ho t - k t h p c<br /> hai d ng k t c u c trưng c a dân ca là k t c u<br /> i áp và k t c u m t chi u. Bi n pháp k t c u<br /> thư ng ư c s d ng là bi n pháp trùng i p,<br /> trong ó c bi t là i p t , i p câu, th m chí<br /> <br /> 41<br /> <br /> i p t ng o n trong m t khúc ca. S hi p v n<br /> trong bài dân ca này cũng khá ch t ch . Hai<br /> d ng hi p v n ch y u là v n lưng và v n chân.<br /> V n chân g m v n li n và v n cách. V n lưng<br /> có cách gieo phong phú hơn: gieo liên ti p m t<br /> v n trong nhi u âm ti t ho c gieo nhi u c p v n<br /> lưng trong m t câu ca.<br /> 2.2. c i m ng nghĩa<br /> Trong Gà công g p nhau, các tác gi dân<br /> gian Hmông ã s d ng khá nhi u bi n pháp tu<br /> t , trong s ó tiêu bi u ph i k<br /> n là bi n<br /> pháp so sánh và bi n pháp n d .<br /> Bi n pháp so sánh ư c s d ng r ng rãi<br /> trong nhi u th lo i văn h c dân gian nói<br /> chung, trong dân ca Hmông nói riêng. bài<br /> dân ca này, hình nh so sánh mà chúng ta b t<br /> g p là hình nh xu t hi n trong nh ng câu dân<br /> ca sau: Caox seiz cur luz pangx flu nyei zuôr<br /> jông tangv - Pangx tênhz pangx vuôv sangv siv<br /> rang. (Anh nhìn em s càng th y p t a Hoa èn hoa v ang mùa n r ). Và: Caox seiz<br /> cur luz pangx flu nyei zuôr jông tangv - Pangx<br /> tênhz pangx vuôv sangv siv tươs. (Anh ng m<br /> em s càng th y xinh y - Hoa èn hoa v ang<br /> mùa n reo). C u trúc so sánh trong nh ng câu<br /> này là: cur (em) - pangx flu ( p) - tangv (t a,<br /> như là) - pangx tênhz, pangx vuôv (hoa èn, hoa<br /> v ). C u trúc này tương i y<br /> c v so<br /> sánh, thu c tính so sánh, t so sánh và v ư c<br /> so sánh.<br /> ây, tác gi dân gian ã so sánh hình<br /> nh ngư i con gái v i hình nh hoa èn. Hoa là<br /> s h i t , là s k t tinh nh ng gì p<br /> nh t,<br /> tinh túy nh t c a thiên nhiên, t tr i. Hình nh<br /> hoa èn xu t hi n khi n chúng ta liên tư ng<br /> n u b c èn d u ã cháy thành than nhưng<br /> l i ư c ng n l a nung<br /> lên trông như hoa.<br /> V<br /> p c a bông hoa èn y lúc b y gi càng<br /> thêm lung linh, r c r . Ngư i con gái trong bài<br /> dân ca t ví mình v i hoa èn ang mùa n r ,<br /> n reo ã cho th y cô gái r t có ý th c v v<br /> p c a mình. Hình nh so sánh này cũng<br /> <br /> 42<br /> <br /> ng«n ng÷ & ®êi sèng<br /> <br /> ch ng t s khéo léo trong cách s d ng ngôn<br /> ng ngh thu t c a các tác gi dân gian<br /> Hmông. H ã l a ch n ư c m t hình nh<br /> phù h p và khá sáng t o<br /> ví v i v<br /> pc a<br /> ngư i con gái ang vào<br /> tu i p nh t c a<br /> cu c i.<br /> Bên c nh bi n pháp tu t so sánh, bi n pháp<br /> tu t n d cũng ư c các tác gi dân gian khai<br /> thác nh m chuy n t i nh ng n i dung tinh t ,<br /> sâu s c c a bài dân ca. Hai hình nh n d tiêu<br /> bi u mang ý nghĩa bi u tư ng xu t hi n trong<br /> lư t cu i c a l i hát là hình nh gà lôi và chim<br /> công. Hình nh gà lôi ( angx) xu t hi n kh e<br /> kho n tư ng trưng cho v<br /> p c a chàng trai.<br /> Hình nh chim công (tsơư) m m m i tư ng<br /> trưng cho v<br /> p c a ngư i con gái. Gà lôi và<br /> chim công thư ng i ôi v i nhau theo c p như<br /> ôi uyên ương theo cách di n t truy n th ng<br /> c a ngư i Vi t. Tác gi dân gian Hmông ã<br /> mư n hai hình nh này nói lên ư c nguy n<br /> c a ôi trai gái. Ki p này h không n ư c<br /> v i nhau, h ã h n ki p sau bi n thành gà lôi,<br /> chim công<br /> ư c s ng cùng nhau,<br /> ư c<br /> bên nhau. Qua vi c s d ng bi n pháp tu t n<br /> d , ư c nguy n thi t tha c a chàng trai và cô<br /> gái ã ư c dân ca Hmông ch p cánh b ng<br /> nh ng hình nh h t s c g n gũi v i cu c s ng<br /> và thiên nhiên nên ã t o n tư ng m nh m<br /> cho ngư i nghe. Cách n d này cũng cho th y<br /> tư duy c a ngư i Hmông v a tr c quan, h n<br /> nhiên nhưng cũng h t s c tinh t , nh y c m.<br /> Thông qua hai bi n pháp tu t so sánh và n<br /> d , nh ng bi u tư ng như hoa, gà lôi, chim<br /> công ã góp ph n không nh làm nên s c h p<br /> d n c bi t c a bài dân ca Hmông này v m t<br /> ngôn t .<br /> Có th nói, hoa là m t bi u tư ng văn hóa<br /> c a nhân lo i có tính ph quát cao. Trong tôn<br /> giáo, iêu kh c, h i h a… ngư i ta thư ng coi<br /> hoa là s th hi n c a nh ng gì cao p nh t.<br /> Cô gái trong bài ca dân ca này t ví mình gi ng<br /> <br /> sè<br /> <br /> 8 (190)-2011<br /> <br /> như hoa èn, hoa v ang mùa n r / hoa èn,<br /> hoa v ang mùa n reo ch ng t cô r t có ý<br /> th c v mình. t trong ng c nh c th c a<br /> bài ca, t hoa (pangx) ã ư c chuy n nghĩa<br /> tr thành bi u tư ng cho cái p (cái p c a<br /> ngư i con gái - v<br /> p hình th c l n v<br /> p tâm<br /> h n). Ngư i con gái vùng sơn cư c i vào dân<br /> ca Hmông không ch p v ngo i hình mà còn<br /> p v tâm h n. Bông hoa èn lung linh trong<br /> ánh êm gi ng như tâm h n c a cô gái. Dù<br /> hi n th c trư c m t có phũ phàng, dù ngư i<br /> con trai mà cô yêu không l y ư c làm ch ng<br /> nhưng tình c m c a cô dành cho chàng trai v n<br /> không h thay i. Có th ng n èn ã t t<br /> nhưng b c èn v n lưu gi ư c nh ng m<br /> l a . Trong êm t i, m l a y gi ng m t<br /> bông hoa lung linh t a như tâm h n c a ngư i<br /> thi u n v n gi gìn tình c m c a chàng trai<br /> như bu i ban u. Bi u tư ng hoa không<br /> nh ng ch v<br /> p hình th c và tâm h n c a cô<br /> gái mà nó còn tr thành bi u tư ng c a tình<br /> yêu. Tình yêu dù không tr n v n nhưng tình<br /> yêu y s không bao gi t t. Nó s hóa á và tr<br /> thành vĩnh c u trong tâm h n c a cô gái. Bi u<br /> tư ng hoa chính là kh i i m<br /> bài dân ca<br /> thăng hoa trong bi u tư ng gà lôi - chim công bi u tư ng cho tình yêu và ư c nguy n tình yêu<br /> c a chàng trai và cô gái Hmông. Gà lôi<br /> ( rangx) và chim công (tsơư) là nh ng loài v t<br /> có hình th c p s c s , l i r t g n gũi v i núi<br /> r ng và cu c s ng c a ngư i Hmông. Trong<br /> phong t c c a ngư i Hmông, khi hai ngư i yêu<br /> nhau nhưng không thành v thành ch ng, m t<br /> năm h ư c phép g p nhau m t l n phiên<br /> ch tình vào mùa xuân. Nhưng khi tan phiên<br /> ch thì dù quy n luy n, xót thương h v n ph i<br /> chia tay<br /> tr v và h n n phiên ch năm<br /> sau. Chàng trai và cô gái trong bài dân ca này<br /> không h n nhau nh ng phiên ch tình vì có l<br /> h s nh ng phút giây chia tay lưu luy n y.<br /> <br />