Đặc điểm răng cửa hình xẻng và núm carabelli ở người Katu

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM RĂNG CỬA HÌNH XẺNG VÀ NÚM CARABELLI<br /> Ở NGƯỜI KATU<br /> Phan Anh Chi*, Hoàng Tử Hùng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu này nhằm đánh giá tỷ lệ xuất hiện, tính đối xứng, sự phân bố theo giới của hai đặc<br /> điểm này, từ đó so sánh với các dân tộc khác. Xác định đặc điểm răng cửa hình xẻng về sự khác biệt giới tính,<br /> tính đối xứng và đặc điểm Carabelli ở bộ răng người Katu.<br /> Đối tượng và phương pháp: Đặc điểm răng cửa hình xẻng trên răng cửa giữa và răng cửa bên hàm trên<br /> và núm Carabelli trên răng cối lớn 1 và 2 hàm trên được quan sát trên mẫu hàm cuả bộ răng người dân tộc<br /> Katu.<br /> Kết quả: Đặc điểm răng cửa hình xẻng rõ và trung bình chiếm ưu thế. Kết quả cho thấy có sự khác biệt có ý<br /> nghĩa về độ sâu hõm lưỡi giữa răng cửa giữa và răng cửa bên hàm trên trên bộ răng người Katu. Tỷ lệ không<br /> biểu hiện đặc điểm Carabelli chiếm ưu thế. Răng cối lớn 1 có biểu hiện đặc điểm Carabelli nhiều hơn có ý nghĩa so<br /> với răng cối lớn 2. Không có sự bất đối xứng giữa hai hàm và không có sự phân biệt giới tính được tìm thấy đối<br /> với cả hai đặc điểm này. Kết quả không cho thấy có sự ảnh hưởng của đặc điểm răng cửa hình xẻng đối với nét<br /> Carabelli.<br /> Kết luận: Bộ răng người Katu mang đặc điểm của bộ răng Mongoloid Á.<br /> Từ khóa: Răng cửa hình xẻng, độ sâu hõm lưỡi, nét Carabelli, Katu.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CHARACTERISTIC MAXILLLARY INCISOR LINGUAL FOSSA DEPTH AND CARABELLI’S TRAIT IN<br /> KATU DENTITIONS<br /> <br /> Phan Anh Chi, Hoang Tu Hung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 2 - 2011: 47 - 55<br /> The objectives: Maxilllary incisor lingual fossa depth and Carabelli’s trait in first and second maxillary<br /> molars was measured on casts of Katu dentitions.<br /> Materials and method: This study was conducted to investigate the frequency, side asymmetry and sex<br /> dimorphism of the shovel-shape trait and Carabelli’s trait, the findings are compared with the trait as found in<br /> other populations.<br /> Results: Marked shovel-shape and semi-shovel were found most frequently. The finding of mean lingual<br /> fossa depth to be significantly different in centrals and laterals confirms the finding for Katu population. The<br /> absence of this trait was observed most frequently. The first molar have the Carabelli’trait more significantly than<br /> the nsecond molar. No directional side asymmetry and no sex difference in the shovel-shape and Carabelli trait<br /> was present. Results don’t show the effects of the shovel trait on Carabelli’s trait in Katu population.<br /> Conclusion: Katu dentitions are a characteristic of present Asiatic Mongoloids.<br /> Key words: shovel shaped, lingual fossa depth, Carabelli’s trait, Katu.<br /> <br /> *: Khoa RHM – Đại học Y khoa Huế, **: Khoa RHM, Đại học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Phan Anh Chi<br /> ĐT: 0905678248,<br /> Email: anhchitogether@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> 47<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Nhân học răng có thể được xem như là sự<br /> gặp gỡ của nhân chủng học, sinh học, cổ sinh<br /> học và khoa học nha khoa. Những thông tin có<br /> được từ bộ răng người là rất đa dạng và phong<br /> phú. Đây là cơ sở nền tảng giúp nghiên cứu, giải<br /> thích hiện tượng di dân, sự đan xen và giao thoa<br /> giữa các nền văn hóa. Nhiều nghiên cứu đã<br /> chứng minh răng và bộ răng thể hiện các giai<br /> đoạn của nền văn minh nhân loại, nhất là các<br /> điều kiện sống, chế độ ăn và các quá trình thích<br /> nghi. Các cơ sở dữ liệu bao gồm: những đặc<br /> điểm mô tả (không đo đạc), đặc điểm đo đạc,<br /> bệnh lý răng, và những cấu trúc thoái bộ của<br /> răng. Hình thái răng, đặc biệt là nghiên cứu về<br /> những đặc điểm mô tả, liên quan đến tính trạng<br /> di truyền còn được sử dụng để so sánh các cộng<br /> đồng cùng chủng tộc và giữa các chủng tộc.<br /> <br /> Đối tượng của nghiên cứu<br /> <br /> Trong số các đặc điểm mô tả của bộ răng,<br /> răng cửa hình xẻng và núm Carabelli là hai đặc<br /> điểm thu hút nhiều nghiên cứu nhất và đã được<br /> chứng minh là có giá trị phân loại chủng tộc cao.<br /> Với mong muốn góp phần vào nguồn tư liệu<br /> hình thái nhân học răng của cộng đồng các dân<br /> tộc Việt Nam, trên cơ sở tiếp cận phương pháp<br /> nghiên cứu nhân học tộc người, chúng tôi tiến<br /> hành thu thập mẫu hàm và khai thác dữ liệu về<br /> hai đặc điểm mô tả này trên bộ răng của người<br /> dân tộc Katu, một trong những dân tộc thiểu số<br /> có số dân tương đối đông ở vùng núi Thừa<br /> Thiên Huế, nhằm các mục tiêu sau đây:<br /> 1. Mô tả đặc điểm răng cửa hình xẻng về sự<br /> khác biệt giới tính, tính đối xứng ở răng cửa giữa<br /> và răng cửa bên hàm trên.<br /> 2. Mô tả đặc điểm núm Carabelli về sự khác<br /> biệt giới tính, tính đối xứng trên răng cối lớn I và<br /> răng cối lớn II hàm trên.<br /> 3. Trình bày tương quan giữa đặc điểm răng<br /> cửa hình xẻng và đặc điểm Carabelli ở bộ răng<br /> người Katu.<br /> 4. Trình bày đặc điểm bộ răng người Katu về<br /> hình thái nhân học.<br /> <br /> 48<br /> <br /> 100 bộ mẫu hàm được lấy từ 100 người Katu<br /> trưởng thành từ 18-25 đang cư trú tại xã Hương<br /> Lâm, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu cắt ngang mô tả, kết hợp áp<br /> dụng phương pháp so sánh đối chiếu trong<br /> nghiên cứu nhân học tộc người:<br /> - Độ sâu của hõm lưỡi được xác định tại<br /> điểm giữa mặt trong răng cửa giữa và răng cửa<br /> bên hàm trên bằng thước trượt có độ chính xác<br /> 0,1mm.<br /> Căn cứ vào chiều sâu đo được tại điểm giữa<br /> mặt trong răng cửa giữa và răng cửa bên hàm<br /> trên, có bốn mức độ, tương ứng với nhận xét<br /> nêu trên:<br /> + Không có hình xẻng: chiều sâu bằng 0mm: 0<br /> + Có vết hình xẻng (hoặc hình xẻng mờ):<br /> chiều sâu 1mm: 3<br /> - Núm Carabelli: Dahlberg (1963) chia 7 mức<br /> độ thể hiện trên răng vĩnh viễn:<br /> + Không có thể hiện nào của núm Carabelli: 0<br /> + Có một rãnh: 1<br /> + Có một hố: 2<br /> + Có 2 rãnh (có thể giới hạn một núm rất<br /> nhỏ): 3<br /> + Núm nhỏ: 4<br /> + Núm trung bình: 5<br /> + Núm lớn: 6<br /> <br /> KÊT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Phân phối đặc điểm răng cửa hình xẻng<br /> Nghiên cứu cho thấy ở cả răng cửa giữa và<br /> răng cửa bên hàm trên, tỷ lệ RCHX rõ chiếm ưu<br /> thế, tỷ lệ vết hình xẻng và không có hình xẻng<br /> rất thấp (Bảng 1 và bảng 2).<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> Bảng 1. Tỷ lệ RCHX theo các mức độ và so sánh<br /> giữa hai bên hàm ở răng cửa giữa trên<br /> <br /> P<br /> T<br /> <br /> Răng cửa giữa<br /> 0<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 1<br /> 6<br /> 16<br /> 77<br /> X2 (df=3)=1,489; p