Đánh giá độ lưu giữ của xi măng gắn đối với phục hình trên implant

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ ĐỘ LƯU GIỮ CỦA XI MĂNG GẮN ĐỐI VỚI PHỤC HÌNH<br /> TRÊN IMPLANT<br /> Bùi Ngọc Chinh*, Lê Đức Lánh**, Trần Hùng Lâm**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: 1) Đánh giá khả năng lưu giữ phục hình trên abutment bằng titanium của một số loại xi măng<br /> thông dụng, 2) Xác định lực làm sút phục hình ra khỏi abutment bằng máy đo lực kéo, 3) So sánh khả năng lưu<br /> giữ phục hình vào abutment giữa các loại xi măng.<br /> Phương pháp và vật liệu: Có 07 loại xi măng nha khoa đưa vào nghiên cứu, mỗi loại được đánh giá bằng<br /> 05 bộ mẫu thử. Mỗi bộ mẫu gồm 03 thành phần: mão chụp chất liệu thép không gỉ thực hiện theo phương pháp<br /> CAD/CAM, abutment chất liệu titanium đường kính 6,5 mm vặn chặt vào analog cùng loại với lực 30N. Mão<br /> chụp được gắn vào abutment bằng xi măng với lực nén 2kg giữ trong 60 phút rồi cho vào môi trường 370C, độ<br /> ẩm 100% trong 24 giờ. Tiến hành thử nghiệm kéo sút mão chụp khỏi abutment bằng máy đo lực kéo Tensilon<br /> thuộc hệ thống Universal Material Testing đã cài đặt cùng vận tốc kéo 0,5 mm/phút. Mỗi bộ mẫu trải qua đủ 03<br /> lần thử nghiệm kéo, đảm bảo mỗi loại xi măng trải qua đủ 15 lần đánh giá khả năng lưu giữ phục hình (n=15,<br /> N=105).<br /> Kết quả và kết luận: Sử dụng phép kiểm ANOVA một yếu tố cùng phép kiểm t test phân tích và xử lý số<br /> liệu đã thu được kết quả như sau: 1) Khả năng lưu giữ phục hình của xi măng xếp theo thứ tự tăng dần bắt đầu<br /> từ GIC (Ketac Cem 59,88 N), eugenol_oxít kẽm (Temp Bond 66,46 N), nhựa hóa trùng hợp (Crown set 202,9<br /> N), phosphate kẽm (Elite GC 209,10 N), nhựa lưỡng trùng hợp (Maxcem Elite 222,48 N), GIC lai (Fuji Plus<br /> 246,15 N), polycarboxylate (Durelon 317,14 N); 2) Lực tối đa cần thiết làm sút phục hình ra khỏi abutment ở<br /> nhóm xi măng gắn tạm đạt 66,46 N, nhóm xi măng gắn vĩnh viễn đạt 210,95 N và nhóm xi măng chuyên dụng<br /> cho phục hình trên implant đạt 202,9 N; 3) Xi măng polycarboxylate có khả năng lưu giữ phục hình vào<br /> abutment cao nhất.<br /> Từ khóa: Độ lưu giữ, xi măng, phục hình, implant, abutment, mão chụp.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ASSESSMENT OF THE TENSILE STRENGTH OF CEMENT-RETAINED CROWN TECHNIQUE WITH<br /> DENTAL IMPLANTS<br /> Bui Ngoc Chinh, Le Đuc Lanh, Tran Hung Lam<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 2 - 2012: 138 - 148<br /> Objectives: 1) Assess the retained crown of some popular dental cements on Titanium abutment. 2)<br /> Determine the tensile strength of cement-retained crown on abutment by the pull-out measuring machine. 3)<br /> Compare the retention of fabricated metal coping on abutment by using different types of dental cements.<br /> Methods and Materials: There were seven types of dental cements investigated in this study, and every<br /> single type of cements were evaluated with five samples. Each sample had three components: a stainless steel<br /> crown manufactured by CAD/CAM method, a titanium abutment tightened into a titanium analog with torque<br /> at 30 N. Castings stored for 24h at 37C in 100% humidity environment were cemented on abutments with a<br /> * Bệnh viện An Sinh<br /> ** Khoa Răng Hàm Mặt, Đại học Y Dược Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc ThS Bùi Ngọc Chinh<br /> ĐT: 0983555993<br /> Email: buingocchinh@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> 139<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> load of 2kg maintaining for 60minutes.The pull-out test was carried out by using an universal testing machine at<br /> a crosshead speed of 0.5 mm/min. Every samples took three times of the pull-out test so that every types of cements<br /> were tested 15 times (n=15, N=105).<br /> Results and Conclusion: By using ANOVA and Tukey studentized methods to analyse and examine, the<br /> results showed: 1) The ability of cement-retained crown on abutment increased from GIC (Ketac Cem 59.88 N),<br /> Zinc oxide & eugenol (Temp Bond 66.46 N), Resin chemistry cement (Crown set 202.9 N), Zinc phosphate (Elite<br /> GC 209.10 N), Self-etch/Self-adhesive Resin Cement (Maxcem Elite 222.48 N), Resin reinforced glass ionomer<br /> (Fuji Plus 246.15 N), and Zinc polycarboxylate (Durelon 317.14 N); 2) The mean values of max loads in Newton<br /> at failure (n=15) for the various cements were different, such as the temporary cement was 66.46 N, the<br /> permanent cement group was 210.95 N and the cementing implant-retained crowns was 202.9 N; 3) Zinc<br /> polycarboxylate cement had the best ability of cement-retained crown on abutment.<br /> <br /> Keywords: Retention, cement, implant, abutment, crown.<br /> MỞ ĐẦU<br /> Những ưu nhược điểm khi phục hồi trên<br /> implant bằng phục hình gắn bởi xi măng đã<br /> được mô tả nhiều trong y văn. Bên cạnh đó, việc<br /> chọn lựa loại xi măng phù hợp để sử dụng giữ<br /> vai trò quan trọng vì ảnh hưởng đến sự lưu giữ<br /> phục hồi. Một mặt, chọn loại xi măng có độ lưu<br /> giữ cao sẽ gây khó khăn khi cần tháo gỡ phục<br /> hình; mặt khác loại xi măng không đủ độ lưu<br /> giữ lại là nguồn gốc làm bệnh nhân không hài<br /> lòng. Tuy nhiên, thực tế không có nhiều chất<br /> gắn chuyên biệt mà đa phần sử dụng chung với<br /> xi măng gắn cho phục hình trên răng tự nhiên.<br /> Mansour và cộng sự (2002)(5), cùng với James và<br /> cộng sự (2006)(2) đã báo cáo về thứ tự mức độ<br /> lưu giữ các loại xi măng dùng trong cấy ghép<br /> implant không giống trên răng thật. Rõ ràng<br /> chưa có một loại xi măng nào thích hợp cho tất<br /> cả các tình huống lâm sàng. Các yếu tố cơ học<br /> như hình thái lưu giữ, chiều cao, sự phân bố và<br /> số lượng abutment, cũng như sự khít sát của<br /> khung sườn sẽ ảnh hưởng lớn đến mức độ lưu<br /> giữ của xi măng đối với phục hình bên trên. Do<br /> vậy, cần có thêm những nghiên cứu về hiệu quả<br /> của các loại xi măng gắn phục hình trên<br /> implant.<br /> <br /> Mục tiêu<br /> Đánh giá khả năng lưu giữ phục hình trên<br /> abutment bằng titanium của một số loại xi măng<br /> thông dụng.<br /> <br /> 140<br /> <br /> Xác định lực làm sút phục hình ra khỏi<br /> abutment bằng máy đo lực kéo.<br /> So sánh khả năng lưu giữ phục hình vào<br /> abutment giữa các loại xi măng.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Mẫu nghiên cứu<br /> Nghiên cứu thực hiện trên 7 loại xi măng,<br /> tương ứng mỗi loại có 5 bộ mẫu, mỗi bộ gồm:<br /> mão chụp-abutment-analog giống nhau hoàn<br /> toàn. Thử nghiệm lặp lại 3 lần trên mỗi bộ mẫu,<br /> như vậy mỗi loại xi măng đều trải qua (3x5) = 15<br /> lần thử nghiệm kéo. Tổng cộng cần tiến hành<br /> (7x15) = 105 lần kiểm tra độ bền kéo, N=105.<br /> Vật liệu nghiên cứu<br /> Abutment bằng Titanium loại Dual<br /> Abutment (DAB 65 11 HL, Dentium, Korea)<br /> đường kính 6,5mm; chiều cao 5,5mm; giới hạn<br /> có thể điều chỉnh trên miệng 1,5mm; chiều cao<br /> trong nướu 1,5mm.<br /> Analog (bản sao của implant) bằng titanium<br /> cùng loại với abutment (Dual, DAN 38,<br /> Dentium, Korea).<br /> Mão chụp được chế tạo bằng thép không gỉ<br /> theo phương pháp CAD/CAM đảm bảo giống<br /> nhau hoàn toàn, một đầu khít sát với abutment,<br /> một đầu nối vào bộ vật giữ.<br /> Bộ giữ analog và mão chụp được thiết kế và<br /> chế tạo bằng thép không gỉ dùng chung cho<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> toàn bộ các mẫu thử trong suốt quá trình đo lực<br /> kéo.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Ngâm mẫu 24 giờ ở 370C, độ ẩm 100%, sau<br /> đó lau khô rồi tiến hành thử nghiệm kéo.<br /> Toàn bộ quá trình trộn xi măng được thực<br /> hiện bởi một trợ thủ nha khoa và gắn xi măng<br /> do một bác sĩ nha khoa thực hiện.<br /> Đo lực kéo sút và ghi nhận kết quả:<br /> Cài đặt vận tốc kéo 0,5 mm/phút chung cho<br /> tất cả mẫu thử.<br /> Tiến hành thử nghiệm kéo và ghi nhận kết<br /> quả theo thứ tự màu sắc đã ký hiệu bằng máy<br /> đo lực thuộc hệ thống Universal Material<br /> Testing Machine.<br /> <br /> (*) Độ khích sát của mão chụp vào abutment<br /> trong giới hạn cho phép theo kết quả nghiên<br /> cứu của Nguyễn Khánh Mỹ, Hoàng Tử Hùng<br /> năm 2010 (90,12 ± 10,08 µm đối với sườn<br /> zirconia và 84,20 ± 22,01 µm với sườn Ni-Cr)(7).<br /> <br /> Toàn bộ quá trình đo lực kéo do hai kỹ sư tại<br /> trung tâm nghiên cứu vật liệu Polymer, đại học<br /> Bách Khoa Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện<br /> độc lập. Đã tiến hành đo thử nghiệm trên 35<br /> mẫu trước khi thực hiện trên mẫu chính thức.<br /> Làm sạch và chuẩn bị mẫu cho lần đo kế tiếp:<br /> <br /> (**)Trung tâm thiết kế chế tạo thiết bị mới<br /> Neptech, thuộc Sở Khoa học và Công nghệ<br /> thành phố Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Làm sạch lòng mão chụp và bề mặt<br /> abutment bằng máy rung siêu âm.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> Thử nghiệm được lặp lại từ giai đoạn gắn<br /> mão chụp vào abutment 2 quy trình nữa, đảm<br /> bảo mỗi loại xi măng trải qua đủ 15 lần kiểm tra<br /> lực kéo sút (n=15).<br /> <br /> Nghiên cứu thực nghiệm In vitro trong<br /> phòng thí nghiệm.<br /> <br /> Các bước tiến hành<br /> <br /> Kiểm tra lại lực vặn abutment vào analog.<br /> <br /> Chuẩn bị:<br /> Gắn abutment vào analog với lực vặn 30N.<br /> Trám bít lổ vít trên abutment bằng Cavit (3M<br /> ESPE, St. Paul, MN).<br /> Chia phức hợp analog-abutment và mão<br /> chụp vào 7 nhóm, mỗi nhóm 5 bộ, phân biệt<br /> nhau theo ký hiệu màu sắc.<br /> Gắn mão chụp vào abutment:<br /> Phủ xi măng, đã trộn theo hướng dẫn của<br /> nhà sản xuất, vào trong lòng mão chụp một<br /> đoạn dài 3mm, dày 1mm bắt đầu tính từ phía<br /> đường hoàn tất vào trong.<br /> Gắn mão chụp vào abutment, sau đó dùng<br /> lực nén 2kg dọc theo trục implant và giữ 60<br /> phút.<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Hình 1: Các bước tiến hành.<br /> (a) Mỗi nhóm 5 bộ analog-abutment và mão<br /> chụp, phân biệt nhau theo ký hiệu màu sắc.<br /> (b) Gắn mão chụp vào abutment với lực nén<br /> 2kg dọc theo trục implant và giữ 60 phút.<br /> <br /> 141<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> (c) Tiến hành thử nghiệm kéo bằng hệ thống<br /> Universal Material Testing Machine.<br /> <br /> Các dữ kiện cần thu thập<br /> Lực tối đa (Max load) hay còn gọi là ngưỡng<br /> lực mà xi măng còn khả năng chịu được để lưu<br /> giữ mão chụp trên abutment.<br /> Biến dạng tại thời điểm lực tối đa (Strain of<br /> max load) là tỉ lệ phần trăm sự thay đổi về mức<br /> độ liên kết trong xi măng tại thời điểm chịu lực<br /> tải tối đa so với thời điểm ban đầu. Còn được<br /> gọi là biến dạng không thuận nghịch; nghĩa là xi<br /> măng còn giữ sự biến dạng khi thôi tác động lực<br /> kéo.<br /> <br /> Lực tại thời điểm sút phục hình (Load at<br /> break) được ghi lại khi mão chụp hoàn toàn sút<br /> khỏi abutment, lực này thường trùng nhưng<br /> cũng có thể nhỏ hơn lực ngưỡng. Ý nghĩa, cho<br /> biết loại xi măng đang kiểm tra có tính giòn hay<br /> có khả năng đàn hồi tốt.<br /> + Biến dạng tại thời điểm lực làm sút phục<br /> hình (Strain of load at break) là tỉ lệ phần trăm<br /> sự thay đổi về mức độ liên kết trong xi măng tại<br /> thời điểm mão chụp sút khỏi abutment so với<br /> thời điểm ban đầu.<br /> <br /> Các loại xi măng măng dùng trong nghiên cứu<br /> <br /> Xử lý và phân tích dữ kiện<br /> Kiểm tra các phiếu đánh giá ngay trong buổi<br /> đo lực kéo. Điều chỉnh các sai sót (nếu có) ngay<br /> trong ngày.<br /> <br /> 142<br /> <br /> Xử lý và phân tích số liệu bằng phần mềm<br /> SPSS cho Window.<br /> Sử dụng thống kê mô tả xem trị số trung<br /> bình của lực tối đa xi măng còn khả năng lưu<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> giữ phục hình, lực tại thời điểm sút phục hình<br /> và độ biến dạng.<br /> <br /> cần tác động lực đạt ngưỡng và số lần tác dụng<br /> lực tối thiểu đã có khả năng làm sút phục hình.<br /> <br /> Sử dụng thống kê suy lý đánh giá sự khác<br /> biệt kết quả giữa các lần đo trong cùng một loại<br /> xi măng và sự khác biệt về khả năng chịu lực tối<br /> đa của các xi măng trong nghiên cứu bằng phân<br /> tích ANOVA một yếu tố, dùng phép kiểm t bắt<br /> cặp để kiểm tra sự khác biệt giữa lực ngưỡng và<br /> lực tại thời điểm phục hình không còn được lưu<br /> giữ trên abutment. Cuối cùng, tiến hành phân<br /> tích mối tương quan giữa lực và độ biến dạng.<br /> <br /> Nhận định trên được khẳng định một lần<br /> nữa từ kết quả trình bày trong Bảng 2. Khi tác<br /> dụng lực tối đa, các mối liên kết bên trong xi<br /> măng Temp Bond đã biến dạng đủ; khi nhận lực<br /> làm sút, sự biến dạng không còn đáng kể. Do<br /> vậy, độ biến dạng tại thời điểm tác dụng lực tối<br /> đa của xi măng này tương quan có ý nghĩa<br /> thống kê với lực tác dụng tối đa, và tại thời điểm<br /> sút phục hình độ biến dạng tương quan không<br /> có ý nghĩa thống kê với lực làm sút.<br /> <br /> Phép kiểm định ý nghĩa khi p0,05).<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu của James Sheets và<br /> cộng sự (2006)(2) ghi nhận cần tác dụng lực 117,8<br /> N để kéo sút phục hình gắn bằng xi măng Temp<br /> Bond E rơi khỏi abutment. Nghiên cứu của<br /> Ahmed Mansour và cộng sự (2002)(5) cần tác<br /> dụng lực 9,25 kg để làm rơi phục hình gắn bằng<br /> xi măng IRM. Trong khi Yu-Hwa Pan, ChingKai Lin và cộng sự (2005)(14) dùng chất gắn tạm<br /> Temp Bond E cần tác dụng lực 0,274 Mpa (29<br /> N/m2) làm sút phục hình. Bên cạnh đó, Carlos<br /> Wahl và cộng sự (2007)(12) tiến hành thử nghiệm<br /> với xi măng thương hiệu ZOE cũng cần tác<br /> dụng lực trung bình 8,4 kgf (82,32 N) để kéo sút<br /> phục hình khỏi trụ lưu giữ. Các tác giả trên đều<br /> phân loại xi măng có thành phần oxít kẽm và<br /> eugenol này vào nhóm có khả năng lưu giữ thấp<br /> nhất so với các nhóm khác; tương đồng với<br /> nghiên cứu của chúng tôi, kế quả được trình bày<br /> trong Bảng 4.<br /> <br /> Xi măng gắn vĩnh viễn<br /> Khả năng lưu giữ phục hình<br /> Xi măng gắn tạm<br /> Temp Bond, xi măng oxyde kẽm - eugenol,<br /> cho khả năng lưu giữ phục hình thấp hơn so với<br /> các loại khác trong nhóm nghiên cứu. Đặc điểm<br /> cần lưu ý ở loại vật liệu này là lực ngưỡng và<br /> lực tại thời điểm phục hình sút khỏi abutment<br /> khác nhau không có ý nghĩa thống kê (p>0,05,<br /> Biểu đồ 1). Kết quả cho thấy liên kết hóa học<br /> trong thành phần của xi măng ở mức thấp. Chỉ<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Lực tối đa làm sút phục hình của các xi<br /> măng Elite GC, Maxcem Elite, Fuji Plus và<br /> Durelon khác biệt có ý nghĩa thống kê với lực tại<br /> thời điểm phục hình rơi khỏi abutment (p