Đánh giá kết quả điều trị bệnh nhược cơ sau mổ cắt tuyến ức qua đường cổ có nội soi hỗ trợ

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

74
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm đánh giá kết quả điều trị bệnh nhược cơ (NC) bằng phẫu thuật cắt bỏ tuyến ức qua đường cổ có nội soi hỗ trợ. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của bài viết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá kết quả điều trị bệnh nhược cơ sau mổ cắt tuyến ức qua đường cổ có nội soi hỗ trợ

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BỆNH NHƢỢC CƠ SAU MỔ CẮT TUYẾN ỨC QUA ĐƢỜNG CỔ CÓ NỘI SOI HỖ TRỢ Nguyễn Hồng Hiên*; Mai Văn Viện** Ngô Văn Hoàng Linh**; Nguyễn Văn Nam** TÓM TẮT Mục tiêu: đánh giá kết quả điều trị bệnh nhược cơ (NC) bằng phẫu thuật cắt bỏ tuyến ức qua đường cổ có nội soi hỗ trợ. Đối tượng và phương pháp: 42 bệnh nhân (BN) NC được điều trị ngoại khoa bằng phẫu thuật cắt tuyến ức qua đường cổ có nội soi hỗ trợ từ 6 - 2009 đến 11 - 2012 tại Bệnh viện Quân y 103. Kết quả: nam: 14 (33,3%), nữ: 28 (66,7%), tỷ lệ nữ/nam = 2/1. Tuổi trung bình: 36,4 ± 13,6. Thời gian theo dõi sau mổ trung bình: 35,9 ± 13,4 tháng. Kết quả sau mổ cụ thể như sau: - Theo dõi ≤ 1 năm: tốt 81,0%, không tốt: 19,0%. Sau 3 năm: tốt 83,3%, không tốt: 16,7%. - Giới: tỷ lệ nữ có kết quả tốt 85,7% so với nam 78,6%, - Nhóm tuổi: < 50 tuổi có kết quả tốt 85,7% so với 71,4% ở nhóm > 50 tuổi. - Thời gian mắc bệnh: ≤ 12 tháng có kết quả tốt 87,5% cao hơn 80,8% nhóm > 12 tháng. - Mô bệnh học: nhóm tăng sản tuyến ức và u tuyến ức có kết quả tốt 87,5% (21/24 BN) cao hơn 77,8% (14/18 BN) nhóm tồn tại tuyến ức. Kết luận: phẫu thuật nội soi (PTNS) hỗ trợ cắt tuyến ức qua đường cổ điều trị bệnh NC là một kỹ thuật mới được ứng dụng đầu tiên ở Việt Nam, phẫu thuật không phức tạp, thời gian phẫu thuật ngắn, gây xâm hại lồng ngực ở mức độ tối thiểu, nhưng có tỷ lệ khỏi bệnh và bệnh cải thiện tương đương với kỹ thuật mổ cắt tuyến ức qua đường mở xương ức hoặc cắt tuyến ức bằng PTNS lồng ngực. * Từ khoá: Bệnh nhược cơ; Phẫu thuật cắt tuyến ức; Cắt tuyến ức qua đường cổ. EVALUATION OF RESULTS AFTER VIDEO-ASSISTED TRANSCERVICAL THYMECTOMY FOR TREATMENT OF MYASTHENIA GRAVIS SUMMARY Objective: evaluate the results of treatment for myasthenia gravis after video -assisted transcervical thymectomy. Methods: study 42 patients with myasthenia gravis who had been performed video-assisted transcervical thymectomy at 103 Hospital from June, 2009 to November, 2012. * Trung tâm Giám định Y khoa Hà Nội ** Bệnh viện Quõn y 103 Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Hồng Hiên (nguyenhonghiencdyhd(@gmail.com) Ngày nhận bài: 26/05/2014; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 12/07/2014 Ngày bài báo được đăng: 31/07/2014 162 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014 Results: male: 14 (33.3%), female: 28 (66.7%), the ratio of female/male = 2/1. Mean age: 36.4 ± 13.6 years old. Average duration of follow-up postoperative: 35.9 ± 13.4 months. Good results: - Follow-up ≤ 1 year: good: 81.0%, 1 - 3 years: good: 83.3%. - Sex: female: 85.7%, male: 78.6%. - Age: under 50 years are better than group over 50 years. - Disease duration 12 months or less (87.5%), upper 12 months (80.8%). - Histopathology: thymic hyperplasia and thymoma are higher than persistance of thymus. Conclusion: video-assisted transcervical thymectomy is a new technique applied for the first time in Vietnam, not complicated surgery, shorter surgical time, minimum invasion, but the rate of good result (recover and remission) was comparable equivalent effectiveness to the method of transsternal thymectomy or thoracoscopic thymectomy. * Key words: Myasthenia gravis; Thymectomy; Video-assisted transcervical thymectomy. ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh NC liên quan đến sự biến đổi bất thường của tuyến ức (u hay tăng sản tuyến ức) đã được nhiều công trình nghiên cứu trong lĩnh vực y học trên thế giới khẳng định từ những năm đầu thế kỷ 20. Phẫu thuật cắt bỏ tuyến ức đã áp dụng rộng rãi và được đánh giá là một phương pháp điều trị có hiệu quả, có nhiều ưu việt trong số các biện pháp điều trị bệnh NC. Cho tới nay, đã có nhiều đường mổ tiếp cận vào trung thất để cắt bỏ tuyến ức, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế của nó. Mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu về điều trị ngoại khoa bệnh NC, song những yếu tố liên quan đến kết quả sau phẫu thuật vẫn luôn được các tác giả trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Phẫu thuật nội soi hỗ trợ cắt tuyến ức qua đường cổ là một kỹ thuật mới, được ứng dụng đầu tiên ở Việt Nam, kết quả bước đầu cho thấy đây là một phương pháp có nhiều ưu điểm và đang trong giai đoạn tiếp tục hoàn thiện. Vì vậy, mục đích 163 của nghiên cứu nhằm: Đánh giá kết quả sau phẫu thuật và xác định một số yếu tố liên quan tới kết quả điều trị bệnh NC sau mổ cắt tuyến ức qua đường cổ có nội soi hỗ trợ. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. 42 BN NC được PTNS hỗ trợ cắt bỏ tuyến ức qua đường cổ tại Khoa Phẫu thuật Lồng ngực, Bệnh viện Quân y 103 từ 6 - 2009 đến 11 - 2012. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. Nghiên cứu mô tả có phân tích. - Quy trình phẫu thuật: tất cả BN phẫu thuật cắt tuyến ức qua đường cổ có nội soi hỗ trợ điều trị bệnh NC theo một quy trình thống nhất đã được thông qua Hội đồng Khoa học, Bệnh viện Quân y 103. - Gửi xét nghiệm mô bệnh học các mẫu bệnh phẩm tuyến ức tại Bộ môn Giải phẫu bệnh, Học viện Quân y. - Đánh giá kết quả BN sau mổ vào các thời điểm: ≤ 1 năm, từ 1 đến 3 năm và > 3 năm. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014 - Phân loại kết quả BN sau phẫu thuật thành các mức độ: khỏi bệnh, cải thiện và không có kết quả. + Khỏi bệnh: sau mổ BN khỏi bệnh hoàn toàn, không phải dùng thuốc, lao động hợp lý, sinh hoạt bình thường, cuộc sống ổn định. + Cải thiện: sau mổ giảm các triệu chứng lâm sàng của bệnh (giảm từ 1 đến 2 cấp theo phân loại của P Osserman) hoặc giảm kéo dài liều thuốc điều trị bệnh NC so với trước mổ. Sau mổ, BN vẫn phải uống thuốc nhưng với liều giảm hơn so với trước mổ, uống thuốc ngắt quãng bổ sung, lao động nhẹ nhàng, sinh hoạt gần như bình thường, cuộc sống ổn định. + Không kết quả: sau mổ các dấu hiệu NC không thay đổi, thậm chí còn nặng hơn trước mổ, tái phát sau mổ hoặc tử vong sau khi ra viện do bệnh NC. Để thuận lợi cho việc nghiên cứu, đánh giá kết quả sau mổ với các yếu tố liên quan, chúng tôi phân loại kết quả điều trị thành 2 nhóm: + Tốt: gồm những BN khỏi bệnh và bệnh được cải thiện. + Không tốt: sau mổ bệnh không giảm, nặng lên, tái phát, tử vong sau ra viện. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Kết quả chung. - Tuổi trung bình: 36,4 ± 13,6 (từ 15 - 65 tuổi). - Giới: nam: 14 (33,3%), nữ: 28 (66,7%). Tỷ lệ nữ/nam: 2/1. - Tình trạng NC trước mổ: nhóm I: 7 BN (16,7%), nhóm IIA: 27 BN (64,3%); nhóm IIB: 8 BN (19,0%). - Thời gian mắc bệnh trung bình: 35,1 ± 36,9 tháng. - Giải phẫu bệnh tuyến ức: 54,8% tăng sản, 42,8% tồn tại và 2,4% u tuyến ức. - Thời gian mổ: 56,7 ± 8,9 phút (từ 40 - 80 phút). - Thời gian theo dõi sau mổ trung bình 35,9 ± 13,4 tháng. - Kết quả theo dõi BN sau mổ 3 năm: 38,1% khỏi bệnh, 45,2% cải thiện và 16,7% không kết quả. Như vậy, kết quả tốt: 83,3% và không tốt 16,7%. 2. Một số yếu tố liên quan với kết quả phẫu thuật. Bảng 1: Liên quan giữa tuổi và kết quả sau mổ. < 20 20 - 50 > 50 n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % Tốt 5 100% 25 83,3% 5 71,4% 35 83,3% Không tốt 0 0% 5 16,7% 2 28,6% 7 16,7% Cộng 5 100% 30 100% 7 100% 42 100% Kết quả tốt sau phẫu thuật ở nhóm ≤ 50 tuổi (85,7%) cao hơn so với nhóm > 50 tuổi (71,4%). 164 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014 Bảng 2: Liên quan giữa giới tính và kết quả sau mổ. Nam Nữ n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % Tốt 11 78,6% 24 85,7% 35 83,3% Không tốt 3 21,4% 4 14,3% 7 16,7% Cộng 14 100% 28 100% 42 100% BN nữ có tỷ lệ kết quả điều trị tốt (85,7%) cao hơn so với BN nam (78,6%). Bảng 3: Liên quan giữa thời gian mắc bệnh và kết quả sau mổ. Không tốt Tốt n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % ≤ 12 tháng 14 87,5% 2 12,5% 16 38,1% > 12 tháng 21 80,8% 5 19,2% 26 61,9% Cộng 35 42 100% 7 Ở nhóm BN có thời gian mắc bệnh ≤ 12 tháng có kết quả tốt (87,5%) cao hơn nhóm có thời gian mắc bệnh ≥ 12 tháng (80,8%). Bảng 4: Liên quan giữa tình trạng NC trước mổ và kết quả sau mổ. Nhóm I Nhóm IIA Nhóm IIB n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % Tốt 7 100% 24 88,9% 4 50,0% 35 83,3% Không tốt 0 0% 3 11,1% 4 50,0% 7 16,7% Cộng 7 100% 27 100% 8 100% 42 100% BN NC nhóm I và IIA có tỷ lệ điều trị tốt (91,2%) cao hơn so với nhóm IIB (50%). Bảng 5: Liên quan giữa tổn thương mô bệnh học và kết quả sau mổ. U tuyến ức Tăng sản tuyến ức Tuyến ức tồn tại n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % Tốt 1 100% 20 87,0% 14 77,8% 35 83,3% Không tốt 0 0% 3 13,0% 4 22,2% 7 16,7% Cộng 1 100% 23 100% 18 100% 42 100% Kết quả tốt sau mổ của nhóm u và tăng sản tuyến ức là 87,5% (21/24) cao hơn so với tồn tại tuyến ức là 77,8% (14/18). 165 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014 Bảng 6: Thời gian theo dõi sau mổ và kết quả phẫu thuật. Khỏi bệnh Cải thiện Không kết quả n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % n Tỷ lệ % ≤ 1 năm 6 14,3% 28 66,7% 8 19,0% 42 100% > 1 - 3 năm 16 38,1% 19 45,2% 7 16,7% 42 100% > 3 năm 10 47,6% 7 33,3% 4 19,1% 21 100% Thời gian theo dõi sau phẫu thuật càng dài, tỷ lệ khỏi bệnh càng cao, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,01. BÀN LUẬN Vai trò của phẫu thuật cắt bỏ tuyến ức điều trị bệnh NC được chấp nhận rộng rãi trên thế giới từ năm 1939 sau khi Alfred Blalock mô tả cụ thể kỹ thuật cắt tuyến ức qua đường mở xương ức [8, 10], sau đó đã có nhiều nghiên cứu chứng minh hiệu quả sau mổ cắt bỏ tuyến ức đã cải thiện hoàn toàn bệnh lý bệnh NC. Hầu hết các nghiên cứu đều nhận thấy kết quả sau mổ cắt tuyến ức điều trị bệnh NC còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: tuổi, giới, mô bệnh học, khả năng can thiệp phẫu thuật, thời gian theo dõi sau mổ... Tuy nhiên, mối liên quan của các yếu tố này có ảnh hưởng thế nào tới kết quả điều trị ngoại khoa bệnh NC vẫn còn nhiều ý kiến bàn luận, cần được tiếp tục nghiên cứu đánh giá. Kết quả tốt ở BN NC sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến ức tuỳ thuộc bệnh cảnh cụ thể, đặc điểm riêng của từng người bệnh, có liên quan với phương pháp phẫu thuật. Trong nghiên cứu của chúng tôi, BN sau mổ 3 năm có tỷ lệ khỏi bệnh 38,1%, bệnh cải thiện 45,2% (tức là kết quả tốt 83,3%) tương đương với kết quả đánh giá sau phẫu thuật cắt tuyến ức qua đường mở xương ức hoặc PTNS lồng 166 ngực của một số tác giả như: Jaretzki (1988), Calhoun (1999), Klein (1999) [3], Mai Văn Viện (2010) [5], Nguyễn Công Minh (2011) [2]. Lê Việt Anh và CS (2012) [1]..., nhưng tỷ lệ khỏi bệnh thấp hơn nghiên cứu của một số tác giả khác như: Nguyễn Văn Thành (1988) 60% sau 5 năm [4], Stern (2001) 50% sau 6,9 năm, Bril (1999) 44% sau 8,4 năm [3]... Tuy vậy, đây cũng là kết quả phù hợp, do đánh giá kết quả ở nhiều thời điểm khác nhau sẽ cho kết quả khỏi bệnh tăng dần theo thời gian theo dõi (kết quả trong bảng 6 cho thấy: ở thời điểm đánh giá ≤ 1 năm, tỷ lệ khỏi bệnh là 14,3%, > 1 - 3 năm là 38,1%, > 3 năm 47,6%, sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p < 0,01). Kết quả này cho thấy thời gian sau mổ có liên quan đến kết quả điều trị: thời gian sau mổ càng dài, tỷ lệ khỏi bệnh hay tỷ lệ kết quả tốt nói chung càng cao. Do vậy, để đánh giá kết quả sau cắt tuyến ức qua đường cổ có video trợ giúp, cũng như đánh giá kết quả sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến ức của những phương pháp phẫu thuật khác (mổ mở hay PTNS lồng ngực) cần phải có thời gian. Tuổi cũng là một yếu tố tiên lượng cho kết quả sau mổ. Tuy nhiên, giới hạn tuổi