Đánh giá kết quả điều trị gãy xương thuyền bằng vít ren ngược chiều Herbert tại khoa ngoại Chấn thương Chỉnh hình Bệnh viện Thống Nhất

TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 19 - 9/2019<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ GÃY XƯƠNG THUYỀN<br /> BẰNG VÍT REN NGƯỢC CHIỀU HERBERT TẠI KHOA NGOẠI<br /> CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT<br /> <br /> Võ Thành Toàn1, Ngô Hoàng Viễn1<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá kết quả điều trị gãy xương thuyền bằng vít ren ngược chiều<br /> Herbert tại khoa ngoại Chấn thương - Chỉnh hình (CTCH) bệnh viện Thống Nhất. Đối<br /> tượng và phương pháp nghiên cứu: Từ tháng 01/2015 đến tháng 01/2019 có 09 bệnh<br /> nhân (BN) gãy xương thuyền được phẫu thuật kết hợp xương bằng vít ren ngược chiều<br /> Herbert. Độ tuổi trung bình là 38 (từ 21 đến 54), thời gian theo dõi trung bình là 12<br /> tháng, kết quả sớm được đánh giá dựa vào X-quang sau mổ đạt giải phẫu, kết quả xa<br /> đánh giá theo thang điểm cổ tay của Mayo, quá trình liền xương trên X-quang. Kết quả:<br /> kết quả sớm sau phẫu thuật có 8/9 BN đạt giải phẫu theo X-quang (88,89%), kết quả<br /> xa theo thang điểm cổ tay của Mayo đạt 7/9 BN tốt và rất tốt (77,78%). Kết luận: Phẫu<br /> thuật kết hợp xương thuyền bằng vít ren ngược chiều Herbert mang lại kết quả tốt cho<br /> những BN gãy xương thuyền, giúp BN hồi phục sớm và đạt được tầm vận động cổ tay,<br /> tránh được biến chứng khớp giả ảnh hưởng chức năng cổ tay sau này.<br /> TO EVALUATE THE RESULTS OF TREATMENT OF<br /> SCAPHOID FRACTURES WITH REVERSE SCREW HERBERT AT THE<br /> DEPARTMENT OF TRAUMATOLOGY – ORTHOPEDIC, THONG NHAT<br /> HOSPITAL<br /> SUMMARY<br /> Objectives: To evaluate the results of treatment of Scaphoid fractures with reverse<br /> screw Herbert at the Department of Traumatology – Orthopedic, Thong Nhat Hospital.<br /> Material and method: From January 2015 to January 2019, there were 09 patients with<br /> <br /> 1<br /> Bệnh viện Thống Nhất<br /> Người phản hồi (Corresponding): (vothanhtoan1990@yahoo.com)<br /> Ngày nhận bài: 15/7/2019, ngày phản biện: 28/7/2019<br /> Ngày bài báo được đăng: 30/9/2019<br /> <br /> <br /> <br /> 12<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> scaphoid fracture who had surgery to internal fixation with reverse screw Herbert. The<br /> average age was 38 (from 21 to 54), the average follow-up time was 12 months, early<br /> results were evaluated based on X-ray after surgery to achieve anatomy, the results<br /> were far from the Mayo wrist score evaluation, union process on X-ray. Results: early<br /> results after surgery with 8/9 patients achieved anatomy (88.89%), the results as far as<br /> Mayo wrist score reached 7/9 patients were good and very good (77.78%). Conclusion:<br /> Herbert’s combined bone marrow surgery with Herbert’s screw provides good results<br /> for patients with boat fractures, helps patients recover early and achieves wrist ROM,<br /> avoiding complications nonunion or malunion effects to the wrist function later.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Việc cố định tốt và bất động sẽ rút ngắn<br /> Trong số những trường hợp gãy thời gian nghỉ việc cũng như tác động kinh<br /> xương vùng cổ tay, gãy xương thuyền là tế xã hội của BN [4], [6], giúp BN tái hòa<br /> loại hay gặp nhất, chỉ đứng sau gãy đầu nhập sớm với cộng đồng và công việc [3].<br /> dưới xương quay. Gãy xương thuyền Tại khoa ngoại CTCH bệnh viện<br /> thường gặp ở BN nam có tuổi từ 20 – 40 Thống Nhất đã tiến hành phẫu thuật kết<br /> [1]<br /> , đặc biệt là chấn thương thể thao [2]. hợp xương thuyền bằng vít ren ngược<br /> Gãy xương thuyền có triệu chứng chiều Herbert và đạt kết quả khả quan. Vì<br /> nghèo nàn, vì vậy khi chấn thương BN vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhằm<br /> thường nghĩ là bong gân cổ tay nên sau mục đích: Đánh giá kết quả điều trị gãy<br /> chấn thương một thời gian dài mới đến xương thuyền bằng vít ren ngược chiều<br /> khám hoặc điều trị không đúng nên gây Herbert tại khoa ngoại CTCH bệnh viện<br /> ra các biến chứng: Khớp giả, hoại tử, mất Thống Nhất.<br /> vững cổ tay, hư khớp gây ảnh hưởng đến ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> chức năng cổ bàn tay và chất lượng cuộc NGHIÊN CỨU<br /> sống. 1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Trên thế giới đã có nhiều công 09 BN gãy xương thuyền được<br /> trình nghiên cứu về điều trị gãy xương chẩn đoán và điều trị bằng phương pháp<br /> thuyền, đặc biệt là các phương pháp phẫu phẫu thuật kết hợp xương tại khoa CTCH<br /> thuật: Adams (1928), Leyshon A (1984), bệnh viện Thống Nhất từ tháng 01/2015<br /> Edeland A (1975), Stark A, Svartengre đến tháng 01/2019.<br /> (1987), Herbert (1990)… Các phương<br /> pháp đều mang lại kết quả khả quan [7], [8], Tiêu chuẩn lựa chọn: không phân<br /> [9]<br /> . biệt tuổi, giới, nguyên nhân chấn thương.<br /> Các BN trong diện nghiên cứu: gãy xương<br /> Trong đó phương pháp kết hợp thuyền cũ và mới.<br /> xương bằng vít xốp ren ngược chiều<br /> Herbert giúp liền xương sớm, giảm khả Tiêu chuẩn loại trừ: gãy xương<br /> năng khớp giả hoặc không liền xương. hở, các BN có bệnh nội khoa nặng, chống<br /> <br /> 13<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 19 - 9/2019<br /> <br /> chỉ định gây mê phần mềm SPSS 16.0<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu: KẾT QUẢ<br /> nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang. Trong 09 BN<br /> Thu thập số liệu: trực tiếp hỏi Giới tính: tất cả 09 BN là nam giới<br /> bệnh, khám bệnh và hẹn BN tái khám. Sử<br /> dụng mẫu bệnh án nghiên cứu Độ tuổi trung bình: 38<br /> <br /> Phương pháp xử lý số liệu: dùng Thời gian theo dõi trung bình: 12<br /> tháng<br /> 1. Vị trí đường gãy<br /> Bảng 1. Vị trí đường gãy (n = 9)<br /> <br /> Hình thái n %<br /> Gãy cực gần 0 0<br /> Gãy ngang eo 9 100<br /> Gãy cực xa 0 0<br /> Tổng 9 100<br /> 2. Phân loại đường gãy theo TROJAN, RUSSE<br /> Bảng 2. Phân loại đường gãy (n = 9)<br /> Đường gãy n %<br /> Gãy chéo 0 0<br /> Gãy ngang 9 100<br /> Gãy dọc 0 0<br /> Tổng 9 100<br /> 3. Các tổn thương phối hợp<br /> Bảng 3. Các tổn thương phối hợp (n = 9)<br /> Các tổn thương n %<br /> Gãy mỏm trâm quay 0 0<br /> Trật xương nguyệt 0 0<br /> Gãy đầu dưới xương quay 2 22,22<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 14<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> 4. Ghép xương xốp<br /> Bảng 4. Ghép xương xốp (n = 9)<br /> Ghép xương n %<br /> Có ghép xương 1 11,11<br /> Không ghép xương 8 89,99<br /> Tổng 9 100<br /> 5. Đánh giá kết quả sớm sau mổ<br /> Bảng 5. Đánh giá kết quả sớm sau mổ (n = 9)<br /> Kết quả sớm n %<br /> Nhiễm trùng sau mổ 0 0<br /> Đạt đúng giải phẫu 8 89,99<br /> 6. Đánh giá kết quả xa theo thang điểm cổ tay của Mayo<br /> Bảng 6. Đánh giá kết quả theo thang điểm cổ tay của Mayo (n = 9)<br /> Kết quả xa n %<br /> Rất tốt 01 11,11<br /> Tốt 06 66,67<br /> Trung bình 01 11,11<br /> Kém 01 11,11<br /> Tổng 9 100<br /> BÀN LUẬN của tác giả Inoue và Shionoya nghiên cứu<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, 23 trường hợp gãy xương thuyền và cố định<br /> cả 09 BN đều có vị trí gãy ngang eo xương bằng vít Herbert, đạt 100% lành xương sau<br /> thuyền và tất cả đều là đường gãy ngang, 01 6,5 tuần [4]. Tác giả Bội Châu nghiên cứu<br /> trường hợp gãy kèm đầu dưới xương quay, 187 trường hợp, có 171 trường hợp lành<br /> 01 trường hợp gãy cũ cần ghép xương xốp, xương, đạt tỉ lệ 91,4% [5]. Tác giả Leyshon<br /> chúng tôi lấy xương xốp từ mào chậu. 1984, đạt tỉ lệ lành xương 87,5% [8].<br /> <br /> Trong nghiên cứu này, kết hợp Các tác giả đều đồng ý: tỷ lệ lành<br /> xương trong những trường hợp gãy di xương tùy thuộc vào đường gãy, vị trí ổ<br /> lệch và không di lệch bằng vít ren ngược gãy, phương pháp bất động và thời gian<br /> chiều Herbert đem lại chức năng và kết quả bất động.<br /> X-quang tốt. Trong 09 trường hợp, có 7/9 Theo dõi sau 1 năm, tầm vận động<br /> lành xương tốt sau 6,5 tuần, đạt 77,78%, và thang điểm được đánh giá theo Mayo,<br /> <br /> <br /> 15<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 19 - 9/2019<br /> <br /> nghiên cứu chúng tôi đạt 77,78% tốt và rất fractured carpal scaphoid. Natural history<br /> tốt, của tác giả Inoue và Shionoya đạt 96% and factors influencing outcome. J Bone Joint<br /> tốt và rất tốt [4], tác giả Bội Châu có 81% Surg Br. 1981 Aug;63-B (2):225–230.<br /> đạt biên độ vận động so với tay lành [5], tác 3. McQueen MM, Gelbke MK,<br /> giả Jinarek 1992 đạt 87% [10]. WakefieldA, Will EM, Gaebler C. Percutaneous<br /> screw fixation versus conservative treatment<br /> Các tác giả đều thống nhất biên độ for fractures of the waist of the scaphoid:<br /> vận động cổ tay ở những BN lao động tay a prospective randomised study.  J Bone<br /> chân sẽ phục hồi tốt hơn và thời gian ngắn Joint Surg Br.  2008 Jan;90(1):66–71. doi:<br /> hơn, tùy thuộc vào ý thức của BN. 10.1302/0301-620X.90B1.19767.<br /> <br /> Trong nghiên cứu này có 1 trường 4. Inoue G, Shionoya K. Herbert screw<br /> hợp chậm liền xương do BN tự ý bỏ bột fixation by limited access for acute fractures<br /> of the scaphoid.  J Bone Joint Surg Br.  1997<br /> sớm, theo dõi thêm sau mổ 12 tuần thấy<br /> May;79(3):418–421. Available from:http://<br /> xương liền, 1 trường hợp khớp giả được dx.doi.org/10.1302/0301-620X.79B3.7254.<br /> giải thích mổ lại nhưng người bệnh không<br /> 5. Nguyễn Thúc Bội Châu. Gãy<br /> đồng ý. Không có trường hợp nào nhiễm<br /> xương thuyền cổ tay. Tháng 01/2016<br /> trùng, tụ máu, rối loạn dinh dưỡng, tổn<br /> 6. Filan S.L., Herbert T.J. – Herbert<br /> thương động mạch quay.<br /> screw fixation of scaphoid fractures – The<br /> KẾT LUẬN Journal of Bone and Joint surgery 78B, n°4,<br /> 1996, 519 –529.<br /> Phẫu thuật kết hợp xương thuyền<br /> bằng vít ren ngược chiều Herbert mang 7. Adams J D, Leonard R D. Fracture<br /> lại kết quả tốt trong gãy xương thuyền, of the carpal scaphoid. N Engl J Med. 1928;<br /> 198:401–404.<br /> giúp BN hồi phục sớm và đạt được tầm<br /> vận động cổ tay, tránh được biến chứng 8. Leyshon A, Ireland J, Trickey EL.<br /> khớp giả ảnh hưởng chức năng cổ tay sau The treatment of delayed union and non-union<br /> of the carpal scaphoid by screw fixation.  J<br /> này. Sau mổ BN cần tuân thủ chế độ bất<br /> Bone Joint Surg Br. 1984;66: 124–127.<br /> động và tập phục hồi chức năng. Bước đầu<br /> nghiên cứu, sô liệu còn ít, chúng tôi cần 9. Eddeland A, Eiken O, Hellgren E,<br /> Ohlsson NM. Fractures of the scaphoid. Scand<br /> nghiên cứu thêm để có kết quả chính xác<br /> J Plast Reconstr Surg. 1975;9: 234–239. doi:<br /> hơn. 10.3109/02844317509022872.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO 10. Jinarek WA, Ruby LK, Millender<br /> 1. Hove LM. Epidemiology of LB, Bankoff MS, Newberg AH. Long-term<br /> scaphoid fractures in Bergen, Norway. Scand result after Russe bone-grafting; the effect of<br /> J Plast Reconstr Surg Hand Surg.  1999 malunion of the scaphoid. J Bone Joint Surg<br /> Dec;33(4):423-6. Am: 1992; 74(8):1217 – 1228.<br /> 2. Leslie IJ, Dickson RA. The<br /> <br /> 16<br />