Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật tổn thương ngón tay lò xo

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2014<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT<br /> TỔN THƢƠNG NGÓN TAY LÒ XO<br /> Trần Trung Dũng*<br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu hồi cứu 41 bệnh nhân (BN) với 53 ngón tay lò xo được phẫu thuật ngón tay lò<br /> xo tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.<br /> Kết quả: tỷ lệ nam/nữ: 0,78/1. Tay phải 47,7%, tay trái 45,5%, 6,8% BN bị cả hai tay. Tuổi<br /> trung bình 50,3. 46,3% BN có bệnh lý toàn thân kèm theo. 6 BN bị ≥ 2 ngón. 100% BN cải thiện<br /> triệu chứng mà không có biến chứng sau mổ. Phẫu thuật điều trị ngón tay lò xo là phương pháp<br /> điều trị an toàn, hiệu quả<br /> * Từ khoá: Ngón tay lò xo; Ròng rọc A1.<br /> <br /> THE RESULTS OF SURGICAL TREATMENT FOR TRIGGER FINGERS<br /> Summary<br /> A retrospective study was conducted on 41 patients with 53 trigger fingers who were treated<br /> surgically in Hanoi Medical University Hospital<br /> Results: Male/female ratio was 0.78/1. Right hand occupied 47.7%, left hand: 45.5%; 6.8%<br /> of the patients in both hand. Average age was 50.3. 46.3% of patients had overall disease. 6<br /> patients had 2 trigger fingers or more. 100% of patients resolved symptoms without<br /> complications. Surgical treatment for trigger finger is safe and effective.<br /> * Key words: Trigger finger; A1 pulley.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> “Ngón tay lò xo” có thể gặp ở trẻ nhỏ<br /> (do bẩm sinh) hoặc ở người lớn mắc phải<br /> [1]. Ở người lớn, ngón tay lò xo là thuật<br /> ngữ mô tả tình trạng lâm sàng của viêm<br /> bao hoạt dịch gân gấp các ngón tay. Tổn<br /> thương này là hậu quả của tình trạng<br /> viêm dày bao hoạt dịch gân gấp các<br /> ngón, dẫn đến tình trạng mất cân đối giữa<br /> kích thước gân vào bao hoạt dịch gân với<br /> ống gân, đặc biệt, ở vị trí ròng rọc A1,<br /> ngang mức khớp bàn ngón tay [1]. Vị trí<br /> <br /> ròng rọc A1 là cửa ngõ của hệ thống ống<br /> gân tạo nên hệ thống đường hầm bao<br /> bọc 2 gân, khi gân gấp vận động, ma sát<br /> chủ yếu ở vị trí này, cùng với các yếu tố<br /> khác tạo nên tình trạng viêm của bao hoạt<br /> dịch gân gấp, lâu dần dẫn đến tình trạng<br /> phì đại, tạo nên một vòng thắt nếu điều<br /> trị không kịp thời [1, 2]. Khi gân trượt<br /> trong động tác gấp và duỗi các ngón,<br /> vòng thắt này trượt qua ròng rọc A1 bị kẹt<br /> lại, cần phải có lực hỗ trợ mạnh mới trượt<br /> qua được. Tổn thương ngón tay lò xo ở<br /> <br /> * Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Người phản hồi (Corresponding): Trần Trung Dũng (dungbacsy@dungbacsy. com)<br /> Ngày nhận bài: 14/12/2013; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 16/01/2014<br /> Ngày bài báo được đăng: 18/02/2014<br /> <br /> 113<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2014<br /> giai đoạn sớm có thể điều trị nội khoa<br /> bằng việc giảm vận động, sử dụng thuốc<br /> giảm viêm đường uống hoặc corticoid<br /> tiêm tại chỗ [1, 3]. Thông thường, điều trị<br /> nội khoa đem lại hiệu quả cao, tuy nhiên,<br /> việc xác định chẩn đoán không đúng, điều<br /> trị không phù hợp dẫn đến tình trạng viêm<br /> phì đại bao gân mạn tính, lúc này, điều trị<br /> nội khoa không còn hiệu quả. Tổn thương<br /> ngón tay lò xo không chỉ gây đau mà còn<br /> ảnh hưởng đến sinh hoạt của BN do hạn<br /> chế vận động của ngón tay. Điều trị phẫu<br /> thuật được đặt ra khi điều trị nội khoa<br /> không hiệu quả hoặc không đúng, tổn<br /> thương diễn biến kéo dài, hình thành<br /> nhân xơ [1]. Nghiên cứu này đánh giá kết<br /> quả điều trị phẫu thuật tổn thương ngón<br /> tay lò xo tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội<br /> nhằm: Mô tả đặc điểm và đánh giá kết<br /> quả điều trị phẫu thuật tổn thương ngón<br /> tay lò xo.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> Trong thời gian 5 năm (2008 - 2013),<br /> chúng tôi đã tiến hành phẫu thuật cho 41<br /> BN, tổng cộng 53 ngón tay lò xo tại Bệnh<br /> viện Đại học Y Hà Nội.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> - Hồi cứu mô tả.<br /> - Kỹ thuật phẫu thuật: rạch da 2 cm<br /> theo nếp lằn gan tay thứ nhất, tương ứng<br /> với ngón tổn thương. Phẫu tích bộc lộ<br /> gân gấp chung nông và chung sâu của<br /> ngón, ròng rọc A1. Bộc lộ và quan sát rõ<br /> hai bó mạch bên của ngón để tránh tổn<br /> thương. Dùng pince luồn dưới ròng rọc<br /> <br /> A1, quan sát và giải phóng ròng rọc A1<br /> bằng dao, kiểm tra xem đã giải phóng hết<br /> chưa. Đánh giá lâm sàng còn kẹt gân khi<br /> vận động không. Cầm máu và đóng da<br /> bằng chỉ dafilon 4.0 mũi rời. Sau mổ, cho<br /> BN tập vận động ngay.<br /> - Đánh giá kết quả sau mổ dựa trên 2<br /> tiêu chí: biên độ vận động và đau sẹo mổ,<br /> chia thành 3 mức độ:<br /> + Tốt: biên độ vận động bình thường,<br /> không đau sẹo mổ.<br /> + Trung bình: biên độ vận động bình<br /> thường, đau sẹo mổ.<br /> + Kém: hạn chế biên độ vận động, đau<br /> sẹo mổ.<br /> - Các chỉ tiêu nghiên cứu:<br /> + Đặc điểm chung: tuổi, giới, tay tổn<br /> thương, ngón tổn thương.<br /> + Điều trị trước đó: thời gian điều trị<br /> nội khoa, thuốc uống, thuốc tiêm, bệnh lý<br /> toàn thân phối hợp…<br /> + Đánh giá kết quả điều trị sau mổ dựa<br /> trên mức độ cải thiện đau, khả năng vận<br /> động ngón tay và các biến chứng có thể<br /> xảy ra như tổn thương gân, tổn thương<br /> nhánh thần kinh cảm giác ngón…<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> BÀN LUẬN<br /> 1. Đặc điểm chung của BN.<br /> Tổng cộng 41 BN (44 bàn tay và 53<br /> ngón tay) được phẫu thuật với thời gian<br /> theo dõi trung bình sau điều trị 8,6 tháng<br /> (4 - 14 tháng).<br /> * Tuổi và giới BN:<br /> <br /> 115<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2014<br /> - Tuổi trung bình 50,3 (28 - 79 tuổi).<br /> Đa số BN ở lứa tuổi trung niên với tuổi<br /> trung bình là 50,3.<br /> - Nam 43,9%; nữ 56,1%. Tỷ lệ nam/nữ:<br /> 0,78/1.<br /> Một số tác giả nhận định đây là lứa<br /> tuổi thường gặp, bệnh phổ biến ở nữ hơn<br /> nam. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của<br /> chúng tôi chưa thấy khác biệt về giới [4,<br /> 5, 6]. Điều này có thể do nhóm nghiên<br /> cứu của chúng tôi nhỏ, đơn thuần là BN<br /> phẫu thuật nên chưa phản ánh đúng về tỷ<br /> lệ tổn thương chung của bệnh. Yếu tố<br /> tuổi được đa số tác giả nhắc đến và được<br /> lý giải là do ở tuổi trung niên, tình trạng<br /> lão hoá chung của tổ chức cùng với giảm<br /> chất lượng dịch tiết của bao gân, ma sát<br /> tăng lên làm tăng nguy cơ viêm bao hoạt<br /> dịch gân, sau đó dẫn đến tình trạng viêm<br /> mạn và phì đại bao gân gây tổn thương<br /> ngón tay lò xo [2, 4, 5, 6]. Một số yếu tố<br /> nguy cơ được nhắc đến là các bệnh lý<br /> mạn tính kèm theo như đái đường, tăng<br /> mỡ máu… [3, 7], trong nghiên cứu này<br /> 46,3% BN có bệnh lý phối hợp.<br /> * Vị trí tay tổn thương:<br /> Tay phải: 21 BN (47,7%); tay trái: 20<br /> BN (45,5%); cả 2 tay: 3 BN (6,8%). Tỷ lệ<br /> gặp tay phải và tay trái không khác biệt rõ<br /> rệt. Theo một số nghiên cứu, sở dĩ thường<br /> gặp ở tay phải là do tay phải là tay thuận,<br /> thường vận động nhiều hơn [2, 8].<br /> * Ngón tay bị thương:<br /> Ngón cái: 24,5%; ngón trỏ: 13,2%;<br /> ngón giữa: 37,7% và ngón nhẫn: 24,5%.<br /> Nhiều tác giả cũng gặp ngón giữa, tuy<br /> nhiên, không tác giả nào lý giải nguyên<br /> nhân của điều này [2, 6, 8].<br /> <br /> 2. Kết quả điều trị.<br /> * Điều trị trước mổ:<br /> 35 BN (85,4%) được tiêm corticoid<br /> nhưng không hiệu quả. 6 BN (14,6%)<br /> điều trị bằng các biện pháp khác, nhưng<br /> kéo dài > 3 tháng không hiệu quả.<br /> * Chỉ định phẫu thuật:<br /> BN thăm khám thấy triệu chứng kẹt<br /> gân nặng, sờ thấy nhân xơ rõ được chỉ<br /> định mổ ngay. Chỉ định phẫu thuật của<br /> chúng tôi tương tự như các tác giả khác:<br /> nếu điều trị nội khoa không hiệu quả sẽ<br /> phẫu thuật. Tuy nhiên, thời điểm phẫu<br /> thuật không thống nhất giữa các tác giả,<br /> đa số cho rằng nếu tiêm corticoid không<br /> hiệu quả, sẽ mổ ngay [1, 5, 6], phù hợp<br /> với nghiên cứu của chúng tôi.<br /> * Triệu chứng đau và cải thiện vận<br /> động ngay sau phẫu thuật:<br /> Không gặp trường hợp nào có tổn<br /> thương gân hay thần kinh, 2 BN có biểu<br /> hiện đau sẹo mổ khi cầm nắm sau mổ 2<br /> tháng, sau đó cải thiện dần và hết.<br /> * Biến chứng sau phẫu thuật:<br /> Không gặp các biến chứng như tổn<br /> thương gân, thần kinh hay nhiễm trùng<br /> nông vết mổ. 2 BN (4,9%) có đau sẹo mổ<br /> kéo dài 2 tháng được kiểm soát bằng<br /> thuốc giảm đau và sau đó hết hoàn toàn.<br /> Paul và CS [4] thông báo kết quả tốt với<br /> thời gian theo dõi đến 14,3 năm. Lim và<br /> CS [8] thông báo tỷ lệ biến chứng 1%,<br /> bao gồm cả nhiễm trùng nông, đau sẹo<br /> mổ và hạn chế vận động ngón tái phát<br /> sau mổ. Sreedharan và CS [9] gặp 1 trường<br /> hợp tạo thành u thần kinh do tổn thương<br /> nhánh thần kinh sau mổ.<br /> 116<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2014<br /> * Đánh giá kết quả chung:<br /> Tốt: 47 BN (88,7%); trung bình: 4 BN<br /> (7,5%); kém: 2 BN (3,8%). Kết quả kém<br /> do còn đau sẹo mổ và hạn chế vận động<br /> ngón nhẹ sau phẫu thuật. Những kết quả<br /> này tương tự thông báo của các tác giả<br /> khác [4, 5, 6, 7, 8].<br /> KẾT LUẬN<br /> Qua nghiên cứu kết quả điều trị phẫu<br /> thuật 41 BN với 53 ngón tay lò xo tại<br /> Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, chúng tôi<br /> nhận thấy:<br /> - Tỷ lệ nam/nữ: 0,78/1. Tay phải:<br /> 47,7%, tay trái: 45,5%. Tuổi trung bình:<br /> 50,3. 46,3% BN có bệnh lý toàn thân kèm<br /> theo. 3 BN bị 2 tay và 6 BN bị ≥ 2 ngón.<br /> - Kết quả điều trị tốt: 100% BN cải thiện<br /> hoàn toàn triệu chứng và không có biến<br /> chứng, chỉ có 2 BN đau sẹo mổ sau phẫu<br /> thuật kéo dài, nhưng hết theo thời gian.<br /> <br /> 2. Moore JS. Flexor tendon entrapment of<br /> the digits (trigger finger and trigger thumb).<br /> J Occup Environ Med. 2000, 42, pp.526-545.<br /> 3. Strom L. Trigger finger in diabetes. J Med<br /> Soc NJ. 1977, 74, pp.951-954.<br /> 4. Paul AS, Davies DR, Haines JF. Surgical<br /> treatment of adult trigger finger under local<br /> anaesthetic: the method of choice? J R Coll<br /> Surg Edinb. 1992, 37, pp.341-342.<br /> 5. Cakmak F, Wolf MB, Bruckner T, Hahn<br /> P, Unglaub F. Follow-up investigation of open<br /> trigger digit release. Arch Orthop Trauma Surg.<br /> 2012, 132, pp.685-631.<br /> 6. Bamroongshawgasame T. A comparison<br /> of open and percutaneous pulley release in<br /> triggerdigits. J Med Assoc Thai. 2010, 93,<br /> pp.199-204.<br /> 7. Stahl S, Kanter Y, Kamielli E. Outcome<br /> of trigger finger treatment in diabetes. J Diabetes<br /> Complicat. 1977, 11, pp.287-290.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Makkouk AH, Oetgen ME, Swigart CR,<br /> Dodds SD. Trigger finger: etiology, evaluation<br /> and treatment. Curr Rev Musculoskelet Med.<br /> 2008, 1, pp.92-96.<br /> <br /> 117<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2014<br /> <br /> 118<br /> <br />