Đánh giá kết quả điều trị tủy bằng hệ thống trâm xoay Ni-Ti protaper và máy X-Smart tại khoa răng miệng, Bệnh viện Quân y 103

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ TỦY BẰNG HỆ THỐNG<br /> TRÂM XOAY Ni-Ti PROTAPER VÀ MÁY X-SMART<br /> TẠI KHOA RĂNG MIỆNG, BỆNH VIỆN QUÂN Y 103<br /> Nguyễn Khang*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá kết quả điều trị tủy bằng hệ thống trâm xoay Ni-Ti Protaper và máy<br /> X-Smart. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: mô tả cắt ngang kết hợp hồi cứu và tiến cứu<br /> 111 bệnh nhân (BN) được điều trị nội nha tại Bộ môn Khoa Răng miệng, Bệnh viện Quân y 103<br /> từ 3 - 2014 đến 8 - 2015. Kết quả và kết luận: BN chủ yếu là nữ (61,3%), đa số từ 25 - 44 tuổi<br /> (52,3%), các răng hàm lớn chiếm đa số (64%). Kết quả lâm sàng ngay sau điều trị: 98,3% BN<br /> viêm tủy không hồi phục sau điều trị có kết quả tốt, 92,8% được hàn kín ống tủy. Sau 1 tuần<br /> điều trị: 91% có kết quả tốt. Sau 3 - 9 tháng điều trị: 93,4% được điều trị tốt.<br /> * Từ khoá: Răng; Tuỷ răng; Hệ thống trâm xoay Ni-Ti Protaper; Máy X-Smart.<br /> <br /> Evaluation of Treatment Outcomes of Root Canals with Protaper Ni-Ti<br /> Rotary System and X-Smart at Ondotology Department, 103 Hospital<br /> Summary<br /> Objectives: To evaluate the treatment outcome of root canals with Protaper Ni-Ti rotary<br /> system and X-Smart. Subjects and methods: A retrospective and prospective clinical description<br /> study on 111 patients treated at Department of Ondotology, 103 Hospital from 3 - 2014 to 8 2015. Results and conclusions: Patients were mostly women (61.3%), mainly between the ages<br /> of 25 - 44 (52.3%), big molar teeth took up the majority (64%). Clinical results after treatment:<br /> 98.3% of cases of polio without recovery after treatment had good results; root canals were<br /> sealed closely in 92.8% of the cases. After 1 week of treatment: 91% achieved good results.<br /> This rate was 93.4% after 3 - 9 months of treatment.<br /> * Key words: Teeth; Root canals; Protaper Ni-Ti rotary system; X-Smart.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Điều trị nội nha hay điều trị tủy răng có<br /> vai trò quan trọng trong điều trị bảo tồn<br /> với các nguyên tắc cơ sinh học. Yếu tố<br /> then chốt để thành công trong điều trị nội<br /> nha là tạo hình và làm sạch hệ thống ống<br /> tủy và hàn kín ống tủy theo 3 chiều không<br /> gian. Mặt khác, nếu ống tủy cong và tắc,<br /> răng nhiều chân, hình thái ống tủy phức<br /> <br /> tạp, quá trình điều trị càng trở nên khó<br /> khăn. Vì vậy, kết quả điều trị phụ thuộc<br /> rất nhiều vào trình độ của nha sỹ và dụng<br /> cụ chuyên biệt.<br /> Việc xác định và duy trì chiều dài làm<br /> việc của ống tủy trong suốt quá trình điều<br /> trị là yếu tố quan trọng quyết định sự<br /> thành công của điều trị nội nha. Hệ thống<br /> dụng cụ cầm tay nội nha rất đa dạng gồm:<br /> <br /> * Bệnh viện Quân y 103<br /> Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Khang (khangn6366@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 12/01/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 13/03/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 22/03/2017<br /> <br /> 209<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017<br /> <br /> hệ thống các cây trâm nong giũa, dụng cụ<br /> hiện nay là dụng cụ trâm xoay. Cải tiến<br /> <br /> vùng cuống răng, điều trị tại Khoa Răng<br /> miệng, Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 3 2014 đến 8 - 2015.<br /> <br /> dụng cụ bằng thép không gỉ gần đây<br /> <br /> * Tiêu chuẩn lựa chọn: răng viêm tủy<br /> <br /> được làm bằng nickel-titanium (Ni-Ti) rất<br /> <br /> không hồi phục, tủy hoại tử, răng viêm<br /> <br /> dẻo, hiệu quả, an toàn, chuẩn hóa theo<br /> <br /> quanh cuống cấp, răng viêm quanh cuống<br /> <br /> ISO. Các dụng cụ truyền thống dễ sử<br /> <br /> mạn.<br /> <br /> quay chạy bằng máy thông thường và<br /> <br /> dụng, cảm giác rõ, sửa soạn được ống<br /> tủy nhỏ, có thể điều trị tủy lại và phù hợp<br /> với điều kiện kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên,<br /> những dụng cụ này đòi hỏi thời gian làm<br /> việc kéo dài, độ thuôn ống tủy hạn chế,<br /> nên việc bơm rửa và hàn kín ống tủy gặp<br /> nhiều khó khăn.<br /> Ngày nay, nhờ sự tiến bộ khoa học<br /> <br /> * Tiêu chuẩn loại trừ:<br /> + Răng viêm quanh cuống có nang<br /> chân răng lớn phải kết hợp điều trị tủy<br /> răng với phẫu thuật cắt nang.<br /> + Răng chưa đóng kín cuống.<br /> + Răng số 8.<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu.<br /> <br /> nên các dụng cụ điều trị nội nha được cải<br /> <br /> Nghiên cứu hồi cứu kết hợp tiến cứu<br /> <br /> tiến nhằm nâng cao kết quả điều trị, giảm<br /> <br /> có can thiệp lâm sàng, mô tả cắt ngang.<br /> <br /> thời gian làm việc. Các phương tiện đó<br /> <br /> Hỏi và khám lâm sàng phát hiện các triệu<br /> <br /> bao gồm máy tạo hình ống tủy, máy hàn<br /> ống tủy, dụng cụ dùng sóng siêu âm.<br /> Mới đây nhất là hệ thống trâm xoay NiTi Protaper của Hãng Dentsply với nhiều<br /> ưu điểm vượt trội.<br /> Để góp phần nâng cao chất lượng<br /> điều trị tủy cho BN và có thêm kinh<br /> nghiệm lâm sàng, chúng tôi thực hiện đề<br /> tài nhằm: Đánh giá kết quả điều trị tủy<br /> bằng hệ thống trâm xoay Ni-Ti Protaper<br /> và máy X-Smart.<br /> <br /> chứng lâm sàng và lập phiếu nghiên cứu<br /> theo một mẫu thống nhất.<br /> Các bước tiến hành:<br /> Khám lâm sàng, chụp X quang cận<br /> chóp, sử dụng máy định vị chóp Propex - II<br /> đo chiều dài làm việc, sửa soạn, tạo hình<br /> và làm sạch hệ thống ống tủy, hàn ống<br /> tủy.<br /> - Đánh giá kết quả: đánh giá sau điều<br /> trị dựa vào lâm sàng, X quang về triệu<br /> chứng cơ năng, thực thể, hình dạng ống<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu.<br /> 111 BN được chẩn đoán xác định viêm<br /> tủy không hồi phục, tủy hoại tử và bệnh lý<br /> 210<br /> <br /> tủy, số lượng ống tủy, chiều dài ống tủy<br /> sau hàn. Xác định kết quả điều trị sau<br /> 1 tuần, sau 3 - 9 tháng: kết quả điều trị<br /> được đánh giá lâm sàng và X quang theo<br /> 3 tiêu chí: tốt, trung bình, kém.<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017<br /> <br /> Bảng 1:<br /> Kết quả<br /> <br /> Tốt<br /> <br /> Tiêu chí<br /> Cơ<br /> năng<br /> <br /> Thực<br /> thể<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> Kém<br /> <br /> Đau<br /> <br /> Không đau<br /> Ăn nhai bình thường<br /> <br /> Chưa dám ăn nhai<br /> vào răng tổn thương<br /> <br /> Đau tự nhiên<br /> Không ăn nhai được<br /> <br /> Ngách lợi<br /> <br /> Không sưng<br /> Không có lỗ rò<br /> <br /> Không sưng<br /> Không có lỗ rò<br /> <br /> Đỏ,nề, ấn đau, có thể<br /> có lỗ rò<br /> <br /> Gõ răng<br /> <br /> Không đau<br /> <br /> Đau ít<br /> <br /> Đau nhiều<br /> <br /> Lung lay<br /> <br /> Răng chắc<br /> <br /> Răng chắc<br /> <br /> Răng có lung lay<br /> <br /> Khối chất hàn kín khít các<br /> ống tủy, liên tục, cách lỗ<br /> chóp 0,5 - 1 mm<br /> <br /> Hàn không kín hoặc<br /> thiếu < 2 mm, hàn<br /> quá chóp<br /> <br /> - Hàn không kín hoặc<br /> thiếu > 2 mm, hàn quá<br /> chóp<br /> <br /> X quang<br /> <br /> * Xử lý số liệu: sử dụng phần mềm SPSS 18.0.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> 1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu.<br /> Bảng 2:<br /> Đặc điểm chung<br /> Giới<br /> Tuổi<br /> <br /> Nhóm răng điều trị<br /> <br /> Số lượng<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> Nam<br /> <br /> 43<br /> <br /> 38,7<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> 68<br /> <br /> 61,3<br /> <br /> 15 - 24<br /> <br /> 20<br /> <br /> 18<br /> <br /> 25 - 44<br /> <br /> 58<br /> <br /> 52,3<br /> <br /> 45 - 60<br /> <br /> 33<br /> <br /> 29,7<br /> <br /> Răng cửa nanh<br /> <br /> 15<br /> <br /> 13,5<br /> <br /> Răng hàm nhỏ<br /> <br /> 17<br /> <br /> 22,5<br /> <br /> Răng hàm lớn<br /> <br /> 41<br /> <br /> 64,0<br /> <br /> Trong nghiên cứu này, tỷ lệ nữ nhiều<br /> hơn nữ (61,3% so với 38,7%), khác biệt<br /> có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).<br /> Nhóm BN độ tuổi từ 25 - 44 chiếm tỷ lệ<br /> cao nhất (52,3%).<br /> BN bị bệnh lý tủy nhóm răng hàm lớn<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất (64%), tiếp đó nhóm<br /> răng hàm nhỏ (22,5%) và nhóm răng cửa<br /> (13,5%). Sự chênh lệch về nhóm răng<br /> bệnh lý trong nghiên cứu này khác biệt có<br /> ý nghĩa thống kê (p < 0,001).<br /> <br /> * Phân bố BN theo bệnh lý tủy:<br /> Viêm tủy không hồi phục gặp tỷ lệ<br /> nhiều nhất (60/111 BN = 54,1%). Sau đó<br /> đến viêm quanh cuống mạn (26 BN =<br /> 24,4%). So với tỷ lệ tủy hoại tử (13 BN =<br /> 11,7%) và tỷ lệ viêm quanh cuống cấp<br /> (12 BN = 10,8%) thì khác biệt có ý nghĩa<br /> thống kê (p < 0,001). Số BN khi bị bệnh lý<br /> tủy vẫn để muộn đã qua giai đoạn viêm<br /> cấp làm cho quá trình điều trị mất thời<br /> gian hơn.<br /> 211<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017<br /> <br /> 2. Đánh giá kết quả.<br /> * Chụp phim X quang cận chóp với kỹ<br /> thuật song song:<br /> Hàn kín: 103 răng (92,8%); hàn thiếu:<br /> 6 răng (5,4%); hàn quá cuống: 2 răng (1,8%).<br /> Sau khi ống tủy đã hàn, chụp phim<br /> kiểm tra có 92,8% (103/111 BN) răng<br /> <br /> được hàn kín ống tủy khi chất hàn sát<br /> hoặc cách cuống < 1 mm, 6/11 răng bị<br /> hàn thiếu do trong quá trình hàn,<br /> cortisomol ở thành ống tủy thiếu, tạo nên<br /> sự không đồng nhất của khối vật liệu. Kết<br /> quả của chúng tôi tương đương kết quả<br /> của Tạ Thị Bảo Ngọc [5].<br /> * Kết quả lâm sàng ngay sau điều trị:<br /> <br /> Bảng 3: Kết quả lâm sàng sau 1 tuần điều trị.<br /> Kết quả<br /> <br /> Tốt<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> Kém<br /> <br /> Tổn thương<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> Viêm tủy không hồi phục<br /> <br /> 59<br /> <br /> 98,3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> 0<br /> <br /> Tủy hoại tử<br /> <br /> 12<br /> <br /> 84,6<br /> <br /> 1<br /> <br /> 7,7<br /> <br /> 0<br /> <br /> Viêm quanh cuống cấp<br /> <br /> 10<br /> <br /> 83,3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 8,3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 8,3<br /> <br /> Viêm quanh cuống mạn<br /> <br /> 20<br /> <br /> 76,9<br /> <br /> 4<br /> <br /> 15,4<br /> <br /> 2<br /> <br /> 7,7<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 101<br /> <br /> 7<br /> <br /> 6,3<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2,7%<br /> <br /> 91<br /> <br /> Đánh giá kết quả điều trị dựa trên lâm<br /> sàng thấy: kết quả cao nhất ở nhóm viêm<br /> tủy không hồi phục (98,3%), tiếp đến<br /> nhóm viêm tủy hoại tử (84,6%), thấp nhất<br /> ở nhóm viêm quanh cuống mạn, vì ở BN<br /> viêm quanh cuống mạn, ngoài tổn thương<br /> ở tủy còn gây phản ứng viêm ở vùng<br /> chóp như dây chằng giãn, u hạt, kết quả<br /> này cao hơn của Võ Thị Quỳnh Hà và<br /> Trần Anh Tú [4, 6].<br /> Tỷ lệ kết quả lâm sàng sau điều trị ở<br /> các nhóm tổn thương tủy khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê (p < 0,05).<br /> * Kết quả điều trị sau 3 - 9 tháng:<br /> Sau 3 - 9 tháng, chúng tôi kiểm tra lại<br /> lâm sàng và X quang cho 92 trường hợp.<br /> Tỷ lệ BN khám lại đạt 82,3%.<br /> Tỷ lệ răng tốt sau tái khám 93,4%<br /> (86 BN). 4 trường hợp (4,3%) viêm quanh<br /> 212<br /> <br /> %<br /> <br /> cuống, hàn quá cuống làm BN vẫn đau<br /> khi ăn nhai, tổn thương vùng cuống nhỏ<br /> hơn nhưng chưa phục hồi. 2 trường hợp<br /> (2,3%) kết quả kém, trong đó 1 BN vỡ<br /> một phần thân răng do thành còn lại của<br /> thân răng quá mỏng và 1 trường hợp tổn<br /> thương ở cuống lớn hơn kích thước đo<br /> trên X quang > 10 mm nên phải tiến hành<br /> phẫu thuật cắt cuống. Kết quả của chúng<br /> tôi cao hơn của Nguyễn Mạnh Hà và Tạ<br /> Thị Bảo Ngọc [2, 5].<br /> * Tai biến trong sửa soạn ống tủy và<br /> hàn ống tủy:<br /> Gãy: 1 BN (0,9%); không gãy: 110 BN<br /> (99,1%).<br /> Tai biến trong điều trị tủy chiếm tỷ lệ<br /> rất thấp, do răng số 6 hàm dưới ở chân bị<br /> cong mảnh, dùng lực Torgue lớn hơn quy<br /> định và dụng cụ bị giòn gãy.<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua nghiên cứu 111 BN được chẩn<br /> đoán và điều trị nội nha có sử dụng máy<br /> X-Smart, chúng tôi rút ra một số kết luận:<br /> BN chủ yếu là nữ (64,8%), đa số từ 25 44 tuổi (53,5%), các răng hàm lớn chiếm<br /> đa số (57,8%). Sửa soạn ống tủy bằng<br /> bằng trâm máy có kết quả cao hơn so với<br /> các phương pháp truyền thống khác. Kết<br /> quả lâm sàng ngay sau điều trị: 92,8%<br /> được hàn kín ống tủy. Sau 1 tuần điều trị:<br /> 91% có kết quả tốt. Sau 3 - 9 tháng điều<br /> trị: 93,4% được điều trị tốt.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Bùi Quế Dương. Sửa soạn ống tủy.<br /> Hướng dẫn nội nha lâm sàng. Nhà xuất bản Y<br /> học. 2007.<br /> <br /> 2. Nguyễn Mạnh Hà. Nghiên cứu đặc điểm<br /> lâm làng và điều trị viêm quanh cuống mạn<br /> tính bằng nội nha. Luận án Tiến sỹ Y học.<br /> Trường Đại học Y Hà Nội. 2005.<br /> 3. Hoàng Tử Hùng. Giải phẫu răng. Nhà<br /> xuất bản Y học. 2012.<br /> 4. Võ Thị Quỳnh Hà. Đánh giá kết quả điều<br /> trị viêm quanh cuống mạn tính ở răng hàm<br /> dưới bằng phương pháp nội nha.<br /> 5. Tạ Thị Bảo Ngọc. Đánh giá hiệu quả<br /> phương pháp xác định chiều dài làm việc của<br /> ống tủy bằng máy Propex II ở nhóm răng một<br /> chân. Luận văn Chuyên khoa Cấp II. Trường<br /> Đại học Y Hà nội. 2012.<br /> 6. Trần Anh Tú. Đánh giá kết quả điều trị<br /> tủy răng hàm dưới bằng kỹ thuật đơn côn.<br /> Luận văn Chuyên khoa Cấp II. Học viện Quân<br /> y. 2003.<br /> 7. L. Gutmann. Problem solving in endodontics.<br /> Fourth edition. Mosby. 2006.<br /> <br /> 213<br /> <br />