Đánh giá tình trạng khúc xạ cầu sau phẫu thuật cắt thể thủy tinh - dịch kính đục do chấn thương phối hợp đặt thể thủy tinh nhân tạo

ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG KHÚC XẠ CẦU<br /> SAU PHẪU THUẬT CẮT THỂ THỦY TINH - DỊCH KÍNH ĐỤC<br /> DO CHẤN THƯƠNG PHỐI HỢP ĐẶT THỂ THỦY TINH NHÂN<br /> TẠO<br /> ĐỖ NHƯ HƠN, NGUYỄN THU YÊN, NGUYỄN QUỐC ANH<br /> <br /> Bệnh viện Mắt Trung ương<br /> NGÔ VĂN THẮNG<br /> <br /> Bệnh viện đa khoa huyện Gia Lộc- Hải Dương<br /> HOÀNG HẢI<br /> <br /> Bệnh viện Mắt Thái Nguyên<br /> TÓM TẮT<br /> Khúc xạ (KX) cầu tương đương (SE: Spherical equivalent) tồn dư sau phẫu thuật<br /> (PT) đặt thể thuỷ tinh nhân tạo (IOL: Intraocularlens) là nguyên nhân gây giảm thị lực (TL)<br /> nhìn xa đáng kể. Mục tiêu: Đánh giá khúc xạ SE tồn dư trên những mắt bị chấn thương<br /> (CT), được PT cắt thể thuỷ tinh (TTT) - dịch kính (DK) qua pars plana phối hợp đặt IOL<br /> hậu phòng, nhằm rút ra những hiệu chỉnh cần thiết về công thức tính công suất IOL trước<br /> mổ cho phù hợp. Phương pháp nghiên cứu: mô tả lâm sàng tiến cứu gồm 43 BN (43 mắt)<br /> được PT cắt TTT- DK đục do CT phối hợp đặt IOL hậu phòng, tại khoa Chấn thương bệnh viện Mắt Trung ương từ tháng 12/2005 đến tháng 6/2007. Kết quả: 43 BN (39 nam, 4<br /> nữ), tuổi từ 10 - 45. Phần lớn các trường hợp khúc xạ SE tồn dư sau mổ có độ cận thị nhẹ<br /> (trung bình: -1,75 Diôp (D) với KX tay; -1,9D với máy KX tự động). Kết quả TL sau mổ với<br /> kính hiệu chỉnh tốt nhất  0,2 đạt 81,4%. Kết luận: Đặt IOL ở cùng thời điểm cắt TT- DK<br /> qua pars plana cho phép phục hồi lại TL cũng như chức năng thị giác hai mắt một cách đáng<br /> kể. Tuy nhiên việc hiệu chỉnh lại công thức tính công suất IOL là điều cần thiết với những<br /> trường hợp này.<br /> Từ khoá: Tình trạng khúc xạ cầu, đặt thể thuỷ tinh nhân tạo<br /> <br /> đưa con mắt trở thành chính thị sau PT<br /> được tính theo công thức SRKII (S:<br /> Sanders ; R: Retzlaff ; K: Kraff) kinh điển, cho<br /> đến nay vẫn được áp dụng rộng rãi ở hầu<br /> hết các nước trên thế giới, trong đó có<br /> Việt Nam [6]. Dựa trên những dữ liệu<br /> ban đầu của bài báo trước về tình trạng<br /> lệch khúc xạ SE giữa hai mắt có xu<br /> hướng cận thị hóa ở mắt được đặt IOL<br /> cân vẫn còn giảm chức năng thị giác<br /> cũng như những phiền phức trong việc<br /> điều chỉnh lại khúc xạ SE tồn dư bằng<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Khúc xạ SE tồn dư sau PT đặt<br /> IOL là nguyên nhân gây giảm TL nhìn<br /> xa một cách đáng kể. Cho dù nhờ những<br /> tiến bộ của khoa học kỹ thuật trong vài<br /> thập kỷ qua, PT cắt TTT- DK do CT<br /> phối hợp đặt IOL bước đầu đã mang lại<br /> kết quả khả quan trong việc xử lý những<br /> tổn thương phối hợp này. Tuy nhiên vẫn<br /> còn tồn tại nhiều vấn đề chưa được<br /> nghiên cứu (NC) kỹ, đặc biệt là việc tính<br /> công suất IOL trước PT với mong muốn<br /> <br /> 37<br /> <br /> kính gọng, nhưng do số lượng NC còn ít,<br /> nên chưa đủ khẳng định độ tin cậy về dự<br /> báo này. Xuất phát từ thực tiễn lâm sàng<br /> và những vấn đề KX tồn tại đến nay vẫn<br /> chưa được các tác giả trên thế giới cũng<br /> như ở Việt Nam NC một cách đầy đủ sau<br /> PT cắt TTT-DK đục do CT phối hợp đặt<br /> IOL hậu phòng, vì vậy chúng tôi bước đầu<br /> tiến hành NC đề tài này với mục tiêu:<br /> Đánh giá tình trạng khúc xạ SE tồn dư<br /> sau PT, nhằm rút ra những hiệu chỉnh<br /> cần thiết về công thức tính công suất IOL<br /> trước mổ cho phù hợp.<br /> <br /> 0,9.(1  0,9)<br /> = 43 (mắt)<br /> ( 0,9.0,1) 2<br /> p: tỷ lệ sai lệch KX cầu tương<br /> đương sau PT khoảng 90% [ 2], [5].<br /> 2.2.3. Phương tiện nghiên cứu<br /> Bảng thị lực; bộ thử kính; bộ soi<br /> bóng đồng tử; KX kế Javal; KX kế tự<br /> động; máy sinh hiển vi khám, PT; máy<br /> siêu âm; IOL cứng đơn tiêu cự có đường<br /> kính phần quang học  6 mm với A=<br /> 118,4<br /> 2.2.4. Phương pháp tiến hành<br /> Khám lâm sàng: phân loại CT; đo<br /> TL hai mắt không kính, có kính ngay<br /> trước mổ và sau mổ 3 tháng; đo chiều dài<br /> trục nhãn cầu bằng siêu âm A; đo KX<br /> giác mạc hai mắt trước và sau mổ; đo<br /> KX mắt không CT, mắt bị CT sau mổ;<br /> tính công suất IOL theo công thức SRK<br /> II. Kỹ thuật mổ: cắt TTT - DK đục qua<br /> pars plana, đặt IOL một thì trước bao trước<br /> và trong khe thể mi. Cắt chỉ sau PT 6-8<br /> tuần. Đánh giá kết quả: Độ dài trục nhãn<br /> cầu, tình trạng KX hai mắt trước và sau<br /> mổ (KX giác mạc, khúc xạ SE = độ cầu<br /> + 1/2 độ loạn [1]. Đánh giá kết quả TL:<br /> dựa theo bảng phân loại của Tổ chức Y<br /> tế thế giới (1993). Xử lý số liệu theo<br /> chương trình phần mềm SPSS 15.0.<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG<br /> PHÁP<br /> 2.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Là những bệnh nhân được PT cắt<br /> TTT-DK do CT đụng giập, vết thương<br /> xuyên, phối hợp đặt IOL hậu phòng<br /> trước bao trước và khe thể mi tại khoa<br /> Chấn thương - Bệnh viện Mắt Trung<br /> ương từ tháng 12/2005 đến tháng 6/2007,<br /> tuổi  45: đo TL trước và sau mổ; đo<br /> được KX khách quan bằng phương pháp<br /> soi bóng đồng tử sau PT và đã được cắt<br /> chỉ ít nhất 2 tháng, mắt không còn kích<br /> thích, các môi trường quang học của mắt<br /> đã trong, không có biến chứng sau mổ.<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả lâm<br /> sàng tiến cứu.<br /> 2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu<br /> 2<br /> <br /> n = Z (1 / 2)<br /> <br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> p.(1  p)<br /> = (1,96)2<br /> 2<br /> ( p.)<br /> <br /> Bảng 1. Các thông số liên quan đến khúc xạ và công suất IOL trước mổ<br /> Các thôngsố<br /> Mắt<br /> <br /> Hằng số<br /> IOL lựa<br /> chọn<br /> <br /> Trục nhãn cầu<br /> TB (n=43)<br /> <br /> 38<br /> <br /> Khúc xạ<br /> giác mạc TB<br /> <br /> Công<br /> suất IOL<br /> TB<br /> <br /> Chấn thương<br /> <br /> 118,4<br /> <br /> 23,218± 0,768<br /> <br /> Không chấn thương<br /> <br /> 23,042±0,773<br /> <br /> p<br /> <br /> Test-t, p=0,082<br /> <br /> Không có sự khác biệt về chiều dài<br /> trục nhãn cầu và KX giác mạc giữa mắt<br /> CT và mắt không CT, nhưng có tương<br /> <br /> 43,723±0,954<br /> (n=26)<br /> 44,345±1,189<br /> (n=43)<br /> Test-t, p=0,356<br /> <br /> 20,663<br /> ± 1,951<br /> <br /> quan tuyến tính nghịch giữa chiều dài<br /> trục nhãn cầu và công suất IOL với r = 0,658, p < 0,001).<br /> <br /> Bảng 2. Độ khúc xạ cầu tương đương với các phương đo khác nhau sau PT<br /> Mắt và PP đo<br /> Mắt không<br /> Mắt CT, soi<br /> Mắt không<br /> Mắt CT,<br /> CT, soi bóng<br /> bóng đồng<br /> CT, máy tự máy tự động<br /> Độ KX SE<br /> đồng tử (n=<br /> tử (n= 43)<br /> động (n=43)<br /> (n=36)<br /> 43)<br /> > + 2,5<br /> 1 (2,3%)<br /> 0 (0%)<br /> 1 (2,3%)<br /> 1 (2,3%)<br /> + 0,5 < - ≤<br /> 3 (7%)<br /> 0 (0%)<br /> 5 (11,6%)<br /> 1 (2,3%)<br /> p<br /> +1,5<br /> +1,5 < - ≤ +<br /> 0 (0%)<br /> 1 (2,3%)<br /> 0 (0%)<br /> 0 (0%)<br /> 2,5<br /> - 0,5 < 35<br /> 3 (7%)<br /> 25 (58,1%)<br /> 0 (0%)<br /> (81,4%)<br /> ≤ + 0,5<br /> - 1,5< - ≤ 3 (7%)<br /> 4 (9,3%)<br /> 9 (20,9%)<br /> 7 (16,3%)<br /> 0,5<br /> - 2,5 < - ≤ - 1,5<br /> 0 (0%)<br /> 26(60,5%)<br /> 2 (4,7%)<br /> 14 (32,6%)<br /> ≤ - 2,5<br /> 1 (2,3%)<br /> 9 (20,9%)<br /> 1 (2,3%)<br /> 13 (30,2%)<br /> SE trung bình<br /> 0,163±1,085<br /> -1,744±1,064 -0,835±1,508 -1,901±1,367