ĐÁNH GIÁ TUỔI THAI BẰNG SIÊU ÂM

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

243
lượt xem 54
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'đánh giá tuổi thai bằng siêu âm', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐÁNH GIÁ TUỔI THAI BẰNG SIÊU ÂM

ÑAÙNH GIAÙ TUOÅI THAI BAÈNG SIEÂU AÂM BS. Nguyeãn Xuaân Trang Beänh vieän Töø Duõ V aán ñeà xaùc ñònh tuoåi thai luoân laø vaán ñeà töôûng bieät ñaùng keå giöõa tuoåi thai öôùc tính theo kinh cuoái vaø nhö ñôn giaûn nhöng trong thöïc haønh saûn khoa sieâu aâm [5],[6],[7]. ngaøy nay vieäc xaùc ñònh tuoåi thai ñoâi luùc laïi khoù khaên vaø coù moät vai troø raát quan troïng trong xöû trí cuûa Phöông phaùp döïa vaøo ngaøy thai maùy ngoaøi phuï thuoäc thaày thuoác nhaèm ñaûm baûo tính an toaøn cho meï vaø caû vaøo tính chuû quan cuûa thai phuï, phöông phaùp naøy coøn thai nhi. phuï thuoäc vaøo laàn mang thai thöù maáy cuûa thai phuï. Neáu laø con so thai maùy vaøo khoaûng 19 – 21 tuaàn, con raï thai Coù ba phöông phaùp cô baûn giuùp öôùc ñoaùn tuoåi thai laø maùy sôùm hôn khoaûng 17 -19 tuaàn [8]. döïa vaøo kinh cuoái, khaùm laâm saøng vaø sieâu aâm. Phöông phaùp döïa vaøo kinh cuoái chæ ñuùng vôùi nhöõng tröôøng hôïp Phöông phaùp khaùm laâm saøng döïa vaøo beà cao töû cung thai phuï coù kinh ñeàu chu kyø 28 ngaøy. Phöông phaùp naøy coù ñoä sai bieät khaù cao ôû nhöõng thai phuï maäp, ña thai, coù giaû ñònh raèng ngaøy ruïng tröùng vaø thuï thai xaûy ra vaøo u xô töû cung keøm theo hoaëc do baøng quang quaù caêng ngaøy thöù 14 cuûa chu kyø kinh. Nhöõng sai laàm trong giaû ñaày nöôùc tieåu. Ño beà cao töû cung coù theå döï ñoaùn toát ñònh naøy laø thôøi ñieåm ruïng tröùng khaùc nhau raát nhieàu, tuoåi thai vaø ngaøy döï sanh khi thai phaùt trieån ñeán 28 – 30 tuaàn, sau ñoù thì khoâng coøn chính xaùc nöõa [8]. phuï thuoäc vaøo ñaëc ñieåm taâm sinh lyù töøng ngöôøi. Theo Mongelli Max - giaùo sö, khoa saûn phuï khoa, ñaïi hoïc X quang tìm ñieåm hoaù coát ôû ñaàu döôùi xöông ñuøi seõ cho Sydney - phöông phaùp naøy seõ coù nguy cô tính toaùn [5],[7]. Maëc khaùc, coù bieát thai ñaõ ñuû thaùng chöa. Sai leäch cuûa phöông phaùp tuoåi thai quaù möùc so vôùi thöïc teá ñeán 10 – 45 % thai phuï khoâng theå cung caáp thoâng tin naøy laø ± 2 tuaàn [1]. Phöông phaùp sinh hoaù phaân tích chính xaùc veà ngaøy kinh cuoái, 18% thai phuï coù söï khaùc thaønh phaàn nöôùc oái cuûa thai hay nöôùc tieåu cuûa meï, 31
maùu meï cuõng chæ laø nhöõng phöông phaùp goùp phaàn öôùc nguy cô hoäi chöùng Down khi keát hôïp vôùi ñoä môø da gaùy, tuoåi meï, tuoåi thai... ñoaùn khoaûng thôøi gian ñuû thaùng hoaëc thai non thaùng. Maëc khaùc, caùc phöông phaùp treân hoaëc coù ñoä chính xaùc Trong moät nghieân cöùu keát hôïp giöõa khoa phuï saûn beänh khoâng cao, hoaëc khoâng an toaøn cho thai hoaëc laø caùc vieän Royal North Shore vaø tröôøng ñaïi hoïc Sydney, taùc phöông phaùp xaâm laán vaø coù nhieàu tai bieán. giaû Susan Campbell ñaõ thöïc hieän sieâu aâm ño ñaïc chieàu daøi ñaàu moâng treân 215 thai phuï coù tuoåi thai döôùi 14 Xaùc ñònh tuoåi thai baèng sieâu aâm ñaõ ñöôïc caùc nhaø nghieân tuaàn, vôùi muïc tieâu laø xaùc ñònh sai soá khi öôùc tính tuoåi cöùu vaø aùp duïng vaøo saûn khoa töø khaù laâu. Theo Neilson thai baèng sieâu aâm ño chieàu daøi ñaàu moâng so vôùi kinh J.P., trong thö vieän söùc khoûe sinh saûn (The Cochrane cuoái. Keát quaû laø neáu ño chieàu daøi ñaàu moâng tröôùc 11 Library), sieâu aâm thöôøng quy giai ñoaïn sôùm thai kyø coù tuaàn, öôùc ñoaùn tuoåi thai seõ coù sai bieät laø ± 3 ngaøy, ño theå xaùc ñònh tuoåi thai toát hôn, phaùt hieän ña thai sôùm hôn sau 12 tuaàn seõ sai soá laø ± 6 ngaøy (r = 0,986, p< 0,001). vaø phaùt hieän nhöõng dò taät thai khoâng coù daáu hieäu laâm Neáu tuoåi thai sau 13 tuaàn, öôùc ñoaùn tuoåi thai qua sieâu saøng vaøo thôøi ñieåm coù theå chaám döùt thai kyø [9]. aâm seõ chính xaùc hôn neáu ño ñaïc theâm caùc thoâng soá Coù nhieàu thoâng soá ño sieâu aâm ñeå ñaùnh giaù tuoåi thai cuûa caùc xöông daøi nhö chieàu daøi xöông ñuøi (r = 0,82, p< vaø coù ñoä sai leäch khaùc nhau tuøy vaøo thôøi ñieåm ño. Tuy 0,01). Ngoaøi ra nghieân cöùu cho bieát theâm laø khoâng coù söï nhieân, cho ñeán nay, moïi ngöôøi ñeàu ñoàng yù sieâu aâm tam khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ khi ño ñaïc baèng sieâu ngaõ caù nguyeät moät baèng phöông phaùp ño chieàu daøi ñaàu buïng hay ngaõ aâm ñaïo (p
vöôït quaù 10 tuaàn thai ngheùn. Trong nghieân cöùu naøy taùc giaû cho thaáy tuoåi thai öôùc tính baèng thoâng soá chieàu daøi ñaàu moâng coù sai soá laø ± 6 ngaøy, vaø chính xaùc nhaát laø giöõa 7 ñeán 10 tuaàn. Khaùc vôùi taùc giaû Susan Campbell, Lohr P.A. trong nghieân cöùu so saùnh söï khaùc bieät ñaùnh giaù tuoåi thai tam caù nguyeät 1 giöõa sieâu aâm baèng ñaàu doø buïng vaø aâm ñaïo, cho thaáy sieâu aâm ngaû buïng seõ ñaùnh giaù tuoåi thai thaáp hôn trung bình 1,6 ngaøy (95% CI 1,0–2,2) so vôùi sieâu aâm ño chieàu daøi ñaàu moâng thai nhi baèng ngaû aâm ñaïo [4]. Nghieân cöùu cuûa Susan Lyn Campbell naêm 2008 taïi UÙc cuõng chæ ra söï khaùc bieät trong öôùc ñoaùn tuoåi thai khi ño chieàu daøi ñaàu moâng treân maët caét sieâu aâm khoâng chuaån. Tuoåi thai = 8,052 x (CDÑM x 1,037)1/2 + 23,73 Söï cheânh leänh tuoåi thai khi söû duïng maët caét khoâng chuaån coù theå leân ñeán 6 ngaøy [15]. Do vaäy, söû duïng maët Thai nhi caøng lôùn, kích thöôùc cuûa thai seõ vöôït quaù khaû caét chuaån khi sieâu aâm laø vieäc laøm raát caàn thieát ñeå ño naêng quan saùt cuûa ñaàu doø sieâu aâm, neân ngöôøi ta phaûi ñaïc caùc thoâng soá. söû duïng caùc thoâng soá ño ñaïc caùc caáu truùc khaùc ñeå xaùc ñònh söï taêng tröôûng cuûa thai vaø öôùc ñoaùn tuoåi thai nhö: Coù hai coâng thöùc ñeå öôùc löôïng tuoåi thai nhanh laø [12] ñöôøng kính löôõng ñænh, chu vi voøng ñaàu, chu vi buïng, Tuoåi thai (tuaàn) = chieàu daøi ñaàu moâng (cm) + 6,5 chieàu daøi xöông ñuøi, chieàu daøi xöông chaøy, khoaûng caùch Tuoåi thai (ngaøy) = chieàu daøi ñaàu moâng (mm) + 42 giöõa hai hoá maét... Coù nhieàu nghieân cöùu ñaõ ñöôïc thöïc hieän treân theá giôùi chöùng minh raèng söï öôùc ñoaùn tuoåi Do coù nhieàu coâng thöùc tính tuoåi thai döïa vaøo chieàu daøi thai baèng caùc thoâng soá ñöôøng kính löôõng ñænh, chieàu ñaàu moâng (seõ cho nhieàu tuoåi thai khaùc nhau vôùi cuøng daøi xöông ñuøi, chu vi ñaàu... ôû tam caù nguyeät 2 vaø 3 seõ moät kích thöôùc chieàu daøi ñaàu moâng) vaø do söï thaønh coù sai leäch nhieàu. coâng cuûa chöông trình ño ñoä môø da gaùy taàm soaùt caùc baát thöôøng leäch boäi cuûa thai nhi trong tam caù nguyeät Ñöôøng kính löôõng ñænh, chu vi ñaàu vaø chieàu daøi xöông 1 (chöông trình ngaøy caøng ñöôïc phoå bieán roäng raõi vaø ñuøi ñöôïc nhieàu taùc giaû ñoàng yù duøng ñeå öôùc tính tuoåi thai ñöôïc nhieàu toå chöùc, beänh vieän treân theá giôùi trieån khai khi thai lôùn hôn 14 tuaàn. Caùc taùc giaû cuõng löu yù yeáu toá aùp duïng vaøo daân soá cuûa mình). Vaán ñeà maáu choát cuûa daân toäc khi duøng chieàu daøi xöông ñuøi ñeå öôùc ñoaùn tuoåi chöông trình naøy vieäc öôùc tính tuoåi thai baèng nhieàu coâng thai vaø ngaøy döï sanh, ñöôøng kính löôõng ñænh vaø chu vi thöùc seõ ñöa ñeán khaù nhieàu sai leäch trong vieäc tính toaùn ñaàu coù theå khoâng aûnh höôûng nhieàu giöõa caùc daân toäc. nguy cô cho thai phuï. Sai leäch tuoåi thai 1 hay 2 ngaøy coù theå laøm cho keát quaû tính nguy cô hoäi chöùng Downs cao Tröôùc nay, caùc taùc giaû thöôøng duøng moät thoâng soá sieâu [11]. Do vaäy, toå chöùc ISUOG ñaõ ñöa ra moät hoaëc thaáp aâm ñeå öôùc ñoaùn tuoåi thai vaø ngaøy döï sanh, nhöng ngaøy coâng thöùc chung öôùc tính tuoåi thai döïa vaøo chieàu daøi caøng coù nhieàu taùc giaû duøng nhieàu thoâng soá sieâu aâm hôn ñaàu moâng, vaø khuyeán caùo caùc thaønh vieân aùp duïng [10]. laøm taêng tính chính xaùc khi öôùc ñoaùn tuoåi thai, ví duï: Coâng thöùc naøy ñöôïc taïo ra töø söï keát hôïp giöõa BMUS, thoâng soá ÑKLÑ, CVVÑ, CDXD.... Tuy nhieân, caùc taùc giaû FMF vaø ISOUG [10],[11] nhö sau: 33
cuõng ñoàng yù raèng, yeáu toá quan troïng nhaát laøm taêng ñoä chính xaùc ñoù laø caùc thoâng soá phaûi ñöôïc ño ñaïc treân moät maët caét chuaån, maùy sieâu aâm coù ñoä phoùng ñaïi vaø ñoä phaân Ban bieân taäp: giaûi töông ñoái ñeå coù theå phaân bieät ñöôïc caùc moác chuaån. GS. Nguyeãn Thò Ngoïc Phöôïng (Chuû bieân) Taøi lieäu tham khaûo PGS. TS. Nguyeãn Ngoïc Thoa 1. Phan Tröôøng Duyeät. (2007). Sieâu aâm thaêm doø sinh lyù thai, chaån ñoaùn Ban Thö kyù: tuoåi thai. In Kyõ thuaät sieâu aâm vaø öùng duïng trong saûn phuï khoa. (pp. ThS. BS. Hoà Maïnh Töôøng 189-199). Nhaø xuaát baûn khoa hoïc vaø kyõ thuaät. BS. Huyønh Thò Tuyeát Traàn Höõu Yeán Ngoïc 2. Chitty, L. S., Altman, D. G., Henderson, A., Campbell, S. (1994), "Charts of fetal size: 2. Head measurements". Br J Obstet Gynaecol, 101(1), 35-43. Vaên phoøng HOSREM 3. Hern W. M. (1984), "Correlation of fetal age and measurements be- 84T/8 Traàn Ñình Xu, phöôøng Coâ Giang, quaän 1, tween 10 - 26 weeks of gestation". Obstet Gynecol 63, 26-32. TP. HCM 4. Lohr P. A., Reeves M. F., Creinin M. D. (2010), "A comparison of ÑT: (08) 35079308 - 0933 456 650 transabdominal and transvaginal ultrasonography for determination (Thaûo Nguyeân - Thö kyù vaên phoøng) of gestational age and clinical outcomes in women undergoing early Fax: (08) 39208788 medical abortion". Contraception, 81(3), 240-244. Email: hosremhcm@yahoo.com.vn 5. Max Mongelli, Jason O Gardosi (2010), "Evaluation of Gestation". hosrem@hosrem.vn http://emedicine.medscape.com/article/259269-overview. Website: www.hosrem.org.vn 6. Michael G Ross, Roy Zion Mansano (2010), "Fetal Growth Restric- tion". http://emedicine.medscape.com/article/261226-overview. 7. Mongelli, M., Figueras, F., Francis, A., Gardosi, J. (2007), "A cus- tomized birthweight centile calculator developed for an Australian population". Aust N Z J Obstet Gynaecol, 47(2), 128-131. 8. Mongelli M., Jason O Gardosi (2010), "Evaluation of Gestation". http://emedicine.medscape.com/article/259269-overview. 9. Neilson J. P. (2007), "Ultrasound for fetal assessment in early pregnan- “Y hoïc sinh saûn“ laø noäi san chuyeân ngaønh, löu haønh cy". Cochrane Database of Systematic Reviews 2007(4), CD000182. noäi boä, cuûa Hoäi Noäi tieát sinh saûn vaø Voâ sinh TPHCM (HOSREM) ñöôïc nhieàu baùc só saûn phuï khoa ñoùn ñoïc. 10. Pam Loughna. (2009). BMUS fetal biometry relaunch new improved version! (pp. http://www.bmus.org/policies-guides/pg-fetalmeas.asp). Caùc thoâng tin cuûa “Y hoïc sinh saûn” mang tính caäp 11. Pam Loughna, Lyn Chitty, Tony Evans & Trish Chudleigh ( 2009), nhaät, tham khaûo cho hoäi vieân vaø caùc ñoái töôïng quan Fetal size and dating: charts recommended for clinical obstetric taâm. Trong nhöõng tröôøng hôïp laâm saøng cuï theå, caàn practice. (British Medical Ultrasound Society 2009 ed.) tham khaûo theâm y vaên coù lieân quan. 12. Richard Jaffe, Jacques S, Abramowicz (1997), "First - trimester Ul- “Y hoïc sinh saûn” xin caûm ôn vaø chaân thaønh tieáp nhaän trasound". Manual of Obstetric & Gynecologic Ultrasound, Lippin- caùc baøi vieát, phaûn hoài vaø nhöõng goùp yù cuûa hoäi vieân cott-Raven Philadephia, 35-61. cho noäi san. 13. Salomon L. J., Duyme M., Crequat J., Brodaty G., Talmant C., Fries N., et al. (2006), "French fetal biometry: reference equations and compari- son with other charts". Ultrasound Obstet Gynecol, 28(2), 193-198. Noäi dung taøi lieäu naøy thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa HOSREM. Moïi sao cheùp, trích daãn phaûi ñöôïc söï ñoàng yù cuûa HOSREM hoaëc cuûa caùc 14. Susan Campbell Westerway (2002), "Crown Rump Length Mea- taùc giaû. surements: for accurate dating". ASUM 5 NUMBER 4, 297-302. © HOSREM 2010 15. Susan Campbell Westerway (2008), "Ultrasonic assessment of fetal size and growth". University of Sydney. Faculty of Medicine/Dept of O&G, Doctor of Philosophy (Medicine). 34