Đâu là văn hóa doanh nghiệp?
Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đã đúc kết một kinh nghiệm: Môi
trường văn hoá trong doanh nghiệp quyết định đến sự thành bại của
doanh nghiệp đó. Nhưng, thế nào là văn hoá doanh nghiệp? Làm cách
nào để tạo ra được một môi trường có văn hoá trong doanh nghiệp?...
Giải thưởng Doanh nhân văn hoá hàng năm được trao cho các doanh
nhân đã đủ để khẳng định, doanh nghiệp đó có môi trường văn hoá
tốt?.. Đó là những câu hỏi lớn mà mỗi doanh nghiệp cần phải tìm được
cho mình một đáp số.
Tuy nhiên, vấn đề sẽ đơn giản hơn rất nhiều nếu chúng ta nhìn vào thực tế:
Nơi nào có nhiều người muốn về làm việc, nhân viên không muốn bỏ đi, nơi
ấy hẳn phải có một môi trường làm việc tốt. Nghĩa là người chủ doanh
nghiệp đã biết tạo ra một môi trường có văn hoá.
Giám đốc hay là “vua”?
Trong bản tham luận được đọc tại hội thảo “Xây dựng văn hoá doanh nghiệp
ở nước ta hiện nay” (do báo điện tử Tổ quốc, trung tâm thông tin công tác
tuyên giáo, trung tâm hỗ trợ XTTM và ĐT công nghệ tổ chức mới đây), ông
Nguyễn Lê Anh – chuyên gia tư vấn về văn hoá cho công ty
EUROWINDOW – cho rằng, dân tộc ta đã trải qua hàng ngàn năm bị đô hộ,
nên ở trong một góc sâu nào đó trong mỗi con người có sự phản kháng ngấm
ngầm. Về mặt tích cực, đây là yếu tố quan trọng khiến dân ta không bị đồng
hoá, giữ được bản sắc dân tộc. Nhưng mặt khác, nó đã tạo nên một thói quen
xấu: luôn phê phán, thậm chí chống đối lại lãnh đạo. Ông cũng thẳng thắn
đưa ra ý kiến:“Với một lối định hướng tư duy như thế, vô tình người lao
động Việt Nam đã trở thành nạn nhân của văn hoá dân tộc mình. Họ tự co
cụm với nhau thành các “đốm loang”, ngấm ngầm chống đối lại lãnh đạo
và coi hành động chống đối là chiến tích. Cứ như thế, nhân viên chia bè
phái, các quy định trở nên hình thức và biến lãnh đạo thành một thứ bù
nhìn”.
Người lãnh đạo có bản lĩnh, kiến thức là người nhìn ra được vấn đề này,
không bị phân tâm bởi những sự chống đối nho nhỏ và phần lớn đều ở “phía
sau lưng”. Họ tự cho mình cái quyền “làm vua” trong doanh nghiệp. Nghĩa
là có quyền tối thượng trong tất cả các quyết sách, buộc các nhân viên phải
răm rắp tuân lệnh. Điều này nghe có vẻ khó chịu nhưng thực tế đã chứng
minh, những doanh nghiệp có “vua” thường lại là những doanh nghiệp ăn
nên làm ra. Nói một cách khác, họ đã xây dựng được một nền văn hoá trong
doanh nghiệp, một “ngôi nhà có nóc”, có trên có dưới, tránh được tình trạng
cố hữu “trên bảo dưới không nghe”. Tuy nhiên, về cường độ làm việc,
những “ông vua” này lao động còn hơn cả khổ sai.
Nhân viên – tài sản chứ không phải chi phí
Khi nói đến khó khăn trong hoạt động doanh nghiệp, đặc biệt ở thời kỳ lạm
phát hiện nay, một trong những điều mà các CEO thường phàn nàn là: nhân
sự đòi tăng lương, gây thêm áp lực cho chi phí đầu vào. Không phủ nhận
thực tế ở chỗ này chỗ khác, có những nhân viên luôn đưa ra những đòi hỏi
quá đáng, không gắn quyền lợi của mình với doanh nghiệp... nhưng việc
nhân sự đòi tăng lương thường là có lý do chính đáng. Có thể họ có những
đóng góp quan trọng tạo ra lợi nhuận cho công ty nhưng mức thu nhập chưa
xứng tầm; cũng có thể nếu được trả lương cao hơn, họ toàn tâm toàn ý với
công ty hơn... nhưng một lý do phổ biến hiện nay là do giá cả tăng cao, đời
sống của đại bộ phận người lao động đã thực sự gặp khó khăn. Để giữ chân
người lao động, nhiều doanh nghiệp đã phải “nghiến răng” bỏ thêm chi phí
tăng lương cho họ. Nhưng những doanh nghiệp có tầm thường có cái nhìn
xa hơn, có những quyết sách sớm và hiệu quả của nó được chứng minh bằng
sự gắn bó của người lao động với doanh nghiệp. NAGAKAWA (doanh
nghiệp 100% vốn Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực điện tử, điện lạnh) là
một ví dụ về sự khôn ngoan: Vào 10 giờ sáng ngày 19/7/2008, khi thông tin
về giá xăng tăng chính thức được loan báo, ngay lập tức, ban lãnh đạo doanh
nghiệp đã triệu tập cuộc họp khẩn cấp để bàn biện pháp ứng phó. Bên cạnh
việc cắt giảm chi phí không cần thiết, NAGAKAWA đã đi một “nước cờ
ngược”: Tăng 20% lương cho người lao động vào ngày 1/8. Thông tin này
ngay lập tức tạo nên sự phấn chấn trong toàn doanh nghiệp. Chưa nói đến
vấn đề “thêm tiền”, quyết định tăng lương đột ngột này đã khiến họ cảm
thấy “ấm lòng”, vì được tôn trọng, được ban lãnh đạo chia sẻ khó khăn trong
hoàn cảnh ngặt nghèo.
Anh Nguyễn Thái Hoà - Tổng Giám đốc công ty cổ phần dịch vụ M&T kể:
“Khi quyết định về M& T làm tổng giám đốc, tôi đã phải rất vất vả mới “rút
chân” ra khỏi vị trí giám đốc của công ty truyền thông thuộc một tập đoàn
lớn”. “Vì lý do gì?”. “Chính vì không có lý do gì thuộc về doanh nghiệp nên
mới bị cái tình nó làm cho lăn tăn”. Anh cho rằng, công ty cũ của anh có
một môi trường làm việc tốt, người chủ doanh nghiệp rất quan tâm đến xây
dựng văn hoá doanh nghiệp mà biểu hiện rõ nhất là quan tâm đến đời sống
người lao động, từ ban lãnh đạo đến các nhân viên. “Tôi còn trẻ, còn có
nhiều khát vọng nên đã tìm đến một môi trường hoạt động rộng hơn. Tuy
nhiên, những kinh nghiệm mà tôi thu nhận được từ công ty cũ đã giúp tôi rất
nhiều trong việc xây dựng văn hoá doanh nghiệp trong M&T”. Anh nói.
Như vậy, khác với những ông vua trong lịch sử, những “ông vua” thông
minh trong các doanh nghiệp, một mặt áp đặt quy chế hoạt động, mặt khác
luôn tôn trọng nhân viên, coi họ là tài sản vô giá của mình. Đó chính là một
trong những bí quyết thành công.