Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề - ĐH Sư Phạm Kỹ Thuật Nam Định

Chia sẻ: Mucnang222 Mucnang222 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:170

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề được biên soạn làm tài liệu cho giảng viên, giáo viên và cán bộ quản lý các cơ sở dạy nghề tham khảo để tổ chức, quản lý dạy học tích hợp. Gồm các nội dung chính như: những vấn đề chung về dạy học tích hợp trong đào tạo nghề, biên soạn giáo án tích hợp, tổ chức dạy học tích hợp, đánh giá bài giảng tích hợp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề - ĐH Sư Phạm Kỹ Thuật Nam Định

BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT NAM ĐỊNH DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG ĐÀO TẠO NGHỀ ( TÀI LIỆU THAM KHẢO ) Ban biên soạn: Nguyễn Thế Mạnh – Chủ biên Trần Văn Anh Đặng Thị Hiền Nguyễn Tiến Hưng NAM ĐỊNH, NĂM 2014
LỜI NÓI ĐẦU Trong rất nhiều yếu tố quyết định chất lượng giảng dạy tích hợp ở các cơ sở dạy nghề thì việc hiểu biết căn bản về dạy học tích hợp, việc biên soạn giáo án tích hợp, tổ chức thực hiện bài giảng tích hợp cũng như đánh giá kết quả thực hiện bài giảng là một trong những yếu tố quyết định. Mặc dù đã có những hướng dẫn về tổ chức dạy học tích hợp nhưng chưa có tài liệu nào tham khảo cho giảng viên cũng như cán bộ quản lý tham khảo để tổ chức dạy học tích hợp. Tài liệu tham khảo “Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề’’ được biên soạn làm tài liệu cho giảng viên, giáo viên và cán bộ quản lý các cơ sở dạy nghề tham khảo để tổ chức, quản lý dạy học tích hợp Giảng viên các trường sư phạm kỹ thuât, sinh viên sư phạm kỹ thuật cũng có thể tham khảo tài liệu này để giảng dạy và học tập. Tập tài liệu tham khảo này chắc chắn còn thiếu sót. Chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của bạn đọc để tài liệu này ngày càng hoàn thiện hơn. Các tác giả Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 2
MỤC LỤC CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG...................................................................5 VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG ĐÀO TẠO NGHỀ ...........................................5 1.1. Khái niệm về dạy học tích hợp ...........................................................................5 1.1.1. Tích hợp .........................................................................................................5 1.1.2. Dạy học tích hợp............................................................................................5 1.1.3. Phân tích nghề ................................................................................................8 1.2. Những yếu tố cơ bản của dạy học tích hợp......................................................12 1.2.1. Mục tiêu bài giảng tích hợp ..........................................................................12 1.2.2. Nội dung bài giảng tích hợp .........................................................................14 1.2.3. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài giảng tích hợp ..........................15 1.2.4. Phương tiện dạy học tích hợp.......................................................................16 1.2.5. Kết quả học tập ............................................................................................16 1.3. Các điều kiện để thực hiện dạy học tích hợp ...................................................17 1.3.1. Chương trình và học liệu ..............................................................................17 1.3.2. Giáo viên và cán bộ quản lý dạy nghề...........................................................17 1.3.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ...........................................................19 CHƯƠNG 2. BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP ..................................................20 2.1. Khái niệm về giáo án, giáo án tích hợp ............................................................20 2.1.1. Khái niệm giáo án.........................................................................................21 2.1.2. Giáo án tích hợp ...........................................................................................21 2.2. Quy trình biên soạn giáo án tích hợp ...............................................................24 2.2.1. Quy trình biên soạn giáo án tích hợp ............................................................24 2.2.2.Vận dụng quy trình biên soạn trong biên soạn giáo án một số nghề ...............27 CHƯƠNG 3. TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP ..................................................140 3.1.Công tác chuẩn bị cho dạy học tích hợp .........................................................140 3.1.1. Chuẩn bị hồ sơ giảng dạy ...........................................................................140 3.1.2. Chuẩn bị thiết bị, vật tư, phương tiện dạy học ............................................140 3.2.Thực hiện hoạt động dạy – học trong dạy học tích hợp ................................141 CHƯƠNG 4. ĐÁNH GIÁ BÀI GIẢNG TÍCH HỢP..............................................148 4.1.Khái niệm về đánh giá bài giảng tích hợp.......................................................148 4.1.1. Khái niệm bài giảng, đánh giá bài giảng tích hợp .......................................148 4.1.2. Mục tiêu đánh giá bài giảng tích hợp..........................................................149 4.2. Các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá bài giảng tích hợp ....................................150 4.2.1. Khái niệm ...................................................................................................150 4.2.2. Các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá bài giảng tích hợp...................................150 4.3. Phương pháp đánh giá bài giảng tích hợp.....................................................154 4.3.1. Khái niệm về phương pháp đánh giá bài giảng tích hợp....................................154 4.3.2. Các phương pháp đánh giá bài giảng tích hợp............................................154 4.4. Các thang điểm đánh giá bài giảng tích hợp .................................................156 Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 3
4.5 Sử dụng bằng chứng trong đánh giá bài giảng tích hợp ............................... 156 4.6. Quy trình đánh giá bài giảng tích hợp........................................................... 157 4.6.1. Chuẩn bị đánh giá....................................................................................... 157 4.6.2. Thực hiện đánh giá..................................................................................... 158 4.6.3. Kết luận đánh giá........................................................................................ 159 4.7. Sử dụng kết quả đánh giá bài giảng tích hợp................................................ 166 Tài liệu tham khảo………………………………………………………………164 Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 4
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG ĐÀO TẠO NGHỀ 1.1. Khái niệm về dạy học tích hợp 1.1.1. Tích hợp Tích hợp (intergation) có nghĩa là gộp lại, sát nhập, hội nhập, hợp thành một thể thống nhất. Khái niệm tích hợp sử dụng trong phạm vi sư phạm mang hàm nghĩa đề cập tới phương pháp sư phạm nhằm hướng tới nhiều mục đích trong hoạt động. Theo Đại Từ điển tiếng Việt, tích hợp là phương pháp sư phạm tìm cách thực hiện nhiều mục đích học tập đặt ra cho các môn học khác nhau ngay trong các bài học của môn học nhất định [10, 1566]. Theo Từ điển Giáo dục học thì tích hợp là “hành động liên kết các đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế hoạch giảng dạy ” [11, 383]; tích hợp học tập là hành động liên kết cùng một lần những kiến thức khác nhau và những kỹ năng khác nhau về cùng một chủ đề giáo dục [11, 384]. Kế hoạch giảng dạy ở đây cần được hiểu trong một phạm vi rộng, từ kế hoạch giảng dạy của một chương trình đến kế hoạch giảng dạy của một môn học, kế hoạch giảng dạy của bài học. Như vậy, trong dạy học, tích hợp có thể được coi là sự liên kết các các đối tượng giảng dạy, học tập trong cùng một hoạt động để đảm bảo sự thống nhất, hài hòa, trọn vẹn của hệ thống dạy học nhằm đạt mục tiêu dạy học tốt nhất. Trong dạy nghề, mục tiêu của dạy nghề là năng lực mà người học đạt được sau quá trình học tập. Sau khi học xong một bài học, một môđun, người học nghề làm được một phần công việc hoặc công việc nhất định của nghề. Bởi thế, nội dung tích hợp trong dạy nghề nhằm hình thành năng lực của người học nghề. Năng lực thực hiện đó được kết hợp giữa kiến thức – kỹ năng – thái độ mà người học có được nhằm thực hiện một công việc hoặc một nhóm công việc. Như vậy, tích hợp là sự kết hợp giữa kiến thức – kỹ năng – thái độ mà người hành nghề cần có khi thực hiện công việc hoặc một nhóm công việc. 1.1.2. Dạy học tích hợp Thuật ngữ dạy học tích hợp được sử dụng từ lâu trong giáo dục và đào tạo. Một cách khái quát nhất, tích hợp được hiểu là: sự tích lũy, sự hợp nhất, sự nhất thể hóa kết tạo thành đối tượng mới. Vai trò của tính tích hợp trong các chương trình đào tạo là giảm tải, rút gọn tài liệu, tiết kiệm thời gian học tập, tạo thuận lợi cho việc học, đảm bảo để học có chất lượng hơn. Có nhiều kiểu tích hợp, ví dụ: tích hợp liên môn, xuyên môn, tích hợp ngang, tích hợp dọc trong các chương trình. Cũng như các chương trình giáo Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 5
dục khác, đặc điểm cơ bản của các chương trình đào tạo nghề hiện nay thể hiện ở sự tích hợp các miền mục tiêu kiến thức, kỹ năng, thái độ, tích hợp nội dung các môn học, tích hợp giữa lý thuyết với thực hành. Tích hợp trong đào tạo nghề là sự kết hợp một cách hữu cơ, có hệ thống các kiến thức lý thuyết cần thiết liên quan (cơ sở ngành, lý thuyết chuyên môn) và kỹ năng thực hành nghề tương ứng thành một nội dung nhất định, nhằm đem đến cho người học các năng lực thực hiện công việc, nhiệm vụ cụ thể. Nhờ tính tích hợp này mà các đơn vị kiến thức, kỹ năng trong chương trình đào tạo nghề có có khả năng liên thông ngang, dọc để tạo ra các mô đun đào tạo thuận lợi trong xây dựng chương trình, trong tổ chức đào tạo. Có 3 cách tiếp cận tích hợp khi thực hiện bài giảng (xem hình 1) Có quan niệm cho rằng dạy tích hợp là tổ chức dạy học kết hợp giữa dạy lý thuyết và thực hành trong cùng một không gian, thời gian. Điều này có nghĩa khi dạy một kỹ năng nào đó, phần kiến thức chuyên môn liên quan đến đâu sẽ được dạy đến đó và được thực hành để luyện tập ngay. Cả hai hoạt động này được thực hiện tại cùng một không gian, thời gian và địa điểm. Như vậy, về cơ sở vật chất, phòng dạy tích hợp sẽ có những đặc điểm khác so với phòng chuyên dạy lý thuyết hoặc chuyên dạy thực hành theo cách dạy truyền thống. (www.tcdn.gov.vn) Cách quan niệm dạy học tích hợp trong đào tạo nghề là “sự kết hợp giữa dạy lý thuyết và dạy thực hành trong cùng không gian, thời gian, địa điểm” gây nhiều lúng túng cho các trường và cơ sở đào tạo nghề vì: - Các phòng học chuyên dụng cho dạy tích hợp được sắp xếp để vừa dạy lý thuyết và thực hành đòi hỏi đầu tư nhiều trang thiết bị, bàn ghế, diện tích phòng học lớn. Điều này không dễ thực hiện trong thực tế. - Thiết bị, dụng cụ dành cho sinh viên thực hành khó có thể đáp ứng được theo hình thức luyện tập cá nhân. - Trong một mô đun, sự tích hợp kiến thức kỹ năng trong từng bài cũng có sự khác nhau. Ngay việc phân bố thời gian để dạy phần lý thuyết và thời gian để dạy thực hành trong một bài dạy tích hợp thế nào cũng là một vấn đề dễ gây lúng túng cho giáo viên khi thiết kế giáo án tích hợp. Từ góc độ lý luận và thực tiễn trong lĩnh vực đào tạo nghề hiện nay, chúng tôi quan niệm: Dạy học tích hợp là quá trình dạy học mà ở đó việc tổ chức dạy kiến thức, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp được tích hợp với nhau trong cùng một nội dung và hoạt động dạy học để người học nghề có năng lực thực hiện các nhiệm vụ của nghề. Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 6
Hình 1. Các cách tiếp cận dạy học tích hợp Chương trình Ví dụ minh hoạ 1. Chương trình đào tạo cấu trúc theo môn Môn học (LT): Máy Môn học (TH): Thực hành học điện sửa chữa máy điện Tiến độ: Bài 1: Động cơ điện xoay Bài 1: Sửa chữa Động cơ - Môn LT: Học kỳ III chiều một pha (4h). điện xoay chiều 1 pha (12h) - Môn TH: Học kỳ V Bài 2: Động cơ điện xoay Bài 2: Sửa chữa Động cơ chiều ba pha (16h). điện xoay chiều 1 pha (48h) ....................................... .............................................. 2. Chương trình đào tạo cấu trúc theo năng lực thực hiện: Môđun: Động cơ điện xoay chiều a. Quan điểm 1 I. Lý thuyết: 20h Tích hợp theo Mô-đun Bài 1: Động cơ điện xoay chiều một pha (4h). Tiến độ: Toàn bộ LT của Bài 2: Động cơ điện xoay chiều ba pha (16h) mô-đun được dạy trước và II. Thực hành: 60h tiếp sau là TH. Bài 1: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (12h) Bài 2: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (48h) Môđun: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều Bài 1: Sửa chữa động cơ điện xoay chiều một pha b. Quan điểm 2 (16h). -Tích hợp theo bài. I. Lý thuyết: 4h -Tiến độ: LT (kiến thức) II. Thực hành: 12h trước và TH (thực hành) sau khi học xong LT. b. Quan điểm 3 -Tích hợp theo bước công Môđun: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều việc. Bài : Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha -Tiến độ: LT (kiến thức) (16h) trước và TH (thực hành) 1. Xác định các thông số kỹ thuật của động cơ -Lý thuyết (Kiến thức): đan xen (tích hợp) theo -Thực hành (Kỹ năng): bước công việc (tiểu kỹ 2. Chuẩn bị sửa chữa năng). 3. Kiểm tra xác định hư hỏng 4. Sửa chữa hư hỏng. 5 Kiểm tra và hoàn thiện. Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 7
Như vậy, trong dạy học tích hợp vai trò của lý thuyết là cơ sở liên quan đến thực hành, trong khi vai trò của thực hành là để hình thành kỹ năng, chứ không phải thực hành để cụ thể hóa lý thuyết, để hiểu rõ lý thuyết. Cách tiếp cận dạy học tích hợp tạo ra sự linh hoạt khi thực hiện, tránh được những khó khăn lúng túng không cần thiết cho các cơ sở đào tạo nghề khi triển khai ứng dụng dạy học tích hợp, đồng thời nó cũng không loại trừ việc thực hiện dạy học tích hợp trong cùng không gian, thời gian và cùng một địa điểm. 1.1.3. Phân tích nghề - Phân tích nghề là tiến trình nhằm xác định các nhiệm vụ, công việc mà một công nhân lành nghề phải thực hiện được trong nghề nghiệp của mình. Việc Phân tích nghề thực chất là nhằm xác định được mô hình hoạt động của người lao động, bao hàm trong đó những Nhiệm vụ (Duties) và những Công việc (Tasks) mà người lao động phải thực hiện trong lao động nghề nghiệp. Ở nhiều nước trên thế giới, người ta đã dùng các phương pháp khác nhau, trong đó có phương pháp hay kỹ thuật DACUM (Develop A Curriculum) được sử dụng phổ biến nhất trong một số thập kỷ qua để tiến hành phân tích nghề. Kết quả của phân tích nghề được thể hiện trong Sơ đồ phân tích nghề hay Sơ đồ DACUM (DACUM Chart). Sau đó phải tiến hành phân tích từng công việc (Task Analysis) đã được xác định trong Sơ đồ DACUM. Hình 2. Sơ đồ phân tích nghề Nhiệm vụ: một trong những hoạt động chủ yếu hoặc nhóm các công việc chủ yếu nằm trong nghề. Phân tích nghề: Tiến trình Công việc: là bộ phận cụ thể, nhằm xác định các nhiệm vụ, quan sát được của một việc làm công việc mà một công nhân đã hoàn tất (có một thời điểm và lành nghề phải thực hiện được kết thúc xác định). trong nghề nghiệp của mình. Bước công việc: là phần nhỏ nhất có thể quan sát được và phân biệt được của công việc Kết quả phân tích 1 nghề cần xác định rõ công việc, bước công việc, ví dụ như phân tích nghề Điện công nghiệp như hình 3 sau đây: Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 8
Hình 3:Sơ đồ phân tích nghề Điện công nghiệp trình độ cao đẳng CÁC NHIỆM VỤ CÁC CÔNG VIỆC A A1 A2 A3 A4 A5 LẮP ĐẶT HỆ Phân tích Khảo sát Nhận vật tư Lắp dựng cột Lắp đặt phụ THỐNG CUNG bản vẽ hiện trường theo thiết kế (trụ) điện. kiện đường CẤP ĐIỆN dây A6 A7 A8 A9 A10 Rải dây Căng dây lấy Đi dây ngầm Lắp đặt thiết Lắp đặt tụ bù độ võng hệ thống cung bị tiếp đất cấp điện A11 A12 A13 Lắp đặt Kết nối đường Kiểm tra, hiệu chống sét dây vào trạm chỉnh và vận và tủ phân hành thử phối B B1 B2 B3 B4 LẮP ĐẶT TỦ Phân tích Nhận thiết bị Lắp thanh cái Lắp đặt ĐIỆN PHÂN bản vẽ vật tư trong tủ điện khí cụ điện PHỐI đóng cắt B5 B6 B7 B8 Lắp đặt khí Lắp đặt thiết Lắp đặt thiết Kết nối các cụ điện bảo bị đo lường bị đo lường khí cụ điện vệ điện 2 cực điện 4 cực B9 B10 Kiểm tra Kiểm tra nguội và nóng tủ điện hiệu chỉnh tủ phân phối điện phân phối Khi phân tích về công việc thì phải xác định đầy đủ bước công việc, tiêu chuẩn thực hiện cũng như kiến thức, kỹ năng và thái độ mà người hành nghề cần có: PHIẾU PHÂN TÍCH CÔNG VIỆC Tên nhiệm vụ : A. Lắp đặt hệ thống cung cấp điện. Tên công việc: A1. Phân tích bản vẽ Mô tả công việc: Đọc các bản vẽ của hệ thống cung cấp điện cần lắp đặt. Hình 4. Bảng phân tích 1 công việc Các bước Dụng cụ, Các quyết định, Tiêu chuẩn Kiến thức Kỹ năng Thái độ thực hiện trang bị, tín hiệu và thực hiện cần có cần có cần có công việc vật liệu lỗi thường gặp 1. Nhận các - Nhận - Bút, sổ - Cung cấp điện: - Nhận - Trung - Nhận không bản vẽ. đúng, đủ số tay Các khái niệm về hệ biết chính thực đúng hoặc đủ lượng các thống cung cấp xác các - Cẩn thận các bản vẽ. bản vẽ cần điện, các loại bản loại bản - Chính xác - Có quyết định thiết cho lắp vẽ, sơ đồ hệ thống vẽ điện. phù hợp khi nhận đặt. cung cấp điện không đúng hoặc đủ các bản vẽ. 2. Phân - Nhận biết - Bút, sổ - Vẽ kỹ thuật cơ - Phân - Trung - Nhầm lẫn bản Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 9
Các bước Dụng cụ, Các quyết định, Tiêu chuẩn Kiến thức Kỹ năng Thái độ thực hiện trang bị, tín hiệu và thực hiện cần có cần có cần có công việc vật liệu lỗi thường gặp tích bản vị trí mặt tay khí: Các hình chiếu biệt thành thực vẽ mặt bằng với vẽ mặt bằng cần mặt bằng công thạo bản - Cẩn thận bản vẽ vị trí. bằng. thiết cho lắp trình, các bản vẽ lắp vẽ. - Chính xác - Có quyết định đặt. - Vẽ điện: Các ký phù hợp khi nhận hiệu điện, các không đúng hoặc nguyên tắc vẽ sơ đồ đủ các bản vẽ. điện, các sơ đồ mặt bằng. - Cung cấp điện: Các khái niệm về hệ thống cung cấp điện, các loại bản vẽ, sơ đồ hệ thống cung cấp điện. 3 3. Phân - Nhận biết - Bút, sổ - Vẽ kỹ thuật cơ - Phân biệt - Trung - Cần đối chiếu tích bản vị trí bố trí tay khí: Các hình chiếu thành thạo thực các ký hiệu, tiêu vẽ vị trí. các khi cụ, mặt bằng công trình bản vẽ. - Cẩn thận chuẩn bản vẽ dây dẫn và bản vẽ lắp - Phân tích - Chính xác theo nhiều tiêu - Vẽ điện: Các ký chính xác chẩn khác nhau hiệu điện, các các vị trí (như TCVN, tiêu nguyên tắc vẽ sơ đồ trên bản vẽ. chuẩn quốc tế...) điện và các sơ đồ - Có quyết định vị trí. phù hợp khi nhận - Cung cấp điện: không đúng hoặc Các khái niệm về hệ đủ các bản vẽ. thống cung cấp điện. Các loại bản vẽ, sơ đồ hệ thống cung cấp điện. 4. Phân tích - Nhận biết - Bút, sổ - Vẽ điện: Các ký - Phân biệt - Cẩn thận - Cần đối chiếu bản vẽ đơn chính xác tay hiệu điện, nguyên thành thạo - Chính xác các ký hiệu, tiêu tuyến. các tuyến tắc vẽ sơ đồ điện, sơ bản vẽ. chuẩn bản vẽ dây cần đi đồ đơn tuyến. - Phân tích theo nhiều tiêu - Cung cấp điện: chính xác chuẩn khác nhau Các khái niệm về hệ bản vẽ đơn (như TCVN, tiêu thống cung cấp điện tuyến chuẩn quốc tế...) và các loại bản vẽ, - Có quyết định sơ đồ hệ thống phù hợp khi nhận cung cấp điện. không đúng hoặc đủ bản vẽ. 5. Phân tích - Xác định - Bút, sổ - Vẽ điện: Các ký - Phân biệt - Cẩn thận - Cần đối chiếu bản vẽ nối được vị trí tay hiệu điện, nguyên thành thạo - Chính xác các ký hiệu, TC dây nối dây cần tắc vẽ sơ đồ điện, bản vẽ. bản vẽ theo thiết. sơ đồ nối dây. - Phân tích nhiều TC khác - Cung cấp điện: chính xác nhau (như Các khái niệm về hệ bản vẽ nối TCVN, tiêu thống cung cấp điện dây chuẩn quốc tế...) và các loại bản vẽ, - Có quyết định sơ đồ hệ thống cung phù hợp khi nhận cấp điện. không đúng hoặc đủ bản vẽ. Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 10
Các bước Dụng cụ, Các quyết định, Tiêu chuẩn Kiến thức Kỹ năng Thái độ thực hiện trang bị, tín hiệu và thực hiện cần có cần có cần có công việc vật liệu lỗi thường gặp 6. 6. Phân tích - Xác định - Bút, sổ - Vẽ kỹ thuật cơ - Phân tích - Cẩn thận - Cần đối chiếu bản vẽ lắp. đúng các tay khí: Các hình chiếu chính xác Chính xác các ký hiệu, tiêu bản vẽ lắp mặt bằng công trình bản vẽ lắp . chuẩn bản vẽ đặt. và các bản vẽ lắp theo nhiều tiêu - Vẽ điện: Các ký chẩn khác nhau hiệu điện, các (như TCVN, tiêu nguyên tắc vẽ sơ đồ chuẩn quốc tế...) điện, các sơ đồ vị - Quyết định trí. nhận đúng và đủ - Cung cấp điện: bản vẽ. Các khái niệm về hệ thống CCĐ, các loại bản vẽ, sơ đồ hệ thống CCĐ. 7. Phân tích - Đối chiếu - Các loại - Cung cấp điện: - Thống kê - Cẩn thận - Có sự nhầm lẫn bảng kê chủng loại, công cụ Các khái niệm về hệ chính xác - Chính xác chủng loại, ký thiết bị. số lượng tính toán. thống cung cấp điện số liệu. . hiệu giữa các thiết bị Văn và các loại bản vẽ, - Chủng thiết bị, vật tư trong các phòng sơ đồ hệ thống cung loại, với nhau. bảng vẽ với phẩm cấp điện. - Số lượng - Cần đối chiếu bảng kê. - Khí cụ điện thiết bị các ký hiệu, tiêu của các chuẩn bản vẽ bảng vẽ. theo nhiều tiêu chuẩn khác nhau (như TCVN, tiêu chuẩn quốc tế..) 8. Phân tích - Đối chiếu - Bút, sổ - Cung cấp điện: - Thống - Cẩn thận - Có sự nhầm lẫn bảng kê chủng loại, tay Các khái niệm về hệ kê chính - Chính xác chủng loại, ký vật tư. số lượng vật thống cung cấp điện xác số hiệu giữa các tư với các và các loại bản vẽ, liệu.: thiết bị, vật tư bản vẽ. sơ đồ hệ thống cung - Chủng với nhau. cấp điện. loại, - Cần đối chiếu - Khí cụ điện - Số lượng các ký hiệu, tiêu thiết bị chuẩn bản vẽ của các theo nhiều tiêu bản vẽ. chẩn khác nhau (như TCVN, tiêu chuẩn quốc tế 9. Phác thảo - Phác thảo - Các loại - Cung cấp điện: - Kỹ năng - Cẩn thận - Có quyết định phương án được các bản vẽ liên Các khái niệm lập kế - Chính xác phù hợp khi nhận tập kết vật phương án quan. chung về hệ thống hoạch làm không đúng hoặc tư thiết bị. tối ưu về - Bút, sổ cung cấp điện và việc. đủ các bản vẽ. tập kết vật tay phụ kiện đường tư, thiết bị. dây. Các loại bản vẽ, sơ đồ hệ thống cung cấp điện. 10. Đề xuất - Đề xuất - Bút, sổ - Cung cấp điện: - Kỹ năng - Cẩn thận - Có quyết định phương án được các tay Các khái niệm lập kế - Chính xác phù hợp khi nhận tập kết phương án chung về hệ thống hoạch làm không đúng hoặc thiết bị, vật tập kết thiết cung cấp điện và việc. đủ các bản vẽ. tư, khảo sát bị, vật tư tối phụ kiện đường Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 11
Các bước Dụng cụ, Các quyết định, Tiêu chuẩn Kiến thức Kỹ năng Thái độ thực hiện trang bị, tín hiệu và thực hiện cần có cần có cần có công việc vật liệu lỗi thường gặp địa hình ưu. dây. Các loại bản thực tế. vẽ, sơ đồ hệ thống cung cấp điện. 11. Bàn - Bàn giao - Các tài - Vi tính văn phòng - Thực - Cẩn thận - Bàn giao phải giao kết kết quả liệu liên - Các thủ tục hành hiện các - Chính xác đúng thủ tục. quả công công việc quan đến chính và các qui thủ tục - Cẩn thận, việc. cho nhóm công trình định kỹ thuật về bàn hành chính nghiêm túc trong sau thực thi công giao công việc và các qui công việc. hiện đúng lắp đặt hệ định kỹ yêu cầu. thống cung thuật về cấp điện bàn giao công việc. Như vậy, căn cứ vào phân tích nghề, giáo viên có thể xác định được kỹ năng, tiểu kỹ năng làm cơ sở cho việc biên soạn giáo án tích hợp. 1.2. Những yếu tố cơ bản của dạy học tích hợp 1.2.1. Mục tiêu bài giảng tích hợp Theo Luật Dạy nghề, mô đun là đơn vị học tập được tích hợp giữa kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp một cách hoàn chỉnh nhằm giúp cho người học nghề có năng lực thực hành trọn vẹn một số công việc của một nghề. Theo đó, mục tiêu đào tạo trong các mô-đun là hình thành các năng thực hành một số công việc của nghề. Như vậy, mục tiêu của bài giảng tích hợp là hình thành năng lực để người học nghề có thể thực hiện được công việc hoặc một số công việc của một nghề. Mục tiêu bài giảng tích hợp bao giờ cũng gồm 3 thành phần: - Những kiến thức liên quan để người học xác định được quy trình hay trình tự thực hiện một công việc nhất định. Chỉ những kiến thức nào liên quan đến hình thành kỹ năng, thực hành kỹ năng mới được đưa và bài giảng. Ở một số bài giảng, kiến thức liên quan có thể ở những bài giảng trước, mô đun trước đó người học đã học nên giáo viên chỉ cần gợi mở để người học tham khảo các kiến thức đã biết - Kỹ năng nghề: đây chính là đặc trưng cơ bản của dạy nghề hiện nay. Mục tiêu bài giảng cần nêu rõ những kỹ năng nào mà người học nghề cần luyện tập. Kỹ năng này đã được xác định ở tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia. Hiện nay, ngành dạy nghề đã ban hành được 176 bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia làm cơ sở cho việc xây dựng chương trình, tổ chức đào tạo cũng như đánh giá cấp chứng chỉ kỹ năng nghề. Một bài giảng nhằm làm cho người học nghề đạt được các tiêu chuẩn để thực hiện công việc. Ví dụ: Tên công việc: LẬP CHƯƠNG TRÌNH NC TRỰC TIẾP TRÊN MÁY CÔNG CỤ CNC Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 12
Mã số công việc: D2 I. MÔ TẢ CÔNG VIỆC Là quá trình nghiên cứu bảng quy trình công nghệ, kiểm tra máy thiết lập chế độ soạn thảo, soạn thảo chương trình NC, kiểm tra và hiệu chỉnh chương trình, lưu trữ và lập chương trình NC. II. CÁC TIÊU CHÍ THỰC HIỆN - Mức độ chính xác của chương trình NC; - Mức độ cẩn thận, tỷ mỷ, chính xác; mức độ an toàn. III. CÁC KỸ NĂNG VÀ KIẾN THỨC THIẾT YẾU 1. Kỹ năng - Nghiên cứu, đọc bản vẽ kỹ thuật; đọc hiểu quy trình công nghệ; soạn thảo chương trình NC; - Sử dụng máy công cụ CNC; sử dụng thiết bị văn phòng, lưu trữ và bảo mật. 2. Kiến thức - Vẽ kỹ thuật; vận hành máy công cụ CNC; lập trình chương trình NC - Lưu trữ dữ liệu và bảo mật. IV. CÁC ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CÔNG VIỆC - Bản quy trình công nghệ; máy công cụ CNC; - Sổ tay công nghệ CNC; thiết bị lưu trữ dữ liệu; trang thiết bị văn phòng. V. TIÊU CHÍ VÀ CÁCH THỨC ĐÁNH GIÁ KỸ NĂNG Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá - Chương trình NC theo quy trình công nghệ. - Kiểm tra nhập chương trình NC. - Cẩn thận, tỷ mỷ; an toàn. - Mô phỏng chương trình NC trực tiếp trên máy công cụ CNC. - Tiêu chuẩn kỹ năng nghề là bản hướng dẫn đầy đủ và cụ thể về việc xác định kỹ năng, các điều kiện thực hiện công việc và tiêu chí, cách thức đánh giá kỹ năng nghề mà người học nghề có thể thực hiện được. - Thái độ nghề nghiệp thể hiện ở tác phong công nghiệp, ý thức chấp hành kỷ luật lao động, tinh thần hợp tác trong lao động nghề nghiệp. Qua đánh giá kỹ năng nghề cắt gọt kim loại trên máy tiện vạn năng theo tiêu chuẩn JAVADA - Nhật bản vào tháng 7/2013 do Tổng cục Dạy nghề phối hợp với Công ty DENSO tổ chức, nhiều thí sinh làm việc trong các doanh nghiệp đã không đạt yêu cầu thậm chí bị điểm trừ do không tuân thủ quy trình lao động, không đảm bảo an toàn lao động (phương pháp chấm điểm trừ, điểm chấm là thang điểm 100, điểm đạt yêu cầu là 60/100 điểm). Mối quan hệ của kiến thức, kỹ năng và thái độ được thể hiện ở sơ đồ sau: Hình 5. Sơ đồ mối quan hệ kiến thức – kỹ năng – thái độ KiÕn thøc Kü n¨ng Th¸i ®é Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 13
1.2.2. Nội dung bài dạy tích hợp Chương trình khung đào tạo nghề được xây dựng theo phương pháp DACUM, dựa trên cơ sở phân tích nghề, phân tích hoạt động lao động, xác định yêu cầu của nghề và năng lực thực hiện, định hướng thị trường lao động là điểm trung tâm. Trong quá trình phân tích nghề ngoài các nhà giáo, nhà quản lý giáo dục có kinh nghiệm còn có đại diện của phía doanh nghiệp sử dụng nguồn lao động. Các mô-đun đào tạo nghề có trong chương khung được xây dựng theo một tiêu chuẩn thống nhất về các thành phần, nội dung và hình thức. Mỗi mô-đun gồm các bài có lượng thời gian thực hiện khác nhau, nội dung tích hợp giữa lý thuyết, thực hành, tiêu chí kiểm tra đánh giá, các bài kiểm tra đánh giá năng lực thực hiện đảm bảo cho việc hình thành năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội và cuối cùng là năng lực thực hiện các hoạt động nghề. Mỗi mô đun nghề định hướng vào thực hiện một số công việc theo chuẩn. Đây là điểm khác biệt cơ bản nhất giữa chương trình khung đào tạo nghề với các chương trình đào tạo nghề trước đây thường được xây dựng theo phương pháp nội quan và phương pháp chuyên gia, chủ yếu hình thành và phát triển các năng lực chung. Mô đun được kết cấu theo bài, mỗi bài thực hiện công việc hoặc phần công việc. Ví dụ: tên công việc của phân tích nghề sẽ là cơ sở cho việc xây dựng chương trình, biên soạn, giảng dạy và đánh giá bài giảng tích hợp. Ví dụ: Tên nhiệm vụ: B - Chuẩn bị các điều kiện để thực hiện hàn Tên công việc: B06 - Cắt tự động bằng nhiệt Mô tả công việc: Cắt phôi hàn hoàn toàn tự động bằng máy CNC chuyên dụng có sử dụng nhiệt. Các bước chính để thực hiện công việc gồm: chuẩn bị vật liệu, cài đặt máy cắt tự động và sử dụng máy cắt tự động bằng nhiệt. Hình 6. Bảng tiêu chuẩn kỹ năng của 1 công việc Các Các Dụng cụ, quyết bước trang Thái định, tín thực Tiêu chuẩn thực Kiến thức Kỹ năng thiết bị, độ cần hiệu và hiện hiện cần có cần có vật có lỗi công liệu.... thường việc gặp - Kim loại đen. Vật liệu cắt được - Kim Quan sát, 1. - Tỷ Nguồn chuẩn bị theo quy loại màu. Quy trình tổng hợp Chuẩn mỷ. gốc vật trình hợp lý để tăng - Phấn chuẩn bị vật khi thực bị vật - Chu liệu chưa năng suất và ít lãng vạch dấu. liệu. hiện chuẩn liệu. đáo. rõ ràng. phí. - Bộ số bị vật liệu. đóng chìm. Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 14
Các Các Dụng cụ, quyết bước trang Thái định, tín thực Tiêu chuẩn thực Kiến thức Kỹ năng thiết bị, độ cần hiệu và hiện hiện cần có cần có vật có lỗi công liệu.... thường việc gặp - Chương trình cắt được lựa chọn phù hợp. - Kỹ thuật - Máy - Quá trình cắt được vận hành NC hoặc xác định từ các yêu thiết bị CNC. - cầu kỹ thuật hoặc từ NC/CNC. 2. Cài - Hệ Chính Lựa chọn các hướng dẫn. - Quy trình đặt thống cắt Cài đặt xác. chương - Chương trình cắt thiết lập các máy đơn hoặc thiết bị cắt - Linh trình cắt được lựa chọn và đưa thông số cắt tự đa đầu. tự động. hoạt. chưa hợp vào quy trình hoạt thiết bị. động. - Đầu cắt - Tự lý. động chuẩn. - Mối nguy OFC tin. - Cài đặt được máy hiểm sinh ra hoặc theo yêu cầu kỹ thuật. khi mồi plasma. - Thông số thiết bị ngọn lửa cắt. được thiết lập theo yêu cầu kỹ thuật. - Máy cắt - Quy trình - Sử dụng quy trình NC hoặc - Cẩn 3. Sử sử dụng thiết - Sử dụng hoạt động chuẩn để CNC. thận. dụng bị vạch dấu máy cắt khởi động máy. - Nguồn - máy và các thiết bằng nhiệt. Không - Vạch dấu bằng bột khí LPG, Chính cắt tự bị truy tìm - Đọc và đảm bảo hoặc dấu chìm phải ở acetylen. xác. động gốc tọa độ. giải thích an toàn. vị trí thuận lợi. - Nguồn - bằng - Cách sử thông tin - Vận hành và giám laser. Quyết nhiệt. dụng thiết bị cần thiết. sát hoạt động đúng - Nguồn đoán. bảo hộ LĐ quy trình. plasma. 1.2.3. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài giảng tích hợp Quan điểm chính về phương pháp dạy học trong bài dạy tích hợp là kiểu dạy học giải quyết vấn đề và kiểu dạy học định hướng hoạt động. Bản chất của kiểu dạy học định hướng hoạt động là hướng học sinh vào hoạt động giải quyết các vấn đề kỹ thuật hoặc các nhiệm vụ, tình huống nghề nghiệp, nhằm chuẩn bị cho sinh viên tham gia vào giải quyết các nhiệm vụ nghề nghiệp. Trọng tâm kiểu dạy học định hướng hoạt động là tổ chức quá trình dạy học mà trong đó học sinh hoạt động để tạo ra một sản phẩm. Thông qua đó phát triển được các năng lực hoạt động nghề nghiệp. Các bản chất cụ thể như sau: - Dạy học định hướng hoạt động là tổ chức học sinh hoạt động mang tính trọn vẹn, mà trong đó sinh viên độc lập thiết kế qui trình hoạt động, thực hiện hoạt động theo kế hoạch và kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động; Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 15
- Tổ chức quá trình dạy học, mà trong đó sinh viên học thông qua hoạt động độc lập để thực hiện công việc; - Học qua các hoạt động cụ thể mà kết quả của hoạt động đó không nhất thiết tuyệt đối mà có tính chất là mở (các kết quả hoạt động có thể khác nhau); - Tổ chức tiến hành giờ học hướng đến mục tiêu hình thành ở sinh viên kỹ năng giải quyết nhiệm vụ nghề nghiệp.; - Kết quả bài dạy học định hướng hoạt động tạo ra được sản phẩm vật chất hay ý tưởng hay những quyết định. Vì vậy, trong một bài dạy học tích hợp, giáo viên và sinh viên đều phải hoạt động, không chỉ hoạt động trí óc mà còn tiến hành các thao động tác để thực hiện một công việc hay bước công việc nhằm tạo ra sản phẩm hoặc bán sản phẩm. Với đặc trưng đó, việc đánh giá bài giảng tích hợp có phần đánh giá sản phẩm hoạt động của sinh viên. 1.2.4. Phương tiện dạy học tích hợp Do đặc điểm của việc tổ chức dạy học tích hợp nên phòng học phải có chỗ để học lý thuyết đồng thời cũng phải có chỗ để bố trí máy móc, thiết bị thực hành. Vì vậy, diện tích phòng dạy học tích hợp phải đủ lớn để kê bàn ghế học lý thuyết, lắp đặt các thiết bị hỗ trợ giảng dạy lý thuyết, lắp đặt đủ các thiết bị để sinh viên luyện tập, thực hành. Đây là một trong những yêu cầu tiên quyết mà các cơ sở dạy nghề cần đáp ứng để triển khai tổ chức giảng dạy tích hợp. Chính do yêu cầu này mà việc vận dụng dạy học tích hợp ở các cơ sở dạy nghề gặp khó khăn về việc bố trí phòng dạy học tích hợp 1.2.5. Kết quả học tập Trong dạy học tích hợp, kết quả học tập không giống như khi dạy lý thuyết hay thực hành. Nếu như trong dạy lý thuyết, kết quả học tập chủ yếu là kiến thức lý thuyết; trong dạy thực hành, kết quả học tập chủ yếu là các kỹ năng nghề nghiệp thì trong dạy học tích hợp, kết quả học tập chính là năng lực của người học. Bởi lẽ, Mô đun đào tạo là một đơn vị học tập tích hợp tất cả các thành phần kiến thức liên quan trong các môn lý thuyết với các kỹ năng để hình thành năng lực thực hiện. Việc dạy học các mô đun thực chất là dạy học tích hợp nội dung để nhằm hướng đến các mục đích sau: - Định hướng vấn đề cần giải quyết – năng lực thực hiện công việc; - Định hướng cuộc sống thật, hoạt động nghề nghiệp thật, giải quyết những vấn đề liên quan đến cuộc sống và nghề nghiệp; - Phát triển năng lực thực hiện ở học sinh; Như vậy, sau mỗi bài giảng, người học sẽ thực hiện được một công việc hay phần công việc nào đó của hoạt động nghề nghiệp thực với những mức độ thuần thục khác nhau. Việc đánh giá kết quả học tập sẽ dựa trên tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia. Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 16
1.3. Các điều kiện để thực hiện dạy học tích hợp Dạy học tích hợp có sự khác biệt rất rõ nét so với dạy học truyền thống. Vì vậy, khi chuyển sang dạy học tích hợp bắt buộc phải có sự thay đổi về các yếu tố của quá trình dạy học. Các yếu tố cần có sự thay đổi khi chuyển sang dạy học tích hợp gồm: Chương trình và học liệu, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, quản lý và đánh giá bài giảng tích hợp. 1.3.1. Chương trình và học liệu Quá trình đào tạo nghề theo chương trình khung bao gồm tổ chức dạy học các môn học chung, các môn học cơ bản, cơ sở ngành và các mô-đun. Dạy và học các mô - đun theo phương thức tích hợp giữa lý thuyết với thực hành định hướng theo năng lực thực hiện, trong đó người học là trung tâm của quá trình dạy học. Các chương trình khung và chương trình chi tiết các mô đun nghề đã được xây dựng trên cơ sở phân tích nghề, theo hướng hình thành năng lực thực hiện cho người học. Phân tích nghề là xác định chuẩn đầu ra về năng còn quá trình đào tạo là nhằm hình thành năng lực cho người học. Tuy nhiên, giữa phân tích nghề và xây dựng chương trình cũng còn có sự khác biệt và sự khác biệt này gây lúng túng cho giáo viên khi soạn giáo án, khi tổ chức dạy học tích hợp. Ngoài các chương trình, tài liệu dạy nghề nhập khẩu cho đào tạo các nghề theo chuẩn quốc tế, các học liệu dành cho dạy, học nghề hiện do các cơ sở dạy nghề tổ chức biên soạn. 1.3.2. Giáo viên và cán bộ quản lý dạy nghề Đội ngũ giáo viên là thành tố then chốt trong dạy học tích hợp. Giáo viên giảng dạy theo phương thức tích hợp cần phải có kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn cao cả ở tay nghề thực hành và lý thuyết. Điều này đảm bảo rằng họ có một tổ hợp các kỹ năng, năng lực chuyên môn, kinh nghiệm và khả năng chuẩn bị sẵn sàng để dạy học tích hợp. Theo thống kê của Tổng cục Dạy nghề, số lượng giáo viên dạy nghề là 39.260 người, trong đó: + Giảng viên dạy ở các trường cao đẳng nghề là 14.277 người + Giáo viên dạy ở các trường trung cấp nghề là 10.874 người + Giáo viên ở các trung tâm dạy nghề là 14.109 người Nguồn: Vụ Giáo viên và Cán bộ quản lý dạy nghề - Tổng cục Dạy nghề, 2013 Theo thống kê hiện nay, số giáo viên, giảng viên trong các cơ sở dạy nghề có đủ điều kiện để dạy được cả lý thuyết và thực hành chỉ chiếm 40%, phần lớn các giáo viên hoặc chỉ dạy được lý thuyết hoặc chỉ dạy được thực hành. Về nghiệp vụ sư phạm: tỷ lệ giáo viên đã qua đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm tại các trường CĐN chiếm 80, Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 17
8%, tại các trường TCN chiếm 71, 2%, tại các TTDN là 53,5%. Về kỹ năng nghề, trong tổng số 83% giáo viên đang giảng dạy thực hành và tích hợp chỉ có 57,8% giáo viên đạt chuẩn về kỹ năng nghề (4/7 hoặc tương đương trở lên). Đây là thách thức rất lớn đối với các cơ sở dạy nghề khi chuyển sang tổ chức dạy học tích hợp. Vì vậy, việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, giảng viên thích ứng với loại hình dạy học này đang là vấn đề cần được quan tâm trong toàn hệ thống. Trước mắt, các cơ sở dạy nghề cần tăng cường bồi dưỡng kỹ năng nghề cho đội ngũ giáo viên, giảng viên tại cơ sở của mình đã đủ điều kiện dạy được lý thuyết đề có thể dạy được thực hành, dưới các hình thức như: sử dụng các giáo viên có tay nghề cao kèm cặp các giáo viên có tay nghề thấp hoặc đưa các giáo viên đi thực tập tại các doanh nghiệp. Khả năng vừa dạy được lý thuyết, vừa dạy được thực hành là rất quan trọng nhưng mới chỉ là yếu tố “cần”. Bằng kinh nghiệm thực tiễn của mình, trước hết giáo viên phải thẩm định lại những mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, thái độ được xác định bởi chương trình đào tạo, có cần bổ sung điều chỉnh hay không đồng thời hình dung việc tích hợp chúng với nhau được thực hiện như thế nào. Bởi vì nội dung đào tạo tích hợp không phải chỉ là một phép cộng. Rõ ràng là khi dạy học tích hợp, người thầy sẽ phải thay đổi phương pháp dạy học theo hướng phục vụ người học và bám sát với thực tế nghề nghiệp và phải đạt yêu cầu về kỹ năng thực hành. Yêu cầu này buộc giáo viên phải đi khảo sát và gắn bó với thực tế nhiều hơn. Một yếu tố nữa là năng lực thực hành nghề (tay nghề) của chính giáo viên đóng vai trò hết sức quan trọng, vì nếu không có năng lực thực hiện tốt, giáo viên khó lòng tiến hành thị phạm một cách thành công, hướng dẫn rèn luyện tay nghề, tổ chức đào tạo kết hợp sản xuất, truyền thụ kinh nghiệm nghề nghiệp cho người học. Chính vì vậy, việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cho phương thức đào tạo này phải có những lộ trình hết sức chặt chẽ và là một quá trình cần thời gian chứ không phải một sớm một chiều có thể có được. Theo thống kê hiện nay (12/2012), số giáo viên trong các cơ sở dạy nghề có đủ điều kiện dạy tích hợp chỉ chiếm 46%, đây là thách thức rất lớn đối với các cơ sở dạy nghề khi chuyển sang tổ chức dạy học tích hợp. Về cán bộ quản lý cơ sở dạy nghề: Tính đến hết 31/12/2011, theo báo cáo của các Bộ, ngành, địa phương có 3956 người (trường cao đẳng nghề: 1.240 người, trường trung cấp nghề: 2.716 người). Đại bộ phận cán bộ quản lý dạy nghề ở các cơ sở dạy nghề trước khi bổ nhiệm đều là giáo viên có trình độ, năng lực, kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và dạy nghề. Tuy nhiên, còn nhiều cán bộ quản lý cơ sở dạy nghề chưa qua một lớp, hoặc chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý về dạy học để làm cán bộ quản lý. Vì vậy, năng lực tổ chức, quản lý đào tạo, kỹ năng quản lý, năng lực điều hành trường/trung tâm của đội ngũ cán bộ quản lý hiện nay còn hạn chế, thiếu tính chuyên nghiệp, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý cơ sở dạy nghề trong điều kiện dạy học Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 18
tích hợp hiện nay. 1.3.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học Trang thiết bị là một trong những yếu tố rất quan trọng bảo đảm chất lượng dạy nghề. Tuy nhiên hiện nay, đây là vấn đề còn thiếu và chưa đồng bộ đối với hầu hết các CSDN. Về chất lượng thiết bị dạy nghề: Nhiều nghề thiết bị còn lạc hậu đặc biệt ở các trường thuộc các tỉnh khó khăn. Nhiều nơi do qui mô đào tạo lớn nên vẫn phải kết hợp cả thiết bị mới và thiết bị cũ để đáp ứng nhu cầu dạy và học nghề. Điều này ảnh hưởng chung tới chất lượng đào tạo nghề. Theo Báo cáo dạy nghề Việt Nam 2011, thì số lượng thiết bị phục vụ thực hành hầu hết không đáp ứng được nhu cầu thực hành của sinh viên và theo yêu cầu của chương trình đào tạo. Hình 7: Biểu đồ mức độ đáp ứng số lượng thiết bị đào tạo của một số nghề phổ biến theotiêu chuẩn và qui mô đào tạo tại các trường CĐN Nguồn: Báo cáo Dạy nghề Việt Nam 2011 – Viện NCKHDN Bản chất của tổ chức dạy học tích hợp là tổ chức dạy học kết hợp giữa dạy lý thuyết và dạy thực hành trong cùng một không gian (cùng trong một địa điểm tổ chức dạy và học) và trong cùng một thời gian (cùng tiến hành trong thời gian dạy từng kỹ năng). Điều này, có nghĩa là khi dạy một kỹ năng nào đó phần kiến thức chuyên môn liên quan đến đâu sẽ được dạy đến đó, sau đó dạy thực hành ngay kỹ năng đó, cả hai hoạt động này được thực hiện tại cùng một địa điểm (sau đây gọi là phòng dạy học tích hợp). Như vậy, phòng dạy học tích hợp sẽ có những đặc điểm khác so với phòng chuyên dạy lý thuyết hoặc phòng chuyên dạy thực hành. Cụ thể như sau: - Phải đáp ứng điều kiện dạy được cả lý thuyết và thực hành: Hiện tại chưa có chuẩn quy định về loại phòng này. Tuy nhiên, do đặc điểm của việc tổ chức dạy học tích hợp cho nên phòng học phải có chỗ để học lý thuyết đồng thời cũng phải có chỗ để bố Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 19
trí máy móc thiết bị thực hành. Vì vậy, diện tích phòng dạy học tích hợp phải đủ lớn để kê bàn ghế học lý thuyết, lắp đặt các thiết bị hỗ trợ giảng dạy lý thuyết, lắp đặt đủ các thiết bị thực hành cho học sinh…. - Số phòng học, trang thiết bị giảng dạy cho mỗi nghề sẽ tăng: Do không còn phòng lý thuyết dùng chung cho tất cả các nghề trong trường nữa, các nghề đều phải bố trí phòng riêng và chuyên môn hóa cho từng lớp học. CHƯƠNG 2. BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP 2.1. Khái niệm về giáo án, giáo án tích hợp Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề Trang 20