Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Phân tích báo cáo tài chính của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề án "Phân tích báo cáo tài chính của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội" nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản và những vấn đề lý luận chung về phân tích báo cáo tài chính của ngân hàng thương mại; Phân tích, đánh giá thực trạng phân tích BCTC của SHB để từ đó thấy được các thành công, tồn tại, hạn chế; Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đề án đưa ra một số đề xuất nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Phân tích báo cáo tài chính của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ĐINH THỊ PHƯƠNG LAN PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN - HÀ NỘI ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Hà Nội - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ĐINH THỊ PHƯƠNG LAN PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN - HÀ NỘI Ngành: Kế toán Mã số : 8340301 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: TS. Hoàng Thị Bích Ngọc Hà Nội - 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong đề án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Học viên (Ký tên và ghi rõ họ tên) Đinh Thị Phương Lan
ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện đề án tốt nghiệp này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc lòng biết ơn chân thành đến các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Trước hết tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo giảng dậy tại Khoa sau đại học Trường Đại học Thương mại, những thầy cô giảng dậy đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn TS. Hoàng Thị Bích Ngọc người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài. Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà nội đã giúp đỡ tôi thu thập thông tin và tổng hợp số liệu trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn này. Do thời gian nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế, đề án được hoàn thiện không thể tránh khỏi những sơ suất thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến của các thầy cô giáo cùng các bạn. Xin chân thành cảm ơn! Hà nội, ngày 20 tháng 09 năm 2024 HỌC VIÊN Đinh Thị Phương Lan
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..........................................................................v DANH MỤC BẢNG BIỂU ..................................................................................... vi DANH MỤC HÌNH ẢNH ....................................................................................... vi NÔI DUNG TÓM TẮT CỦA ĐỀ ÁN................................................................... vii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do lựa chọn đề án .............................................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án ..........................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................2 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án .......................................................3 5. Kết cấu đề án .........................................................................................................5 PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN ....................................................................6 1.1. Cơ sở lý luận về phân tích BCTC......................................................................6 1.1.1. Các khái niệm cơ bản ......................................................................................6 1.1.2. Nội dung phân tích BCTC của NHTMCP ....................................................9 1.2. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................................15 1.2.1. Kinh nghiệm thực tiễn tại các đơn vị bên ngoài .........................................15 1.2.2. Bài học rút ra về vấn đề liên quan đến đề án .............................................16 1.3. Cơ sở pháp lý ....................................................................................................16 PHẦN 2: NỘI DUNG CỦA ĐỀ ÁN ......................................................................18 2.1. Tổng quan về Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội...............18 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển .................................................................18 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy hoạt động ...............................................................18 ............................................................................................................................19 2.1.3. Một số hoạt động kinh doanh chủ yếu ........................................................19 2.1.4. Khái quát kết quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội ..20 2.1.5. Phân tích môi trường ảnh hưởng đến phân tích BCTC của NHTMCP Sài Gòn - Hà Nội. ...........................................................................................................21 2.2. Thực trạng phân tích BCTC của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội .......................................................................................................................23 2.2.1 Phân tích quy mô cơ cấu tài sản ...................................................................23
iv 2.2.2. Phân tích quy mô cơ cấu nguồn vốn. ...........................................................25 2.2.3. Phân tích khả năng thanh toán ....................................................................28 2.2.4. Phân tích hiệu quả kinh doanh ....................................................................30 2.2.5. Phân tích lưu chuyển tiền tệ .........................................................................34 2.2.6. Phân tích tỷ lệ an toàn vốn. ..........................................................................37 2.3. Đánh giá thực trạng phân tích BCTC của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội .....................................................................................................39 2.3.1. Những thành công .........................................................................................39 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân...................................................................43 2.4. Các giải pháp nâng cao năng lực tài chính, hiệu quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội ..................................................................................46 2.4.1. Đẩy mạnh công tác huy động nguồn vốn, quản lý và kinh doanh nguồn vốn ............................................................................................................................47 2.4.2. Nâng cao tỷ trọng thu nhập từ dịch vụ ngân hàng ....................................48 2.4.3. Tăng cường thu lãi từ hoạt động tín dụng ..................................................49 2.4.4. Nâng cao hiệu quả của hoạt động đầu tư nhằm đa dạng hóa các kênh sinh lời cho ngân hàng nhằm tối ưu hóa hoạt động kinh doanh của SHB.........50 2.4.5. Tăng cường kiểm soát chặt chẽ các chi phí liên quan đến hoạt động của ngân hàng .................................................................................................................51 2.4.6. Các giải pháp khác ........................................................................................52 PHẦN 3 : KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT .................................................................54 3.1. Đề xuất tổ chức thực hiện ................................................................................54 3.1.1. Bối cảnh thực hiện đề án ..............................................................................54 3.1.2. Phân công trách nhiệm thực hiện đề án ......................................................56 3.2. Kiến nghị về điều kiện thực hiện các giải pháp .............................................56 3.2.1. Về phía nhà nước ..........................................................................................56 3.2.2. Về phía Ngân hàng SHB ...............................................................................58 KẾT LUẬN ..............................................................................................................62 TÀI LIỆU THAM KHẢO
v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ TM-CP Thương mại cổ phần LNST Lợi nhuận sau thuế NH Ngân hàng NHTM Ngân hàng thương mại NN Nhà nước SHB Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội KHDN Khách hàng doanh nghiệp KHCN Khách hàng cá nhân TSCĐ Tài sản cố định VCSH Vốn chủ sở hữu BCKQHĐKD Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh HĐ TC Hoạt động tài chính RR Rủi ro BCTC Báo cáo tài chính CNTT Công nghệ thông tin
vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Kết quả thực hiện kết quả kinh doanh giai đoạn 2021- 2023 như sau: ...................................................................................................................................21 Bảng 2.1: Quy mô cơ cấu tài sản giai đoạn 2021-2023.........................................23 Bảng 2.2: Cơ cấu các khoản mục tài sản có khác giai đoạn 2021-2023 .............24 Bảng 2.3: Quy mô cơ cấu nguồn vốn giai đoạn 2021-2023 ..................................25 Bảng 2.4: Cơ cấu các loại tiền gửi của khách hàng tại SHB giai đoạn 2021-2023 ...................................................................................................................................27 Bảng 2.5: Bảng phân tích mức độ độc lập tài chính giai đoạn 2021-2023 .........28 Bảng 2.6: Bảng phân tích khả năng thanh toán của SHB giai đoạn 2021-2023 29 Bảng 2.7: Kết cấu thu nhập của SHB giai đoạn 2021-2023 .................................30 Bảng 2.8: Phân tích chi phí hoạt động của SHB giai đoạn 2021-2023 ...............32 Bảng 2.9: Bảng phân tích mức độ sinh lời giai đoạn 2021-2023 .........................33 Bảng 2.10: Bảng phân tích lưu chuyển tiền tệ giai đoạn năm 2021-2023 .........34 Bảng 2.11. Hệ số an toàn vốn giai đoạn 2021-2023 ..............................................38 DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1: Quy trình nghiên cứu ...............................................................................3 Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy của Ngân hàng SHB .........................................19 Hình 2.2: Thống kê hệ số CAR các NH thương mại ............................................38 Hình 2.3: Thống kê năm 2023 Top 10 ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu lớn ................39 Hình 2.4: Tổng tài sản bình quân giai đoạn từ năm 2021- 2023 .........................40 Hình 2.5: Tốc độ tăng trưởng dư nợ từ năm 2021- 2023 .....................................41 Hình 2.6: Tốc độ tăng trưởng huy động vốn giai đoạn từ năm 2021- 2023 .......42
vii NÔI DUNG TÓM TẮT CỦA ĐỀ ÁN Thông qua việc hệ thống hóa cơ sở lý luận chung về phân tích BCTC, phân tích thực trạng của BCTC dựa trên những dữ liệu tài chính của SHB giai đoạn năm 2021-2023, đánh giá các tồn tại, hạn chế trong công tác phân tích BCTC của đơn vị từ đó đề xuất các giải pháp để nhằm nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng SHB, cụ thể các phần của đề án như sau: Trong phần đầu, đề án đề cập đến sự cần thiết của phân tích BCTC thông qua phân tích lý do lựa chọn đề án, mục tiêu, nhiệm vụ và quy trình, phương pháp phân tích báo cáo tài chính; Tiếp đến phần 1, đề án tập trung làm rõ một số vấn đề lý luận chung về phân tích BCTC gồm đưa ra khái niệm, vai trò phân tích BCTC và nội dung phân tích BCTC, trong đó nội dung tập trung chủ yếu phân tích tình hình tài sản, nguồn vốn, phân tích khả năng thanh toán, phân tích kết quả và hiệu quả kinh doanh, phân tích lưu chuyển tiền tệ, phân tích tình hình an toàn vốn. Những lý luận đó là cơ sở để tác giả tìm hiểu thực trạng phân tích BCTC của SHB, từ đó đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân này trong phần tiếp theo. Trong phần 2, đề án tập trung khái quát về lịch sử hình thành, đặc điểm hoạt động, cơ cấu tổ chức SHB, phân tích môi trường ảnh hưởng đến hoạt động phân tích BCTC; phân tích thực trạng việc phân tích BCTC của SHB giai đoạn 2021- 2023 thông qua việc phân tích tình hình tài sản, nguồn vốn, phân tích khả năng thanh toán, phân tích kết quả và hiệu quả kinh doanh, phân tích lưu chuyển tiền tệ, phân tích tình hình an toàn vốn từ đó đánh giá các kết quả đạt được và các tồn tại, nguyên nhân của tồn tại để từ đó đưa ra các giải pháp để nhằm nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng Phần 3, đề án tập trung đề xuất tổ chức thực hiện, phân công thực hiện đề án, đồng thời kiến nghị các giải pháp để thực hiện đề án về phía SHB và nhà nước để đề án có tính khả khi trong quá trình triển khai. Từ khóa liên quan: SHB, BCTC, phân tích tình hình tài sản, nguồn vốn, khả năng thanh toán, phân tích kết quả, hiệu quả kinh doanh, phân tích tình hình LCTT, phân tích tình hình an toàn vốn.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề án Ngân hàng là một tổ chức tài chính quan trọng hàng đầu trong nền kinh tế và đóng vai trò chủ chốt ở bất kỳ thời điểm nào và tại bất kỳ quốc gia nào. Các ngân hàng, bao gồm nhiều loại khác nhau tùy thuộc vào sự phát triển của nền kinh tế và hệ thống tài chính, trong đó ngân hàng thương mại (NHTM) thường chiếm ưu thế về quy mô tài sản, thị phần và số lượng. Là một mắt xích thiết yếu của bất kỳ nền kinh tế nào, ngân hàng hoạt động như một trung gian tài chính không thể thiếu. Với hoạt động kinh doanh đặc thù khác biệt so với các lĩnh vực sản xuất kinh doanh khác, ngân hàng phải đối mặt với nhiều loại rủi ro từ cả chủ quan và khách quan, điều này có thể ảnh hưởng lớn đến toàn bộ nền kinh tế. Trong những năm qua, hệ thống NHTM tại Việt Nam đã chú trọng đến việc đánh giá và phân tích tài chính trong hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, việc phân tích tài chính của các NHTM vẫn còn yếu và thiếu, thể hiện qua phương pháp phân tích chưa toàn diện và đầy đủ. Các tiêu chuẩn đánh giá tình hình tài chính của các ngân hàng có sự khác biệt, làm cho các nhà quản trị ngân hàng gặp khó khăn trong việc quản lý, đánh giá và ra quyết định quan trọng. Điều này có thể ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của hệ thống ngân hàng trong tương lai. Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) của ngân hàng là rất quan trọng không chỉ đối với cổ đông mà còn đối với nhiều đối tượng khác như Ban Lãnh đạo, nhà đầu tư, doanh nghiệp, tổ chức trong cùng lĩnh vực, nhà cung cấp, khách hàng và các cơ quan liên quan. Mỗi đối tượng quan tâm đến tình hình tài chính của ngân hàng từ các góc độ khác nhau. Do đó, việc phân tích và đánh giá định kỳ tình hình tài chính thông qua các bản BCTC là rất cần thiết và đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quyết định kinh doanh, giúp giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả hoạt động và tạo ra hiệu ứng lan tỏa để thúc đẩy sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế. Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB), được thành lập vào ngày 13/11/1993 và niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam từ năm 2009, đã có gần 30 năm hoạt động với tiêu chí bền vững, an toàn và hiệu quả. SHB đã đạt được nhiều thành tựu, củng cố vị thế trên thị trường tài chính Việt Nam và mở rộng ra thị trường quốc tế, góp phần vào sự phát triển vững mạnh của nền kinh tế đất nước. Tuy nhiên, giống như các ngân hàng TMCP khác tại Việt Nam, SHB cũng hoạt động trong một thị trường tài chính năng động và cạnh tranh gay gắt. Các nhà quản
2 trị của SHB luôn mong muốn có được số liệu tài chính chính xác để nắm rõ sức khỏe của ngân hàng và dự báo triển vọng phát triển trong bối cảnh hiện tại của nền kinh tế Việt Nam. Bức tranh tài chính của ngân hàng được phản ánh qua các BCTC. Tuy nhiên, do sự non trẻ của thị trường tài chính Việt Nam và của SHB so với các quốc gia phát triển, công tác phân tích BCTC của SHB còn ở giai đoạn đầu và có nhiều hạn chế. Do đó, SHB đang chú trọng và đẩy mạnh công tác phân tích BCTC để đáp ứng kịp thời nhu cầu thông tin tài chính của nhà quản trị nhằm nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả kinh doanh tại SHB. Nhận thấy tầm quan trọng của việc phân tích tình hình tài chính thông qua BCTC, Tôi đã quyết định chọn đề tài “Phân tích báo cáo tài chính của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội” làm đề án tốt nghiệp thạc sỹ của mình. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Phân tích báo cáo tài chính để đánh giá tình hình tài chính của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội nhằm đưa ra giải pháp nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản và những vấn đề lý luận chung về phân tích báo cáo tài chính của ngân hàng thương mại. Phân tích, đánh giá thực trạng phân tích BCTC của SHB để từ đó thấy được các thành công, tồn tại, hạn chế Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đề án đưa ra một số đề xuất nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về phân tích BCTC của Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu hệ thống BCTC đã được kiểm toán của Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội trong giai đoạn từ 2021 đến 2023. Phạm vi về không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội.
3 Phạm vi về thời gian: Số liệu minh chứng trong đề án được lấy trong các năm 2021 đến 2023; các giải pháp đề xuất có ý nghĩa đến năm 2030. 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án 4.1. Quy trình thực hiện đề án Tác giả tiến hành thực hiện đề án dựa trên các bước như sau: Nghiên cứu các khái niệm và lý thuyết Xây Thu thập dữ liệu Giải thích dựng đề và phân tích dữ kết quả Tìm hiểu các viết báo cương liệu nghiên cứu cáo trước đây Hình 1.1: Quy trình nghiên cứu Bước 1: Nghiên cứu tài liệu nhằm xác định khung lý thuyết, cơ sở lý luận về phân tích BCTC trong ngân hàng thương mại, phương pháp nghiên cứu của đề án, tổng quan tài liệu nghiên cứu. Trong phần này tác giả thu thập tài liệu từ nhiều nguồn tài liệu như: Sách, giáo trính, luận án tiến sỹ, báo cáo nghiên cứu khoa học, luận văn thạc sỹ về phân tích BCTC tại các NHTM; các văn bản, chế độ chính sách liên quan đến phân tích BCTC của các NHTM; các phương pháp nghiên cứu khoa học. Bằng phương pháp thống kê mô tả để liệt kê trình bày những nội dung này chủ yếu tại phần 1 của Đề án. Bước 2: Xây dựng đề cương nghiên cứu, tóm tắt sơ lược các nội dung cần trình bày, phân tích để từ đó đưa ra các nội dung cần thu thập thông tin. Bước 3: Thu thập tài liệu, số liệu và tiến hành phân tích thực trạng phân tích BCTC của SHB. Trong bước này tác giả phân tích thực trạng trạng phân tích BCTC của SHB, xử lý số liệu qua việc sử dụng các phương pháp: Thống kê mô tả, phân tích tổng hợp, so sánh số liệu thứ cấp đã thu thập trên báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo dự toán của Ngân hàng. Căn cứ vào kết quả trên đưa ra đánh giá cụ thể kết quả đạt được, những tồn tại và hạn chế, tìm ra nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế tại trang phân tích BCTC của SHB. Nội dung nghiên cứu này chủ yếu được trình bày tại phần 2 của Đề án. Bước 4: Trên cơ sở kết luận thực trạng phân tích BCTC của SHB đã được
4 trình bày, phân tích tại phần 2, Đề án đề xuất một số định hướng và đưa ra kiến nghị để nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng sẽ được trình bày trong phần 3 của Đề án 4.2. Phương pháp thực hiện đề án (i) Phương pháp thu thập dữ liệu: - Thông qua các giáo trình, tài liệu tham khảo, tài liệu học tập, slide, bài giảng thu thập: Tìm hiểu những vấn đề lý luận cơ bản về phân tích BCTC của NHTM như khái niệm, mục tiêu, ý nghĩa phân tích, phương pháp phân tích, nội dung phân tích, ý nghĩa và phương pháp tính toán các chỉ tiêu tài chính sử dụng để phân tích. - Thông tin về SHB được lấy từ website chính thức (www.shb.com.vn) bao gồm các báo cáo thường niên năm 2021, 2022, 2023, lịch sử hình thành, hệ thống tổ chức, hoạt động kinh doanh … - Nghiên cứu, tham khảo các công trình nghiên cứu liên quan để kế thừa và phát huy những kết quả mà các công trình nghiên cứu trước đã đạt được. Từ đó hoàn thiện những thiếu sót, giúp cho luận văn được hoàn thiện hơn. (ii) Phương pháp phân tích, xử lý dữ liệu: Phân tích dữ liệu là việc mô tả, kiểm tra, so sánh và xử lý dữ liệu. Tác giả sử dụng phương pháp này với mục đích để so sánh giữa thực trạng BCTC tại SHB với các cơ sở lý luận về BCTC tại các NHTM. Đây là cơ sở để tác giả đưa ra những nhận xét, đánh giá và giải pháp các giải pháp nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả hoạt động của ngân hàng. 4.3. Các thuận lợi, khó khăn, giải pháp để triển khai thực hiện đề án * Các điều kiện cần thiết: - Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được khai thác chủ yếu là các dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, sổ sách của Ngân hàng. Các dữ liệu này tác giả có thể thu thập được thông qua quá trình làm việc và khảo sát tại SHB. Đồng thời tác giả cũng dựa vào BCTC đươc niêm yết của SHBi. - Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu sử dụng trong đề tài là phương pháp nghiên cứu tài liệu, so sánh, phân tích tổng hợp. - Tổ chức thực hiện đề án: Đề án được tổ chức thực hiện ngay sau khi có quyết định phân công giáo viên hướng dẫn, tác giả đã viết đề cương chi tiết chuyển cho giáo viên hướng dẫn và sửa chữa theo hướng dẫn của giáo viên. Sau khi có đề cương chi tiết tác giả thực hiện viết nội dung và chuyển giáo viên hướng dẫn sửa, hoàn thiện theo hướng dẫn của giáo viên.
5 * Thuận lợi: Tác giả hiện đang làm việc tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội thuộc Khối CNTT và được giao phụ trách nghiên cứu ứng dụng phân tích dữ liệu, phân tích nghiệp vụ về các mảng nghiệp vụ thuộc TCKT nên hiểu sơ bộ về thực trạng BCTC tại Ngân hàng. * Khó khăn: Thời gian nghiên cứu có hạn, trình độ chuyên môn và kinh nghiệm thực tế còn nhiều hạn chế nên Đề án không tránh khỏi thiếu sót. * Giải pháp để triển khai thực hiện đề án: - Bám sát kế hoạch, đề cương được duyệt. - Thường xuyên quan sát, nắm rõ tình hình hoạt động của doanh nghiệp. - Trau dồi kiến thức, học hỏi kinh nghiệm của các đồng nghiệp và các nhà nghiên cứu khoa học. - Nghiên cứu, nắm vững các quy định về phân tích BCTC của NHTM. 5. Kết cấu đề án Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung đề án gồm có 3 phần: Phần 1: Cơ sở xây dựng đề án Phần 2: Nội dung của đề án Phần 3: Các đề xuất và kiến nghị
6 PHẦN 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN 1.1. Cơ sở lý luận về phân tích BCTC 1.1.1. Các khái niệm cơ bản Phân tích tài chính NHTM là quá trình vận dụng tổng thể các phương pháp phân tích khoa học để đánh giá tài chính của NHTM, giúp cho các nhà quản lý có lợi ích gắn với NHTM nắm được thực trạng và an ninh tài chính của NHTM, có thể dự đoán được chính xác tài chính của NHTM trong tương lai cũng như những rủi ro tài chính mà NHTM có thể gặp phải: qua đó, đề ra các quyết định phù hợp với lợi ích của họ. 1.1.1.1. Cơ sở dữ liệu phục vụ phân tích BCTC của NHTM Thông tin sử dụng trong phân tích tiềm lực tài chính NHTM bao gồm 2 nguồn cơ bản là thông tin từ hệ thống kế toán và thông tin bên ngoài hệ thống kế toán. Thứ nhất: Thông tin từ hệ thống kế toán Hệ thống BCTC của các Ngân hàng thương mại bao gồm: Bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, thuyết minh BCTC. ❖ Bảng cân đối kế toán Bảng cân đối kế toán (BCĐKT) là một BCTC tổng hợp, phản ánh tổng quát về tổng giá trị tài sản hiện có và nguồn hình thành tài sản của NHTM tại một thời điểm nhất định (thời điểm lập báo cáo). Để phản ánh tổng quát trình hình tài sản và nguồn vốn của ngân hàng, kế toán sử dụng “Bảng cân đối kế toán” (Bảng CĐKT). Theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam và Hệ thống Kế toán các TCTD Việt Nam, Bảng CĐKT của NHTM được trình bày theo mẫu số B02/TCTD Ban hành theo Thông tư số 49/2014/TT-NHNN ngày 31/12/2014. ❖ Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (BCKQHĐKD) BCKQHĐKD là BCTC tổng hợp, phản ánh tình hình doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh thuộc một kỳ kế toán, chi tiết theo từng loại hoạt động: hoạt động kinh doanh chính, hoạt động dịch vụ và hoạt động kinh doanh khác. Ngoài ra, BCKQHĐKD còn phản ánh tình hình thực hiện nghĩa vụ với NSNN về các khoản thuế và các khoản phải nộp. BCKQKD chỉ cung cấp thông tin về lợi nhuận trong kỳ chứ chưa phản ánh được hiệu quả kinh doanh của NHTM. Vì hiệu quả hoạt động kinh doanh của một NHTM xem xét lợi nhuận đạt được trong mối liên hệ với các thông tin trên các BCTC khác như thông tin về quy mô tài sản, mức độ rủi ro của NHTM.
7 BCKQKD theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam và Hệ thống Kế toán các TCTD Việt Nam được trình bày theo mẫu số B03/TCTD Ban hành theo Thông tư số 49/2014/TT-NHNN ngày 31/12/2014 ❖ Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là BCTC tổng hợp, phản ánh việc hình thành và sử dụng lượng tiền phát sinh trong kỳ báo cáo của doanh nghiệp. BCLCTT theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam và Hệ thống Kế toán các TCTD Việt Nam được trình bày theo mẫu biểu số B04/TCTD Ban hành theo Thông tư số 49/2014/TT-NHNN ngày 31/12/2014 ❖ Thuyết minh BCTC (TMBCTC) Thuyết minh BCTC là báo cáo nhằm thuyết minh và giải trình bằng lời, bằng số liệu một số chỉ tiêu kinh tế - tài chính chưa được thể hiện trên các BCTC ở trên. Bản thuyết minh này cung cấp thông tin bổ sung cần thiết cho việc đánh giá KQKD của ngân hàng trong năm báo cáo được chính xác. Thuyết minh BCTC theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam và Hệ thống Kế toán các TCTD Việt Nam được trình bày theo mẫu số B05/TCTD Ban hành theo Thông tư số 49/2014/TT-NHNN ngày 31/12/2014 Thứ hai: Thông tin từ bên ngoài hệ thống kế toán Thông tin từ bên ngoài hệ thống kế toán được sử dụng để phân tích nguyên nhân ảnh hưởng, các yếu tố ảnh hưởng của môi trường kinh doanh cũng như các chính sách của NHTM tác động đến tình hình tài chính của NHTM như thế nào. Các thông tin này chia thành 3 nhóm: thông tin chung về tình hình kinh tế, thông tin về ngành kinh doanh của NHTM và thông tin về đặc điểm hoạt động của NHTM. 1.1.1.2. Phương pháp phân tích BCTC của NHTM Phương pháp phân tích tài chính là cách thức, kĩ thuật để đánh giá tình hình tài chính của công ty ở quá khứ, hiện tại và dự đoán tài chính trong tương lai. Từ đó giúp các đối tượng đưa ra quyết định kinh tế phù hợp với mục tiêu mong muốn của từng đối tượng. Để đáp ứng mục tiêu phân tích tài chính có nhiều phương pháp thông thường người ta hay sử dụng các phương pháp sau: ❖ Phương pháp so sánh Đây là phương pháp được sử dụng rộng rãi phổ biến trong phân tích kinh tế nói chung và phân tích tài chính nói riêng, xác định vị trí và xu hướng biến động của các chỉ tiêu phân tích. ❖ Phương pháp phân tích tỉ lệ
8 Phương pháp này dựa trên các ý nghĩa chuẩn mực các tỷ lệ của đại lượng tài chính trong các quan hệ tài chính. Về nguyên tắc, phương pháp này yêu cầu phải xác định được các ngưỡng, các định mức để nhận xét, đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp, trên cơ sở so sánh các tỷ lệ của doanh nghiệp với giá trị các tỷ lệ tham chiếu. ❖ Phương pháp Dupont Theo phương pháp này các nhà phân tích sẽ nhận biết được các nguyên nhân dẫn tới hiện tượng tốt, xấu trong hoạt động của doanh nghiệp. Bản chất của phương pháp này là tách một tỉ số tổng hợp phản ánh sức sinh lợi của doanh nghiệp như thu nhập trên tài sản (ROA), thu nhập sau thuế trên vốn chủ sở hữu (ROE) thành tích số của chuỗi các tỉ số có quan hệ nhân quả với nhau. Từ đó phân tích ảnh hưởng của các tỉ số đó với tỉ số tổng hợp. ❖ Phương pháp định lượng Sử dụng mô hình kinh tế lượng là phương pháp sử dụng các thuật toán để định lượng các quan hệ kinh tế trong từng bối cảnh nhất định. Sử dụng phương pháp này giúp các nhà phân tích giảm thiểu được các đánh giá và dự báo chủ quan về tình hình tài chính của đơn vị, có căn cứ vững chắc hơn trong các nhận định, đánh giá và dự báo tình hình tài chính. ❖ Phương pháp phân tích định tính Phương pháp phân tích định tính (hay còn gọi là phương pháp ma trận). Ma trận EFE (External Factor Evaluation Matrix) EFE là viết tắt của cụm External Factor Evaluation Matrix trong tiếng Anh, nghĩa là ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài hoặc ma trận đánh giá các yếu tố ngoại vi. ❖ Phương pháp dự báo Dự báo là những luận điểm có căn cứ khoa học trên cơ sở những nguyên nhân, những quy luật vận động, phát triển của đối tượng mà từ đó dự báo những tình huống và xu thế có thể xảy ra, trạng thái khả dĩ của đối tượng trong tương lai và các con đường, các biện pháp cũng như thời hạn để đạt tới trạng thái tương lai đó. ❖ Phương pháp mô hình hóa Là phương pháp dự báo bằng cách mô hình hóa các quá trình và hiện tượng để nghiên cứu và dự báo tương lai của chúng. Phương pháp mô hình hóa là phương pháp không trực tiếp nghiên cứu đối tượng dự báo, mà nghiên cứu dự báo thông qua mô hình của nó và sau đó chuyển dịch kết quả vào đối tượng dự báo. 1.1.1.3 Ý nghĩa của phân tích BCTC
9 Phân tích BCTC là đánh giá những điều làm được, dự đoán những điều sẽ xảy ra trên cơ sở đó kiến nghị các biện pháp để tận dụng triệt để các ưu điểm và khắc phục các nhược điểm. Đồng thời phân tích BCTC cũng cần thiết làm sao cho các số liệu trên BCTC “biết nói” để người sử dụng chúng có thể hiểu rõ tình hình tài chính của đơn vị và các mục tiêu, các phương pháp hoạt động của nhà quản lý ở đơn vị kinh tế đó. BCTC có một vai trò to lớn trong thực tiễn hoạt động kinh doanh của các ngân hàng, có thể thấy rất rõ điều đó qua những nét cơ bản sau: - BCTC trình bày tổng quát, phản ánh tổng hợp về tài sản, nguồn vốn cũng như toàn bộ tình hình tài chính của ngân hàng dưới dạng các con số giúp người đọc nắm bắt một cách trực quan nhất về thực tiễn hoạt động của ngân hàng trong kì. - BCTC nhằm cung cấp những thông tin cần thiết phục vụ nhà quản trị NHTM và các đối tượng kinh doanh khác, như: cổ đông, các nhà quản lý cấp trên… - Những thông tin của BCTC là những căn cứ quan trọng trong việc phân tích, nghiên cứu, phát hiện những khả năng tiềm tàng, là những căn cứ quan trọng để ra các quyết định về quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh hoặc đầu tư vào ngân hàng của các chủ sở hữu, các nhà đầu tư… 1.1.2. Nội dung phân tích BCTC của NHTMCP Phân tích BCTC là việc phân tích tình hình huy động, sử dụng vốn và mối quan hệ giữa tình hình huy động với tình hình sử dụng vốn của ngân hàng. Qua đó giúp cho các nhà quản lý nắm bắt được tình hình phân bổ tài sản, biết được nguyên nhân cũng như các dấu hiệu ảnh hưởng đến cân bằng tài chính. Những thông tin này sẽ là căn cứ quan trọng để các nhà quản lý ra các quyết định điều chỉnh chính sách huy động sử dụng vốn của mình, bảo đảm cho TCTD có được một cấu trúc tài chính lành mạnh, hiệu quả và tránh được những rủi ro trong kinh doanh. Một số những nội dung phân tích BCTC NHTM như sau: 1.1.2.1 Phân tích quy mô cơ cấu tài sản. Phân tích quy mô cơ cấu tài sản là tiền hành phân tích sự biến động về tổng tài sản, cơ cấu tài sản, tỷ trọng các khoản mục trong tổng tài sản. Đánh giá tương quan giữa các khoản mục tài sản có sinh lời và tài sản dự trữ, chỉ tiêu này thể hiện quan điểm kinh doanh của ngân hàng trong việc cân đối giữa an toàn thanh khoản và mục tiêu lợi nhuận. Nhóm chỉ tiêu này bao gồm các chỉ tiêu phản ánh quy mô tài sản tập trung vào
10 các khoản mục lớn như: tổng tài sản, tổng dư nợ, đầu tư góp vốn liên doanh liên kết, tài sản cố định… và tỷ trọng từng khoản mục trong từng tài sản được xác định như sau: Tỷ trọng của từng bộ phận tài Giá trị từng bộ phận tài sản = *100 sản chiếm trong tổng số tài sản Tổng số tài sản Phân tích cơ cấu tài sản của ngân hàng thương mại được thực hiện bằng cách tính ra tình hình biến động của từng bộ phận tài sản và tỷ trọng của từng bộ phận tại kỳ phân tích và kỳ gốc. Qua đó thấy so sánh và đưa ra được nhận xét về xu hướng biến động cũng như cơ cấu tài sản hợp lý, hiệu quả hay chưa. 1.1.2.2 Phân tích quy mô cơ cấu nguồn vốn và an toàn vốn ❖ Phân tích quy mô cơ cấu nguồn vốn huy động Phân tích quy mô, tốc độ tăng trưởng nguồn vốn huy động, cơ cấu nguồn vốn huy động, tỷ trọng từng loại vốn huy động, phân tích cơ cấu tài sản của ngân hàng và mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn Đây là chỉ tiêu cơ sở để đánh giá khả năng thu hút nguồn vốn từ khách hàng để mở rộng hoạt động kinh doanh cũng như uy tín của khách hàng, bởi hầu hết các ngân hàng và TCTD đều kinh doanh chủ yếu bằng nguồn vốn huy động từ nền kinh tế. ❖ Phân tích mức độ độc lập về mặt tài chính của ngân hàng Để phân tích mức độ độc lập về mặt tài chính của NHTM, nhà phân tích cần tính toán một số chỉ số bằng cách sử dụng các khoản mục Nguồn vốn trên Bảng cân đối tài khoản: Tổng VCSH Hệ số tài trợ = Tổng Nợ phải trả và VCSH Tổng Nợ phải trả Hệ số nợ so với VCSH = Tổng VCSH Tổng Nợ phải trả Hệ số nợ so với tổng nguồn vốn = Tổng Nguồn vốn Hệ số tài trợ cho biết rằng cứ 100 đồng Nợ phải trả thì được đảm bảo bằng bao nhiêu đồng VCSH. ❖ Phân tích mức độ an toàn vốn của Ngân hàng
11 Vốn tự có Tỷ lệ an toàn vốn = *100 Tổng tài sản có rủi ro Vốn tự có của tổ chức tín dụng bao gồm vốn điều lệ (vốn đã được cấp, vốn đã góp) và quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ loại trừ đi tổng số vốn mà ngân hàng đã đầu tư vào các tổ chức tín dụng khác dưới hình thức góp vốn, mua cổ phần. Tổng tài sản có RR = Tài sản có RR ngoại bảng + Tài sản có RR nội bảng Về hệ số rủi ro của tài sản có được chia theo 5 mức: 0%, 20%, 50%, 100% và 150%. (Nguồn TT 41/2016/TT- NHNN). ❖ Phân tích tỷ lệ sử dụng nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn Thực hiện quy định của Luật các TCTD 2010, để bảo đảm an toàn thanh khoản của TCTD, Thông tư 41 đã quy định tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung, dài hạn. Tổng dư nợ cho vay TDH- Tổng Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn NV TDH được sử dụng để cho vay = *100 trung dài hạn Tổng NV ngắn hạn Tùy theo loại hình TCTD, Thông tư 41 quy định tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung, dài hạn như sau: (i) NHTM, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng hợp tác xã: 60%; (ii) TCTD phi ngân hàng: 200%. 1.1.2.3 Phân tích khả năng thanh toán của ngân hàng Phân tích khả năng thanh toán của ngân hàng chính là việc đi đến xem xét khả năng thanh khoản của ngân hàng đó. Khi phân tich, nhà phân tích thường xem xét liệu NHTM có thường xuyên duy trì nguồn tiền mặt, tiền gửi không kỳ hạn tại các tổ chức tín dụng khác và các tài sản có có thể chuyển hoá ngay thành tiền để đáp ứng mọi nhu cầu về tiền ở mọi thời điểm hay không bằng cách so sánh tài sản có động với tài sản nợ dễ biến động. Phân tích khả năng thanh toán để thấy được sự cân bằng tài chính có ổn định hay không, mức độ tự chủ về tài chính của ngân hàng thương mại đó có được đảm bảo hay không. 1.1.2.4 Phân tích hiệu quả kinh doanh của ngân hàng Khi phân tích hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng, các nhà phân tích thường đi sâu phân tích những khía cạnh sau: ❖ Phân tích quy mô cơ cấu, sự biến động của thu nhập, chi phí trên báo