Đề cương bài giảng Hóa sinh học: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 "Đề cương bài giảng Hóa Sinh học" tiếp tục trình bày nội dung chính về: Hormone; Axit nucleic và quá trình trao đổi Axit nucleic; Saccharid và sự trao đổi saccharid;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương bài giảng Hóa sinh học: Phần 2

5 Hoat tinh xûc tâc cùa enzyme và câc yêu tô ành hiràng 6. Zymogen và hoat hoâ zymogen. * Tu hoc: - Vë và mô tà ca chê hoat dông cùa enzyme theo câc quan diêm tao phirc ES - Chüng minh rang vitamin nhôm B là thành phân câu tao cùa mot sô enzyme hai thành phân * Yêu câu sân phâm nôp Viêt bài thu hoach nôp sau khi kêt thùc chirong 3 ngày. * Thuc hành Bài 4: Câc yêu tô ành huông dên hoat tinh mot sô enzyme 1 So sânh tâc dung xûc tâc cüa chât vô co và enzyme 2. Ành hiràng cüa nhiêt dô dên hoat tinh enzyme 3. Ành huông cüa pH dên hoat tinh enzyme 4 Ânh huàng cüa câc chât kim hâm và kich ho$t dên hoat tinh enzyme 5. Tinh dàc hiêu cüa urease 6. Tinh dàc hiêu cüa a amylase nuàc bot và sucrase nâm men * Thuc hành Bài 5: Xâc dmh hoat tinh mot sô enzyme trong tê bào dpng vât, thuc vât 1. Xàc dinh hoat tinh a amylase theo phuxmg phàp khuêch tân trên thach 2. Xàc dinh hoat tinh catalase theo phuxmg phàp chuân dô * Trang thiêt bi day hoc: Mây chiêu, giâp trinh bât buôc, dê cuang bài giàng. Chirong 6. HORMONE MUC TIÊU: - Trinh bày bày dupe khâi niêm, vai trô sinh hoc cüa hormone; co chê tâc dung cüa hormone; câu tao và vai trô cüa mot sô hormone chü yêu cüa thuc vât và dông vât. - Phân biêt dupe câc loai hormone và co chê tâc dung cüa chüng; - Kî nâng hoc tâp và thào luân theo nhôm; kÿ nàng suu tâp và sü dung tài liêu. 47
NÔI DUNG (Li thuyét: 2 tiét; Thirc hành: 0) 6.1. Khâi niêm, vai trô sinh hoc, ca chê tac dung và phân loai 6.1.1. Khâi niêm Hormone là chât hùu ca; cô hoat tinh sinh hoc cao, giù vai trô nhu câc chât “truyên tin hoâ hpc” giùa câc tê bào, mô, co quan. 6.1.2. Phân loai hormone - Hormone cô à thuc vât, ca thé don bào và dông vât. - Cân eu vào câu tao hôa hoc, hormone dông vât duoc chia làm 3 nhôm gôm: hormone peptid và protein; hormone là dân xuât cùa amino acid và hormone steroit. - Hormone thuc vât cüng duoc chia thành 5 nhôm gôm: Auxin; giberelin; xitokinin; abcisis và etilen. 6.1.3. Co'chê tâc dung cùa hormone - Hormone cô tâc dpng dâc trung: Phân tù hormone cô câu hinh dâc thù, duoc tê bào dich nhân diçn thông qua chât nhân diên dâc hiêu. Khi nhân dupe tin hiêu, câc tê bào dich së dâp ung lai. Nhûng tê bào không phâi tê bào dich së không nhân duoc tin hiêu và không cô dâp irng. - Hormone thuc vât cô tinh dâc hiêu thâp, do vây theo dôi co chê hoat dông vüa hormone thuc vât côn gâp nhiêu khô khàn. - Hormone dông vât cô tinh dâc hiçu rât cao, cô 2 co chê tâc dpng diên hinh: + Hormone protein và amino acid: cô thy quan nhân diên nam trên màng tê bào, ca chê truyên tin dirac thuc hiên qua chât tniyên tin thi'r 2 dè dieu chînh hoat dông cùa tê bào. Vi du, tâc dông cüa adrenalin dôi vai quâ trinh trap dôi glicpgen thông qua chât trung gian AMPV(quan sät và mô tâ theo hinh 63 và 65 cùa giâo trinh). + Hormone steroit: là chât hôa tan trong lipid do dô chüng dê dàng qua màng và liên kêt vôi thu quan trong tê bào chât. Tiêp theo phüc hormone - thu quan di vào nhân, tuang tâc vôi câc trinh tu DNA dâc hiçu tao phùc và ành huàng dên su phiên ma cüa gen. Vi du, tâc dông cùa 17-ß-estradiol. 48
CD Gs: Protein G câm ring AC: Adenincyclase Hînh 6.1. Mô hinh co chê tâc dông cüa hormone 6.2. Hormone dông vât 6.2.1. Hormone là peptit và protein co khôi lirtmg phân tir l
- Kich giâp trang tô (TSH: Thyroid Stimulating hormone), Diêu hoà tông hçrp câc hormone tuyên giâp Thuv giùa: - Kich säe tô (MSH: Melanocyte Stimulating hormone): Liên quan dên su xuât hiên câc sàc tô trên da. * Thuv sau: - Oxytoxin: co co trern tù cung, kich thich tiêt sùa - Vasoprepsin: co co tran thành mach, täng huyêt âp, chông bài tiêt niêu. 6.2.1.2. Tuyên giâp - Hormone ha canxi mâu (TCT: Thyrocalcitonin): Giàm khâ näng tiêu huÿ xuong, va vây giàm canxi mâu 6.2.1.3 Tuyên cân giâp - Chùc näng: Hormone täng canxi mâu (PTH. Parathyroid hormone): Täng khâ näng phân huÿ xuang, vi vây giâi phông canxi vào mâu. 6.2.1.4. Tuyên tuy - Glucagon: Glucagon duac tiêt tù tê bào tuy khi luang glucose trong mâu thâp + Câu tao: Glucagon duac tao thành tù 29 amino acid. + Vai trô: Glucagon täng cuàng phân huÿ glycogen, do vây täng glucose trong mâu; Kich thich tao AMPV à tê bào mô mô, kich thich phân giâi triacylglicerol; Kim häm tông hap axit béo. - Insulin: Tê bào beta cùa tuy tiêt insulin khi luang glucose trong mâu cao. + Câu tao: Insulin gôm 51 amino acid phân thành 2 chuôi: chuôi A: 21 ; ch u ô i B: 3 0 a m in o a cid H ai c huôi liê n kêt n h a u b a n g câu d isu n fu a a m in o a cid + Vai trô: Täng cuàng tong hap glycogen do vây täng glucose trong mâu; Kich thich tong hap axit béo, protein; Ho?t hoâ glucose kinase xùc tâc cho phân ùng phosphoryl hoâ glucose tao glucose 6P. 6.2.2. Hormone cô ban chat là steroit 6.2.2.1. Tuyên thuçmg thân (Phân và). - Hormone chuyên hoâ muôi nuôc (Mineralcorticoit): Diêu hoà trao dôi muôi nuôc. Ngoài ra cùng täng du trù glycogen à gan; giàm bach câu ua axit; täng chông stress
- Hormone chuyên hoá diràng (Glucocorticoit): Diêu hoà chuyên hoà protein (täng thoái hoá), saccharid (täng du trù glycogen). 6 .2.2.2. Tuyên sinh duc * Tuyên sinh duc nù: - Oestrogen: Phât triên co quan sinh duc; thúc dây trúng chin; gây dpng duc; täng chuyên hoá các chât dê phât triên co thê (mông, xuong châu) - Progesteron: Kich thich tiêt prolactin * Tuyên sinh duc nam: - Testosteron: Biêt hoá giói tính; phât triên däc diêm phu; chuyên tinh tù thành tinh trùng; täng sinh tông hop protein 6.2.3. Hormone là dân xuât cüa ami no acid 6.2.3.1. Hormone tuyên thmxng thân (phân tuy thuçmg thân) - Adrenalin: kich thich hoat dông cüa tim, kich thich täng duàng huyêt. - Noradrenalin: làm co mach, täng huyêt âp 6 .2.3.2. Tuyên giâp + Thyroxin, là dân xuât cô iot cùa tyrozin. Thyroxxin làm täng quâ trinh oxy hoâ tê bào, täng oxy à câc tô chùc do vây täng chuyên hoâ co bàn. Kich thich bài tiêt GH, täng phân huÿ glycogen, lipit; täng tông hop DNA, protein. 6.3. Hormone thuc vât (Phytohormone) - Hormone thuc vât duac hinh thành chù yêu ó dinh sinh truâng; vân chuyên dên câc tê bào theo mô dân; cô tinh dàc hiêu không cao; tâc dung biêu hien phu thupc nông do 6.3.1. Hormone là dân xuât cüa indol - Thuông gâp là Indole acetic acid (AIA), (Indole-3- Butyric acid) IBA , (Naphtalene acetic acid) NAA, Dichorophenoxy acetic acid (2,4-D). Riêng IAA là hormone tu nhiên, côn lai NAA, 2,4-D, IBA là câc hormone nhân tao. IAA duac hinh thành trong dinh thân (phân non) và câc mô phân sinh cùa cây dang sinh truông. - Tâc dung chu yêu: Kich thich täng chiêu dài cùa tê bào; Sinh truàng phân chia tê bào tuang tâng, dàc biêt là ó câc cây gô; Kim häm su sinh truàng phât
triên cùa các chôi phu, do dô tao diêu kiên cho câc chôi chinh phât triên; Tham gia vào co chê gây rung là, rung quâ, Câm úng tao quà không thu phân; Kich thich hoâc kim hàm sinh tông hop enzim; Làm chin hoäc già các quà sau khi thu hoach. 6.3.2. Giberelin - Giberelin cô câu trúc cùa tetraterpen. Thuông gâp là axit giberelic (GA3). GA3 dupe hinh thành chù yêu ô là và rê. - Tâc dung chù yêu: Diêu hoà và kich thich sinh truông (dàc biçt à thân); Kich thich su phân bào cùa mô phân sinh tân cùng và mô phân sinh long (không kich sinh truàng rê); Phá trang thài ngù cùa hat, kich thich su ra hoa cùa cây dài ngày; tao quà không hat, däc biêt là quà cà chua, dua chuôt, tào... 6.3.3. Xitokinin - Vê mât hoa hoc, xitokinin là dân xuat cùa adenin. Xitokinin tu nhiên thuàng gâp là zeatin. Càc xitokinin nhân tao nhu kinetin và BAP (6-benzilo- aminopurin). - Nguôn gôc hinh thành: Hinh thành ô dinh sinh truàng cùa cây dang sinh truàng - Tâc dung chu yêu: Kich thich phân chia tê bào, kich thich sinh truàng là, phá trang thài ngù cùa hat; Kich thich sinh truàng chôi chinh nhung không kim hàm sinh truông chôi phu; Làm là tré lâu, ùc chê phân giâi diêp lue; Tham gia tông hop protein bäng cách hoat hóa các gen liên quan dên sinh tông hop enzyme; tham gia tuong tàc giùa anticodon vài codon trong ribosom 6.3.4. Axit abcisic (ABA) - Nguôn góc: ABA phât hiên trong là già, quà truàng thành, chôi ngù, hat. - Tâc dung chù yêu: Gây rung là, rung quà; Kim hàm sinh truàng cùa thân, bao là mâm, kim häm hat này mâm; Tham gia diêu khiên dông mô khi khong, làm täng tinh ch¡u han cùa cây. 6.3.5. Etylen - Nguôn goc hinh thành: Hinh thành à là già và quà dang chin. - Tâc dung chù yêu: Kich thich su chin cùa quà, già hoá hoa và kim häm hat phât trién; ùc chê sinh truàng cùa cây; Kich thich su hinh thành rê phu và thùc tinh càc chôi ngù.
CÀU HÒI THÀO LUÀN: 1 Khài nièm, vai trò sinh hoc, phàn loai hormone dua vào bàn chàt hóa hpc 2. Càc hormone là dàn xuàt amino acid, protein và steroid càu dòng vàt 3 Càc hormone cua thuc vàt * Tu hoc - Bènh tièu duóng typ 1 và typ 2 ò ngirói Bènh buóu co dia phuong? - Nhùng ùng dung cùa phytohormone trong còng nghè tè bào thuc vàt - Có thè chùa bènh lùn bang hormone sinh truóng diroc khóng? Tai sao? * Yèu càu sàn phàm nòp Vièt bài thu hoach nòp sau khi kèt thùc chuong 3 ngày. * Trang thièt bi day hoc Mày chièu, giào trinh bàt buòc, dè cuang bài giàng. Chirong 7 AXIT NUCLEIC VÀ QUA TRÌNH TRAO DÓI AXIT NUCLEIC MUC TIÉU: - Trinh bày dupe thành phàn nguyèn tò, thành phàn hóa h
- Don vj cau tao cua cac axit nucleic la cac mononucleotit. Moi mononucleotit co cau tao gom 3 thanh phan: basenito, duong pentose va axit photphoric. Cac thanh phan ket hap vai nhau theo ty le 1:1:1. 7. /. 1. fiin'mg pentose - Duong pentose co dang P-D furanose va gom hai loai: ribose va deoxi ribose 7.1.2. Base nito - Basenito purin thuang gap: adenin (A) va guanin (G); it gap: hipoxatin va xantin. - Base pirimidin thuang gap: Xitozin (Cytocine-C, X), Uraxin (Uracine-U); Timin (T); it gap la 5 hydroximetylxitozin, 5metilxitozin va lmetyl uraxin 7.1.3. Nucleosid - Nucleosid la hap phan cua nucleotit, co cau tao gom duong pentose va basenito bang lien ket N-glucozit: + Lien ket giua nhom OH a vi tri C l ’ cua duong vai N a vi tri so 3 cua pirimidin hoac N a vj tri so 9 cua purin. + Lien ket loai di mot phan tu nuac va doi ten cac base pirimidin mang tiep ngu idin va purin mang tiep ngu ozin. 7.1.4. Nucleotit - La hap phan cua nucleosid va axit photphoric nha lien ket este photphat duac hinh thanh giua nhom OH cua duong vai axit photphoric loai di mot phan tu nirac + Thuang gap la OH a vj tri 5’ gpi la nucleosid5’photphat hoac 5’ nucleotit + Ngoai ra co lien ket OH a vj tri 3’ gpi la 3’ nucleotit + Dac bi?t su lien ket cua 2 nhom OH a vi tri C3’ va C2’ hoac OH cua C3’ va OH cua C5’ tao thanh cac nucleotit vong. - Can cu vao so nhom photphat tham gia lien ket, ta co: + Nucleosid 5’ mono (di, tri....) photphat. + Nucleosid 3’ mpno (di, tri...) photphat. 54
- Cäc lien ket giüa nucleosid monophotphat vöi axit photphoric lä lien ket anhydric, dö lä nhüng lien ket giäu näng lugng vä ky hieu lä “ ~ ”, trong dö cäc nucleosid diphotphat co 1 lien ket cao näng; nucleosid triphotphat cö 2 lien ket cao näng. - Cäc nucleosid di, triphotphat dien hinh la ADP, ATP, GDP, GTP, XDP, XTP, UDP, UTP tham gia thuc hien nhieu chirc näng sinh hoc quan trong nhu: + Lä chät du trü vä vän chuyen näng lugng cho mgi hoat dgng söng, däc biet ATP dugc coi lä “döng tien näng lugng” Lä thänh phän cäu tao cüa cäc coenzym quan trong tham gia väo cäc quä trinh oxy hoä khü, hoat hoä, vän chuyen cäc chät hoat hoä: NAD, FAD, FMN, CoA + Lä tien chät de töng hgp DNA, RNA 6 1 1 .N Purin thucmg gäp lä: \\ . Adenin: A (6aminopurrin) IC > 3 H 9 Guanin: G (2amino, 6oxi purin) //- D- furanose göm: - Ribose (C 5H 1«05) y 1 - 2 deoxi Ribose (C5 H 10O4 ) Pirimiilin thuirng gäp lä: ^ X (2oxi, 6amino p ir im id in ) C j'to o in ; C , k Uracin: U (2,6 dioxi pirimidrin) Timin: T (2,6 dioxi- 5metyl pirimidrin) 3 7.2. Cau tao, tinh chat va vai tro sinh hoc ciia DNA, RNA 7.2.1. Deoxyribonucleic acid(DNA) Can tao hod hoc 55
- Dan vi cau tao ca so cua DNA gom 3 thanh phan: base nito, 1 trong 4 loai A, T, G, C; Duong deoxyribose va axit photphoric. - Chuoi polinucleotit co chieu 5’->3’, duoc tao thanh nho lien ket phospho dieste - Hai chuoi polinucleotit lien ket H2 theo nguyen tac bo sung va nguac chieu nhau. Cau true phan tu Cau true bac 1: La trinh tu xap xep cac phan tu deoxyribonucleosid monophotphat ket hop vai nhau (dNMP) bang moi lien ket photphodieste, tao chuoi polideoxyribonucleotit. Cau true bac 2 : - Hau het cac DNA co cau true xoan kep gom hai chuoi polideoxyribonucleotit nguac chieu nhau, song song theo mot true tuang tuang co chieu: til trai sang phai (dang A,B); hoac phai sang trai (dang Z) Cau true bac 3: La su cuon cong cua DNA tao cau true nho gon trong te bao nha lien ket ion vai protein hoac khong lien ket vai protein va xoan van nhieu lan tao cau true sieu xoan (DNA ti the). Vai tro: Trcit tu chinh xac cua cac nucleotid tren chuoi polynucleotid layeu to mang thong tin di truyen. 7.2.2. Ribonucleic acid (RNA) Cau tao hod hoc: Gom 3 thanh phan: basenito, (1 trong 4 loai A, U, G, C); Duong ribose va axit photphoric. Cau true phan tu - RNA co cau true mpt mach, tren mach cac ribonucleotit n(NMP) cung lien ket vai nhau bang lien ket photpho dieste + Trong cau true cua RNA cung co nhung doan co xoan kep, cac cap ribonucleotit lien ket nhau theo nguyen tac bo sung nhung kern ben. - Co 3 loai RNA khac nhau RNA thong tin (mRNA-messenger RNA) - Chiem khoang 2-5% tong so RNA, duac tong hap trong nhan va trong te bao chat 56
- Khói luong phán tú lón tú 25.103- 1.106 dal; hé só láng 6-25S (ls= 10' 1 ’giáy), do váy quyét djnh tính da dang cúa phán tú protein. - Thói gian ton tai ngán, tính báng phút vá gió. - Cáu truc mRNA cüa té báo eucaryote có dáu 5' lá 7metylguanin triphotphat vá duói poli A ó dáu 3’. Cáu truc trén có vai tro lám ón djnh cáu hinh mRNA vá diéu hoá quá trinh djch thóng tin di truyén. - Chúc náng: Truyén dat thóng tin di truyén tú nhán ra té báo chát dé tóng hap protein RNA ván chuvén (tRNA-transfer RNA) - Chiém tú 10-20% tóng só RNA trong té báo vá khói luong phán tú tú 23- 28 Kdal. - Cáu trúc tRNA có dang thuy ché 3 lá do 1/2 só nucleotit cúa RNA cap dói vói nhau báng lién két hydro, góm: + Các vúng nhán amino acid hoat hoá (3’OH) lá XXA. + Vúng dói ma có bó 3 nucleotit (anticodon) + Các nhánh phu chúa các base nito thú yéu (chira ro chúc náng) + Dáu 5’ có góc photphat gán vái basenito Guanin, pG. - Chúc náng: Ván chuyén amino acid hoat hoá dén ribosom. RNA ribosom (rRNA- ribosomal RNA) - Chiém tú 80-90 % tóng só RNA cúa té báo. - Có cáu trúc bac 2 góm nhiéu vóm, nhánh phúc tap vá rát ít thay dói. - Co nhiéu loar rRNA khác nhau vé háng só láng, dác trung cho nhiéu kiéu té báo. - Chúc náng: rRNA lá thánh phán chú yéu cáu tao nén ribosom, ngoái ra nó con xúc tác cho phán úng cát nói pre-rRNA thánh rRNA. 7.2. 3. Tính chat cüa axit nucleic - Axit nucleic có dó nhót cao. - Có khá náng háp phu ánh sáng vúng tú ngoai: 250-280nm, eye dai a 260nm. - Có tính chát bién tính vá phuc hói bién tính. 57
- Cô phân ûng màu voi câc thuôc thû dâc trung. - Co tinh quang hoat. - Axit nucleic là vât chât di truyên cüa sinh giài. - Mang nàng lirong sinh hoc, dâc biêt là ATP - Tham gia vào quà trinh trao dôi chât và nàng luong: Chuyên hoâ nàng lupng và vân chuyên photphat (nhôm pyrophotphat); Tông hap polisaccharid (UDP,ADP...); Vân chuyên gluxit; Tông hop lipit; Câu tao câc coenzyme (NAD,NADP. 7.3. Su phân giâi axit nucleic 7.3.1. Su thùy phân axit nucleic * S u thuÿ phân axit nucleic à dông vât: Axit nucleic ngoai sinh bât dâu thuÿ phân à ta tràng duôi tâc dung cûa nuclease tuyên tuy tao thành câc oligonucleotit, mononucleotit, Pv. Niêm mac ruôt tao ra câc dieste thuÿ phân câc oilignucleotit thành câc mononucleotit 7.3.2. Su phân giâi mononucleotit - Ù ruôt. Enzym photphatase hoàc nucleotidase thuÿ phân nucleotit tao nucleosid và photphat vô co. O lâch, gan, thân câc nucleosid tiêp tue bi thuÿ phân tao duàng và câc basenito nhô xûc tâc cüa nucleosidase. 7.3.3. Su phân giâi purin - Phân giài purin (A,G) xày ra à ruôt, gan. - Câc purin biên dôi thành xathin và hypoxathin rôi duoc dira vào nuôc duôi d a n g a x it u ric h o à c a la n to n in . - Quâ trinh phân giài cân câc enzyme thuÿ phân và enzyme oxy hôa Sinh viên doc và viêt tôm tât câc giai doem phân giài purin theo hinh duôi 58
- Axit uric là chât thâi ra tù quâ trinh phân giài purin cùa nguoi và dông vât cô vu, dây cüng là thành phân chinh trong chât thài cùa chim và bo sât. 7.3.4. Su phân giâi pirintidin - Phân giài pirrimidin (C, T, U) xày ra à mô. - Pyrimidin thiràng bi phân hùy hoàn toàn nêu nhu không ân vào mot ltrong quâ lôn . - Su phân giâi pirimidin bât dâu bang phân ùng khù (dehydrogenase), sau do là phân ùng oxyhoa (hydrolase). Sinh viên doc và viêt lôm tôt càc giai doan phân giài pirimidin theo hinh drn 'ri dây 59
x ito zin m e t il x ito z in - H ,0 ► H.O I it-N H j : u r a x In ti min NADPH I f N AD P' NADPH If NADP" ♦ H *I *- *1 On / C\ HN CH. 0=C ,
IMP IMP -Osp + G T P ~ 1 — Q p + Pi *G NAD* -HHjO NADH* + H1 , Adenyl succinat xathosinc— Adenyl succinat synthetase m on op h osp h at Glu + ATP +HjO IMP dehydrogenase Fumarat Glnt-ATP*PP AMP GMP Adenyl succinat lyase GMPsynthetase - Sir tgo Ihdnh cac nucleosid triphosphal Nho cac enzyme kinase dac hieu, cac nucleosid monophosphat se dugc phosphoryl hoa lan thu nhat tao nucleosid diphosphat va sy phosphoryl hoa lan hai tao nucleosid triphosphat 7.4.2. Sinh lonn h Deoxitimin
7.5. C3’. Su töng hap DNA chi xäy ra khi cö RNA möi. Möi RNA tao ra däu 3’OH tu do - Giai doan keo däi + Tren möt mach dan cüa DNA cö chieu tu 3 ’->5’. Sau khi möi duac töng hap xong, DNA-polymeraselll xüc täc gän nucleotid väo duöi 3’-OH tu do cüa RNA möi bang lien ket phospho dieste theo chieu 5’- 3’. + Su tao thänh lien ket phosphodieste do DNA-polymeraselll xüc täc nhu sau: (dNMP)n + dNTP ----------V 2 ..D N A lg khuön ------- ^ (dNMP ) n+1 + PP + Sai mai duac töng hap goi lä sai dän däu, cüng huöng vöi chac sao chep vä duac keo däi lien tue. + Ö sai döi dien, khöng töng hap nen sai lien tue mä thänh nhüng sai ngän (cö chieu däi tu 100-200 nucleotid) gpi lä nhüng doan okazaki. De töng hap doan Okazaki cüng cän töng hap RNA möi. Su töng hap möi cüng dien ra theo chieu 5’->3’. + Hinh thänh lien ket hydro theo nguyen täc bö sung - Giai doan ket thüc: DNA-polimerase I loai bö RNA möi vä xüc täc töng hap DNA möi thay the cho RNA möi vüa bi loai bö. + DNA lygase nöi cäc doan Okazaki tao sai lien tue; 7.6. Cff che sir sinh töng RNA Co che phien mä giöng nhau & lät cä cäc loai RNA 62
+ RNA polimerase bám vào vùng khói dòng cüa gen làm tách mach DNA và tao thành lièti kèt phosphodieste dàu tièn vói soi khuòn. Su phièn ma kéo dài trèn spi DNA có chièu 3’-5’ và su tòng hop RNA khòng càn thièt phài mòi. + Càc ribonucleosid triphosphat duac gan vào vj tri 3’-OH cùa sai RNA dang kéo dài theo trinh tir cùa DNA khuòn quy dinh RNA duac tòng hap theo chièu 5’-3 \ + Sai RNA mài sinh càp dòi vói DNA khuòn theo nguyèn tàc bò sung, tao thành phùc lai tam thòi giùa DNA khuòn và RNA tòng hap (phùc lai trong vùng hoat tinh cùa RNA-polimerase). Vùng chùa RNA polimerase, DNA và RNA mài sinh duac goi là bóng sao chép hay phinh sao chép. + RNA polimerase kéo dài dèn dièm kèt thùc a dàu 3’ cùa vùng phièn ma RNA tàch khòi DNA, nhò mòt protein làm nhièm vu phàn càt phùc kéo dài và càu trùc DNA duac phuc hòi. CÀU HÒI THÀO LUÀN: 1. Càu tao cùa càc mononucleotit; càc loai axit nucleic 2. Tom tàt su phàn giài base purin, pirimidin 3. Tòm tàt su tòng hap purin tù inozinmonophosphat 4. Càc yèu tò càn thièt và co chè sinh tòng hap DNA, RNA * Tu hoc. - Sinh vièn vièt càu tao cùa càc base nito, nucleosid, nucleotid - Càc sò lièu ca bàn vè hè gen nguòi - T ai sa o phài tò n g h o p RNA m òi tro n g quà trin h sa o m a? D iè m “ o ri” tro n g tè bào và trong sinh hoc phàn tù? - B£nh Gout? * Yèu càu sàn phàm nòp Vièt bài thu hoach nòp sau khi kèt thùc chuang 3 ngày. * Trang thièt bi day hoc. Mày chièu, giào trinh bàt bupc, dè cuang bài giàng. 63
Chirong 8. SACCHARID VÄ S y TR A O DÖI SACCHARID MUC TIEU: - Trinh bäy dugc cäu tao, cäu true, tinh chät vä vai trö sinh hoc cüa saccharid; - Trinh bay dugc cäc qua trinh phän giäi vä töng hgp saccharid; - KT näng hgc täp vä thäo luän theo nhöm; ky näng suu täp vä sü dung täi lieu. NÖI DUNG (Li thuyet: 5 tiet; Thur hänh:3*2) 8.1. Cäu tao, tinh chät vä vai trö sinh hoc cüa monosaccharid H1.1. Khäi niertt vä cäch goi ten . - Khäi niem: Monosaccharid lä nhüng aldehyt ancol (polyhydroxy aldehyt) hoäc ceto ancol (polyhydroxy aceto); - Cäch goi ten: + Theo vi tri nhöm cachonyl: Neu nhöm CO ö däu mach C thi ggi lä cäc aldose; nhöm CO ö vj tri khäc thi ggi lä cetose. + Theo sö nguyen tö C: Lugng C trong monosaccharid thuöng cö tu 3 den 7 nguyen tu, tuang üng cö triose (3C), tetrose (4C), pentose (5C), hexose ( 6 C) vä heptose. + Theo cäch goi rieng glucose (duöng nho), manose, galactose. . 8.1.2. Cäu tao - Monosaccharid dugc cäu tao tii cäc nguyen tö C, H, O. Da sö cö cöng thirc chung lä CnH 2 nO„. H1.2.1. Cäu true mach thäng . - Bieu dien cäu true mach thäng cüa monosaccharid bäng hinh chieu cöng thüc cüa nö: + Bö khung C thuöng ö dang mach thäng vä cäc nguyen tü lien ket nhau bäng lien ket don C-C. + Trong cöng thüc cäu tao tru nguyen tö C thuöc nhöm cacbonyl (C=0), cön lai tät cä cäc nguyen tö C khäc deu lien ket vöi nhöm hydroxyl. 64
+ Khi dânh sô thù tu càc nguyên tù C trong bô khung thi bât dâu tù nguyên tu C thuôc nhôm cacbonyl hoàc tù nguyên tù C dùng gân dâu vôi nhôm cacbonyl nhât. + Tât câ câc monosaccharid dêu cô nguyên tù C bât dôi (ki hiçu: C*), trù dihydroxyaceton. Sô luong C trong phân tù aldose Ion hon cetose tuong ùng. - Phân biêt monosaccharid thuôc dây D hay dày L cân cù vào hinh thê cùa nguyên tù C à vi tri xa nhât so voi vj tri nhôm chùc. - Câc D aldose (D-glixeraldehyt, D-ribose, D-glucose) và D cetose ( D- hydroxi aceton, D-frutose) là nhùng monosaccharid cô vai trô quan trong. 8.1.2.2. Câu trûc dangvàng - Câc phân tù monosaccharid loai pentose, hexose cô thê vông hôa tao vông 5 canh (vông furan) hoâc 6 canh (vông piran) và dô là câu triic thuông thây cüa câc monosaccharid này trong dung dich - Hai hexose phô biên là D-glucose (aldose) và D- fructose cô khâ nàng vông hôa jC ^O H H « c h 2o h 0 I r 1 ,¿ = 0 H -C -O H 2 1 . 5 *Ü*r liai I - io -< j:-H 3 H— H O jC— HH O jC, ,C 2 0 H H H -C -O H A H 9 t^ Q ^ o h ' H i< -OH —! HO 3 H -C -O H 5 / IH C H jO H 6 vO H H —H —¿ O I OH OH H HO V«!— H 4 c, không tan trong dung môi huu co, cô khâ nàng quay mât phâng ânh sâng phân eue. 8.1.3.2. Tinh chât hoà hoc a Tinh khu (bi oxi hoà) 65
- Câc nhôm chùc aldehyt hoâc ceto cüa monosaccharid cô khà nàng khù câc ion kim loai thành dang cô hoâ tri thâp han hoâc dên tu do dông thài monosaccharid bj oxy hoâ thành axit tuong ùng. + Nêu oxy hôa nhe bàng dung djch cio, brom, iot trong môi truàng kiêm hoâc bàng câc dung dich kiêm cüa câc ion kim loai thi nhôm aldehyt à Cl cùa glucose sè bi oxy hôa tao axit gluconic. + Nêu bào vê nhôm OH à C 1 trucrc khi oxy hôa thi nhôm alcol bâc 1 ô C6 cùa glucose së bi oxy hôa tao thành câc axit glucuronic. + Nêu oxy hôa manh câ 2 nhôm chùc cùa glucose thi së tao thành axit cô 2 nhôm cacboxyl goi là axit glucaric. b/ Tinh oxi hoâ (bi khù) - Duôi tàc dung cùa câc chât khù, nhôm CHO (glucose ) hoàc CO (fructose) së bj khù, monosaccharid chuyên thành poliol (ruçru da chùc) tuong ùng. c/ Phân ùng tao thành este - Câc nhôm chùc alcol bâc 1 hoàc nhôm OH-glucozit cùa monosaccharid phàn ùng vôi gôc axit tao nên câc este tuong ùng. Thuông sày ra vôi OH à vi tri C l và C6 , trong dô quan trpng nhât là phàn ùng tao thành este photphat. d/P hân icng tao thành hçrp chât glicosids Nhôm OH cùa duàng dan rê dàng tham gia phàn ùng vôi câc nhôm khâc tao thành liên kêt glicosid. Nhôm OH gpi là nhôm OH glicosid và hap chât tao thành gai là gilicosid e/ Tham gia phàn ùng v&i axit Dun soi câc pentose, hexose vôi axit nông dô cao, phân tù cùa chùng bi loai di 3 phân tù HjO tao thành fucfurol hoàc oximetilfucfùrol h ^ T h î '-^ c -----c — l »I i l | I H -C H c h ' L------- \ ,____i ^ È H O Ql _ OH] H IL jL O CHO + 3 H2 P c n fo z f o c fis r o / So ■ t C ----- c?f - OH1 *t I I -H 0 ç J j L c „ 0 . >«p hoch 2 ° l _0H h. _J 2 /Ve x o z O x i/ n e / z / fu c fu ro / 66