Đề tài " Cơ chế giải quyết tranh chấp được vận hành và hiệu quả như thế nào?"

Chia sẻ: Nguyen Trong Nhan | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:41

Thêm vào BST

Báo xấu

308
lượt xem 108
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tổ chức thương mại thế giới chính thức ra đời ngày 1/1/1995, là một tổ chức lớn nhất thế giới trong lãnh vực thương mại. WTO thực sự đóng một vai quan trọng việc điều chỉnh các hoạt động thương mại quốc tế. Quá trình hình thành WTO là một quá trình lâu dài và khó khăn, thông qua các cuộc thương lượng giữa các nước thành viên, đặc biệt là là vòng đàm phán Uruguay. Ra đời với mục tiêu thúc đẩy tự do hóa thương mại, nâng cao mức sống cho người dân cho các nước thành viên và giải quyết các bất đồng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài " Cơ chế giải quyết tranh chấp được vận hành và hiệu quả như thế nào?"

BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài " Cơ chế giải quyết tranh chấp được vận hành và hiệu quả như thế nào?" 1
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT LỜI MỞ ĐẦU…………………………………………………………………….4 I. NHỮNG NÉT CHUNG VỀ VẤN ĐỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP…6 1. Khái niệm về tranh chấp thương mại ……………………………………..6 2. Quá trình hình thành cơ chế giải quyết tranh chấp………………………6 3. Các cơ quan giải quyết tranh chấp……………………………………...... 8 3.1 Cơ quan giải quyết tranh chấp (DSB)…………………………………........8 3.2 Ban hội thẩm………………………………………………………………...9 3.3 Cơ quan phúc thẩm…………………………………………………….......10 4. Trình tự giải quyết tranh chấp…………………………………………….10 5. Các qui định đặc biệt về thủ tục giải quyết các tranh chấp áp dụng cho các nước đang phát triển……………………………………………………………..14 II. VỤ KIỆN GIỮA ẤN ĐỘ VÀ EC………………………………………...16 1. Nguồn gốc vụ kiện…………………………………………………………...16 2. Diễn biến của vụ kiện………………………………………………………..18 3. Quan điểm của các bên liên quan…………………………………………...20 3.1 Quan điểm của EC…………………………………………………………20 3.2 Quan điểm của Ấn Độ...................................................................................21 3.3 Các bên hứ ba………………………………………………………………21 4. Quá trình giải quyết tranh chấp......................................................................22 5. Ý nghĩa của cơ chế giải quyết tranh chấp trong WTO……………………...28 5.1 Giải quyết được bất đồng thương mại lớn trong lich sử WTO…..................28 2
5.2 Khẳng định cơ chế giải quyết tranh tranh chấp cảu WTO đem lại công bằng cho các nước thành viên…………………………………………..............28 III. ĐÁNH GIÁ THỰC TIỄN VỀ CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG WTO VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM RÚT RA CHO VIỆT NAM……………………………………………………………………………..29 1. Đánh giá thức tiễn cơ chế giải quyết tranh chấp trong WTO từ khi thành lập tới nay………………………………………………………………………...29 1.1 Ưu điểm……………………………………………………………………....29 1.2 Hạn chế………………………………………………………………………32 2. Một số kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam…………………………………...34 2.1 Đối với Chính phủ và cơ quan quản lý Nhà nước……………………….......34 2.2 Đối với phía Hiệp hội và các doanh nghiệp…………………………………35 KẾT LUẬN……………………………………………………………………..36 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………...37 3
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT WTO World trade organization Tổ chức thương mại thế giới GATT General Agreement on Tariffs Hiệp định chung về thế quan và and Trade thương mại năm EU European Union Liên minh chân Âu DSB Dispute Settlement Body Cơ quan giải quyết tranh chấp DSU Dispute Settlement Thỏa thuận về các Qui tắc và thủ Understanding tục về giải quyết tranh chấp ADA Anti- Dumping Agreement Hiệp định về chống bán phá giá của WTO 4
LỜI MỞ ĐẦU Tổ chức thương mại thế giới chính thức ra đời ngày 1/1/1995, là một tổ chức lớn nhất thế giới trong lãnh vực thương mại. WTO thực sự đóng một vai quan trọng việc điều chỉnh các hoạt động thương mại quốc tế. Quá trình hình thành WTO là một quá trình lâu dài và khó khăn, thông qua các cuộc thương lượng giữa các nước thành viên, đặc biệt là là vòng đàm phán Uruguay. Ra đời với mục tiêu thúc đẩy tự do hóa thương mại, nâng cao mức sống cho người dân cho các nước thành viên và giải quyết các bất đồng về lợi ích giữa các quốc gia trong khuôn khổ hệ thống thương mại đa biên, sự vận hành của WTO đã và sẽ tác động to lớn tác nền kinh tế thế giới cũng như nền kinh tế của từng quốc gia. Ngày nay hiện nhập kinh tế quốc tế là một tất yếu khách quan, tranh chấp thương mại các trở nên phổ biến hơn. Thực tế yêu cầu cần có một cơ chế đảm bảo cho việc thực hiện đầy đủ các nguyên tắc, quy định trong hiệp định, ngăn chặn các vi phạm trong các thỏa thuận, cho nên cơ chế giải quyết tranh chấp trong khuôn khổ của tổ chức này được thiết lập. Đây là một cơ chế được hình thành do cơ chế GATT 1947 còn lỏng lẻo, thiếu độ tin cậy. Cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO đã thực sự góp phần vào quá trình điều chỉnh pháp lý các hoạt động thương mại thế giới, tạo niềm tin cho các nước khi tham gia vào tự do hóa thương mại. Tuy nhiên, thưc tiễn hoạt động của cơ chế này trong thời gian qua cũng bộ lộ một số nhược điểm cần khắc phục. Vụ khăn lanh trải giường giữa Ấn Độ và EC là một trong những vụ kiện điển hình về chống bán phá giá, đây cũng là một trong những lĩnh vực được các quốc gia thành viên kiện ra WTO nhiều nhất. Vụ tranh chấp này liên quan đến nhiều điều khoản trong hiệp định về chống bán phá giá của WTO. Có the nói, cơ chế giải quyết tranh chấp đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các mẫu thuẫn thương mại giữa các quốc gia thành viên. Một câu hỏi đặt ra là cơ chế giải quyết tranh chấp được vận hành và hiệu quả như thế nào? 5
Thông qua bài viết, chúng em sẽ cung cấp cho người đọc những thông tin cơ bản về cho chế giải quyết tranh chấp của WTO. Trên cơ sở phân tích, đánh giá, đôi chiếu, chúng em sẽ rút ra một số kinh nghiệm cho Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu. với mục tiêu trên bố cục bài viết chúng em gồm ba phần: I. Những nét chung về vấn đề giải quyết tranh chấp II. Vụ kiện giữa Ấn độ và EC III. Đánh giá thực tiễn về cơ chế giải quyết tranh chấp trong WTO và một số kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam Do hạn chế về mặt kiến thức, bài viết sẽ không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự góp ý chân thành từ Thầy để bài viết chúng em được hoàn tiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! 6
I. NHỮNG NÉT CHUNG VỀ VẤN ĐỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP 1. Khái niệm về tranh chấp thương mại Theo các từ điển luật học, tranh chấp thương mại được hiểu là những mâu thuẫn, xung đột về việc thực hiện pháp lý của các chủ thể pháp luật kinh tế. Đặc trưng của tranh chấp kinh tế là chúng phát sinh từ hoạt động kinh doanh; chủ thể tham gia tranh chấp thông thường là các doanh nghiệp, tranh chấp gắn liền với lợi ích riêng biệt của mỗi chủ thể.Tranh chấp thương mại có thể hiểu là những mâu thuẫn xung đột phát sinh trong quá trình trao đổi thương mại. Tranh chấp thương mại trong WTO là sự vi phạm các hiệp định, các quy tắc của WTO được các nước kí kết tại vòng đám phán Uruguay (1986-1994). Điều đó sẽ gây thiệt hại cho các thành viên khác, đặc biệt là mặt kinh tế; bóp méo thương mại, đi ngược lại xu thế tự do hóa thương mại toàn cầu và đi ngược lại tôn chỉ mục đích của WTO là tạo ra một khuôn khổ pháp lý, trong đó mọi thành viên đều có thể cạnh tranh một cách bình đẳng trong thương mại quốc tế. Về mặt hình thức, tranh chấp thương mại trong WTO xảy ra giữa các quốc gia với nhau nhưng thực chất đó là sự tranh chấp giữa các doanh nghiệp, nhà nước chỉ là người đại diện cho doanh nghiệp trong quá trình giải quyết tranh chấp. 2. Quá trình hình thành cơ chế giải quyết tranh chấp Trước khi WTO ra đời, cơ chế giải quyết tranh chấp được đưa ra trong điều XXII và điều XXIII của hiệp đinh GATT. Điều XXII quy định về thủ tục tư vấn giữa các bên ký kết liên quan đến việc áp dụng và thực hiện GATT. Điều XXIII quy định về thủ tục hoà giải giữa các bên có tranh chấp trong trường hợp quyền lợi thương mại của một nước bị vô hiệu hoá (nullification) hoặc bị suy giảm (impairment) do hành vi của một bên ký kết khác. Cơ chế giải quyết tranh chấp quy định tại 2 điều này chủ trương giải quyết tranh chấp giữa các thành viên bằng con đường tham vấn và thương lượng giữa họ. Nếu các bên không tự giải quyết 7
được tranh chấp, điều XXIII khoản 2 quy định Hội đồng GATT (gồm đại diện của tất cả các thành viên) có thể tiến hành điều tra, và nếu cần thiết, có thể cho phép một hoặc nhiều thành viên ngừng thực thi các cam kết tự do hoá đối với thành viên đang có tranh chấp.Cơ chế giải quyết tranh chấp của GATT được phát triển từng bước qua thực tiễn.Tuy nhiên, nó ngày càng tỏ ra thiếu hiệu quả. Ví dụ: cách thức thông qua một quyết định của GATT. Các quyết định của GATT phải được thông qua bằng đồng thuận, dẫn tới kết quả là có rất nhiều quyết định không được thông qua do một trong hai nước tranh chấp thường bỏ phiếu chống lại quyết định không có lợi cho họ. Bản ghi nhớ về các nguyên tắc và thủ tục giải quyết tranh chấp, được thông qua tại vòng đàm phán Uruguay đã cho ra đời một cơ chế giải quyết tranh chấp có hiệu quả, hiệu lực và nhanh chóng. Đây có thể được coi là một thành công lớn của các nước thành viên trong việc thiết lập một hệ thống giải quyết các tranh chấp dựa trên các quy tắc đã được xác định rõ ràng, kèm theo một lịch trình cụ thể để xem xét một vụ kiện. Cơ chế giải quyết tranh chấp mới đã khắc phục được các nhược điểm của cơ chế cũ. Ta có thể thấy cụ thể điều này qua sự so sánh về cơ chế giải quyết tranh chấp giữa GATT và WTO trong bảng sau: GATT WTO _ không phải tuân theo một lịch _ đã đề ra một tiến trình giải trình cụ thể với những thời hạn cụ quyết tranh chấp cụ thể hơn theo đó thể nào các giai đoạn giải quyết tranh chấp được xác định rõ ràng hơn. Theo đó trình tự giải quyết tranh chấp về nguyên tắc không được kéo dài quá 8
một năm hoặc 15 tháng, nếu có xét xử phúc thẩm _ Các quyết định của GATT phải _ các báo cáo của Ban hội thẩm được thông qua bằng đồng thuận. hay của Cơ quan phúc thẩm sẽ tự động được thông qua nếu tất cả các thành viên không phản đối. _ Không có các hình thức bổ trợ. _ quy định một loạt các hình thức giải quyết tranh chấp bổ trợ như trung gian, hoà giải, trọng tài và đề ra các biện pháp đảm bảo việc tôn trọng và thực thi các quyết định giải quyết tranh chấp. Nhờ tính hiệu quả và đáng tin cậy của cơ chế giải quyết tranh chấp mới, số lượng các vụ việc được đưa ra giải quyết tăng lên đáng kể, tính đến nay có tới hàng trăm vụ việc đã được đưa ra xử lý. Điều đó cho thấy các nước ngày càng tin tưởng vào năng lực giải quyết tranh chấp của WTO, do đó, họ tìm đến cơ chế giải quyết tranh chấp đa phương thay vì tự mình giải quyết một cách đơn phương. 3. Các cơ quan giải quyết tranh chấp Thủ tục giải quyết tranh chấp trong WTO được thực hiện bởi các cơ quan khác nhau, mỗi cơ quan có chức năng riêng biệt, tạo nên tính độc lập trong hoạt động điều tra và thông qua quyết định trong cơ chế này. 3.1 Cơ quan giải quyết tranh chấp (DSB): Cơ quan này thực chất là Đại hội đồng WTO, bao gồm đại diện của tất cả các thành viên. DSB có quyền thành lập Ban hội thẩm, thông qua các báo cáo của Ban hội thẩm và của Cơ quan phúc thẩm, giám sát việc thi hành các quyết định, khuyến 9
nghị giải quyết tranh chấp, cho phép đình chỉ thực hiện các nghĩa vụ và nhượng bộ. Tuy nhiên, DSB chỉ là cơ quan thông qua quyết định chứ không trực tiếp thực hiện việc xem xét giải quyết tranh chấp. Các quyết định của DSB được thông qua theo nguyên tắc đồng thuận phủ quyết1. Đây là một nguyên tắc mới theo đó một quyết định chỉ không được thông qua khi tất cả thành viên DSB bỏ phiếu không thông qua. Điều này đồng nghĩa với việc các quyết định của DSB hầu như được thông qua tự động vì khó có thể tưởng tượng một quyết định có thể bị bỏ phiếu chống bởi tất cả các thành viên DSB. Nguyên tắc này khắc phục được nhược điểm cơ bản của cơ chế giải quyết tranh chấp trong GATT 1947 nơi áp dụng nguyên tắc đồng thuận truyền thống - mọi quyết định chỉ được thông qua khi tất cả các thành viên bỏ phiếu thông qua (mỗi thành viên đều có quyền phủ quyết quyết định) – một rào cản trong việc thông qua các quyết định của cơ quan giải quyết tranh chấp. 3.2 Ban hội thẩm Ban hội thẩm bao gồm từ 3 - 5 thành viên có nhiệm vụ xem xét một vấn đề cụ thể bị tranh chấp trên cơ sở các qui định WTO được quốc gia nguyên đơn viện dẫn. Kết quả công việc của Ban hội thẩm là một báo cáo trình DSB thông qua, giúp DSB đưa ra các khuyến nghị đối với các Bên tranh chấp. Trên thực tế thì đây là cơ quan trực tiếp giải quyết tranh chấp mặc dù không nắm quyền quyết định (vì với nguyên tắc đồng thuận phủ quyết mọi vấn đề về giải quyết tranh chấp khi đã đưa ra trước DSB đều được “tự động” thông qua). Các thành viên Ban hội thẩm được lựa chọn trong số các quan chức chính phủ hoặc các chuyên gia phi chính phủ không có quốc tịch của một Bên tranh chấp hoặc của một nước cùng là thành viên trong một Liên minh thuế quan hoặc Thị trường chung với một trong các nước tranh chấp. Ban hoạt động độc lập, không chịu sự giám sát của bất kỳ quốc gia nào. 1 Có tài liệu sử dụng thuật ngữ “Đồng thuận ngược” 10
3.3 Cơ quan phúc thẩm: Cơ quan Phúc thẩm là một thiết chế mới trong cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO, cho phép báo cáo của Ban hội thẩm được xem xét lại (khi có yêu cầu), đảm bảo tính đúng đắn của báo cáo giải quyết tranh chấp. Sự ra đời của cơ quan này cũng cho thấy rõ hơn tính chất xét xử của thủ tục giải quyết tranh chấp mới2. Cơ quan phúc thẩm gồm 7 thành viên do DSB bổ nhiệm với nhiệm kỳ 4 năm (có thể được bầu lại 1 lần). Các thành viên cơ quan phúc thẩm được lựa chọn trong số những nhân vật có uy tín và có chuyên môn được công nhận trong lĩnh vực luật pháp, thương mại quốc tế và trong những vấn đề thuộc phạm vi điều chỉnh của các hiệp định liên quan. Tuy nhiên, việc xét xử phúc thẩm trong từng vụ việc chỉ do 3 thành viên cơ quan phúc thẩm thực hiện một cách độc lập. Khi giải quyết vấn đề tranh chấp, cơ quan giải quyết tranh chấp chỉ xem xét lại các khía cạnh pháp lý và giải thích luật trong Báo cáo của Ban hội thẩm chứ không điều tra lại các yếu tố thực tiễn của tranh chấp. Kết quả làm việc của cơ quan giải quyết tranh chấp là một báo cáo trong đó Cơ quan này có thể giữ nguyên, sửa đổi hoặc đảo ngược lại các kết luận trong báo cáo của Ban hội thẩm. Báo cáo của Cơ quan Phúc thẩm được thông qua tại DSB và không thể bị phản đối hay khiếu nại tiếp. 4. Trình tự giải quyết tranh chấp Các thành viên của WTO phải cam kết không được hành động đơn phương khi có tranh chấp3, mà sẽ sử dụng cơ chế tập thể để giải quyết tranh chấp của mình Một tranh chấp nảy sinh khi một thành viên WTO áp dụng một biện pháp thương mại mà một hoặc một số thành viên khác coi là đã vi phạm các hiệp định của WTO hoặc không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của mình. Giai đoạn đầu tiên là giai đoạn tham vấn giữa các chính phủ có liên quan. 2 http://www.wtocenter.vn 3 Chẳng hạn tự quyết định rằng một thành viên đã vi phạm các hiệp định, tự quyết định và sử dụng các biện pháp trừng phạt 11
Bên có khiếu nại trước hết phải đưa ra yêu cầu tham vấn bên kia4 . Việc tham vấn được tiến hành bí mật5 và không gây thiệt hại cho các quyền tiếp theo của các bên. Bên được tham vấn phải trả lời trong thời hạn 10 ngày và phải tiến hành tham vấn trong vòng 30 ngày kể từ khi nhận được yêu cầu6. Bên được tham vấn có nghĩa vụ "đảm bảo việc xem xét một cách cảm thông và tạo cơ hội thoả đáng" cho bên yêu cầu tham vấn. Thủ tục tham vấn chỉ là thủ tục được tiến hành giữa các bên với nhau. DSB được thông báo về thủ tục này và có trách nhiệm thông báo cho các quốc gia thành viên về yêu cầu tham vấn nhưng cơ quan này không trực tiếp tham gia vào thủ tục tham vấn. Các quốc gia khác có thể xin tham gia vào việc tham vấn này nếu bên bị tham vấn thừa nhận rằng các quốc gia này có quyền lợi thương mại thực chất trong việc tham vấn này Trong quá trình này, các bên sẽ cùng nhau thảo luận các biện pháp để giải quyết vấn đề. Đây thực chất là quá trình đàm phán, nhân nhượng lợi ích giữa các bên với nhau nhằm đi đến một thỏa thuận chung cho những tranh chấp còn tồn tại. Thông thường, kết quả của quá trình tham vấn là những thỏa thuận song phương. Thủ tục tham vấn có thể thực hiện vào bất kỳ thời điểm nào trong quá trình giải quyết tranh chấp. Giai đoạn thứ hai trong trình tự giải quyết tranh chấp trong WTO chính là trung gian, hòa giải. Các hình thức này được tiến hành trên cơ sở tự nguyện, bí mật giữa các Bên tại bất kỳ thời điểm nào sau khi phát sinh tranh chấp7. Tương tự như vậy, các thủ tục này cũng có thể chấm dứt vào bất kỳ lúc nào. DSU không xác định Bên nào (nguyên đơn hay bị đơn) có quyền yêu cầu chấm dứt nên có thể hiểu là tất cả các Bên tranh chấp đều có quyền yêu cầu chấm dứt các thủ tục này. 4 Điều 4, Bản ghi nhớ về cơ chế giải quyết tranh chấp 5 Nội dung của quá trình tham vấn giữa các bên được phép không công khai 6 Trong trường hợp khẩn cấp – ví dụ hàng hoá liên quan có nguy cơ hư hỏng, các thời hạn này lần lượt là 10 ngày và 20 ngày 7 Các hình thức này được tiến hành ngay cả khi Ban hội thẩm đã được thành lập và đã tiến hành hoạt động 12
Chức năng trung gian, hoà giải do Tổng Thư ký WTO đảm nhiệm 8. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có qui định về việc liệu một cá nhân hoặc một tổ chức có thể đứng ra đảm trách vai trò trung gian, hoà giải này không. Khi có vụ việc, một Ban Hội thẩm được thành lập gồm 3 hoặc 5 thành viên đến từ các nước khác nhau và được lựa chọn từ một danh sách do Ban thư ký lập ra. Ban Hội thẩm có nhiệm vụ xem xét, phân tích các bằng chứng, sự kiện và quyết định xem thành viên nào sai và thành viên nào đúng. Báo cáo của Ban Hội thẩm sẽ được đệ trình lên Cơ quan giải quyết tranh chấp và Cơ quan giải quyết tranh chấp chỉ có thể bác bỏ báo cáo khi có sự đồng thuận. Khi các Bên tranh chấp không thoả mãn với các kết luận của ban Hội thẩm, họ có quyền kháng cáo. Trong trường hợp này, Cơ quan phúc thẩm, gồm 3 trên tổng số 7 thành viên thường trực sẽ đứng ra xét xử phúc thẩm. Cơ quan phúc thẩm có nhiệm vụ xem xét các lập luận pháp lý của Ban Hội thẩm khi có kháng cáo. Cơ quan phúc thẩm không xem xét lại các bằng chứng và tình tiết, chỉ xem xét việc áp dụng luật. Một khi đã được thông qua, quyết định của Cơ quan phúc thẩm sẽ có giá trị chung thẩm. Các quyết định giải quyết tranh chấp được đảm bảo thực thi một cách nghiêm túc. Trước hết, bên thua kiện phải cố gắng sửa đổi hành vi vi phạm của mình trong một thời hạn hợp lý. Nếu bên đó không thực hiện đúng trong thời hạn đã nêu thì sẽ phải đàm phán với một hay nhiều thành viên khiếu kiện để thoả thuận về việc đền bù thoả đáng. Sau thời hạn 20 ngày, nếu các Bên không thoả thuận được về khoản đền bù, Bên thắng kiện có thể yêu cầu Cơ quan giải quyết tranh chấp cho phép áp dụng các biện pháp trừng phạt thương mại. Trong trường hợp này, các Bên có thể sử dụng tới trọng tài của WTO để xác định mức độ trừng phạt thương mại. Yêu cầu đền bù hoặc việc trừng phạt thương mại là nhằm buộc nước sai phạm phải điều chỉnh chính sách của mình trong thời hạn sớm nhất. 8 Điều 5 Bản ghi nhớ về cơ chế giải quyết tranh chấp 13
Bồi thường và trả đũa là các biện pháp giải quyết tạm thời được sử dụng nhằm đảm bảo lợi ích của Bên thắng kiện trong thời gian Bên thua kiện không thể thực hiện được phán quyết của DSB (thực hiện trong khi chờ đợi Bên thua thực hiện phán quyết). Các biện pháp này không làm chấm dứt nghĩa vụ thực hiện khuyến nghị của Bên vi phạm. Cụ thể, nếu bên thua kiện tạm thời không thể thực hiện được khuyến nghị của DSB, các Bên tranh chấp có thể thỏa thuận về khoản bồi thường. Việc bồi thường phải được thực hiện trên nguyên tắc tự nguyện và phù hợp với hiệp định có liên quan. Nếu các Bên không đạt được thỏa thuận về việc bồi thường trong vòng 20 ngày kể từ khi hết hạn thực hiện khuyến nghị, Bên thắng kiện có thể yêu cầu DSB cho phép áp dụng các biện pháp trả đũa. Cần lưu ý là DSU nghiêm cấm việc trả đũa đơn phương mà không có sự chấp thuận của cơ quan này9. Mức độ và thời hạn trả đũa do DSB quyết định theo đúng thủ tục qui định cho vấn đề này trong DSU. Trả đũa song song thực chất là việc Bên thắng không phải thực hiện các nhân nhượng thuế quan đối với hàng hoá của Bên thua trong cùng lĩnh vực mà Bên thắng bị thiệt hại. Trả đũa chéo là hình thức trả đũa khác lĩnh vực bị thiệt hại trong trường hợp việc trả đũa song song không thể thực hiện được (có thể trả đũa chéo lĩnh vực khác lĩnh vực nhưng trong cùng phạm vi điều chỉnh của một hiệp định; hoặc trả đũa chéo hiệp định – trả đũa trong một lĩnh vực thuộc phạm vi điều chỉnh của một hiệp định khác nếu việc trả đũa song song và trả đũa chéo lĩnh vực đều không thể thực hiện được). 9 Quy định này thực chất nhắm chấm dứt hiện tượng trả đũa đơn phương khá phổ biến trong thực tiễn giải quyết tranh chấp của GATT 1947 14
5. Các qui định đặc biệt về thủ tục giải quyết các tranh chấp áp dụng cho các nước đang phát triển Thỏa thuận về các Quy tắc và Thủ tục điều chỉnh về giải quyết tranh chấp (DSU) cũng như các qui định về giải quyết tranh chấp trong các hiệp định riêng lẻ dành một số ưu tiên về thủ tục dành cho các quốc gia đang phát triển. Đây có thể coi là một điểm nhấn quan trọng của cơ chế giải quyết tranh chấp trong WTO nhằm khuyến khích các nước đang phát triển, những thành viên vốn rất e dè trước các cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế do những hạn chế nhất định về khả năng tài chính cũng như trình độ pháp lý, sử dụng cơ chế này. Trong tương lai, khi đã trở thành thành viên WTO, chắc chắn Việt Nam không thể bỏ qua các qui định này để có thể bảo vệ tốt hơn các quyền lợi của mình trong quan hệ với các thành viên khác của WTO. Cụ thể, các “ưu tiên” dành cho các nước đang phát triển thể hiện qua các qui định sau đây:  Khi vụ việc có liên quan đến một nước đang phát triển, trong mọi trường hợp Bên khiếu kiện là nước phát triển cần kiềm chế việc đưa vụ việc ra giải quyết theo thủ tục DSU, yêu cầu bồi thường hay xin phép tiến hành các biện pháp trả đũa  Trong trường hợp Bên nguyên đơn là nước đang phát triển thì Bên này có thể yêu cầu sử dụng Quyết định 1966 (Quyết định về thủ tục áp dụng đối với các tranh chấp giữa một Bên là nước phát triển và một Bên là nước đang phát triển).  Trường hợp Bên khiếu kiện là một nước đang phát triển, khi cân nhắc các hành động phù hợp, DSB cần phải tính đến không chỉ đến phạm vi thương mại của biện pháp bị khiếu kiện mà còn phải lưu ý đến các tác động của biện pháp đó đối với toàn bộ nền kinh tế của nước đang phát triển liên quan. 15
 Ban Thư ký WTO phải cung cấp tư vấn pháp lý một cách khách quan trung lập (trợ giúp kỹ thuật) cho các nước thành viên là các nước đang phát triển.  Trong quá trình tham vấn, các Bên liên quan cần đặc biệt lưu ý đến các vấn đề và quyền lợi đặc biệt của các nước đang phát triển.  Trường hợp tham vấn thất bại, các nước đang phát triển có thể yêu cầu Tổng giám đốc WTO đứng ra làm trung gian, hoà giải trong các tranh chấp với các nước phát triển.  Khi giải quyết tranh chấp có liên quan đến nước đang phát triển, trong thành phần của Ban Hội thẩm nhất thiết phải có một thành viên là công dân của một nước đang phát triển nếu có yêu cầu của nước đang phát triển là một Bên tranh chấp.  Trường hợp nước đang phát triển là Bị đơn trong một khiếu kiện thì các Bên có thể thoả thuận kéo dài thời gian tham vấn; và khi đã thành lập Ban hội thẩm, Ban này có trách nhiệm xác định các thời hạn về thủ tục phù hợp sao cho Bên tranh chấp là nước đang phát triển có đủ thời gian để chuẩn bị và trình bày lập luận của mình.  Ban hội thẩm cần chỉ rõ trong Báo cáo quá trình xem xét các qui định cụ thể và đặc biệt được Bên tranh chấp là nước đang phát triển viện dẫn trong quá trình giải quyết tranh chấp.  Trong quá trình giám sát việc thực hiện các khuyến nghị và quyết định, DSB cần chú ý đến các ảnh hưởng mà khuyến nghị có thể gây ra đối với lợi ích của các nước đang phát triển 16
II. VỤ KIỆN GIỮA ẤN ĐỘ VÀ EC 1. Nguồn gốc vụ kiện Vụ Ấn độ kiện EC bắt nguồn từ vụ EC điều tra chống bán phá giá đối với khăn lanh trải giường loại cotton. Đây là một trong những vụ kiện chống bán phá giá phức tạp nhất mà Ủy Ban Châu Âu tiến hành trong thời gian đó. Ngày 30/7/1996, Hội đồng Bông và Liên minh các ngành sản xuất dệt may liên minh Châu Âu( Eurocoton), một hiệp hội của các nhà sản xuất đồ may mặc và mặt hàng tương tự của Châu Âu chiếm phần lớn tổng sản phẩm của ngành sản xuất khăn trải giường loại cotton ở châu Âu, đã nộp đơn khởi kiện chống bán phá giá đối với khăn lanh trải giường loại cotton nhập khẩu từ Ai Cập, Ấn Độ và Pakistan .10 Ngày 13/9/1996, Uỷ ban ra Thông báo trên Công báo về việc khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với khăn lanh trải giường loại cotton nhập khẩu từ Ai Cập, Ấn Độ và Pakistan. Tiếp sau đó các cơ quan chức năng của EC đã lần lượt phê chuẩn đơn kiện. Giai đoạn điều tra được Ủy ban lựa chọn từ 1/7/1995 đến 30/61996. Sau khi giai đoạn điều tra được lưa chọn EC tiến hành điều tra theo đúng thông lệ và quy định về chống bán phá giá của EC. 10 Điều 5.4 của quy định của hội đồng (EC) số 384/96 ngày 22 tháng 12 năm 1995, về việc bảo hộ { nghành sản xuất trong nước} trước việc nhập khẩu phá giá từ các nước không phải là thành viên của cộng đông châu Âu (“ quy định về chống bán phá giá của EC) quy định rằng đơn kiện sẽ được coi là đã được nộp bởi nghành sản xuất hoặc đại diện cho ngành sản xuất của cộng động nếu đơn kiện đó nhận được sự ủng hội của các nhà sản xuất của cộng đồng với tổng sản phẩm chiến trên 50% tổng sản phẩm cùng loại của ngành sản xuất đó của cả cộng đồng thể hiện rõ việc ủng hộ hay phản đối đơn kiện. Ngoài ra, sẽ không được tiến hành điều tra khi các nhà sản xuất của cộng đồng ủng hộ đơn kiện chiếm đại diện cho dưới 25% tổng sản lượng sản suất của sản phẩm tương tự do nghành công nghiệp của cộng đồng sản xuất ra. 17
Ngày 13/6/1997, Uỷ ban công bố Quyết định áp dụng biện pháp tạm thời (áp thuế chống bán phá giá tạm thời) đối với sản phẩm khăn lanh trải giường cotton nhập khẩu có xuất xứ từ Ai Cập, Ấn Độ và Pakistan.11 Như thông lệ trong điều tra chống bán phá giá của Uỷ ban, các công ty được lựa chọn làm mẫu điều tra và hợp tác đầy đủ trong cuộc điều tra được hưởng biên độ phá giá riêng và mức thuế chống bán phá giá riêng. Các biên phá giá riêng được tính cho Ấn Độ dao động từ 3,9% đến 27,3%, các biên phá giá của Ai Cập là từ 9,1% đến 13,5%, của Pakistan là 0,2% đến 8,2%. Ngày 28/11/1997, Hội đồng châu Âu thông qua Nghị quyết áp thuế chống bán phá giá chính thức đối với sản phẩm khăn lanh trải giường cotton nhập khẩu có xuất xứ từ Ai Cập, Ấn Độ và Pakistan. 12 Theo yêu cầu của một số nhà sản xuất-xuất khẩu (nêu trong bản bình luận của họ đối với quyết định sơ bộ của Uỷ ban), Uỷ ban đã đồng ý thực hiện một số điều chỉnh trong các tính toán về biên độ phá giá. Kết quả là một số biên độ phá giá đã được điều chỉnh xuống thấp hơn so với mức thuế tạm thời. Cụ thể, biên độ phá giá chính thức tính cho các nhà xuất khẩu hợp tác Ấn Độ là từ 2,6%-24,7%, 8,7-13,5% đối với trường hợp của Ai Cập và 0,1% với Pakistan. Lưu ý là có tới 4 trong số 7 công ty Pakistan được lựa chọn có biên phá giá tối thiểu (dưới 2%), do đó việc 11 Quy đinh về chống bán phá giả của Ủy ban (EC) số 1069/97 ngày 12 tháng 6 năm 1997 về việc áp thuế chống bán phá giá tạm thời đối với các sản phẩm là khăn trải giường cotton có xuất xứ từ Ai Cập, Ấn Độ và Pakistan; cống báo số L 156, ngày 13 tháng 6 năm 1997, trang 11. 12 Nghị quyết Hội đồng EC số 239/97 ngày 28 tháng 11 năm 1997, về việc áp thuế chống bán phá gia chính thức đối với săn phẩm là khăn lanh trải giường cotton nhập khẩu từ Ai Cập, Ấn Độ và Pakistan; Công báo số L 332 ngày 4 tháng 12 năm 1997, trang 1. Cần lưu ý rằng theo các quy định về chống bán phá giá của EC thì việc áp dụng các biện pháp tạm thời thuộc phạm vị thẩm quyền của Ủy ban và không cần phải thông qua thủ tục bỏ phiếu chính thức của các quốc gia gia thành viên. Do vậy các biện pháp chống ban giá chính thức sẽ được hội đồng thông trừ khi Hội đồng quyết định bỏ phiếu theo nguyên tắc đa số để phản đối khiến nghị của Ủy ban trong thời hạn một tháng sau khi được đệ trình( điều 9.4). Hội đồng sẽ quyết định trên cơ sở bản sửa đổi của quy định về chống bán phá giả của EC ngày 8 tháng 3 năm 2004. 18
điều tra đối với 4 công ty này được chấm dứt và họ được hưởng mức thuế chống bán phá giá là 0%.13 Sau khi EC quyết định áp thuế chống bán phá giá chính thức Ấn Độ kiện ra WTO theo cơ chế giải quyết tranh chấp của theo cơ chế giải quyết tranh chấp của tổ chức này. 2. Diễn biến của vụ kiện  Ngày 03/8/1998, Ấn Độ yêu cầu tham vấn với EC liên quan đến biện pháp chống bán phá giá nói trên. Tham vấn giữa Ấn Độ và EC không thành công.  Ngày 07/09/1999, Ấn Độ đã khởi kiện việc này ra WTO bằng cách gửi đơn yêu cầu thành lập Ban Hội thẩm  Ngày 22/09/1999, tại cuộc họp, DSB đã trì hoãn việc thành lập Ban Hội thẩm  Ngày 27/10/1999, DSB đã chấp nhận đơn yêu cầu thành lập Ban Hội thẩm lần 2 của Ấn Độ.  Ai Cập, Nhật Bản và Hoa Kỳ yêu cầu tham gia vụ kiện với tư cách bên thứ ba.  Ngày 24/01/2000, Ban Hội thẩm cuối cùng đã được thành lập. 13 Theo điều 9.3 của Quy định về chống bán phá giá của EC. Tuy nhiên, theo quy định này các nhà xuất khẩu có biện độ bán phá giá tối thiểu de mininis vẫn là biên liên quan trong vụ kiện và có thể bị điều tra lại trong bất kỳ thủ tục tố tụng nào được Ủy ban tiến hành sau đó. 19
 Ngày 01/12/2000, EC đã gửi thông báo cho DSB về ý định kháng cáo một số vấn đề pháp lý và giải thích pháp luật trong Báo cáo của Ban Hội thẩm.  Ngày 01/03/2001, Cơ quan Phúc thẩm hoàn thành Báo cáo .  Ngày 12/03/2001, DSB đã thông qua Báo cáo của Cơ quan Phúc thẩm và Báo cáo đã chỉnh sửa của Ban Hội thẩm  Ngày 05/04/2001, tại cuộc họp của DSB, EC đã thông báo ý định thực thi các khuyến nghị của DSB nhưng cần phải có một khoảng thời gian hợp lý.  Ngày 26/04/2001, các bên thông báo với DSB rằng họ đã đạt được thoả thuận về khoảng thời gian hợp lý là 5 tháng và 2 ngày, tức là từ ngày 12/03/2001 đến ngày 14/08/2001.  EC đã sửa đổi quy định áp thuế chống bán phá giá cuối cùng đối với khăn trải giường cotton có xuất xứ từ Ai Cập, Ấn Độ và Pakistan và tạm ngừng việc áp thuế đối với các mặt hàng này từ Ấn Độ trước thời hạn 14/08/2001.  Ngày 23/08/2001 của DSB, Ấn Độ đã phát biểu quan điểm cho rằng Quy định mới của EC chưa thực sự tuân thủ các khuyến nghị của DSB.  Ngày 13/09/2001, Ấn Độ và EC thông báo với DSB về việc hai bên đã đạt được thoả thuận về quy trình thủ tục theo Điều 21 và 22 của DSU.  Ngày 08/03/2002, Ấn Độ yêu cầu tham vấn theo Điều 21.5 của DSU vì cho rằng EC đã vi phạm các Điều 2, 3, 5.7, 6, 9, 12 và 15 của Hiệp định ADA.  Ngày 04/4/2002, Ấn Độ yêu cầu thành lập Ban Hội Thẩm tuân thủ.  Ngày 17/04/2002, tại cuộc họp của DSB, Ấn Độ thông báo với DSB rằng hai bên đã đạt được thỏa thuận, do đó Ấn Độ yêu cầu rút vấn đề này ra khỏi chương trình nghị sự theo Quy tắc 6 của các Quy tắc về Thủ tục cho các cuộc họp của WTO. DSB đã chấp nhận yêu cầu của Ấn Độ.  Ngày 07/05/2002, Ấn Độ lại yêu cầu thành lập Ban Hội thẩm tuân thủ. 20