Đề thi đánh giá năng lực thi Trung học phổ thông quốc gia môn địa lý (Tái bản lần thứ hai): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:84

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách "Bồi dưỡng năng lực thi Trung học phổ thông quốc gia môn địa lý qua đề tham khảo" được xây dựng bám sát Chương trình giáo dục trung học phổ thông, đồng thời được cập nhật, bổ sung theo hướng đánh giá năng lực học sinh trong kì thi trung học phổ thông quốc gia và tuyển sinh đại học, cao đẳng hệ chính quy của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Sách được chia thành 2 phần, mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 1 cuốn sách.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề thi đánh giá năng lực thi Trung học phổ thông quốc gia môn địa lý (Tái bản lần thứ hai): Phần 1

LÊ THÔNG - NGUYËN MINH TUÊ (Bóng Chu biên) . PHAM NGOCTRU - LÊ M? DUNG - QUÂN T H IH U Ê - HOÀNG TH| LIÊN BÒI DlfflNG HÄNG LtfC ■ NHÀ XUÁT BÂN DAI HOC SlT PHAM
LE THONG - NGUYEN MINH TUE (Dong Chu bien) PHAM NGOC TRU - LE MY DUNG q u A n TH| HUE - HOANG THj LIEN BOI DLTCfNG NANG LliC THITRUN6 HOC PHO THONG QUOC GIA QUAOETHAM KHAO M NOIA LI' O (In Ia n thCf h a i) NHA XUAT BAN DAI HOC SU PHAM
U N I V E R S I T Y OF BEI E D U C A T I O N P U B L I S H I N G H OUS E BÖI D U O N G N A N G LU C T H IT R U N G H O C P H Ö T H Ö N G Q U Ö C G IA Q U A ß i T H A M K H Ä O M Ö N D|A Li LG I hong - Nguyen M m h Tue (0 ön g Chu bi6n) Pham Ngoc Tru - Le My Dung - Quän Thi Hu| - H oäng Thj Li£n Sich dtfpc xu it b in phuc vy viec ön luy^n thi THPT Quöc gia vä tuyln sinh dai hpc, cao däng h i chlnh quy. Bän quy£n xuät bän thuQc v i Nhä xult b in Dai hpc Sii pham. Mpi hlnh thtfc sao ch ip toän bö hay m$t phän hoäc cäc hlnh thOfc p hit hänh mä khöng cö si/ cho p h ip tri/öc bäng vän bän ctia Nhä xu lt bän Dai hoc Stf pham d iu lä vi pham phäp luät. Chüng töi luön mong muön nhän duqc nhüng y ki4n düng göp cua quy vi döc giä d ( söch ngöy cdng hodn thiin hon. Moi göp y vfsdch, Hin hf v i bdn thdo vä djch vy bän quy4n xin vui löng gifi vi dia chi email: kehoach@nxbdhsp.edu.vn Mä s
MUC LUC LÓIGIÓI THIÉU. LÒI NÓI OAU.................................................................................................. 6 Phan mòt. GIÓI THIÉU CHUNG VÉ OÉ THI THPT QUÓC GIÀ M ÒN D|A Li......................... 8 A. GIÓI THIÉU CÀU TRÙC VA H UÓ NG DÀN GlAl OÉ T H I..................................................8 Ai. Gidi thièu càu true dé thi THPT quóc già món Dia li .......................................8 1. Nói dun g chuong trình m ón Dia li lóp 1 2 ......................................................... 8 2. Càu true dé thi THPT quóc già món Oja li......................................................... 8 Aj. HUcrng dàn giài dé thi THPT quóc già món Dja li...........................................9 1. Loai càu hói lith u yé t................................................................................. 10 2. Loai càu hói lièn quan d in Atlat Dja li Vièt N a m ............................................... 16 3. Loai càu hói vé biéu d ó ...............................................................................18 B. GIÓI THIÉU D É THI CHlNH THÓC N A M 2 0 15........................................................... 22 Phàn hai. MÓT SÓ DÉ THAM KHÀO BÒI Dl/ÓNG NÀNG Ll/C THI THPT QUÓC GIÀ MÓN DIA Li VA HlfÓNG DÀN TRÀ LÓ I..................................................... 26 A. MÓT SÓ DÉ THAM KHÀO................ 26 B.HlTÓNG DÀN TRÀ LÓI.................... 57 OÉ SÓ 1.................................... 26 OÉ SÓ 1 .................................... 57 OÉ SÓ 2 .................................... 26 DÉ SÓ 2 ....................................60 OÉ SÓ 3 .................................... 27 OÉ SÓ 3 .................................... 63 D É S Ó 4 .................................... 28 D É S Ó 4 ....................................66 OÉ SÓ 5 .................................... 28 OÉ SÓ 5 ....................................68 OÉ SÓ 6 .................................... 29 O É S Ó 6 .................................... 71 OÉ SÓ 7 .................................... 30 OÉ SÓ 7 ....................................74 OÉ SÓ 8 .....................................31 DÉ SÓ 8 ....................................76 OÉ SÓ 9 .....................................31 DÉ SÓ 9 ....................................79 OÉ SÓ 10.................................. 32 OÉ S Ó 1 0 ................................... 81 O É S Ó 1 1 .................................. 33 OÉ SÓ 11.................................. 84 DÉ S ò l 2 .................................. 33 DÉ SÓ 12.................................. 86 OÉ S ò l 3 .................................. 34 OÉ SÓ 13.................................. 89 DÉ SÓ 14 .................................. 35 DÉ SÓ 14................................... 91 DÉ SÓ 15 .................................. 36 OÉ S Ó 1 5.................................. 94 OÉ S ò l 6 .................................. 36 OÉ S ò l 6...................................97 OÉ SÓ 17 .................................. 37 OÉ SÓ 17................................. 100 OÉ SÓ 18.................................. 38 OÉ SÓ 18................................. 102
D É S Ó 1 9 ................. ..................38 DÉ SÓ 19.................................. 104 DÉ SÓ 2 0 ................. ..................39 D É S Ó 20.................................. 107 DÉ SÓ 2 1 ................. ..................40 DÉ SÓ 21.................................. 109 DÉ SÓ 2 2 ................. ..................41 DÉ SÓ 22 112 DÉ SÓ 2 3 ................. ..................41 DÉ SÓ 23.................................. 115 DÉ SÓ 2 4 ................. ..................42 DÉ SÓ 24.................................. 117 DÉ SÓ 2 5 ................. ..................42 DÉ SÓ 2 5 ................................... 120 DÉ SÓ 2 6 ................. ..................43 DÉ SÓ 26 123 DÉ SÓ 2 7 ................. ..................44 DÉ SÓ 27................................... 126 DÉ SÓ 2 8 ................. ..................45 DÉ SÓ 28................................... 129 DÉ SÓ 2 9 ................. ..................45 DÉ SÓ 2 9 ................................... 131 DÉ SÓ 3 0 ................. ..................46 D É S Ó 30................................... 134 DÉ SÓ 3 1 ................. ..................47 DÉ SÓ 31................................... 137 DÉ SÓ 3 2 ................. ..................47 DÉ SÓ 32................................... 140 D É S Ó 3 3 ................. ..................48 DÉ SÓ 33................................... 143 DÉ SÓ 3 4 ................. ..................49 DÉ SÓ 34................................... 146 DÉ SÓ 3 5 ................. ..................49 DÉ SÓ 3 5 ................................... 149 DÉ SÓ 3 6 ................. ..................50 DÉ SÓ 36................................... 152 DÉ SÓ 3 7 ................. ..................51 DÉ SÓ 37................................... 155 DÉ SÓ 3 8 ................. ..................52 DÉ SÓ 38 ................................... 157 DÉ SÓ 3 9 ................. ..................52 DÉ SÓ 39................................... 160 DÉ SÓ 4 0 ................. ..................53 DÉ SÓ 4 0 ................................... 163 DÉ SÓ 4 1 ................. ..................54 DÉ SÓ 4 1 ................................... 166 DÉ SÓ 4 2 ................. ..................54 DÉ SÓ 4 2 ................................... 169 DÉ SÓ 4 3 ................. ..................55 DÉ SÓ 4 3 ................................... 171 DÉ SÓ 4 4 ................. ..................56 DÉ SÓ 4 4 ................................... 174 DÉ SÓ 4 5 ................. ..................56 DÉ SÓ 4 5 ................................... 177 CÁC C h a VIET TÁT TRONG SÁCH V iéttàt Nói dung day dii de dân chiíng DBSCL Dông bang sông Cùu Long DBSH Dòng bang sông Hong dvbk dom vi bán kính GTVT Giao thông vân tài KTTD Kinh té trpng diêm TD&MN Trung du và miên nui THPT Trung hçc phô thông 4
LÒI GIÓI THIÉU Thirc hièn Còng van só 525/BGDDT-KTKDCLGD ngày 03/02/2016 cùa Bó tnxòng Bp Giào due và Dào tao vè vièc tò chiic Kì thi Trung hoc phó thòng quóc già và tuyén sinh dai hoc, cao dàng he chinh quy nàm 2016, Nhà xuàt bàn Dai hoc Su pham tó chuc bièn soan và phàt hành bp sàch Boi duòng nàng lue thi Trung hoc p hó thòng quoc già qua de tham khào góm 8 cuón, tuemg irng vói 8 mòn: Toàn, Ngù van, Tiéng Anh, Vàt li, Hoà hoc, Sinh hoc, Ljch sur và Bja li. Bp sàch duac bièn soan bòi càc täc già là giàng vièn, chuyèn già giào due uy tin cùa Tnróng Dai hoc Su pham Hà Npi và giào vièn day giòi ò càc truòmg trung hoc phó thòng - nhùng nguài dà có nhièu kinh nghiém tham già còng tàc tuyén sinh cùa Bó Giào due và Dào t?o. Npi dung bp sàch dupc xày dung bàm sàt Chucmg trình giào due trung hpc phò thòng, dóng thòi duac cap nhàt, bó sung theo huóng dành già näng lue hpc sinh trong kì thi trung hoc pho thòng quóc già và tuyén sinh dai hoc, cao dàng he chinh quy cùa Bp Giào due và Dào tao. Npi dung mói cuón sàch là tap hop càc de thi duac bièn soan theo dinh huórng dang thuc dé thi trung hoc phó thóng quóc già, có huórng d in giài hoàc trà lòri chi tiét nhàm giùp hoc sinh làm quen vói càc dè thi minh hoa, rèn luyèn và nàng cao kì nàng thvrc hién tron ven mót dè thi trong thòi gian quy dinh; mpt mat luyén khà nàng giài bài tap, mät khàc hé thóng hoà duac càc kièn thùc, kì nàng can thiét phuc vu hoc sinh ón luy?n thi trung hpc phò thóng quóc già và tuyén sinh dai hpc, cao dàng hé chinh quy mpt càch hièu quà. Hoc sinh phó thòng có thè sù dung sàch dé ón luy?n kièn thiic, kì nàng theo huóng tiép càn nàng lue mpt càch có he thóng nhàm dat hièu quà cao nhàt trong kì thi trung hpc phò thiòng quóc già và tuyén sinh dai hpc, cao dàng hé chinh quy. X in trän trpng giài thi$u! NHÀ XUAT BÀN DAI H O C SU PHAM 5
LÒI NÓI DÁU Kì thi Trung hoc phô thông (THPT) quôc già dà duçrc Bô Giáo duc và Dào tao tô chiic lân dâu tiên vào dâu thàng 7/2015. Ngoài ba mon bât buôc (Toán, NgCr vân, Ngoai ngù), Dja h' là mot trong các môn tu chpn dê tinh diêm xét tôt nghiêp hoâc cà xét tôt nghiêp và tuyên sinh dai hoc, cao däng. Nhäm giúp cho các em hoc sinh có thêm tài lieu ôn luyên dé có thè dat két quà tót nhát trong ki thi THPT quôc gia và tuyên sinh dai hoc, cao dàng hê chinh quy näm 2016 và nhùng näm tiêp theo, tâp thè tâc già dâ biên soan cuôn sách Boi duvng nàng lue thi trung hçc phô thông quòc già qua dê tham khào môn Dja li. Sir hàp dân cùa cuôn sách tâp trung à hai diêm chinh: Mot là, câu truc cúa cuón sách nhix mpt khéi thông nhât giùa hoc - ôn - luyçn tâp nên rât hûu ich cho hoc sinh; Hai là, tinh hiçu quà cùa nó, giúp các em bô ra theri gian ôn luyçn it nhât, nhimg chäc chân sè dat kêt quà cao nhât trong ki thi THPT quôc gia và tuyên sinh dai hpc, cao däng säp tói. Vè câu truc, cuôn sách bao gôm hai phàn: Phân mot giói thiêu chung vè dè thi THPT quôc gia môn Dia li vói hai nói dung. Truóc hét là giói thiêu câu truc cüng nhu kì näng giài dê thi môn Dja li và sau dô, giói thiêu dê thi chinh thûc (dê và dáp àn) môn Dja li kì thi THPT quôc gia nàm 2015 dê cho hpc sinh tham khào; Phân hai vori khôi lupng Ion hom nhièu dành cho các dé mà theo dó các em có thé tién hành luyçn tâp. Hai phàn cùa cuôn sách tao thành mpt thé thông nhât mang tinh hiçu quà cao. Sau khi giói thiçu eau truc dé thi là huóng dan cách giài mpt cách ngân gpn, nhimg lai dây dû và các em có thé tham khào dièu dô thông qua dé thi chinh thûc nàm 2015. Trên ca sa dâ nàm vùng cách giài vè mât li thuyét, hpc sinh tu luyên tâp tù các dê dà có à phân hai mà không càn dén svr hô tra cúa các thây cô giáo. Các em chpn mpt dè bât ki, roi làm bài trong 180 phüt, sau dô dôi chiéu vói dáp án và tu chám dê nit kinh nghiêm. Vói cách luyçn tâp läp di läp lai nhu thé, chäc chàn các em sè thành công. Vè tinh hiçu quà, dó là su hâp dan nhât cùa cuôn sách. Dièu này dupe thé hiên thông qua eau truc - nhu dâ nêu à trên, cüng nhu qua các dé dê luyçn tâp. Các dè theo dung câu tnic và mue dp di, khô cùa dè thi chinh thûc nàm 2015. Moi dè có bon câu hôi, trong dô moi câu hói lai có hai câu hói nhó dupe säp xép theo các múc dp tù thâp (nhân biét, thông hiéu) dén cao (vân dung, vân dung cao) theo quy dinh chung cùa Bp Giáo duc và Dào tao. Vè npi dung, moi dè có cà câu hói li thuyét và câu hôi thuc hành (vê và phân tich biêu dô; khai thàc Atlat Dia li Viçt Nam). Huóng dân trà loi cùa tùng dè cüng bám sát m lu dáp án cùa dè thi chinh thûc nàm 2015, nhin chung là ngân gpn, sùc tich nhung van dàm bào dupe dây dû các y càn phài trà lèi. Còn thang diêm lai dupe chia nhó dên 0,25 diém cho 6
möi y. Tir huóng dan trá lai tuàng minh nhu vày, cuón sách rät thuän lai cho vièc luyèn täp cùa hoc sinh de dat hièu qua cao trong vifc òn luyèn thi THPT quóc già và tuyèn sinh dai hoc, cao däng hé chinh quy. Tuy theo nhu càu chon thi mòn Dia li dé tinh dièm xét tot nghièp hay cho cà xét tot nghièp và tuyèn sinh dai hpc, cao däng, hpc sinh se tham khào, 6n luyèn á mùc dò khàc nhau, nhirng vói vièc sù dung cuòn sách này tàt cà dèu có thè dat dupc nguyèn vong cùa inình. Täp thè tàc già hi vpng ràng cuón sách dupc bièn soan theo huóng bòi duòng näng lire thi THPT quóc già và tuyèn sinh dai hpc, cao däng hé chinh quy nàm 2016 sé tra thành tài lièu bó ich, thièt thirc khóng chi cho hoc sinh trong quà trình hpc täp, òn luyén, mà con cho cà các thày có giào trong vièc giàng day Dja li lóp 12 à tnrcmg phó thòng. Han thè nùa, thóng qua ket quà vè dièm só cùa Kì thi THPT quóc già näm 2015 dói vói món Dia li nói chung và sy có màt cùa cuón sách nói rièng, hi vpng só hpc sinh chpn thi mòn Dja li vào nàm 2016 và các nàm tièp theo se ngày càng già tàng... Nhän dip này, chùng tói xin chän thành càm an Ban Giám dóc Nhà xuàt bàn Dai hpc Su pham da tao dièu kièn thuän lpi cho svr ra dòi cùa cuón sách; trän trpng càm cm TS. Ngò Thj Hài Yèn dä dpc và cho nhièu góp y có già trj. Các tác già rät mong tièp tue nhàn dupc su dóng góp y kièn cùa các thày có giáo, các em hpc sinh, các vi phy huynh và nhùng nguài quan täm tói van dè này dè chät lupng cuón sách dupc tòt han khi tài bàn. Các tác già 7
Phán mot____________________________________ GIÔI THIÊU CHUNG VÊ DÉ THI TRUNG HOC PHÓ THÔNG QUOC GIA MÔN DjA LÍ A. GIÛI THlEU CÁU TRÚC VÀ Hl/ÖNG DÄN GIÄI DÉ THI A,. GIÖI THlEU CÁUTRÚC fl£ THI THPT QUÓC GIA MÔN ßjA Ll 1. Noi dung chiTcrng trình mòn Dja li láp 12 Bê thi THPT quôc già cùa tât cà các mon, trong dó cô mon Dia li, chù yéu dua vào kiên thùc mà hç>c sinh dâ hoc à lap 12. Dôi vói mon Dja li, vê dai thè có hai khôi kién thúc. Dó là khói kién thúc vè li thuyêt và khôi kién thúc vê thuc hánh. Khôi kiên thúc vê lí thuyêt, ngoài bài mà dâu (bài 1) vói tiêu dè Viçt Nam trên ducmg dôi moi và hôi nhâp, bao gôm bon chù dê: Dja h' tir nhiên. Dia li dân cir, Dia li kinh té và Dia li dia phiromg (riéng chù dé Dja li dja phircmg không nàm trong chircmg trình thi). Den lupt mình, moi chù de lai dirgc phân nhó thành mot sô chù diêm. Các câu hòi vè li thuyet trong de thi ducrc dinh hình theo các chù dé hoàc chù diêm dà có. Khéi kiên thúc vê thuc hành có nhiêm vu hô tra cho khôi li thuyêt nhâm rèn luyçn kî nàng cho hç>c sinh, giàm thieu viçc ghi nhó mày móc. Npi dung thuc hành trong chuong trình thi nhièu, nhung lièn quan dén dè thi chi tap trung vào hai chù dè: Vè biêu dò, nhan xét và giài thich và Sù dung Atlat Dja li Viçt Nam. 2. Cáu truc dé thi THPT quoc gia món Dja li 2.1. Cáu truc dé thi có ÿ nghía quan trpng trong viêc hpc - ôn - luyçn tâp cùa các em. Dièu này nghîa là cáu truc dè thi nhu thè nào thi hpc sinh sè chuàn bi nhu thè dó nhàm dàm bào dat dupc kèt quà cao nhát trong kì thi. Cáu truc dè thi lè tàt nhién phài dua vào chuong trình, sách giáo khoa và chuán kién thúc, kî näng. Kien thúc dua vào de thi mon Dja li hâu nhu chi nàm trong chuong trình lorp 12. Dé gioi thiçu, chùng tôi càn cù vào dê thi chính thúc THPT quôc gia mon Dja h' nam 2015. Npi dung dè thi bao trùm toàn bp hç thông kién thúc, kî näng dja h' trong pham vi lap 12 voi bon câu hôi liên quan dén câ li thuyet lân th\rc hành. Cu thê câu truc de thi nhu sau: Câu I (2,0 diém) là câu thuân tuÿ vè li thuyêt vói hai câu hòi nhò. Câu 1.1 (1,0 diêm) dành cho chù de Dja li tu nhiên, bao gôm các chù diem Vj tri dja li và pham vi lânh thô; Dàc diêm chung cùa tu nhiên (Dât nuàc nhiêu dôi nui, Thiên nhiên chju ành huômg sâu sac cùa bien, Thiên nhiên nhiçt dôi âm gió mùa, Thiên nhiên phân hoà da dang); Ván dè sú dung và báo vç ty nhiên (Sú dung và báo vç tài nguyên thiên nhiên, Bào vç môi trucrng và phông chông thiên tai). Câu 1.2 (1,0 diêm) tâp trung vào chù dè Dja li dân cu vói ba chù diêm: Dàc diém dân sô và su phân bo dân cu; Lao dpng và viçc làm; Dô thi hoà. 8
Câu II (2,0 diêm) gân vói mot trong hai chù dè liên quan dên thuc hành là Sù dung Allât Dia li Viêt Nam. Câu này cüng dupe phân thành II. 1 và II.2 vói thang diêm là 1,0 diêm/câu hòi nhò. Sù dung Atlat Dia li Viêt Nam là mot chù dê vói các noi dung da dang, phúc tap. Tuy nhiên, các nói dung dua vào câu li tirong dòi dcrn giàn và chi giói han ó mire doc Atlat. Câu III (3,0 diêm) cùng là câu hòi thuc hành vói chù dê Vê biéu dò, nhân xét và giài thích các hién tirçmg dia li tir biéu dò dà vë. Câu III gòm hai câu hòi nhò và mòi câu hòi nhò ùrng vói mot chù diêm. Dó là Ve biéu dò (2,0 diêm); Nhân xét và giài thich (1,0 diêm). Biéu dò dirgc yêu câu vê trong dê thi là nhùng dang co bàn mà hoc sinh da hoc và thiróng thày trong sách giáo khoa Dia h' lóp 12 hoàc Atlat Dja h' Viêt Nam. Sau khi vë xong, dê thi yêu câu hoc sinh phái có nhân xét tù biéu dò dâ vê và giài thich bàng kiên thùc dà hoc. Câu IV (3,0 diém) là câu hòi li thuyét, dòng thôi cüng là câu hòi phân hoà dành cho hoc sinh khâ, giòi. Câu này bao trùm toàn bô chù dè Dia li kinh tê vói hai chù diêm: Dja li ngành và Dia li vùng. Câu IV .1 (1,5 diém) liên quan dên chù diêm Dia li các ngành kinh tê (kê cà Chuyèn dich ccr cáu kinh té) bao gòm Mot sô vàn dé phát triên và phân bô nông nghiêp (dàc diêm, nông nghiêp, thuÿ sàn và lâm nghiêp, tô chùc lành thô nông nghiêp); Mot sô vân dé phát triên và phân bô công nghiêp (ca eau ngành, mot sô ngành công nghiêp trong diêm, tô chùc lânh thô công nghiêp); Mpt sô vân dê phát triên và phân bô các ngành djeh vu (GTVT, thông tin liên lac, thuerng mai, du lich). Câu IV .2 (1,5 diêm) huông vào chù diêm Dia lí các vùng kinh tê. Dó là nhùng vân dè vè bày vùng kinh tê (TD&MN Bac Bp, DBSH, Bac Trung Bp, Duyên hâi Nam Trung Bp, Tây Nguyên, Dông Nam Bp, DBSCL); Vân dé phát triên kinh tê, an ninh quôc phông ó Biên Dông và các dào, quân dào; Các vùng KTTD. 2.2. Vé dánh giá, dê thi dành già theo bon mùc dp: nhân biêt, thông hiêu, vân dung và vân dung cao, dàm bào sir phân hoà trinh dp cùa hpc sinh. Các câu hòi trong dê thi dirpc xép lân luçrt theo trinh tu tù de (nhân biêt, thông hiéu) dén khò (vân dung,vân dung cao) vói tuang quan là 60% (hay 6,0 diêm) và 40% (hay 4,0 diêm). A . HliÖNlj U NülAl t)É IH IHP1 Q Ö blA M N Ü L 2 Â I UC O IA l Dê có kêt quâ cao trong ki thi THPT quôc gia vào nhùng nam tôi, ngoài viêc nam vùng kiên thùc ca bàn, các em côn phài biêt cách làm bài. Dây là khâu quan trpng, dàc biçt dôi vói các câu hòi nâng cao nhäm lay diêm tuyèn vào Dai hpc, cao dàng. Cùng mpt hiçn tupng dja li, nhimg có thé có nhiêu cách hòi. Hòi cách nào thi phài trà loi theo cách dó. Vây có bao nhiêu loai câu hôi trong dè thi THPT quôc gia mon Dia li? Tnrôc hêt các em càn phài hiéu và phân biçt dupe các loai câu hôi, sau dó nàm vùng cách giài tùng loai câu hòi dó theo yêu càu cùa dè thi. Có hai loai câu hòi, mà nói mpt cách ngàn gon, dó là câu hòi li thuyêt và câu hôi thuc hành. Câu hôi thuc hành lai chia làm hai: câu hôi liên quan tôi Atlat Dia h' Viçt Nam và câu hòi gàn vói biêu dô. Ngoài các loai câu hôi này, trong dè thi không côn loai câu hôi nào khâc. 9
Dé thuân tiçn cho quâ trinh hpc - ôn - luyên tâp cùa hpc sinh, dirai dây xin hudmg dân ngân gon viçc nhân dang và câch giài ba loai câu hôi: 1) Loai câu hôi lf thuyét; 2) Loai câu hôi liên quan dén Atlat Dja li Viêt Nam; 3) Loai câu hôi vë biéu dô. 1. Loai câu hôi li thuyét 1.1. Câc dang câu hôi Câc câu hôi lf thuyét rät da dang. Tuy theo yêu câu kiêm tra kiên thürc dôi vdi hoc sinh mà câu hôi cô mûre dô khô dê khâc nhau vdi nhiêu dang' khâc nhau. Qua tông két mang tinh chat thirc dving, loai câu hôi lf thuyét dupe chia làm bon dang: Giài thich, chung minh, so sânh (câu hôi nâng cao) và dang thuôc bài (nêu, trinh bày). Cân liru y thêm là dang câu hôi so sânh hay gâp trong câc dé thi hoc sinh giôi quôc gia và dè thi tuyén sinh Dai hpc, cao dâng tniôc näm 2015. Cön trong dé thi THPT quôc gia mon Dja li, dang này it xuât hiên vl khô. Ngoài ra, câu 1.1 trong câu tnic dê thi gân vdi chù dê Dja lf tu nhiên. Hê thông kién thûc à chù dê này phirc tap, trùu tuçng và cüng thupc loai khô nên thuôrng chi gâp dang câu hôi thupc bài (nhu trinh bày, nêu) trong dé thi. Vi thé, ba dang câu hôi nâng cao dupe hucmg dan trong cuôn sâch chù yéu thich hop vôi chù dé Dja li kinh té (eu thê là toàn bp câu ni.2 và câu IV trong câu truc dé thi). 1.2. HUdng dân câch giài a) Dçng câu hôi giài thich Câc câu hôi li thuyét thupc dang giài thich yêu câu hpc sinh phài trà loi câu hôi: Tai sao? Dây là câu hôi khô, dôi hôi câc em không chi nâm vûng kién thirc ca bân, mà côn phài biét vân dung chüng dê dira ra câc li do phù hçrp. Dé làm tot dang câu hôi này, yêu càu hpc sinh phài nâm vûng kién thirc ca bân, tim dupe môi liên hç giüa câc hiçn tupng dja li và biêt câch khâi quât hoâ kién thûc cüng nhu moi liên hç dé dua ra câc li do (nguyên nhân). Trong dé thi thuông gâp hai dang câu hôi giài thich néu cân cür vào câch giài. Dô là câu hôi giài thich mà câch giài dua vào mpt mâu twong dôi co dinh (gpi tat là câu hôi cô mâu) và câu hôi giài thich mà câch giài không cô mâu (gpi tât là câu hôi không cô mâu). * Câu hôi cô mâu dua vào nguôn lise Dang câu hôi này tuang dôi phô bien và hay xuât hiçn trong câc dé thi tuyên sinh Dai hpc, cao dâng truac nâm 2015. Dé trà loi câu hôi, hpc sinh phài dira vào kién thûc dâ cô vè nguon Ivre. N6i câch khâc, câc em phài cân cû vào nguon Ivre dé giài thich câc hiçn tupng dja h' kinh té - xâ hpi mà câu hôi dàt ra. Vè li thuyét, nguon l\rc dé phât trién kinh té - xâ hpi bao gom: vi tri dja li; nguôn lue t\r nhiên (dia hlnh, dàt, khi hâu, nguon ntrôc, sinh vât, khoâng sàn) và nguôn lire kinh té - xâ hpi (dân eu và lao dpng, ca sô ha tàng và ca sà vât chât kï thuât, thi truàng, ducmg loi - 1 Chüng tôi tam theri quy udre diroi loai câu hôi là câc dgng câu hôi dé cho hçc sinh dè theo dôi (V i du, loai câu hôi If thuyét cô bon dang). 10
chính sách và nguôn lue khác nhir vôn dâu tu, ljch sú khai thàc lânh thô...). Càc li do dua ra dê giài thich dêu dupe lây tù nguôn lue. Tuy nhiên, cân luu y rang dây là mâu “tôi da”. Nêu câu hòi nào cùng dua dây dû càc li do vê vi tri dja li, vê tu nhiên và kinh tê - xâ hôi thl câu trà lòri cùng không dat yêu câu. Vân dê mâu chôt là à chô trên co sà kiên thùc dâ có, các em phài vân dung mâu mot cách linh hoat dê trà loi theo yêu câu câu hôi. Vê nguyên tàc, viêc li giài nên tiên hành tuân tu theo mue dô quan trong cùa tùng nguôn lue. Trên cài nên chung vê vi tri dia li, tu nhiên, kinh tê - xà hôi, nguôn lire (hay mot bô phân nào dô cùa nguôn lue) quan trong nhât thl duçrc trinh bày dâu tiên và eu nhu thé cho dén nguôn lue (bô phân nguôn lue) cuòi cùng. Nhùng nguôn lue (bô phân nguôn lue) không liên quan dên câu hôi thl không can thiêt phài nêu ra. Chàng han, liên quan dên nguôn lue tu nhiên khi yêu càu câu hôi phài giài thich vè su phât trién công nghiêp thì khoáng sàn là li do dupe phân tich dâu tiên, sau dó mài dên các nguôn lue khác. Còn dôi vói nông nghiçp, càc li do gàn vói dat và dja hìnli, khi hâu, nguôn nuore. Càc nguôn lue tu nhiên còn lai không cân phài quan tàm. Ngoài ra, khi dé càp tói nguôn lue là bao hàm cà thè manh (thuân lçi) và han chê (khó khàn). Tuy theo yêu câu câu hòi, hoc sinh dua ra li do liên quan dên thè manh hoàc cà thè manh lân han chê. Trong tnròmg hgrp này, su linh hoat cùa hoc sinh là quan trpng, bòi vi nêu phân tich thiéu thì bj mât dièm, nhung néu thùa thì mât thòi gian và không có diêm cho y thùa dò. Xin nêu mot vi du cu thé dê các em biét cách vân dung nhùng diém dà huóng dân à trên. Câu hôi là: Tai sao Dông Nam Bç là vùng chuyên canh cây công nghiçp lân nhât cùa nuác ta? Truóc hét, càn phài nhân dang câu hôi. Dây là câu hôi giài thich có cách giài theo mâu dua vào nguôn lue. Viçc nhân dang câu hòi có y nghîa dàc biçt, bòi vi néu nhân dang sai sê dân dên làm bài lac dê, câu hôi mpt dàng, trà loi mpt nèo. Nguoc lai, khi dà nhân dang chính xàc câu hòi, chäc chän viêc trà Ieri se dúng huóng. Vân dé còn lai là bài làm có dù y hay không thì lai phu thuôc vào kiên thùc và khà nàng van dung cùa hpc sinh. Sau khi nhân dang câu hôi xong, cân xác djnh các mói liên hç giùa các nguon lue dê tìm li do trà lcri tai sao vùng này lai là vùng chuyên canh cây công nghiçp lân nhât cà nuôc. Dôi chiéu vói mâu nguôn lue “tôi da” à phân li thuyét, có thé thày rang vj tri dja li cùa vùng it có già trj (hay nói cách khác, trong dáp án se khòng có diém cho li do này). Các lí do dê giài thich tâp trung vào nguôn lue tu nhiên và nguôn lue kinh té - xà hpi Câu hòi à dây chi giói han trong pham vi cây công nghiçp nên dôi vói nguon lyre ty nhiên chi phân tich càc li do liên quan dên dja hlnh/dât, khi hâu và nguôn nuòre. Hem nùa, nói dén vùng chuyên canh cây công nghiçp lórn nhât thì phài giài thich bàng thé manh (thuân lçri). Còn nêu vùng này có nhièu khó khàn thì không thé trô thành vùng chuyên canh 1ÓT» nhât duçrc, nghîa l à nhùng han chê (khó khàn) không phài dê câp toi. 11
Tir viêc phân tich ó trên, dáp àn së dua ra hai h' do. DÓ là Dông Nam Bp cô thé manh vê tvr nhiên (dia hinh/dât, khi hâu và nguôn nirác - dân chimg) và thê manh vê kinh té - xâ hpi (dân cu và lao dpng, ca sà ha tâng và ca sà vât chât - kî thuât, thi truàng, duông loi và chính sách... - dân chimg). * Câu hói cô mâu dua vào khài niêm Dang câu hôi này trong dê thi THPT quôc gia duy nhât chi gân vói viêc giài thich vê các ngành công nghiçp trpng diém. Dièu dô nghîa là cách giài câu hôi phài dua vào khài niçm (ngành công nghiçp trpng diêm), beri vi nêu can cú vào nguôn Ivre thi së thiêu nhiêu li do, dân dên mât diêm. Trucrc hét, càn xác dinh thè nào là ngành công nghiêp trpng diêm. Vè li thuyét, ngành công nghiçp trpng diêm là ngành: 1) Có thè manh làu dài; 2) Dem lai hièu quà cao vè kinh tè, xà hpi; 3) Có tàc dông manh më dên viêc phát triên các ngành kinh té khác. Khác vói câu hói có mâu dua vào nguôn lue hoc sinh phài van dung mâu linh hoat, dôi vói câu hôi này chinh khài niçm là li do dê giài thich. Nhu vây, khi câu hôi yêu câu giài thich tai sao mpt ngành công nghiêp nào dó lai là ngành công nghiçp trpng diêm, các em dê dàng dua ra ba li do nhu dâ nêu ó trên. Tuÿ theo timg ngành công nghiçp trpng diêm, cân cô su chu y, dâc biêt khi phân tich li do thú nhát (Cô thé manh lâu dài). Thé manh lâu dài thvrc chât là mpt phân cùa nguôn lue. Tuy mâu dà cô, nhung vân dê lai là à chô cân chon các thé manh cho phù horp, Chàng han, vè thê manh tu nhiên dôi vói công nghiêp diên lue, rô ràng thé manh hàng dâu phài là nguôn nhiên liçu (than, dâu khi), nguôn thuÿ nàng và nguôn nàng lupng khác (gió, nàng lupng mât trcri...), chú không phài cimg nhâc phân tich ve dja hinh, khi hâu... Dôi vói công nghiçp chê bién luong thuc, thvrc phâm lai phài làm rô li do nguôn nguyên lieu tai chô phong phù, trong khi dó tài nguyên thiên nhiên (dât, khi hâu, nguôn nuôc) chi là thê manh gián tiép mà thôi. Xin nêu mpt vi du vè dang câu hôi này. Câu hôi là: Tai sao công nghiçp sàn xuât hàng tiêu dùng lai là ngành công nghiçp trçng diêm cùa nuôc ta? Chùng ta dê dàng nhân dang dây là câu hôi cô mâu dua vào khài niêm. Ba h' do theo mâu thi dâ rô ràng. Vân dè là phài dua ra li do dâu tiên vói các thê manh (tu nhiên, kinh té - xâ hôi) nào cho phù hop. Trên ca sà dó, dáp án có thé gpi y ba li do. Dó là: 1) Ngành này có thé manh lâu dài (Thi truòmg tiêu thy à trong và ngoài nuôc, nguôn lao dpng dôi dào và các thé manh khác nhu ca sà vât chát - kî thuât, duông loi chinh sách, von dàu tu...); 2) Ngành này dem lai hièu quà cao (vè kinh té, vè xà hpi - dan chúng); 3) Ngành này tàc dông manh më dên viçc phát triên các ngành kinh té khác - dan chúng. * Câu hôi không cô mâu Dang câu hói này dâ xuát hiçn ngay trong Dé thi THPT quôc gia mon Dia li näm 2015. Cài khó là ò cho cách giài không theo mpt mau nào cà, mà tuÿ theo yêu câu cùa câu hôi phài tim ra cách li giài sao cho thich horp. 12
Do khóng có mau nhát djnh nén chúng tói khóng thé hiróng dan cy thé dupc. Tuy nhién, dé giái dang cáu hói náy xin gpi y tóm tát quy trinh góm ba buóc sau dáy: 1) Dpc kl cáu hói dé djnh huáng trá lcri; 2) Chon lpc các kién thúc có lien quan vá tim mói lién he giCra chúng vói nhau; 3) Dua ra các lí do thích hgp theo yéu cáu cáu hói. Xin néu mpt dan chúng dé minh hoa (y hai cúa cáu IV.2 trong Dé thi chính thúc nám 2015): Giái thích tai sao viéc khai thác tai nguyén bien - dáo có y nghia chién luac trong cóng cuqc phát trien kinh té vá bao vé dát nuác? Vé nhán dang, dáy lá cáu hói khóng có mau bcri vi néu dua váo máu nguón lyc hay máu khái ni?m déu khóng giái dupc. VI thé, hpc sinh cán thyc hién quy trinh ba buóc da néu ó tren. Dé trá lcri cáu hói: Tai sao, sau khi doc kí cáu hói phái tim dirgc mói lién hé giúa khai thác tái nguyén bién - dáo vói cóng cupc phát trién kinh té vá báo v? dát nuác. Máu chót cúa cáu hói lá ó chó náy. Tái nguyén bién - dáo cúa niróc ta rát da dang, phong phú. Chi có khai thác nguón tái nguyén náy (nghia lá phát trién các ngánh kinh té bién) thi mói góp phán phát trién kinh té cúa cá nuác mpt mát vá mát khác, kháng djnh chú quyen vá dám báo an ninh cho dát nuác. Han nira, khi xác djnh só diém dánh cho y náy, chúng ta tháy cáu IV.2 dupc 1,5 diém, trong dó y dáu tién có nhieu npi dung hcrn nén phái dupc 1,0 diém. Nhu váy, ^ hai cúa cáu hói chi có 0,5 diém (nghia lá chi néu hai lí do vá mói lí do dupc 0,25 diém). Nhu dá phán tích, dáp án sé dua ra hai lí do: 1) Phát trién các ngánh kinh té bién trén ca sá khai thác tái nguyén thién nhién ó vüng bién, dáo vá quán dáo cúa nuác ta tao diéu kién dáy manh sy nghi?p cóng nghi?p hoá, hi?n dai hoá dát nuác; 2) Vi(jc khai thác tái nguyén bién - dáo (dánh bát hái sán, khai thác dáu khi...) có < nghía kháng djnh chú ¡ quyén vá toán ven lánh thó cúa nuóc ta, góp phán dám báo an ninh cho Tó quóc. b) Dang cáu hói chúng minh Các cáu hói lí thuyét thupc dang chúng minh lá cáu hói phán hoá vá tucmg dói phó bién trong các dé thi tuyén sinh Dai hpc, cao dáng truác nám 2015. Vá trong dé thi THPT quóc gia món Dja lí nám 2015, hpc sinh cüng dá gáp cáu hói náy (y 1 cúa cáu IV.2). Dói vái dang cáu hói chúng minh, có ba yéu cáu cho các era. Dó lá: Nám vüng kién thúc cu bán, Biél cácli lya chpa kién lliúc va só li$u dé cliúng iiiinli, Dua ia dupc các báng chúng “tám phyc, kháu phyc”. Dé hpc sinh de hpc, dé nhó vá dé ón luyen, dang cáu hói chúng minh dupc chia thánh hai: 1) Chúng minh hién trgng' vá 2) Chúng minh tiém náng2. Các cáu hói trong dé thi lién quan dén các chú dé Dja lí dan cu, Dja lí kinh té, ngoái hai dang cáu hói chúng minh trén thi khóng cón dang cáu hói chúng minh náo khác. * Cáu hói chúng minh hién trang Truác hét, nén hiéu thé náo lá hi?n trang. Xin luu y thuát ngü náy dua ra dan gián lá dé giúp hpc sinh phán bi?t dupc nó vái cáu hói chúng minh tiém náng. Có thé hiéu '•2 Các thuát ngü “hi?n trang", “tiém náng" lá do chúng tói d u a ra nhám giúp hQC sinh de dáng phán bi?i diroc dang cáu hói náy vói dang cáu hói khác. 13
mpt câch nom na hiçn trang là câi dang diên ra, vi du: Dân eu nuàc ta dông (dông là hiçn trang), DBSCL là vua lüa 1cm nhât cà nuôc (Ion nhât là hiên trang)... Dang câu hôi này bao trùm tât cà càc chù dê trong dê thi. Câu hôi cô thé liên quan dên Dja li dân eu (vi du: Chùng minh rang dân sô nuôc ta dông), Dja li câc ngành kinh té (Chùng minh rang ngành thuÿ sàn cùa nuôc ta phât triên manh trong nhùng nàm gân dây) và Dja li câc vùng kinh té (Chùng minh râng DBSCL là v\ra lûa lem nhât cà nuàc). Càch giài loai câu hôi chùng minh hiçn trang nhin chung không cô mpt mlu nhât djnh. Vài câu hôi không mâu, khi làm bài câc em cân theo mpt quy trinh gôm cô ba buàc. Tôm tât ba buàc dô là: 1) Doc kî câu hôi dê dinh huàng trâ loi (xâc djnh dupe dây là câu hôi chùng minh hiçn trang và tim hiêu xem phâi chùng minh câi gi); 2) Chpn lpc kiên thùc ca bân và sô liçu cô üên quan theo yêu câu câu hôi (riêng dôi vài sô liêu nên chpn sô liçu gôc và à câc môc thài diêm tiêu biêu); 3) Dua ra câc bàng chùng cô sùc thuyét phuc tù kién thùc và sô liçu dâ dupe lua chpn (cô thé sù dyng kî thuât so sânh trong mpt sô truong hpp eu thé dé làm nôi bât bang chùng. Vf du: So sânh câc dôi tupng cùng loai vài nhau nhâm làm rô câi nhât cùa DBSCL so vài DBSH vè câc tiêu chi diçn tich, sàn lupng lüa...). Xin dân chùng mpt vi du dê minh hoa (ÿ mpt cùa câu IV.2 trong Dé thi chinh thùc mon Dja li nàm 2015): Chùng minh râng nuàc ta cô âiêu kiên tu nhiên thuân Içri dê phât triên câc ngành kinh te biên? Cân cù vào quy trinh ba buàc dâ huàng dân, tnràc hêt câc em xâc djnh loai (dang) câu hôi. Dây rô ràng là dang câu hôi chùng minh hiçn trang. Tiêp theo là chpn lpc kién thùc, sé hçu dé chùng minh cho hai nhôm tù “chîa khoâ”: diêu kiên tu nhiên thuân Içi và câc ngành kinh tê biên. Cuôi cùng phâi dua ra câc bâng chùng thuân lçri vè ty nhiên dê phât trién tùng ngành (hoat dpng) kinh té bién. Trên ca sà dô, câc em cô thê tham khâo bàng chùng trong dâp ân. Cu thê là: 1) Nguon lçri sinh vât bién (phong phu, giàu thành phân loài, nhièu loài cô giâ trj kinh tê cao, mpt so loài quy hiêm...); 2) Tài nguyên khoâng, dâu mô và khi tu nhiên (nguôn muôi vô tân. sa khoâng ôxit titan cô giâ trj xuât khâu. cât tràng làm thuÿ tinh, câc mô dàu, khi à thèm lue dja); 3) Dièu kiên phât trién GTVT bién (nàm gân câc tuyén hàng hài quôc té, cô nhièu v\ing bién kin, cùa sông thuân lpi cho viçc xây dung càng); 4) Dièu kiçn phât triên du ljch biên - dào (nhièu bâi tàm rpng, phong cành dçp, khi hâu tôt...). * Câu hôi chùng minh tiêm nâng Néu nhu câu hôi chùng minh hiçn trang (câi dang diên ra) câch giài không cô mau thi câu hôi chùng minh tièm nâng (cô khâ nâng, cô thé) chi cô mpt câch hôi üên quan dén tièm nâng cùa mpt ngành hoàc mpt vùng lânh tho nào dô. Vi thé trong câu hôi thuàng cô câc tù: cô thé, cô khà nàng. Câch giài dang câu hôi này cô thé theo mpt m lu nhât dinh. Dô là mâu nguôn lyre. Chi xin luu ÿ câc bâng chùng dua ra chinh là thé manh (thuân lpi) vè vj tri dja lf, vè ty nhiên và kinh tê - xâ hpi. 14
So vói câu hói chúng minh hiçn trang, câu hôi chúng minh tiêm näng duçrc cho là dê hem (vi cách giài có mâu). Vân dê còn lai là à chô tuÿ theo yêu câu câu hôi, phài vân dung mâu linh hoat dê dua ra dupe nhirng bang chúng thuyêt phuc. Xin dira ra mpt vi du phài vân dung mâu linh hoat. Câu hôi là: Chirng minh ràng nuôc ta cô thé (hay có khà näng) âua chân nuôi lên thành ngành sàn xuât chinh. Hoc sinh dê dàng nhân ra dây là câu hói chúng minh tiêm näng bài vi trong câu hôi có tú en thê (hoac cô khà näng). Các bang chúng dirge lây ra tú mâu nguôn lire (chi nêu thê manh). Tuy nhiên, nêu cù lây thê manh (vê vi tri dia li, vè tir nhiên và kinh tê - xâ hôi) y nguyên nhir mâu thl cüng không dat yêu câu. Ò dây rô ràng cân phài suy nghî và vân dung linh hoat. Bang chúng quan trong nhât dê dua chân nuôi lên thành ngành sân xuât chinh châc chân không phài là vi tri dia li hay diêu kiên tir nhiên, mà phài là cor sa thùc an cho chân nuôi... CÚ nhir vây, các em dân dân dua ra dupe các bäng chúng có súc thuyét phuc. Các bäng chúng vê tiêm näng trong dáp án bao gôm: 1) Co sà thúc än cho chân nuôi (tú công nghiêp chê biên thúc än chân nuôi, tú tu nhiên, tú phu phâm cùa ngành trong trpt và ngành thuÿ sàn); 2) Các dich vu vê giông, thuôc bào vê vât nuôi...; 3) Các bäng chúng khác. c) Dang câu hôi so sánh Các câu hòi li thuyét thupe dang so sánh rät khó và thuòng chi xuât hiçn trong các dê thi tuyên sinh Dai hpc, cao däng truóc näm 2015 veri dang don giàn. Dôi vói dé thi THPT quóc già, xàc suât có mât rât thâp, beri vi câu hòi khó, hpc sinh không làm dupc. Vói li do dó, chúng tôi chi huóng dân sa luge vê dang câu hòi này. Vè dai thè, có hai dang câu hói so sánh: So sánh hai hay nhiêu chinh thè1 (gpi tät là so sánh chinh thè) và so sánh mot bp phân nào dó giûa hai hay nhièu chinh thê (gpi tàt là so sánh bç phân). Chinh thê à dây cô thê hiêu nhu mpt cài gì dó tucmg dôi hoàn chinh, vi du nhu thâp dân sô (Dia li dân cu), các ngành công nghiçp trpng diêm (Dja li các ngành) hay các vùng chuyên canh, vùng kinh tê... (Dja h' các vùng). So sánh chinh thê là so sánh hai (hay nhiêu) dôi tupng vói nhau. Còn so sành bp phan la so sành mpi pliàu dói tupng (bô phân, khia canh) nào dó giùa hai (hay nhièu chinh thè). Các bp phân thuòmg gap là thè manh (thuân lpi), nguôn lire... Dang so sành chinh thè chi gap trong dè thi hpc sinh giòi quóc già, mà không có mät trong dê thi THPT quóc già. Dang so sành bp phân thuòmg xuyên xuât hiçn trong dè thi hpc sinh giòi quóc già và it có khà näng gap ó dè thi THPT quóc già. Vi thè chi xin huóng dân ngän gpn quy trình giài câu hòi so sành bp phân, mà không dua vi du minh hoa. Truóc hét, càn xác dinh các em có khà näng gap nhùng bp phân nào trong dè thi THPT quôc gia. Theo du doàn, nêu có gap thi chi có hai bp phân: thè manh (hay thuân lori) 1 Thuât ngù do chúng tôi dira ra dé hçc sinh de phân biçt hai dang so sánh. 15
vá nguón luc. Các bp phán khác sé khóng gáp. Thám chí, hai bó phán áy lai cón thu hep pham vi han núa nhir chi giói han ó thé manh vé tu nhién, nguón lyc vé tu nhién (Vi du: So sánh thé manh vé tu nhién dé phát trién cay cóng nghiép giüa TD&MN Bác Bp vói Tay Nguyén). Tiép theo, quy trinh giái cáu hói bao góm ba buóc: 1) Tim su gióng nhau vá khác nhau giúa các dói tupng phái so sánh; 2) Xác dinh tiéu chí dé so sánh (vói hai bp phán nói trén thi viéc xác djnh tiéu chí tró nén don gián vá chi gán vói nguón luc); 3) Láp dáy các tiéu chí da xác djnh báng kién thúc ca bán (so sánh gióng nhau tiéu chí náo thi khác nhau vé ca bán van lá các tiéu chí dó). d) Dang cáu hói thu pe bái Cáu hói thupc bái thuang bát dáu báng các danh dpng tú nhu néu, trinh báy. Dói vói các dé thi THPT nám 2015 nói chung vá dé thi món Dia lí nói riéng, ti le diém dánh cho các cáu hói thupc bái (nhán biét, thóng hiéu) chiém den 60% tóng só diém cúa cá bái thi vá các cáu hói náy dupc xép lén tren. Dá lá cáu hói thupc bái thi vé nguyén tác khóng cán phái huóng dán ón luy?n. Tuy nhién cüng xin luu y hai diém. Thú nhát, hpc sinh phái hiéu vá nám vúng kién thúc ca bán. Dói vói các dang cáu hói phán hoá, viéc nám vüng kién thúc ca bán mói lá diéu ki?n “cán”, nhung chua “dú”. Cón dói vói dang cáu hói náy coi nhu dá thoá mán cá hai diéu ki?n trén. Thú hai, cán cú váo yéu cáu cáu hói, cán phái sáp xép kién thúc ca bán sao cho phú hpp dé bái lám có chát lupng. 2. Loai cáu h¿i lién quan den Atiat Dja lí Viét Nam 2.1. Mót so van dé chung Sú dyng Atlat Dja lí Vi$t Nam (sau dáy gpi tát lá Atlat) lá mpt chú dé gán vói npi dung thuc hánh có trong dé thi THPT quóc gia nám 2015. Theo cáu truc dé thi, Atlat dupc dua váo cáu II vói 2,0/10,0 diém vá chi giói han ó múc dp dan gián (nhán biét, thóng hiéu). Tnróc khi huóng dán cu thé, xin luu y các em vé Atlat. Dói vói món Dja lí ó truóng pho thóng, Atlat Dja lí la uiQt tai liiju httu ích cho viéc hpc táp cúa hpc sinh vá gtáng day cúa giáo vién. Tái liéu náy dupc xuát bán lán dáu tién váo nám 1992 vá trong giai doan 1992 - 2008 dá phyc vy có hiéu quá cho Chuomg trinh cái cách giáo duc. Dén nám hpc 2008 - 2009 trén pham vi cá nuóc dá hoán thánh viéc thay sách giáo khoa tú lóp 1 dén lóp 12 theo chuang trinh mái cúa Bp Giáo dyc vá Dáo tao. Bám sát chucmg trinh vá sách giáo khoa Dia lí hién hánh, Atlat dá dupc bó sung, chinh lí vá xuát bán váo tháng 9/2009. Nhu váy, trong ki thi THPT quóc gia tú nám 2015 tró di dói vói món Dia lí, hpc sinh dupc sú dung Atlat dp Nhá xuát bán Giáo duc Viét Nam phát hánh, nhung phái lá Atlat xuát bán tú nám 2009 tró lai dáy, phú hpp vói chuang trinh hi£n hánh. Các cuón Atlat in truóc nám 2009 khóng cón thích hpp vi theo chuang trinh cái cách dá két thúc váo nám hpc 2007 - 2008. 16
2.2. Phân loai theo müc dò sii dung Atlat Atlat bao góm 30 trang và cüng dupe coi nhu mot cuòn sách giáo khoa Dia li lóp 12. Su khàc nhau giura chung là à chô sách giáo khoa dupe thè hièn chù yèu bang kènh chù, con Atlat - bang kènh hình (bàn dò). Sù dung Atlat rät da dang vói nhièu mure dò khàc nhau. Nêu lày tièu chi mùc dò sù dung dê phân loai thì có hai loai là Dpc Atlat (mùc dò dorn giàn turni g ùng vói nhân bièt, thòng hièu) và Khai thác Atlat (mùc dò phùc tap tuong ùng vói van dung, van dung cao). - Dpc Atlat là viêc sù dung nò ó mùc dò don giàn. Các dôi tupng dia li à tât cà các lTnh vue (nhu hành chinh, tu nhiên, dân cu, kinh tè...) dà hiên hùu trong nôi dung Atlat. Yêu câu cùa câu hòi là hoc sinh phài doc dupe các dôi tupng dâ nêu trong Atlat, tiron g duong vói mùc nhân biêt (hoàc thông hiêu). Rô ràng, dây là câu hòi dê mà nhu nhiêu nguòi nói rang, thí sinh có muôn sai cüng khó lòng có thè sai dupe. Xin nêu vi du minh hoa: Trong dê thi chinh thùc nàm 2015 câu II yêu câu: Dua vào trang 4 - 5 và trang 30 cùa Atlat Dia li Viêt Nam, hây: 1) Xác dinh các tinh cùa nuôc ta có duàmg bien giài trên dât lien chung v&i Trung Quôc; 2) Kê tên các trung tâm công nghiép à vùng KTTD miên Trung. Hoc sinh ehi cân già các trang dà cho dôi chiéu vói chú giài và xác djnh 7 tinh giàp vói Trung Quôc, kê tên 4 trung tâm công nghiêp à vùng KTTD miên Trung (Câu hòi dê nhu thê mà vân có 325 thi sinh bi diêm liêt mon Dia li nàm 2015!). - Khai thác Atlat là viêc phùc tap hon nhièu vói mùc vân dung và vân dung cao, thuóng thây trong các dè thi hpc sinh giòi quóc gia mon Dia li. De khai thác Atlat, hoc sinh tnróc hét phài dpc dupe Atlat, sau dó moi nâng dân lên. Cân cù vào Atlat, câu hòi yêu càu hpc sinh phài giài thich, chùng minh, so sánh, phân tích các dôi tupng tu nhiên, dân eu, ngành, vùng kinh tê... dê rút ra các quy luât hay các nhân djnh... Mùc dp này vê co bàn không nàm trong chuorng trinh thi THPT quôc gia nên xin phép không trinh bày cüng nhu huóng dan eu thê. Neu em nào có nhu câu tim hiêu kï han thi hây tham khào càc tài lieu huóng dân khai thác Atlat trên thj truàng sách. 2.3. HUóng dòn doc Atlat De doc Atlat mpt cách thành thao nhu yêu câu cùa dê thi THPT quôc gia mon Dia li, lÓi tlilé u d è li q u y U luli sa u d à y . c á c c u l c à u lu u y - Hiêu và bièt cách dpc chù giài Chù giài có ÿ nghïa quan trpng dôi vói viêc dpc Atlat. Trong Atlat có hai cách chù giài. Dó là chu giài rièng cho tùng trang và chù giài chung cho cà Atlat (trang 3: Ki hiêu chung). Khi doc Atlat, hây dôi chiéu dôi tupng dia li dupe thè hièn ó trang nào dó vói chù giài cùa trang. Còn néu chù giài ò trang dó không có thì nhanh chóng già trang 3 (Ki hiêu chung), chàc chàn se có chù giài cho dói tupng cân dpc. - Nàm vùng npi dung cùa toàn bp Atlat Atlat gòm có bón phàn1 tuong tu nhu càu trùc cùa sách giáo khoa Dja li lóp 12. , Trong moi phân lai có các npi dung nhât djnh. Cu thè là: 1 N êu chia làm ba phân thì gôp D ja 1Í dân cu và D ia li kinh tê thành phàn D ja li kinh té - xâ hôi 17
Phân mot: Vi tri dia li, pham vi lành thô và su phân chia hành chinh (trang 4 - 5 ) Phân hai: Dja li tu nhiên + Câc thành phân tu nhiên: Dia hinh (trang 6 - 7), Khoâng sàn (trang 8), Khi hâu (trang 9), Sông ngôi (trang 10), Dât (trang 11), Sinh vât (trang 12). + Câc miên tu nhiên: Miên Bâc và Dông Bâc Bâc Bô, Mièn Tây Bâc vàBâc Trung Bp (trang 13), Miên Nam Trung Bô và Nam Bp (trang 14). Phàn ba: Dân sô, dân tpc (trang 1 5 -1 6 ) Phân bon: Dja li kinh té + Dja li câc ngành: Kinh té chung (trang 17), Nông nghiêp chung (trang 18), Câc ngành nông nghiêp (trang 19), Lâm nghiçp và thuÿ sàn (trang 20), Công nghiçp chung (trang 21), Câc ngành công nghiêp trong diém (trang 22), Giao thông (trang 23), Thucrng mai (trang 24), Du ljch (trang 25). + Dja li câc vùng: • TD&MN Bâc Bp - DBSH (trang 26), Bâc Trung Bp (trang 27),Duyên hài Nam Trung Bp - Tây Nguyên (trang 28), Dông Nam Bp - DBSCL (trang 29). • Câc vùng KTTD (trang 30). - Nâm vùng nçi dung cùa tùng trang Atlat Vê nguyên tâc, trong moi trang Atlat c6 hai nhôm nôi dung: nôi dung chinh và npi dung phu. Npi dung chinh là câc npi dung dupe thé hiên trên bân dô ùng vài tiêu dê cùa trang dô. Ngupc l^ii, npi dung phu là câc npi dung dupe thê hiên bên ngoài bân dô (gôm câc bân dô phy, biêu dô, bàng sô liçu, tranh ânh...). Vi dy à trang 15, tên bân dô là Dân sô (Viçt Nam). Ba npi dung trên lành thô Viçt Nam: Mât dp dân so, Quy mô dân sé câc dô thi, Phân cap dô thj là câc npi dung chinh. Côn ba npi dung à ngoài bân do Viçt Nam: Dân so Viçt Nam qua câc nâm, Thâp dân so, Ca eau lao dpng dang làm viçc phân theo khu vue kinh tê là npi dung phu. Riêng bân do phu à gôc phâi phia duài trang 15 thi không càn phài dpc, vi dô dé chi su toàn vçn lành thô cùa nuàc ta (khi bân dô Viçt Nam chi dupe vê mpt trang). Hpc sinh càn doc kî và hiêu dupe npi dung (cà chinh lan phu) cùa tùng trang. Khi câc em nâm vùng quy trinh dâ huerng dan à trên, châc chân viçc dpc Aüat së trà nên dê dàng, ké cà khi dê thi không cho sô trang cy thé. 3. Loai câu hoi vé bieu dô Tù vài chyc nàm trà lai dây, câc dé thi tôt nghiçp phô thông và dé thi tuyén sinh Dai hpc, cao dâng môn Dia li dèu yêu càu kiém tra kî nàng thyc hành cùa hpc sinh thông qua biéu do (vë, nhân xét, giâi thich). Ké thùa truyèn thong ây, dé thi THPT quôc gia nâm 2015 cùng không thiéu phàn biéu dô. Npi dung vë biéu dp trong dé thi THPT quoc gia nhin chung là câc dang biéu dô thông dung ùng vài mùc dp nhân biét, thông hiéu và dâ dupe luyçn tâp à phô thông. Han nùa, câc tài liçu huàng dan vë biéu dô cüng tucmg dôi nhiêu. Vî thê, dôi vài loai câu hôi 18
vê vë biêu dô, chung tôi chi xin hircmg dân töm tat quy trinh và nhùng luu ÿ cân thiêt khi vë mpt sô dang biêu dô thông dung cô nhiêu khà näng së gàp trong dê thi. 3.1. Quy trinh vè biêu dô Dôi voi dê thi THPT quôc gia mon Dja li, dang biêu dô yêu câu hpc sinh vë dâ dupe cho tnràc. Diêu này khâc vori dê thi tuyên sinh Dai hoc, cao däng truàc nâm 2015 à chô hoc sinh phài chpn dang biêu dô. Do vây, quy trinh vë biêu dô chi gôm cô hai buàc là xù li sô liçu và vë biêu dô. a) X ù li so liçu De vë biêu dô trong dê thi chäc chân phài cô bàng sô lieu thông kê. Vè dai thê cô hai loai sô liçu: sô lieu phài xù li (sô lieu thô) và sô liçu không phài xù li (sô liçu tinh). Vây khi nào sô hêu phài (hay không phài) xù li? Diêu dô phu thuôc vào yêu câu cùa câu hôi. Nêu câu hôi yêu câu phài xù li sô hêu, nhimg hpc sinh lai vë vài sô liçu không dupe xù li (hoàc ngupc lai) thi bài làm không dat yêu câu. Dua vào yêu câu cùa dè thi THPT quôc gia và kinh nghiêm nhiêu nâm tù dè thi tuyên sinh Dai hpc, cao dàng truàc dây, cô thê sa bp tông két nhu sau: - So liçu tinh dupe sù dung dê vë biêu dô khi câu hôi yêu câu thê hiçn svr phât triên (biêu dô duàng, bièu dô cpt, biêu dô kêt hpp duomg và cpt). - Sô liçu thô thuomg dupe dùng khi yêu câu cùa câu hôi là vë biêu dô thê hiçn ca câu (chù yêu là biêu dô trôn) hay chuyên djeh (thay dôi) ca câu (biêu dô mièn); thê hiçn quy mô và ca câu (biêu dô trôn); thé hiçn tôc dp tàng tnrong (biêu dô ducmg). Tuy nhiên, dê giàm dp phùc tap cùa câu hôi cho hpc sinh, nhât là dôi vôi câc em chi d^r thi tôt nghiçp, khi yêu câu vë biéu dô thé hiçn s\r chuyén djeh (thay dôi) ca câu không loai trù dè thi cho sô Uçu tinh (%). b) Vë biêu dô Vë biéu do là buôc thù hai thê hiçn két quà cuôi cùng cùa câu hôi. Kinh nghiçm chi ra rang không nên vê biéu dô quâ nhô, bài nhu vây vùa khô vë, lai vùa dè sai. Câc em nên vë biéu dô càng làn càng tôt, thâm chi cô thê hét khô cùa tà giây thi. Ö hirotc này, h