Đề thi học sinh giỏi môn Sinh lớp 11 cấp tỉnh năm 2020-2021 - Sở GD&ĐT Bắc Ninh

Chia sẻ: Kiều Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn học sinh cùng tham khảo Đề thi học sinh giỏi môn Sinh lớp 11 cấp tỉnh năm 2020-2021 - Sở GD&ĐT Bắc Ninh để có thêm tài liệu ôn tập chuẩn bị cho kì thi HSG sắp tới. Tài liệu đi kèm có đáp án giúp các em so sánh kết quả và tự đánh giá được lực học của bản thân, từ đó đặt ra kế hoạch ôn tập phù hợp giúp các em đạt kết quả cao trong kì thi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề thi học sinh giỏi môn Sinh lớp 11 cấp tỉnh năm 2020-2021 - Sở GD&ĐT Bắc Ninh

UBND TỈNH BẮC NINH ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NĂM HỌC 2020-2021 Môn: Sinh học - Lớp 11 ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 150 phút (không kể thời gian giao đề) Câu 1 (2,5 điểm). Cấu tạo mạch gỗ thích nghi như thế nào với chức năng vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá? Nếu một ống mạch gỗ bị tắc dòng mạch gỗ trong ống đó có thể tiếp tục đi lên được không, vì sao? Nêu các thành phần của dịch mạch gỗ. Câu 2 (2,5 điểm). a) Những hợp chất nào mang năng lượng ánh sáng vào pha tối để đồng hóa CO 2 thành cacbohiđrat? Trình bày các giai đoạn của chu trình Canvin. b) So với lúa thì năng suất sinh học của ngô cao hơn hay thấp hơn? Vì sao? Câu 3 (3,0 điểm). a) Cho biết sự khác nhau giữa tính hướng sáng của thân cành và của rễ. Giải thích. b) So sánh vận động của lá cây trinh nữ khi có va chạm cơ học và vận động nở hoa của hoa bồ công anh. Câu 4 (2,0 điểm). a) Bề mặt trao đổi khí của cơ quan hô hấp ở động vật có những đặc điểm gì? b) Vì sao hô hấp ở cá xương có thể lấy được 80% O 2 của nước khi đi qua mang? Câu 5 (2,5 điểm). a) Vì sao nhịp tim trung bình ở người trưởng thành là 75 lần/phút? Vì sao ở đa số động vật, nhịp tim lại tỷ lệ nghịch với khối lượng cơ thể? b) Một người bị tiêu chảy nặng, lúc này mối quan hệ giữa độ quánh của máu và huyết áp diễn ra như thế nào? Trong trường hợp này, để đưa huyết áp về trạng thái bình thường thì bác sĩ thường chỉ định điều trị ngay cho bệnh nhân bằng cách truyền dịch (gồm nước và chất điện giải), vì sao? Câu 6 (3.0 điểm). a) Trình bày cơ chế truyền tin qua xináp hóa học. Vì sao tin được truyền qua xináp chỉ theo một chiều từ màng trước ra màng sau mà không theo chiều ngược lại? b) Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh và trong cung phản xạ khác nhau như thế nào? Câu 7 (1,5 điểm). Người ta tiến hành thí nghiệm như sau: - Cây mầm 1: Chiếu sáng 1 phía lên bao lá mầm. - Cây mầm 2: Cắt bỏ đỉnh ngọn rồi chiếu sáng 1 phía. - Cây mầm 3: Che tối bao lá mầm, chiếu sáng 1 phía. Cho biết kết quả thí nghiệm và giải thích. Câu 8 (3,0 điểm). a) Một tế bào đang thực hiện phân bào, quan sát dưới kính hiển vi thấy có 24 NST kép xếp thành 1 hàng trên mặt phẳng xích đạo. Tế bào trên có thể đang ở kì nào của quá trình phân bào? Xác định bộ NST lưỡng bội của loài. b) Ở một loài có bộ nhiễm sắc thể 2n = 20. Theo dõi sự phân bào của một tế bào sinh dưỡng trong 24 giờ, người ta nhận thấy thời gian của các kì trung gian nhiều hơn thời gian tiến hành phân bào là 14 giờ. Quá trình phân bào nói trên đã đòi hỏi môi trường nội bào cung cấp nguyên liệu hoàn toàn mới tương đương với 1240 NST. Thời gian tiến hành kỳ đầu, kỳ giữa, kỳ sau và kỳ cuối của một chu kỳ nguyên phân lần lượt tương ứng với tỉ lệ 1 : 3 : 2 : 4. - Xác định thời gian tiến hành của mỗi kỳ trong chu kỳ nguyên phân. - Xác định thời gian của một kỳ trung gian. =====Hết===== Họ và tên thí sinh:........................................................... Số báo danh ..............................
UBND TỈNH BẮC NINH HƯỚNG DẪN CHẤM SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH NĂM HỌC 2020-2021 Môn: Sinh học - Lớp 11 Câu Nội dung Điểm Cấu tạo mạch gỗ thích nghi như thế nào với chức năng vận chuyển nước và Câu 1 các ion khoáng từ rễ lên lá? Nếu một ống mạch gỗ bị tắc dòng mạch gỗ trong (2,5 ống đó có thể tiếp tục đi lên được không, vì sao? Nêu các thành phần của dịch điểm) mạch gỗ. - Chứng minh cấu tạo mạch gỗ: + Gồm quản bào và mạch ống đều là tế bào chết. 0,5 + Thành của mạch gỗ được linhin hóa nên bền, chắc chịu được áp lực của dòng 0,5 nước. + Các tế bào cùng loại nối với nhau theo cách: đầu của tế bào này gắn với đầu của 0,5 tế bào kia thành những ống dài từ rễ lên lá để cho dòng mạch gỗ di chuyển bên trong. Quản bào cũng như mạch ống xếp sát vào nhau theo cách lỗ bên của tế bào này sít khớp với lỗ bên của tế bào khác tạo lối đi cho dòng vận chuyển ngang. - Nếu một ống bị tắc dòng mạch gỗ trong ống đó vẫn có thể vận chuyển đi lên 0,5 bằng cách di chuyển ngang qua lỗ bên vào ống bên cạnh. - Thành phần của dịch mạch gỗ: chủ yếu là nước và các ion khoáng ngoài ra còn 0,5 có một số chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ như axit amin, amit, cytokinin, ancaloit... Câu 2 a) Những hợp chất nào mang năng lượng ánh sáng vào pha tối để đồng hóa (2,5 CO2 thành cacbohiđrat? Trình bày các giai đoạn của chu trình Canvin. điểm) - ATP và NADPH đã mang năng lượng ánh sáng vào pha tối để đồng hóa CO 2 0,5 thành cacbohiđrat. - Các giai đoạn của chu trình Canvin: + Giai đoạn 1 (giai đoạn cố định CO2): CO2 của khí quyển kết hợp với RiDP tạo 0,5 thành APG. + Giai đoạn 2 (giai đoạn khử APG): APG khử thành AlPG. 0,5 + Giai đoạn 3 (giai đoạn tái sinh chất nhận): AlPG tái sinh thành RiDP. 0,5 b) So với lúa thì năng suất sinh học của ngô cao hơn hay thấp hơn? Vì sao? 0,5 Ngô (thực vật C4) có năng suất cao hơn lúa (thực vật C3). Vì ngô không có hô hấp sáng, có cường độ quang hợp cao hơn, điểm bù CO 2 thấp hơn, điểm bão hòa ánh sáng cao hơn, nhu cầu nước thấp hơn, thoát hơi nước thấp hơn. Câu 3 (3 a) Cho biết sự khác nhau giữa tính hướng sáng của thân cành và của rễ. Giải điểm). thích. - Khác nhau: thân cành có tính hướng sáng dương, còn rễ có tính hướng sáng âm. 0,5 - Giải thích tính hướng sáng dương của thân cành và hướng sáng âm của rễ: Do auxin phân bố không đều ở phần được chiếu sáng và phần không được chiếu sáng. + Đối với thân non: Phần không được chiếu sáng có nhiều auxin hơn phần được 0,5 chiếu sáng → phần thân không được chiếu sáng sinh trưởng nhanh hơn phần thân được chiếu sáng → thân cong về phía ánh sáng. + Đối với rễ: Phần rễ không được chiếu sáng có nhiều auxin hơn lại bị ức chế sinh 0,5 trưởng, phần rễ được chiếu sáng có ít auxin hơn lại sinh trưởng nhanh hơn → rễ mọc tránh xa ánh sáng.
b) So sánh vận động của lá cây trinh nữ khi có va chạm cơ học và vận động nở hoa của hoa bồ công anh. - Giống: 0,25 + Đều là phản ứng ứng động trước tác nhân kích thích không định hướng. 0,25 + Đều giúp thực vật thích nghi với sự biến đổi của điều kiện môi trường. - Khác: Vận động Vận động nở hoa của lá cây trinh nữ của hoa bồ công anh - Kiểu - Ứng động không sinh trưởng - Ứng động sinh trưởng 0,25 cảm ứng - Tác nhân - Va chạm cơ học - Ánh sáng đến từ mọi phía 0,25 - Cơ chế - Do sự thay đổi sức trương - Do tác dụng của auxin làm cho 0,25 nước của các tế bào chuyên hóa các tế bào ở mặt trên và mặt dưới nằm ở cuống lá, không liên của cánh hoa có tốc độ sinh quan đến sự sinh trưởng của tế trưởng không đều nhau. bào. - Tốc độ - Phản ứng nhanh. - Phản ứng chậm. 0,25 cảm ứng Câu 4 a) Bề mặt trao đổi khí của cơ quan hô hấp ở động vật có những đặc điểm gì? (2,0 Bề mặt trao đổi khí có 4 đặc điểm sau: điểm). + Bề mặt trao đổi khí rộng (tỉ lệ giữa diện tích bề mặt trao đổi khí và thể tích cơ 0,25 thể lớn). + Bề mặt trao đổi khí mỏng và ẩm ướt giúp O2 và CO2 dễ dàng khuếch tán qua. 0,25 + Bề mặt trao đổi khí có nhiều mạch máu và máu có sắc tố hô hấp. 0,25 + Bề mặt trao đổi khí có sự lưu thông khí tạo ra sự chênh lệch về nồng độ khí O 2 0,25 và khí CO2 để các khí đó dễ dàng khuếch tán qua bề mặt trao đổi khí. b) Vì sao hô hấp ở cá xương có thể lấy được 80% O2 của nước khi đi qua mang? Ngoài 4 đặc điểm của bề mặt trao đổi khí, cá xương còn có thêm hai đặc điểm làm tăng hiệu quả trao đổi khí, đó là: + Miệng và diềm nắp mang đóng mở nhịp nhàng tạo nên dòng nước chảy 1 chiều 0,5 và gần như liên tục từ miệng qua mang. + Cách sắp xếp của các mao mạch trong mang giúp cho dòng máu chảy song song 0,5 và ngược chiều với dòng nước đảm bảo sự khuếch tán khí dễ dàng. Câu 5 a) Vì sao nhịp tim trung bình ở người trưởng thành là 75 lần/phút? Vì sao ở (2,5 đa số động vật, nhịp tim lại tỷ lệ nghịch với khối lượng cơ thể? điểm). - Ở người, thời gian một chu kì tim trung bình khoảng 0,8 giây gồm 3 pha: pha co 0,5 tâm nhĩ (0,1 giây), pha co tâm thất (0,3 giây), pha giãn chung (0,4 giây). - Trong 1 phút (60 giây) sẽ có 60/0,8 = 75 chu kì tim (hay nhịp tim). Vì vậy, nhịp 0,5 tim trung bình ở người trưởng thành là 75 lần/phút. - Nhịp tim ở đa số động vật tỷ lệ nghịch với khối lượng cơ thể vì động vật càng nhỏ thì chuyển hóa trong tế bào càng nhanh. Do đó tim phải đập nhanh hơn để 0,5 đáp ứng đủ nhu cầu ôxi và dinh dưỡng cho quá trình chuyển hóa của cơ thể. b) Một người bị tiêu chảy nặng, lúc này mối quan hệ giữa độ quánh của máu và huyết áp diễn ra như thế nào? Trong trường hợp này, để đưa huyết
áp về trạng thái bình thường thì bác sĩ thường chỉ định điều trị ngay cho bệnh nhân bằng cách truyền dịch (gồm nước và chất điện giải), vì sao? 0,5 - Mối quan hệ giữa độ quánh của máu và huyết áp: Khi bị tiêu chảy nặng thì bệnh nhân bị mất nước nhiều. Lúc này lượng nước trong máu mất đi nhanh với lượng lớn làm cho máu bị cô đặc lại dẫn đến độ quánh của máu tăng và giảm khối lượng vì vậy huyết áp giảm. - Bác sĩ thường chỉ định truyền dịch (nước và chất điện giải) cho bệnh nhân này do: + Truyền nước giúp bổ sung lượng nước trong máu đã mất, giúp đưa thể tích máu 0,25 trở về trạng thái ban đầu. + Truyền chất điện giải giúp bổ sung lượng chất điện giải trong huyết tương đã mất nhiều qua tiêu chảy, giúp đưa áp suất thẩm thấu của máu về trạng thái bình, 0,25 đồng thời áp suất này còn giúp giữ và tái hấp thu nước trở lại máu. Câu 6 a) Trình bày cơ chế truyền tin qua xináp hóa học. Vì sao tin được truyền (3,0 qua xináp chỉ theo một chiều từ màng trước ra màng sau mà không theo điểm). chiều ngược lại? - Cơ chế truyền xung thần kinh qua xináp hóa học: + Xung thần kinh truyền đến làm Ca2+ đi vào trong chuỳ xináp. 0,5 + Ca2+ vào làm các bóng xinap chứa chất trung gian hoá học (axetincolin) gắn vào 0,5 màng trước và vỡ ra, giải phóng chất trung gian hóa học (axetincolin) vào khe xináp. + Chất trung gian hoá học (axetincolin) gắn với các thụ thể trên màng sau xináp 0,5 và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp. - Truyền tin truyền qua xináp chỉ theo một chiều vì: Chỉ ở chuỳ xináp mới có các 0,5 bóng xináp chứa các chất trung gian hoá học, chỉ màng sau xináp mới có các thụ quan tiếp nhận các chất này. b) Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh và trong cung phản xạ khác nhau như thế nào? - Xung thần kinh được truyền theo cả hai chiều trên sợi thần kinh (kể từ nơi kích 0,5 thích). - Trong cung phản xạ, xung thần kinh chỉ được truyền theo một chiều nhất định. 0,5 Người ta tiến hành thí nghiệm như sau: Câu 7 (1,5 - Cây mầm 1: Chiếu sáng 1 phía lên bao lá mầm điểm). - Cây mầm 2: Cắt bỏ đỉnh ngọn rồi chiếu sáng 1 phía - Cây mầm 3: Che tối bao lá mầm, chiếu sáng 1 phía Cho biết kết quả thí nghiệm và giải thích - Cây mầm 1: + Ngọn cây cong về phía có ánh sáng (có tính hướng sáng). 0,25 + Do bao lá mầm là nơi tổng hợp auxin chủ yếu có tác dụng kích thích sự phân 0,25 chia và dãn dài của tế bào. Auxin nhạy cảm với ánh sáng do đó di chuyển sang phía tối nên phía tối có nồng độ auxin cao hơn phía sáng → phía tối sinh trưởng nhanh mạnh hơn → cây cong về phía có ánh sáng - Cây mầm 2: + Không có hiện tượng trên (không có tính hướng sáng). 0,25 + Do phần đỉnh ngọn tập trung nhiều auxin đã bị cắt bỏ. 0,25 - Cây mầm 3: + Không có hiện tượng trên (không có tính hướng sáng). 0,25 + Do phần đỉnh ngọn bị che tối nên không nhận được kích thích (ánh sáng). 0,25
a) Một tế bào đang thực hiện phân bào, quan sát dưới kính hiển vi thấy có 24 Câu 8 NST kép xếp thành 1 hàng trên mặt phẳng xích đạo. Tế bào trên có thể đang (3,0 ở kì nào của quá trình phân bào? Xác định bộ NST lưỡng bội của loài. điểm). - Một tế bào đang thực hiện phân bào, thấy có 24 NST kép xếp thành 1 hàng trên mặt phẳng xích đạo sẽ có 2 trường hợp xảy ra: + TH1: Các tế bào đang ở kỳ giữa của quá trình nguyên phân. 0,5 → Bộ NST lưỡng bội của loài 2n = 24 NST. + TH2 : Các tế bào đang ở kỳ giữa của quá trình giảm phân II. 0,5 → Bộ NST lưỡng bội của loài 2n = 48 NST. b) Ở một loài có bộ nhiễm sắc thể 2n = 20. Theo dõi sự phân bào của một tế bào sinh dưỡng trong 24 giờ, người ta nhận thấy thời gian của các kì trung gian nhiều hơn thời gian tiến hành phân bào là 14 giờ. Quá trình phân bào nói trên đã đòi hỏi môi trường nội bào cung cấp nguyên liệu hoàn toàn mới tương đương với 1240 NST. Thời gian tiến hành kỳ đầu, kỳ giữa, kỳ sau và kỳ cuối của một chu kỳ nguyên phân lần lượt tương ứng với tỉ lệ 1 : 3 : 2 : 4. - Xác định thời gian tiến hành của mỗi kỳ trong chu kỳ nguyên phân. - Xác định thời gian của một kỳ trung gian. - Gọi k là số lần nguyên phân (k nguyên dương) ta có: 2n.(2k – 2) = 1240 → 20.(2k – 2) = 1240 → 2k = 64 → k = 6. 0,5 - Gọi x là tổng thời gian của các kỳ trung gian, y là tổng thời gian của các chu kỳ nguyên phân, ta có: x + y = 24 (giờ) (1) x – y = 14 (giờ) (2). Giải hệ (1) (2) được: x = 19 (giờ), y = 5 (giờ). → Thời gian của một kỳ trong chu kỳ nguyên phân là: 0,5 (5x60):6 = 50 (phút) → Thời gian của mỗi kỳ trong chu kỳ nguyên phân là: 0,5 Kỳ đầu: 50 x (1/10) = 5 phút Kỳ giữa: 50 x (3/10) = 15 phút Kỳ sau: 50 x (2/10) = 10 phút Kỳ cuối: 50 x (4/10) = 20 phút 0,5 → Thời gian của một kỳ trung gian là: (19x60) : 6 = 190 phút